تسلیحات شیمیائی

 مهدی باریکانی

مقدمه

زرّاد خانه های ابرجانیان تاریخ آنقدر از موشک های اتمی انباشته شده به حدی که
انفجارآنهاقادر است چندین بار هستی رادر زمین ازبین برده ونابود سازد،با وجود این
هنوزهم حرص وولع شدید آنها در تولید سلاحهای جدید،از بمبهای نترونی گرفته تا اشعه
های لیزری همچنان ادامه دارد. درحالی که بحث وجدال برسر مهمات اتمی است، ناگهان
زنگ خطر نوع دیگری از مهمات بصدا درمی آیدکه عبارتنداز مهمات شیمیائی وبیولوژیکی،
ومی توان گفت که تهیه وتولید وتوسعه وذخیرۀ این سلاحها از اهداف مهم وجدی
ابرجنایتکاران بوده وهست ودر واقع در جهت تولیدو توسعۀ این سلاحها بوده که ریگان
تقاضای هشت بیلیون دلار بودجه در طول سالهای 1982تا1987 راکرده است تا در جهت
تولید وتوسعۀ گازهای مخرّب اعصاب nerve gas که بنام مهمات مضاعف نامیده می شودbinary weapon  بکار گرفته شود. تنها درسال1982 مبلغی در حدود
هفت دهم بیلیون دلار صرف تولید وتوسعۀ این گونه مهمات گردیدومبلغی در حدود یک
بیلیون دلار توسط کنگرۀ امریکا درسال1983 جهت این پروژه اختصاص داده شد. در پس
پردۀ تبلیغاتی استقرار موشک های کروز در انگلیس، انبار سلاحهای مخرب اعصاب نیزکه
بصورت موشک، نارنجک، بمب ویا گلوله های توپ تهیه شده است.ادامه دارد ومسابقۀ
تسلیحاتی در جهت تولید سلاحهای جدید شیمیائی و بیولوژیکی(cbw) همچنان در جریان است.

کاربرد این سلاحها بر اساس پروتکل 1925ژنوممنوع گردیده که این پروتکل همچنین
در کنوانسیون1972مورد تائید مجدد قرارگرفته است.ولی آنچه باید گفت این است که نه
تنها هیچ گاه تولید وتوسعۀ این سلاحها متوقف نبوده بلکه با شدت وحدّت نیز ادامه
داشته است.

منتهی اطلاعات دقیقی ازتولید آنها در دست نبوده است.  درخلال چهارسال گذشته هفته ای نگذشته که شاهد
خبری در زمینۀ کاربرد این سلاحها در جهان ودر واقع آزمایش آنها نبوده باشیم.مرگ
ومیردراثر سیاه زخم در شهرک اسوردلوسک روسیه. 
که بنا بر گفتۀ آمریکائی ها نتیجۀ حادثه ویا انفجار دریک کارخانۀ بمب های
بیولوژیکی بوده، اگر چه روس ها می گویند که تنها یک اپیدمی معمولی بوده است. گفته
های آوارگان افغانی حکایت از استفادۀسلاحهای شیمیائی درافغانستان توسط ارتش متجاوز
شوروی دارد.کاربرد این سلاحها علیه مبارزین اریتره ای توسط ارتش اتیوپی که شوروی
تأمین کنندۀ آنها بوده است.چندین مورد استفاده ازاین گازهای کشنده توسط اشغالگران
قدس در لبنان.مخصوصاً در نواحی بیروت که احتمالاً منبع تأمین کننده آنها فرانسه
بوده است استفاده گسترده ووسیع این سلاحها توسط رژیم جنایتکار بعثی صهیونیستی عراق
علیه رزمندگان دلاوراسلام، که منابع تأمین آنها فرانسه،انگلیس وآمریکا بوده اند.

