قسمت دوم
حجت الاسلام و المسلمین موسوی خوئینی ها
در آیات مربوط به حج میبینیم که محور مردم است و آیات همه اش روی کلمه “ناس” دور میزند :” اولین خانه ای که برای مردم در روی زمین قرار داده شده ، همان خانه کعبه است” . قبل از بیت المقدس کعبه قبله موحدین عالم بوده : به دلیل همین آیه که میگوید اولین خانه ای که ساخته شده کعبه بوده است یعنی قبل از بیت المقدس اینجا برای کسانی که اعتقاد به انبیا داشتند ، مرجع جهانی بوده است. آیه دیگر هم میگوید که مرجع مردم کعبه است:
“و اذ جعلنا البیت مثابه للناس”
این خانه را مرجع برای مردم قرار دادیم.
در بعضی از تفسیرهایی که ازاین آیات میشود ، بیشتر به جنبه های عبادی حج توجه کرده و آنجا را به عنوان محلی که صرفا برای عبادت است توجیه نموده اند.
اما من میخواهم با جمع بین این دو آیه نتیجه بگیرم که بعد عبادیش هم برای هماهنگ کردن یک حرکت سیاسی توحیدی است.
یک آیه میگوید : ما اولین خانه ای که برای مردم ساختیم کعبه بوده ” در اینجا این سئوال پیش می آید که برای چه ساختیم؟ برای این ساختیم که بازار عکاظ باشد و مردم بیایند فعالیت اقتصادی بکنند ؟! یا اینکه چون اینجا یک منطقه استراتژی بوده ساخته شده است ؟ ! آیه دیگر میگوید ” ما خانه را مرجع و مرکز قرار دادیم” . در واقع این آیه جواب می دهد که چرا خانه ساخته شد.
عبادت را هر کس در هر جائی که هست میتواند در معبدی که همانجا ساخته شده انجام دهد ، یعنی این طور نبوده که برای عبادت مردم جائی نباشد و ساختن مکانی برای آن لازم باشد ، بلکه بدین عنوان ساخته شده که در طی سال ، همه ملیتهای مختلف ، با آهنگهای متفاوت به محض آنکه در حرکت توحیدیشان خواستند متشتت و جدا بشوند ، بر می گردند . در اثر جدا شدن از همدیگر و فاصله گرفتن ، ممکن است در حرکت های سیاسی – عبادی – اقتصادی و اجتماعیشان فاصله ایجاد شود که بلافاصله موسم حج فرا میرسد وبا دعوت خداوند به اینجا بر میگردند و این فاصله های احتمالی را از بین میبرند.
به عبارتی دیگر می خواهم بگویم ساخته شدن این خانه اصالتا ، برای جهت دادن و آهنگ واحد بخشیدن به حرکت الی الله مردم است که بعد سیاسی اش منفک از سایر ابعادش نیست منتهی برای محفوظ ماندن این حرکت سیاسی از تباهی و فساد و انحراف ، می بایست تم اصلی آن عبادی باشد.
من میخواهم این معنی را رد کنم که کعبه برای عبادت ساخته شده و حالا ما به این نکته رسیدیم که از آن استفاده سیاسی بکنیم. مثل اینکه فردی برای زیارت به مشهد برود و بعد فکر کند که خوب است ، صرفا زیارت نباشد ، تجارتی هم داشته باشیم! خیر ، این طور نیست . اساسا با یک توجه خاص به بعد سیاسی ، این کعبه درست شده اما حرکت سیاسی انبیاء (ع) همیشه در پناه معنویت و عبادت بوده مناسک حج و عبادات آن هم قرار داده شده تا مردم در پناه این حرکت عبادی ، حرکت سیاسی خودشان را انجام بدهند و زیانها خسارات کنگره های احزاب سیاسی را هم نداشته باشند.
