طلیعه
از سنت‌های الهی که آیات متعددی از قرآن کریم آن را بیان کرده، سنت نصرت و مدد الهی در این دنیاست. طبق این قانون تکوینی و لایتغیر الهى، خداوند متعال اهل ایمان را در مواقع لزوم نصرت و یاری می‌دهد و آنان را در نهایت به پیروزی می‌رساند. در سوره غافر می‌فرماید: «إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذینَ آمَنُوا فِی الْحَیاهِ الدُّنْیا؛(۱) هرآینه ما فرستادگان خود و کسانی را که ایمان آوردهاند در زندگانى این جهان یارى مىکنیم.»
این آیه از مددهای غیبی خدای متعال به فرستادگان خود و مؤمنانی که در این عالم ایمان آورده و استقامت ورزیده‌اند خبر می‌دهد.
رسول مکرم اسلام(ص) فرمودند: «من کان‌للَّه کان‌اللَّه له»،(۲) هرکس خودش را برای خدا قرار دهد خداوند هم برای او خواهد بود. یعنی قوانین و نوامیس طبیعت در خدمت او حرکت می‌کنند.(۳)
اساساً ایمان به امدادهای غیبی یک بُعد توحید، یعنی همان توحید عملی(۴) است که خداوند خطاب به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «وَ ما رَمَیْتَ إِذ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ‌اللَّهَ رَمى؛ و تو [تیر یا خاک] نیفکندى آنگاه که افکندى بلکه خدا افکند.(۵) همانند عبارت «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»(۶) بیانگر توحید عملی است. هر موحدی که به توحید عملی باور دارد و در خط آن حرکت می‌کند، در حقیقت خود را در حصن حصین امدادهای غیبی و نصرت الهی قرار داده است.
امدادها در عصر ظهور
این مددهای غیبی همواره به یاری انبیا، اولیا، اوصیا و انسان‌های صالح در طول تاریخ آمده است و این عنایات همچنان در زمان ظهور هم ادامه خواهد یافت. پیامبر اکرم(ص) در این‌باره فرمودند: «قائِمُ اَهْلِ بَیْتی…یُؤَیَّدُ بِنَصْرِاللّه؛(۷) قائم اهل بیت من… به نصرت الهی تأیید می‌شود.»
از جمله امدادهای الهی به حضرت مهدی(عج) مسخر ساختن عوامل طبیعی در ذیل اراده حضرت بقیه‌اللّه(عج) است. رسول گرامی اسلام(ص) در بیان حوادث شب معراج به نقل از خداوند متعال فرمودند: «وَ لاُسَخِّرَنَّ لَهُ الرِّیاحَ وَ لاُذَلِّلَنَّ لَهُ الرِّقابَ الصِّعابَ وَ لاُرَقِّیَنَّهُ فِی الاَسْبابِ وَ لاَنْصُرَنَّهُ بِجُندی وَ لاَمُدَّنَّهُ بِمَلائِکَتی حَتی یُعْلِنَ دَعْوَتی؛(۸) بادها را به تسخیر او در می‌آورم و گردنکشان سخت را رام او می‌سازم و او را بر نردبام ترقی بالا می‌برم و با لشکریان خود یاری‌اش می‌کنم و با فرشتگانم به او مدد می‌رسانم تا آنکه دعوتم را آشکار کند.»
طبق این قانون وحیانی نصرت الهی، هر چیزی که به قدرت خداوند متصل شود، به معجزه‌ای بزرگ تبدیل می‌شود؛ خواه مانند دوران انقلاب مُشتی باشد در برابر توپ و تانک یا مانند دوران جنگ تحمیلی، سلاحی باشد در برابر موشک دشمن و خواه موشکی باشد در برابر گنبد آهنین! این همان سخن قرآن کریم است که می‌فرماید: «فَلَم تَقْتُلُوهُم وَلَکِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُم وَمَا رَمَیتَ إِذْ رَمَیْتَ وَلَکِنَّ‌اللَّهَ رَمَى…(۹) و شما آنان را نکشتید بلکه خدا آنان را کشت و چون [ریگ به سوى آنان] افکندى، تو نیفکندى بلکه خدا افکند.