نباید ازنظر دورداشت که توسعه وتولید واستفاده از سلاحهای شیمیائی وبیولوژیکی
جزء نقشه های دراز مدت ارتش جنایتکاران بوده است، کشتن های مخفی وبدون سروصدا،
اسلحه های خرابکاری مانندLSDدر آبهای آشامیدنی، چترهائی که نوک آنها حاوی مواد سمی است وصدها مورد دیگر،
حقایق داستان گونه ای هستند که گفته وشنیده می شوند.گاهی گفته می شود که اینگونه
سلاحها اگر دراندازۀ مشخصی بکار برده شوند مرگ آور نبوده وتنها روی سلامتی
افرادمؤثرند.اما این مسئله به هیچ وجه درست نیست، چرا که مثلاً میزان موادی که
برای یک سرباز 70کیلوگرمی تقریباً غیرسمی است،همین مقدار برای فرد مسن، کم سن
وسال، حامله ومریض وضعیف فوق العاده زیان بار است ؛درثانی حتی اگر ماده ای نسبتاً
غیر مرگ آور باشد می توان آن را بعنوان وسیله ای درجهت کشتن افراد بکاربرد، مثل
گاز اشک آور سی- اس (CS) که توسط ارتش
جنایتکار آمریکا در سالهای (1970-1960)در ویتنام، جهت بیرون کشیدن مبارزین ویتنامی
از تونل ها وراهروهای زیرزمینی بکار برده می شد 
تا بعداً آنها را با بمب های ناپالم ویا بمب های خوشه ای مورد حمله
قراردهند.

سلاحهای شیمیائی وبیولوژیکی بدون اینکه تشخیص داده شوند دارای اثرات هلاکت
باری هستند ودر واقع بخاطر عدم تشخیص آنها،کشنده هائی بدون سروصدا هستندوعلاوه
برآن،اثرات دراز مدت دارند،چه بر روی نظامی ها وچه غیرنظامی ها. اثرات اپیدمی بمب
های بیولوژیکی ممکن است به آهستگی شروع شده ودروسعت زیادی گسترش یابد وبه مناطقی
دور از مناطق جنگی وحتی درمیان نیروهای ارتش بکارگیرنده کشیده شود،وشاید این خود
دلیلی باشد بر اینکه امضاء موافقت نامه،مبنی بر عدم کاربرد سلاحهای بیولوژیکی،
آسان تر از عدم کاربرد سلاحهای شیمیائی بوضوح، نادیده گرفته شده است.

آنچه که در تمام این جریانات بوضوح مشخص است این است که ابرجنایتکاران برای
توسعۀ نفوذ وحفظ سیادت خود درجهان از هیچ جنایتی خودداری نمی کنندوقوانین بین
المللی را تنها،دستاویزی جهت تحمیق ملت ها قرار داده اند،درحالی که خود به
بزرگترین جنایات ضد بشری دست می زنند؛خودرا حامی حقوق بشر معرفی می کنندودم از
حقوق بشر می زنند،ولی آنچه باعث خوشوقتی است این است که ملت شهید پرور وقهرمان
مادر پرتو هدایت ورهبری امام عزیزوتمسک به اصول متعالی اسلام دست آنهارا به اصطلاح
رووتوطئه هایشان را نقش بر آب کرده است واندک اندک می رود تا دیگر مظلومان سرتاسر
جهان به تبعیت از انقلاب حیات بش اسلامی ایران یکی پس از دیگری طومارسلطۀ این
ابرجنایتکاران را درهم پیچیده وبه زباله دانی تاریخ بسپارند،«وَسَیعلَمُ الَّذینَ
ظَلَمُوااَیَّ مُنقَلِبٍٍ یَنقَلِبون».

 سلاح های شیمیائی

تلاش در محافل امپریالیستی برروی تولید سلاحهای مرگ بار جدید ونحوۀ کاربرد
آنها در قرون اخیر ومخصوصاً دراین اواخر به شدت ادامه دارد چراکه به عقیدۀ آنها
دیگر زمان وفرم جنگهای قدیم گذشته است وباید سلاحهائی تهیه کرد که بی سروصدا وخیلی
دوستانه!دشمن را نابود سازدواین سلاحها چیزی جز سلاحهای شیمیائی نیستندکه بدون
صداوگاهی هم غیر قابل دید هستندوعملاً پس از اثر کردن وجود آنها محسوس می گردد.

