حجه الاسلام احمدی یزدی
بسم الله الرحمن الرحیم
نگرشی برآثارو نوشته های خطی امام خمینی مدظله العالی، این قسمت خلاصه ای ازگفتگویی است که بصورت مصاحبه راجع به آن اثارصورت گرفته است.
قبل از آنکه درباره ی خصوصیات هریک از آن آثار و متون بپردازیم، نکته ای را لازم است تذکردهیم:
درسالهای سابق افرادی که در راه سیر و سلوک الهی بودند،درصدد جستجوی نوشته ها ومطالبی که برای آنها دراین راه مفید است بودند، و درآن موقع نوشته های عالم بزرگ اخلاق و متعبد به تعبدات اسلامی مرحوم حاج میرزا جواد آقای ملکی تبریزی رضوان الله تعالی علیه که از اساتید بزرگ اخلاق بوده است(متوفی ۱۳۴۳ قمری)،دربین پویندگان این راه رایج بود، البته نوشته ی خطی یا استنساخی آنها دستگردان و مورد مطالعه واقع می شد، مانند: لقا الله «سیر وسلوک» یا اعمال السنه، و کتاب اسرا و الصلاه، و در همان موقع عده ای مشغول طبع و نشر آنها بودند.
اما بعضی از خواص اهل معرفت با نوشته های فقیه عالی قدر و عارف زمان، معلم اخلاق و استاد اکبر رهبرانقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی امام خمینی متع العلما و المسلمین بطول بقائه. هم آشنا بودند. البته درآن فضا جزکتبی بشمار می رفت که کمتر دردسترس عموم قرار داشت ( چون عده ای به محتوی آن نمی رسیدندو از درک مطالب آنها عاجزبودند،لذا رویه ی اساتید اخلاق و هم اهل معرفت این است که این گونه مطالب و آثار دردسترس هرکسی قرار نگیرد تا به اهلش برسد، و روی همین مصلحت بصورت خطی یا استنساخی رد و بدل می‌شد) و درسالهای بعد چون از تصنیفات ایشان بود دربخش کتابهای قاچاق سیاسی محسوب می‌شد، وپس ازآن در ردیف کتابهای ممنوعه سیاسی قرار گرفت.دربین اهل معرفت بحث بود که نوشته های حاج میرزا جواد آقای تبریزی (ره) برتری دارد. یا نوشته های امام خمینی مد ظله لکن بجهت شمول نوشته های معظم له برمسائل قرآنی و روائی (اعم از حدیث و دعا، چون دعا هم نوعی حدیث وروایت محسوب می شود،با این تفاوت که چه بسا در دعا مضامین عالیتری مطرح شده) ونکات فلسفی و عرفانی( که در حقیقت ایشان فلسفه را در استخدام عرفان- که مرحله ی بالاتر و عالیتر دربدست آوردن معارف الهی است- در آورده اند) ونظایراینها. عده ای این نوشته هارا ترجیح می دادند.
وبراساس این جهات بود که نوشته های ایشان هم جنبه ی فلسفی برهانی داشت، و هم ازجنبه ی اخلاقی،عرفانی، سلوکی، وهم واجد کلیاتی در معارف و علوم اسلامی مانند مسائل اصول فقه، یا مسائل اجتماعی و سیاسی اسلام و غیره بود. درصورتی که شاید نوشته های دیگران دارای یک جنبه یا چند جنبه ازاین جهات بود. بنابراین، این سری مکتوبات جز منابع اصیل معارف الهی بشمار می رود، و در ردیف متون محکم و متقن در فلسفه وعرفان بحساب می آید، و نباید محققین رشته های علوم اسلامی از انها غافل بمانند.
مرحوم استاد و معلم عزیز و بی الایش آیت الله فکور قدس سره که از بزرگان فقها و علمای اهل معرفت بودند، درباره ی یکی از تصنیفات ایشان می فرمودند: آقای خمینی مطالبی که به عنوان حاشیه و تعلیقه برکتاب مصباح الانس- که ازمتون اصیل کتب عرفان علمی است-مرقوم فرموده اند، درک بسیاری از آنها برمحققین فعلی مشکل و یا نامفهوم است، و اساسا ایشان از ابتدا امر یک سنخ فکر عرفانی خاص بخود داشت.
وبه طور کلی این آثار دارای ویژگی خاصی از نظر ابتکار و عمق می باشد وحاوی بسیاری از مسائل معارف اسلامی می باشد، مانند جهان بینی اسلامی، سیر انسان در عوالم وجود و جهانهای هستی از قبیل دنیا (عالم ملک) برزخ و آخرت، مراحل شناخت انسان، مراحل طی انسان درعوالم الهی که غنیمت انسان و واقعیت سیر انسان را تعیین می دهد. کیفیت ظهور اعمال انسان، نیات و ملکات که سر انسان را تشکل می دهد،افق عالی انسان سرولایت درنبوت و امامت، مسئله معاد،وازاین قبیل مسائل معارف اسلامی تا برسد به مسائل جامعه ی انسان و مانند اینها… که درسلسله ی مباحث آنها اشاره ای به انها خواهد شد.
رهبر انقلاب اسلامی و بنیان گذار جمهوری اسلامی درباره ی این گونه تصنیفات خود به مناسبتی چنین فرمودند:
« اینها رابرای کسانی نوشته ام که درراه هستند.» و مقصود معظم له این چنین دریافت شد: افرادی که درراه سلوک انسانی الهی هستند، این سری نوشته ها برایشان مفید است وگرنه نفعی ندارد.و این واقعیتی است غیر قابل انکار . وآنها که درراه هستند می دانند که چه مشکلات بسیاری برسرراه انسان است، و درمی یابند که مسائل انسانی،سلوکی،عرفانی که ایشان درمقام بیان ذکر نموده اند، درافق عالی حل نموده و راهگشای افراد سالک قرار داده اند.
البته پرتوی از همان مطالب بود که گاهی به تناسب درروزهای آخر ایام تحصیلی که معمولا جنبه ی نصیحتی داشت،یا در موقع مناسب دیگر بیان می فرمودند،وتاثیر بسزایی درجهت دادن به افراد مستعدداشت، اخیرا به مقداری از ان سنخ مطالب در درسها ی تفسیر خود اشاره فرمودند.
ادامه دارد