البته در آیات متعدد دیگر هم به این سنت نصرت الهی و مدد غیبی اشاره شده، از جمله در سوره محمد(ص) می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِن تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرکُم وَ یُثَبِّت أَقدامَکُم؛(۱۰) ای کسانی که ایمان آوردهاید، اگر خدا را یاری کنید و برای خشنودی او با کافران بجنگید و از دینش پشتیبانی کنید، او نیز با فراهم آوردن اسباب پیروزی، شما را یاری می‌کند و گامهایتان را در میدان نبرد استوار میسازد.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در مورد آیه شریفه «وَ لَیَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ …؛(۱۱) این‌گونه توضیح می‌دهد: «هر کسی که برای خدا کار کند، خدا هم تمام امکانات و علم و قدرت خودش و سنت‌های آفرینش را در خدمت او قرار خواهد داد. «وَ لَیَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ» این جمله عجیبی است ـ «ل» قسم و «ن» تأکید ـ حتماً خدا کسانی را که او را نصرت کنند، بدون شک نصرت خواهد کرد.»(۱۲) مطمئناً این امدادهای غیبی بدون باورمندی نسبت به سنت نصرت الهی و بدون تلاش در راه خدا محقق نمی‌شود.
امدادهای غیبی از منظر امام خمینی(ره)
با مروری به سیره و سخن امام خمینی(ره) روشن می‌شود که ایشان با الهام از آیات وحی، به‌شدت به قطعیت و تحقق وعده و نصرت الهی باور داشت. ایشان معتقد بود: «خداى تبارک و تعالى وضعى پیش آورد که دشمن‌هاى ما چنان ترسیدند که نتوانستند بمانند. دست به سلاح به آن طورى که باید ببرند، نبردند. یعنى یک مانع غیبى مانع شد از اینکه اینها مثلاً آن سلاح‌هایى که داشتند بیایند همه تهران را، همه قم را و سایر جاها را بمباران کنند؛ خداوند چنان آنها را ترساند که این سلاح را نتوانستند به کار ببرند… آنهائی را هم که در رأس بودند، چنان خوفى در دلشان انداخت که دیگر نتوانستند مقابله کنند.»(۱۳)
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این باره فرمود: «امام بزرگوار… با همه وجود در میدان بود، اما امید او بسته به نصرت الهی و به قدرت الهی و تکیه او به قدرت الهی بود. امام به “اِحدی‌الحُسنَیین” اعتقاد واقعی داشت و معتقد بود که اگر کار را برای خدا بکنیم، درِ ضرر بسته است؛ اگر کار برای خدا انجام بگیرد، هیچ‌گونه ضرری متوجه و عاید نخواهد شد؛ یا پیشرفت می‌کنیم، یا اگر پیشرفت هم نکردیم، کاری را که وظیفه ما بوده است انجام داده‌ایم و در مقابل پروردگار سرافرازیم.»(۱۴)
نمونه‌هایی از امدادهای غیبی در انقلاب
نصرت الهى در انقلاب اسلامی به صورتهاى مختلف جلوه کرده است که به برخی اشاره می‌کنیم:
الف. امداد غیبی در اتحاد مردم
خدای متعال در سوره آل عمران می‌فرماید: «وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَهٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا؛(۱۵) و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان [یکدیگر] بودید پس میان دل‌هاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شدید و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید.»