کاربرد اینگونه سلاحهای مرگ بار بر اساس قوانین گذشته نیز محکوم دانسته شده
است.  کنوانسیون بروکسل درسال 1874میلادی
واظهارنامه لاهه درسال1899دال بر ممنوعیت استفاده ازاین سلاحها است.اماهنگامی که
مهندسین ارتش آلمان در سال 1915شیرهزاران سیلندر مایع کلر را در طول چهار مایل درحوالی
«ای پرس»

 (Ypres)باز کردندعملاًنشان داده شد که این ممنوعیت ها تنها برای کاغذ نوشته شده
وپشتوانۀ اجرائی ندارند.جنگهای سالهای 1918-1914اولین امتحان کاربردسلاحهای
شیمیائی دریک مقیاس بزرگ بود.هنوز پنج ماه ازواقعۀایپرس نگذشته بود که انگلیس
مجدداً در ایپرس، در دسامبر1915با بکاربردن محلول کلر مقابله به مثل کرد.آلمانی ها
گاز فوسژن را مورد آزمایش قرار دادندوانگلیسی ها با مخلوط کلر وفوسژن به تلافی
برخاستند.اولین گاز اشک آور توسط آلمانی ها تهیه وبنام ت ـ استوف نامیده شدکه
بعداً دکتر تاپن نام گرفت ودر جبهه روسیه درسال1915مورد آزمایش قرارگرفت. فرانسه
هیدروِژن سیانید راتهیه ومورد آزمایش قرارداد. آزمایشگاههای انگلیس
حدود000/150ماده شیمیائی شناخته شده را مورد آزمایش قرار دادند تا از میان آنها
مؤثرترین مادۀ مرگ آور رابیابند. رقابت ها با تظاهر به رعایت اظهارنامۀ لاهه به
شدت ادامه داشت تا اینکه درسال 1917با شلیک اولین گلوله های محتوی گاز توسط آلمان
ها،تظاهر به رعایت اظهارنامۀ لاهه کنار گذاشته شد.  این گلوله ها حاوی مادۀ قهوه ای رنگی بنام دی
کلر واتیل سولفاید بودندکه بنام گاز موستارد(گازخردل)نامیده شد.دراثر این گلوله ها
در عرض چند ماه تعداد تلفات ومجروحین ومصدومین انگلیسی ها ازمرز /125000نفرگذشت که
رقمی درحدود70درصدکل مجروحین و مصدومین آنها در طول جنگ بوده است.بعداً انگلیسی ها
وفرانسوی ها هم گاز خردل را تهیه وتولید نمودند.تلاش گستردۀ آمریکا بر روی تهیه
وتولید لوی سیت(Lewisite) متمرکز بود که
اثری مشابه گاز خردل اما به مراتب سریعتر داشت. 
فوسژن و کلر هر دو محرک دستگاه تنفسی هستند وبرروی دیوارۀ داخلی مجاری عبور
هوا اثرات نامطلوب می گذارند ودر صورتی که غلظت آن در مجاری عبور هوا(نایژه
ها)زیاد شود باعث بسته شدن آنها می گردد. فوسژن برکلر برتری دارد چرا که اولاً
قابل دیدن نیست وبوی کمتری دارد، ثایناً در یک غلظت کمتر مؤثر است واثر طولانی تری
دارد. اثرات زیاد کلر وفوسژن درطول جنگ بیشتر بلحاظ عدم آمادگی بوده است چراکه این
گازها وقتی مؤثر هستندکه تنفس شوند ودر صورت داشتن ماسک می توان ازاثرات آنها ایمن
بود. بدین لحاظ بود که ماسک های ضد گاز بسرعت توسعه پیدا کردند تا نیروها را در
مقابل این گازها محافظت نمایند.

گاز خردل یا موستاردگازmustardGas
علاوه بر اینکه از راه تنفس اثر می کند از طریق پوست نیز موثر است
وبرروی پوست ایجاد تاول می کند،این گاز در روی زمین پخش شده ولباس ها ووسایل نظامی
را آلوده می سازد واگر میزان تاول ها،مخصوصاًدر مجاری تنفسی زیاد شود بر اثر
احتقان،مصدوم خواهد مرد.در جنگ جهانی اول، نیروهای انگلیسی در برخورد اولیه بااین
گاز آن قدر ناراحت نمی شدندکه باعث شود ماسک های ضد گاز خود را بپوشند ودر مرحلۀ
اول تنها کمی احساس سوزش در چشم وگلو می نمودند اما پس از گذشت چند ساعت سوزش و
درد شدیدی ایجاد می شدکه تنها باتزریق مرفین می توانستند مصدوم را تسکین دهند.