امت واحده جهانی ، با امامت حضرت ابراهیم (ع) یک مرجع جهانی لازم داشته و این مرجع جهانی در جائی ساخته شد که احساسات و تعصبات قومی و قبیلگی را هم تحریک نمیکند. اگر دقت کنید می بینید امروز مکان مرجع سیاسی جهانی ، آمریکا است یعنی سازمان ملل در آمریکا ساخته شده که این حکایت از پیدایش آن بر محور سلطه قدرتهای جهانی دارد و الا چرا آنرا در آمریکا قرار دادند ؟ قطع نظر از این مسئله ، حق وتو هم مطرح است. قدرت آمریکا در ایجاد محدودیت برای اعضا هم مطرح است. از باب نمونه می بینیم علی رغم قوانین سازمان ملل ، آمریکائی گاهی اجازه نمیدهد که همه اعضای هیئت های ایرانی در آنجا شرکت کنند.
اما کعبه در مرکز قدرت سلطه گر جهانی ساخته نشده ، و از نظر شرائط جغرافیایی و طبیعی هم نقطه ای است که هیچگاه چنین نخواهد شد . شاید اگر امروز کعبه نبود مسلمین فکر میکردند کشورهای اسلامی مناسبتری برای ایجاد یک مرکز جهانی اسلامی وجود دارد ، مثلا ایران یا مصر به دلیل قدمت تاریخی و فرهنگی بهتر باشد .
و من فکر می کنم اگر قرار بود مسلمانان خودشان یک نقطه ای را انتخاب کنند ، تنها جایی که یه نظرشان هیچ صلاحیت نداشت همانجایی است که کعبه در آن قرار گرفته ! چون مردم یا قدرتها بر مبنای قدرت سیاسی یا شرائط طبیعی بهتر تعیین جا میکنند.شاید یکی از دلایل تغییر قبله از بیت المقدس به کعبه علاوه بر اولویت آن ، خلاصی مسلمین از سلطه فرهنگی یهود باشد، که یهودیها همیشه یک چنین تفوقی را بر مسلمین می پنداشتند و می گفتند این قبله و معبد ما است و شما نیز به سمت عبادتگاه ما جهت گیری میکنید . کعبه در نقطه ای واقع شده که هیچ جای رفاه و گذران یک زندگی اشرافی نیست ، در حالیکه فلسطین و اورشلیم از بهترین شرایط طبیعی در خاور میانه بر خوردار است و بیشتر توجه مترفین عالم یه آنجاست.
مسلمین در این مجمع ، و با تکیه بر این کنگره جهانی و با استمداد از قدرتی که در آنجا پیدا میشود ، میتوانند جلو انحرافات را بگیرند.
معرفی و صدور انقلاب:
مسلمین هر چه بیشتر در حج اجتماع کنند ، توجه دنیا به قدرتشان افزون میگردد . اگر چنین اجتماعی وجود نداشت خود مسلمانان هم احساس نمی کردند که دارای چه قدرت عظیمی هستند ، حتی با قدرت ارتباطات گسترده کنونی ، مثل مطبوعات و رادیو تلویزیون و وسایل مخابراتی هم نمیتوانستند این عظمت را بفهمند ، اما در حج ایرانی ، پاکستانی ، مصری ، آفریقائی و … به هم میرسند و می فهمند که همه با هم ، هم صدا و هم کارند که این خود به آنها روحیه می دهد و دنیا می فهمد که با یک قدرت عظیم مردمی مواجه است و این قدرت میتواند اگر انحرافی در بخشی از کشورهای اسلامی – در این مسیر الهی – پیدا شد آنرا به گوش مسلمانان برساند.
بهترین شاهد ما ، مسئله پیدایش انقلاب اسلامی ایران در جغرافیای کشور های اسلامی است که انفجارش از ایران بوده و لا اسلامش که جدید نیست! حرکتش در همه کشورهای اسلامی جوانه زده اما در ایران رشد بیشتری پیدا کرد و به بار نشست امروز اگر قدرتهای دنیا میخواهند صدای ما را خفه کنند تا حرفمان را نزنیم ، و یا دولتهای اسلامی نمیگذارند حرف ما به گوش مسلمانان برسد وقبول نمیکنند ، حج بهترین مرکزی است که در آنجا می شود تمام ملتهای اسلامی پیام انقلاب را برسانیم .