حضرت امام خمینی(ره) در یکی از خاطراتش در مورد این عنایت خدای متعال می‌فرماید: «من در اواخر اوقاتی که در پاریس بودم توجه به یک مطلبی پیدا کردم که راجع به پیشرفت این نهضت خیلی دلخوش شدم و این مطلب را در پاریس هم به اشخاص و اجتماعاتی که می‌شد تذکر دادم و آن این بود که در انقلاباتی که در دنیا واقع می‌شود کم اتفاق می‌افتد ـ یا اتفاق شاید نیفتاده باشد ـ که این‌طور باشد که یک مطلبی را که در مرکز مملکت می‌گویند، همین مطلب در کوره ده‌های دور افتاده هم باشد و آن مطلبی را که روشنفکران می‌گویند، همان را مردم بازار و کوچه و دهقان و کشاورز هم همان را خواستار باشد. من در آن وقت اطلاع پیدا کردم و بعضی را هم که از ایران می‌آمدند پیش من، به من اطلاع می‌دادند که قضیه خواست ملت ایران یک خواستی است که گسترش پیدا کرده حتی در قرا و قصبات دورافتاده‌ای که از همه جهات دورند. یک نفر که همین اواخر آمد پیش من گفت که من از دهات کمره(۱۶) و دهات چاپلق(۱۷) و لرستان، آنجاها رفتم و دیدم و در آنجاها گردش کردم و دیدم و می‌آیم اینجا. او گفت که تمام دهاتی را که من دیدم، دیدم که صبح که می‌شود، آن آخوند ده جلو می‌افتد و مردم ده دنبال او راه می‌افتند و راه‌پیمایی می‌کنند و اسم از یک جایی برد که من آنجا رفتم، «قریه حسن فلک» این در اطراف کمره هست و قلعه‌ای است که شاید مثلاً آن وقتی که من دیدم ده ـ پانزده خانوار در آن زندگی می‌کردند. کوچک بود و در کنار یک کوهی واقع شده بود و از آبادی‌ها دور بود. این شخص گفت من آنجا هم رفتم، آنجا همان حرف‌ها را می‌زدند که در تهران می‌زدند. این از گسترشی که در همه جای ایران به وجود آورد. و یک گسترش دیگری که راجع به گروه‌ها و جماعات بود؛ بچه‌های دبستان ـ یا کوچک‌تر از آنها ـ همین وردی(۱۸) را که همه مردم می‌گفتند، اینها هم می‌گفتند. کارگرها، کارفرماها، معلمین، اجزای دادگستری، ملاها، طلبه‌ها، روشنفکران ـ همه ـ یک مطلب می‌گفتند و با هم بودند. من این را این طور فهمیدم که یک دست غیبی در کار است. انسان هر چه هم بخواهد مثلاً روشنگری داشته باشد و هر چه هم بخواهد یک همچو امری واقع بشود به این گسترش نمی‌تواند واقع بشود. من این طور فهمیدم که خدای تبارک و تعالی در این مسئله نظر دارد و از آنجا اطمینان برایم پیدا شد که پیروزی هست. البته به این زودی و به این سهلی را نمی‌توانستم حدس بزنم.»(۱۹)
ب. لشگر حق در عالم هستی
قرآن در سوره فتح می‌فرماید: «وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَ کَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا؛(۲۰) و سپاهیان آسمان‌ها و زمین از آن خداست و خدا همواره داناى سنجیده کار است.»
ایشان در خاطره دیگری به نصرت الهی توسط لشگریان خدای متعال در عالم هستی اشاره و عنایات الهی را در انقلاب اسلامی این‌گونه بیان می‌کند:
«امروز هم یکی از علمای جماران آمد و قصه‌ای را نقل کرد که از آن قصه هم من فهمیدم که عنایت خدا با ماست. ایشان فرمودند که یک خانه‌ای را ظاهراً در شمیرانات، این آقایانی که در کمیته بودند و پاسدارها و اینها، به‌عنوان اینکه شنیده بودند قمارخانه است، رفته بودند درِ این قمارخانه را ببندند، وقتی هم رفتند دیدند که بله بساط قمار و مشروبات و اینها هم هست. یکی از پاسدارها رفته است پشت آنجا که برود ببیند آنجا چه خبر است. یک سگی همچو حمله کرده به او که او را وادار کرده که برود در زیرزمین. وقتی رفته در زیرزمین [دیده] یک مقدار زیادی اسلحه و امثال ذلک زیاد [هست] که شاید بعد در رادیو و اینها اطلاع بدهند به ملت. گفتم به آن آقا که با هدایت سگ این واقع شده. این سگ مأمور است. همه عالم مأمورند. آن روز باد و شن مأمور بود،(۲۱) امروز هم در این قصه سگ مأمور بوده است.»(۲۲)
ج. پیروزی با دست خالی
همواره یاران حق با دستان خالی و یاورانِ اندک، اما با نیروی ایمان و امداد غیبی به مقابله با دشمنان حق پرداخته‌اند. برای همین قرآن در سوره بقره می‌فرماید: ک«َم مِن فِئَهٍ قَلیـلَهٍ غَلَبَت فِئَـهً کَثیرَهً بِاِذنِ‌‌الله؛(۲۳) بسا گروهى اندک که بر گروهى بسیار به اذن خدا پیروز شدند.»