ضرورت زنده ماندن در مقابل اثرات این گاز ایجاب می کرد که علاوه بر ماسک ضد
گازلباس های محافظ  نیز توسعه پیدا
کنندوهمچنین خنثی سازی در همه سطوح آلوده انجام پذیرد.اثرات کاربرد گازهای سمی
برای سکنۀ شهر های کشورهای در گیرنیز وحشتناک بود.  بالغ بر یک میلیون نفر از همه طرف در طول
سالهای 1915تا1918مصدوم شدندوحدود ده درصد ازآنها جان سپردند.در هر حال رقابت شدید
در تهیه وتولید سلاحهای شیمیائی ادامه یافت.فرانسه،انگلیس و آمریکا در جریان توسعه
کارخانجات شیمیائی آلمان قرارگرفتندوبرتلاش خود در تهیه هرچه بیشتر سلاحهای
شیمیائی افزودند.پس از پایان جنگ در سال 1918،تحقیقات بر روی مواد جدید شیمیائی
همچنان ادامه یافت، در انگلستان بصورت مخفی ودر آمریکا کاملاً آشکارا در تهیه مواد
جدید تلاش می شد ومهمات شیمیائی آماده شدند تادر جنگ دیگری مورد استفادۀ مجدد قرار
گیرند.

در دوفرصت مناسب دیگری که برای نیروهای انگلیسی فراهم شده بود اثر سلاحهای
شیمیائی خودرا مورد آزمایش قرار دادند.یکی از اینها درخلال جنگ های داخلی در روسیه
بود که سرانجام منجر به انقلاب بلشویکی در آن کشور گردید وانگلیس وفرانسه وامریکا
جهت سرکوب حکومت جدید بلشویک به نفع حکومت تزاری درآن کشور مداخله نمودند.در
سال1919هواپیماهای انگلیسی قوطی هائی رادر جنگل های اطراف آر چنگل(Archengel)فروریختند که تولید ابری
از دود آرسنیک درآن نواحی نمودند وهمچنین ارتش سفید(نیروهای تزاری)رابا گلوله های
گازی مجهز نمودند.پس از آن سال نیز گاز فوسژن وگاز خردل توسط آر-ای -اف (RAF)نیروی هوائی انگلیس علیه افغان ها
وعشایرمرز شمال غربی بکار برده شد.

درطول سالهای 1919تا1925تلاشهای زیادی در جهت ممنوعیت کاربرد سلاحهای شیمیائی
بعمل آمد که نتیجتاًمنجر به امضاء پروتکل 1925ژنوگردید که کار برد سلاحهای شیمیائی
وبیولوژیکی برای مرحلۀ اول،در جنگ ممنوع شد.

 امضاءاین پروتکل گر چه امید بخش
بودولی نقایص فراوانی درآن وجود داشت. اول اینکه تنها حدود40کشور آن را امضاء
کردندوعلاوه برآن بعضی از آنها ازجمله آمریکا حق برداشت امضاءرا برای خودشان محفوظ
داشتند.دوم اینکه درآن قید اولین بار استفاده کردن،شده بودبنابراین کشورها می
توانستند در صورت مورد هجوم واقع شدن حق استفاده از آن رابرای خود محفوظ نگه
دارند،سوم اینکه پروتکل شامل کشورهائی که امضاءنکرده بودندنمی شد.چهارم اینکه
جزئیات آن کاملاًروشن ومشخص نبودمثلاًاینکه آیاشامل گازهای اشک آور می شد؟شامل بمب
های آتش زاچطور؟بنابراین حدود در آن مشخص نبود نهایتاًَاینکه این پروتکل تنها
درمورد کاربرد این سلاحها بوده وشامل تحقیقات،تولید،توسعه وانبارکردن این سلاحها
نمی شد.

جدول شماره «1»مواد شیمیائی واثرات آنها(اشک آورها)