چون این مجمع الهی متکی به تشریع است ، دولتها نمیتوانند بر اساس قوانین و مقررات سیاسی ما را از این حق محروم کنند . مثل سازمان ملل نیست که عضویت کشوری پذیرفته و یا رد شود . کنگره ای است که عضویت در آن و یا خروج از آن مبتنی است بر اینکه آیا حرکت ، اسلامی و الهی است یا نه ؟ هیچ کشوری نمیتواند و نباید بگوید من دیگر جزو این کنگره نیستم چون مسلمانان آن کشور تا مسلم اند عضو آن میباشند.
امروز ما با رفتن به حج توطئه های عظیمی را خنثی می کنیم . ما را غیر مسلمان و مجوس معرفی میکنند و اسلام ما را اسلام ساختگی معرفی کرده اند ولی وقتی ایرانیها به آنجا میروند ، مسلمین عالم می بینند که اینها هم مثل خودشان طواف می کنند ، سعی بین صفا و مروه می کنند ، خصوصا با توجه به فتوای امام که تبعیت از اعمال آنها را در وقوف و سایر مناسک لازم دانسته و از انجام عبادتهایی که به شکلی نمایانگر فاصله و جدائی بین مسلمانان ایران و سایر مسلمین بلاد می باشد ، منع فرموده اند ، این بر چسب ها و توطئه های دشمنان اسلام خنثی می شود.
با شرکت مردم ایران در این مراسم ، تبلیغات دنیا علیه ملت ایران که می گویند آنها انقلاب اسلامی ایران را قبول ندارند و عده ای خاص بر آنها حکومت میکنند ، منتفی می شود و می بینند که مردم از انتقال انقلاب به سایر بلاد می شود . اگر حج نبود ما هیچ وسیله نیرومندی در دست نداشتیم تا با مسلمین سایر کشورها از نزدیک ملاقات کنیم و به آنها بگوئیم که چه میگوئیم و چه می خواهیم ؟ و این از برکت حج است که مثل سازمانهای بین المللی در تیول یک قدرت نیست تا بر اساس امیال خودش برایش مقررات وضع کند. ابته ما نمی گوئیم مکه و مدینه در اختیار حکومت عربستان نباشد ، بلکه می خواهیم بگوییم وقتی مکه و مدینه محل مناسک حج است ، این نمیتواند تابع مقررات خاص دولت عربستان باشد لااقل باید مسلمین بر آن توافق کرده باشند . مثلا اگر دولت عربستان با اسرائیل موافق بود ، این توافق نمی تواند بر ایام حج حاکم بشود در حالیکه میلیونها مسلمان مخالف اسرائیل اند. یا اگر دولت آنجا موافق تجاوز روسیه به افغانستان بود ، آیا مسلمین نباید با این تجاوز مخالفت کنند ؟ – گر چه عربستان به خاطر متابعت از آمریکا مخالف تجاوز روسیه است ! تازه آمریکا هم مخالف نیست ، بلکه بر سر این مسئله تبانی کرده اند و مخالفت عربستان هم ظاهری است.
اگر چنین باشد مثل سازمان ملل می ماند که تمام اعضای آن به چیزی رای می دهند و با یک وتوی آمریکا بی ارزش میشود . همان قدر که این محکوم است ، اعمال مقررات دولت سعودی بر حج نیز محکوم است. ما باید کم کم ملت های مسلمان را توجه بدهیم که مواقف حج باید در اختیار عامه مسلمین باشند تا کنگره عبادی سیاسی حج معنای خودش را پیدا کند.