امام خمینی با الهام از این آیه شریفه در مورد نقش امدادهای غیبی در انقلاب اسلامی و پیروزی با دست خالی می‌فرماید: «ما از اول انقلاب و بعد از پیروزی تا کنون هر چه دیدیم معجزات بوده است. شما ملاحظه بفرمایید که در این نهضتی که ایران پیدا کرد و مقابل یک رژیم شاهنشاهی با آن همه یال و کوپال و با آن همه کسانی که قدرتمند بودند و دولت‌های قدرتمند پشتیبانی آنها، کدام قدرت توانست یک همچو رژیم دو هزار و پانصد ساله با همه ابزار جنگی و آلات، سلاح‌های مدرن را از این کشور بیرون کند و شکست بدهد؟ و کدام قدرت است که امروز در جبهه‌های جنگ در مقابل این همه تجهیزات، پیروزی حاصل می‌کند؟ و کدام قدرت بزرگ است که در دل اینها آن طور رعب و ترس می‌افکند که فوج فوج خود را تسلیم می‌کنند؟ در صورتی که آنها در پناهگاه‌هایی که با همه جور تجهیزات مجهز بود زندگی می‌کردند.»(۲۴)
د. یاری با لشگرهای نامرئی
قرآن می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا نِعْمَهَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جَاءَتْکُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِیحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا؛(۲۵) اى کسانى که ایمان آوردهاید نعمت خدا را بر خود به یاد آرید آنگاه که لشکرهایى به سوى شما [در] آمدند پس بر سر آنان تندبادى و لشکرهایى که آنها را نمىدیدید فرستادیم.»
یکی از راه‌های آمریکا برای اعاده حیثیت از دست رفته خود، حمله نظامی به ایران بود. آمریکا تدارکات گسترده‌ای را برای اجرای عملیات نظامی و آزادی گروگان‌ها و سپس بمباران تهران و کوبیدن مراکز حساس و کلیدی کشور به‌ویژه منزل امام، نخست‌وزیری، مجلس و… تدارک دیده بود. از این رو در ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹ آمریکایی‌ها نیروهای خود را در طبس پیاده کردند، اما ناگهان با شکست مفتضحانه‌ای روبه‌رو شدند. طوفان شن سبب شد که هواپیماها و هلیکوپترهای نظامی آمریکا در صحرای طبس به یکدیگر برخورد کنند و آمریکا شکستی دیگر را متحمل شود. خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز به ابعاد احساس حقارت آمریکا بعد از شکست طبس اشاره کرد و نوشت: «داغ شکستی که آمریکاییان در ایران خوردند، تا مدت‌ها آنها را رها نخواهد کرد.»
شکست آمریکاییان در طبس توسط نیروهای غیبی الهی به‌گونه‌ای واضح و آشکار بود که حتی هارولد براون- وزیر دفاع آمریکا- وقتی در برابر این سئوال که این فاجعه بزرگ چگونه به وقوع پیوست، در حالی که به‌شدت متحیر بود چنین پاسخ داد: «آیت‌الله خمینی در بالکن محل سکونت خود حضور یافت و با هر حرکت دست او یک هواپیما به زمین افتاد.»(۲۶)
در همین ارتباط حضرت امام خمینی پس از حادثه عبرت‌انگیز ۵ اردیبهشت ماه ۱۳۵۹در سخنانی ماندگار فرمود: «جز این بود که یک دست غیبى در کار است؟ نباید بیدار بشوند آنهایى که توجه به معنویات ندارند و به این غیب ایمان نیاورده‌اند؟ نباید بیدار بشوند؟ کى این هلیکوپترهاى آقاى کارتر را که مى‌خواستند به ایران بیایند ساقط کرد؟ ما ساقط کردیم؟ شن‌ها ساقط کردند، شن‌ها مأمور خدا بودند، باد مأمور خداست، قوم عاد را باد از بین برد. این باد مأمور خداست، این شن‌ها همه مأمورند. تجربه بکنند باز.»(۲۷)
جمله ذرات زمین و آسمان
لشگر حقند گاه امتحان(۲۸)
هـ. افکندن رعب در دشمنان
از روش‌های نصرت الهی القای رعب در دل دشمنان است که خدای متعال می‌فرماید: «فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَیْثُ لَمْ یَحْتَسِبُوا وَقَذَفَ فِی قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ؛(۲۹) (لشگریان) خدا از آنجایى که تصور نمی‌کردند بر آنان درآمد و در دل‌هایشان بیم افکند.»
امام خمینی(ره) در این باره فرمود:
«مى‌خواستند که با طیاره‌هایشان، با توپ‌هایشان، با تانک‌هایشان بریزند در خیابان‌ها و تهران را بمباران کنند. شما راه دفاعى نداشتید. کى منصرف کرد اینها را و کى خوف در دل آنها انداخت که نتوانستند بکنند؟ شما که قوه‌اى نداشتید. ما که قدرتى نداشتیم. آنکه در دل آنها خوف را ایجاد کرد و پیروزى ما پیروزى به رُعب شد؛ آن خداى تبارک و تعالى بود. وقتى ملتى توجه به خدا پیدا کردند و دیدند که راه راهى است که باید به‌طور شایسته اقدام در آن بکنند، و سرتاسر کشور- همه جا- صداى «اللَّه اکبر» بلند شد، خداى تبارک و تعالى با آنها همراهى کرد و دشمن‌هایى که نه فقط قدرت‌هاى داخلى بود، قدرت‌هاى خارجى هم، به هم شکست و همه انصراف پیدا کردند از اینکه مقابله کنن، و در دل همه رعب پیدا شد. این کارى بود خدایى و از دست هیچ بشرى این کار قابل انجام نبود. پس پیروزى ما پیروزى [اى] است که به برکت اسلام و به برکت گرایش به قرآن پیدا شد.»(۳۰)
و. بشارت امداد
سردار شهید حاج قاسم سلیمانی این مدد غیبی را که با بشارت حضرت زهرا(س) اتفاق افتاده روایت کرده است:
«در آن کوران سخت جنگ یکی از برادران حزب الله که اهل تدین و تشرع هست و مسئول هم بود، در حالتی که به تعبیر خودش حالت خواب نبود گفت دیدم یک بانویی با دو بانوی دیگر در کنارش آمدند. حس کردم ایشان حضرت زهرا(س) است. به عربی به او گفتم: ببین وضعیت ما را که چگونه است؟ حضرت فرمودند: درست می‌شود. مصر بودم از ایشان چیزی بگیرم. ایشان دو مرتبه فرمودند: درست می‌شود و وقتی اصرار مرا دیدند یک دستمالی را تکان دادند و فرمودند: تمام شد. یک لحظه بعد یک هلیکوپتر اسرائیلی با موشک زده شد. و بعد از آن سقوط رژیم شروع شد. یعنی زدن تانک ها و…»(۳۱)
بلی این هم وعده نصرت الهی است که فرمود: و«َمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى لَکُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُکُمْ بِهِ وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ؛(۳۲) و خدا آن [وعده پیروزى] را جز مژدهاى براى شما قرار نداد تا [بدین وسیله شادمان شوید و] دل‌هاى شما بدان آرامش یابد و پیروزى جز از جانب خداوند تواناى حکیم نیست.»
ز. امداد در عملیات وعده صادق
و آخرین سخن هم در مورد عملیات وعده صادق(۳۳) و موشکباران اسرائیل در ۲۶ فروردین ۱۴۰۳ بود که طبق آیه سوره قصص، تضمین امنیت را در پی داشت.
در آستانه عملیات تنبیهی «وعده‌ی صادق» علیه رژیم صهیونیستی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در یکی از جلسات مرتبط، یک بیت شعر از غزلی را که چند سال پیش با تلمیح از آیات قرآن مجید(۳۴) درباره رویارویی حضرت موسی(ع) با فرعون و ساحرانِ فرعونی سروده بودند، برای این عملیات خواندند:
تو راست معجزه در کف زِ ساحران مهراس
عصا بیفکن و از بیم اژدها مگریز(۳۵)
این همان وعده خداوند است که به موسی(ع) فرمود: «أَنْ أَلْقِ عَصَاکَ…وَ لَاتَخَفْ إِنَّکَ مِنَ الْآمِنِینَ»؛(۳۶) عصایت را بیفکن!»… ندا آمد: «برگرد و نترس، تو در امان هستی!»
پی‌نوشت:
۱- غافر/ ۵۱٫
۲- تفسیر القرآن الکریم، ملا صدرا، ج.۱، ص.۷۶ .