اگر این محدودیتها نبود ، ما میتوانستیم گذشته از تماس های فردی و گروهی و احیانا راهپیمائی ، انقلاب ایران و اصول آنرا به بحث بگذاریم و دانشمندان دیگر کشورها هم به طور جدی در این بحث شدکت و تصمیم گیری کنند ، در نتیجه حرکت اسلامی به سرعت به سایر کشورها هم نفوذ می کرد . اما علی رغم محدودیتها به خاطر ساخت الهی حج مثل نور نفوذ میکند و سرعت هم دارد و صد در صد نمی توانند جلویش را بگیرند.
وقتی مردم سایر کشورهای اسلامی از زبان مردم ایران مسئله رهبری و خصوصیات آن و عشق و علاقه و ایمان مردم به رهبر را بشنوند ، خود به خود در ذهن آنان مسئله رهبری و امامت صدر اسلام تجدید می شود که پیغمبر (ص) چگونه رهبر سیاسی مردم بود . مردم می بینند که در حج همان رهبران سیاسی ایران ، رهبران دینی آنان نیز هستند. همانها که اینجا مسائل شرعی را می گویند سیاست گزاران جمهوری اسلامی می باشند.
بررسی عدالت اقتصادی در حج :
باز به آیات تشریع مراجعه میکنیم :
“جعل الله الکعبه البیت الحرام ”
” قیاما للناس”
گویا اگر کعبه نبود ، امت اسلامی استواری و قوام خودش را پیدا نمیکرد . خداوند ، کعبه را پایه و ستون و رکن مردم قرار داد . و این قوام با انسجام و هماهنگی هر چه بیشتر و از بین بردن اختلافها و فاصله ها همراه می باشد . وقتی مسائل سیاسی ملتها در حج مطرح میشود نمی توانند جدای از مسائل مادی و اقتصادی آنها باشد . اینکه الان مطرح نمی شود به خاطر آنست که حج ، معنی و مفهوم واقعی اش را در بین مسلمانان نیافته است ، والا چطور ممکن است که ذخائر کشورهای اسلامی به این شیوه کنونی غارت شود و مسلمانان در این اجتماع از آن بگذرند و مطرحش نکنند ؟!
امروز اگر حج واقعی برگزار می شد ، نمیتوانست مسئله نفت مطرح نشود ، که صهیونیستها به کشورهای اسلامی تجاوز کنند و آمریکا هم پشتیبانی کند ، اما خود دولت عربستان بزرگترین تامین کننده منابع سوختی آمریکا و سایر دول اروپائی باشد ، در حالی که بسیاری از کشورهای اسلامی آسیائی و آفریقائی با فقر دست به گریبان باشند . ایران هم نمی تواند در این کنگره شرکت کند و مشکلات اقتصادی مسلمین را مطرح نکند.
آیا حج برای ثروتمندان است؟
از آیات حج که متکی به “ناس” (مردم) است چنین می شود استفاده کرد که بر خلاف عرف موجود در ذهن جامعه که گمان می کنند حج عبادت اغنیاء است ، حج عبادت “مردم” است و این بدین دلیل بوده که دائما در مورد حج به شکلی برخورد شده که امکان آن برای طبقات پائین تر کمتر وجود داشته است. و حالا هم سال به سال دارند به شکلی حرکت میکنند تا آنهائی که از امکانات مادی بیشتر برخوردارند ، بروند.
با الهام از این آیات می توان گفت که سازماندهی حج باید به گونه ای باشد که توده های ملیونی مردم بیشتر موفق به شرکت در این مراسم بشوند . زیرا این اجتماع بر خلاف همه اجتماعات عظیم سیاسی دنیا ، اجتماع خود مردم است ، نه اجتماع قشر مرفه . لذا سازماندهی حج باید به سمت ترغیب مردم به برگزاری مراسم حج با سادگی و رفاه کمتر ، حرکت کند. نه اینکه کاروانهای حج مثل شرکت های تولیدی در عرضه رفاه یعنی هتل ها و مسافر خانه های بسیار مجهز همراه با غذاها و میوه های خوب و فراوان به رقابت بر خیزند چنانکه متاسفانه در رژیم گذشته و حتی سالهای گذشته شاهد آن بودیم.
والسلام.