۳- در حدیث قدسی هم خدای متعال در مورد توحید عملی فرمود: «عَبدی أطِعنی أجعَلکَ مِثلی، أنَا حَیٌّ لا أموتُ، أجعَلُکَ حَیّا لا تَموتُ، أنَا غَنِیٌّ لا أفتَقِرُ أجعَلُکَ غَنِیّا لا تَفتَقِرُ، أنَا مَهما أشَأ یَکُن، أجعَلُکَ مَهما تَشَأ یَکُن» بنده من! فقط مرا اطاعت کن تا تو را مانند خود قرار دهم. من زنده و جاویدم تو را هم زنده و جاوید قرار می‌دهم که نمیری. من بی‌نیاز هستم، هیچ‌گاه نیازمند نمی‌شوم، تو را نیز بی‌نیاز می‌کنم که نیازمند نشوی. من هر چه را بخواهم و اراده کنم همان شود، تو را نیز آن گونه قرار دهم که هر چه بخواهی و اراده کنی همان شود.» (مشارق أنوار الیقین، حافظ رجب البرسی، ج.۱، ص. ۶۹)
۴- توحید عملی همان است که در اصطلاح علمای اسلامی توحید در عبادت می‌گویند که مراد توحید در عینیت خارجی است. یعنی آنکه واقعیت وجود انسان هم یگانه شده باشد. خلاصه آنکه در اسلام کافی نیست که مسلمان تنها در مرحله فکر و اندیشه موحد باشد و خدا را در ذات و صفات و افعال به یگانگی بشناسد…، این چنین شخصی نیمی از توحید را دارد، و نیم دیگر آن است که در عمل یگانه‌گرا باشد، بلکه یگانه شده باشد. آن هنگام که خدا را با تمام اوصاف شناخت و در اطاعت و تسلیم نیز یگانه بود می‌توان گفت موحد است. (مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۶، ص ۱۰۵)
۵- انفال/ ۱۷٫
۶- این ذکرِ (حوقله) از ذکرهایی است که حضرت موسی، هنگام شکافته شدن دریا بر زبان جاری کرد. [سیوطی، الدرّالمنثور، دار الفکر، ج۶، ص۲۹۹.] نقل شده امام حسین(ع) نیز در روز عاشورا پیوسته این ذکر را بر لب داشت. [ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۹۵۶م، ج۳، ص۲۵۸؛ ابن طاووس، اللهوف، ۱۴۱۷ق، ص۷۰]
۷- کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ج.۱، ص.۲۵۷، ح.۲٫
۸- کمال الدین و تمام النعمه، ج.۱، ص.۲۵۴، باب ۲۳، ح.۴٫
۹- انفال/ ۱۷٫
۱۰- محمد/ ۷٫
۱۱- حج/ ۴۰٫
۱۲- بیانات، ۱۵/۱۲/۱۳۷۷.
۱۳- صحیفه امام ج.۱۱، ص .۳۴۹٫
۱۴- بیانات ۱۴/۰۳/۱۳۹۷٫
۱۵- آل عمران/ ۱۰۳٫
۱۶- در اطراف خمین.
۱۷- در اطراف اصفهان.
۱۸- وِرْد، دعای زیر لب. منظور، شعارهایی است که مردم بر لب داشتند.
۱۹- صحیفه امام؛ ج. ۶، ص. ۴۸۹ـ۴۹۰٫
۲۰- فتح/ ۴٫
۲۱- در صحرای طبس، پس از حمله نظامی آمریکا به آن منطقه به منظور نجات گروگان‌های خود، طوفان شدیدی رخ داد و به علت حریق، هلیکوپترها و هواپیماهای آنها نابود و نقشه آمریکا خنثی شد.
۲۲- صحیفه امام؛ ج. ۱۳، ص. ۸ـ۹٫
۲۳- بقره/ ۲۴۹٫
۲۴- صحیفه امام، ج.۱۶، ص.۲۷۵٫
۲۵- احزاب/ ۹٫
۲۶- http://www.imam-khomeini.ir/fa/k
۲۷- صحیفه امام، ج۱۲٫، ص۳۸۰ .
۲۸- مولانا، مثنوی معنوی، دفتر چهارم.
۲۹- حشر/ ۲٫
۳۰- صحیفه امام، ج.۱۲، ص۱۹۸٫٫
۳۱- سخنرانی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی با موضوع امداد غیبی حضرت زهرا(س) در جنگ ۳۳ روزه، سال ۱۳۹۸.
۳۲- آل عمران/ ۱۲۶٫
۳۳- در پاسخ به جنایت‌های متعدد رژیم خبیث صهیونیستی از جمله حمله به بخش کنسولی سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق و به شهادت رساندن فرماندهان و مستشاران نظامی ایران، در نخستین ساعات بامداد یکشنبه ۲۶ فروردین صورت گرفت.
۳۴- این بیت تلمیح به آیات ۶۸ و ۶۹ سوره مبارکه طه و آیه ۳۱ سوره مبارکه قصص و آیات مشابه آن است.
۳۵- https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=56100-
۳۶- قصص/ ۳۱٫