دفتر امور پزشکی حج وزارت بهداری .
میدانیم که فریضه الهی حج در هر سال یکبار در اوقات معین و در مکان معین با شرایط خاص برگزار میگردد.این کنگره عظیم اسلامی ویژگیهای خاص خود دارد که با هیچ یک از برنامه ها و مراسم مذهبی دیکر قابل مقایسه نیست.عظمت و گسترش جمعیت اتحاد و هم بستگی افراد و آحاد مسلمانان برداشته شدن هرگونه ظواهر مادی و تشریفات ،یکسان شدن و در یک خط قرار گرفتن کلیه افراد اعم از سفیدوسیاه ، فقیر و غنی،عالم و عامی ،دارای مقام و منصب با اشخاص عادی به طوری که همه و همه در یک صف واحد در پیشگاه خداوند قادر متعال سر بر خاک نهاده و خدای جهان را سپاس می گویند،همه باخلوص نیت به گرد حرم باریتعالی طواف می کنند،همه به یادهمسرو فرزند ابراهیم خلیل در بین کوه صفا و مروه هفت مرتبه سعی می کنند،در صحرای عرفات مشعرو منی وظایف الهی و اسلامی خویش را انجام می دهندو از کل این برنامه ها و با وجود مشقات عدیده فقط و فقط لطف ذات اقدس کبریائی را می جویند و رضایت دوست را می طلبند.درست است که همه افراد و آحاد مسلمانان شرکت کننده در اولین کنگرۀعظیم ،فارغ از کل جهان در فکر انجام هر چه بهتر و دقیقتر وظایف و برنامه های این مراسم هستند ولی افرادی هم وجود دارند که علاوه بر اینکه در انجام فرایض با دیگر مسلمانان شریک و سهیم می باشند، یک وظیفه خطیر دیگری نیز دارند و آن حفظ سلامت و بهداشت حجاج محترم می باشند،بطوری که در این مدت حتی المقدور از بروز مشکلات بهداشتی و درمانی جلوگیری نموده و با فعالیت شبانه روزی و ایثاگری خود سلامت افراد را با عنایت خداوند منان حفظ نمایند و بدینوسیله هموطنان خود را در هر چه بهتر برگزار کردن مراسم حج یاری نمایند.با توجه به تعداد کثیر زائرین محترم بیت الله الحرام وعدم امکانات کافی از نظر کلیه مسائل و نیازهای موجود و همچنین تعداد پرسنل محدود و هیئت پزشکی حج،می توان گفت در این مدت زمان کوتاه بخصوص از نظر وجود برنامه های متعدد و نقل وانتقال زائرین از مدینه منوره به مکه معظمه و بالعکس و همچنین مراسم عرفات و منی و غیره سرویس خدمات پزشکی و بهداشتی چقدر با مشکلات و مسائلی مواجه خواهد بود،ناگفته نماند که هرسال با استفاده از تجارب سالهای گذشته و بابهره گیری از اطلاعات و آمارو ارقام ،سعی بر این بوده و هست که هرچه بیشتر و بهتر برنامه ها بمورد اجراءگذارده شده و از حجم نارسائیها و مشکلات قبلی کاسته گردد. دفتر امور پزشکی حج در سال جاری با تشکیل جلسات عدیده وبا حضور افراد مطلع وآگاه وبینا در مسائل پزشکی وبهداشتی وبا بهره گیری از آمار وتجارب گذشته برنامه هائی تدوین نموده که با مقایسه باسالهای قبل از امتیاز وویژگی های خاص برخوردار می باشد. همانطور که گفته شد مدت زمان کوتاه انجام مراسم حج بهمراه فشردگی برنامه ها ومسائل دیگر حجم فعالیتهای درمانی بهداشتی را دو چندان نموده وپرسنل را وادار میکند که هرچه در توان دارند جهت رفع نیازهای درمانی وبهداشتی زائرین محترم کوشش نمایند. یکی از این برنامه ها، برنامه های بهداشتی است. فعالیت پرسنل بهداشتی در این زمینه به دو صورت انجام می گیرد: ۱_فعالیتهای بهداشت محیط. همه ساله زائرین بیت الله الحرام بصورت کاروانی عازم عربستان می گردند و هرکاروان شامل مدیر وتعدادی خدمه کاروان می باشد کلیه کاروانها ودر تمام مراحل اعم از مدت زمان استقرار در شهرهای مدینه ومکه یا در زمان انجام مراسم در عرفات ومنی تحت پوشش فعالیتهای بهداشتی کادر بهداشت محیط قرار دارند. بدین ترتیب که پرسنل بهداشت در محیط مستقر در درمانگاهها که شامل کارشناس وتکنسین فنی می باشد روزانه بین ۲۰تا ۲۵کاروان را مورد بازدید قرار می دهند.در این بازدید دستورات بهداشتی همراه با صورت نواقص بهداشتی موجود کتبا به مدیر کاروان اعلام می گردد ومدیر کاروان موظف است سریعا نسبت به رفع نواقص اعلام شده وانجام دستورات بهداشتی اقدام نماید. هرکاروان در هر شهر مورد بازدیدهای مکرر گروه بهداشتی بوسیله مدیر وخدمه کاروان کنترل می شود از طرفی چون در شهرهای مکه ومدینه جهت انجام امور درمان زائرین علاوه بر بیمارستانهای هیئت پزشکی تعدادی درمانگاه نیز در نقاط مختلف شهر و با توجه به گسترش کاروانها وجود دارد پرسنل بهداشتی مستقر در این درمانگاهها ضمن بازدید بهداشتی کاروان زائرین محترم را نیز راهنمائی می نمایند که در صورت نیاز به خدمات درمانی به نزدیکترین درمانگاه که در محل وجود دارد مراجعه نموده واز خدمات پزشکی بهره مند شوند. پرسنل بهداشتی در ضمن دارای وسائل ولوازم کار از قبیل کلرسنج وآزمایش میزان کلر آب مصرفی وآشامیدنی کاروانها وهمچنین مواد ضدعفونی کننده از قبیل دتول لیزول وغیره می باشد. برنامه های سمپاشی به کمک سموم موجود نیز از دیگر وظائف محوله کادر بهداشتی است. کلیۀ کاروانها بایستی بطور مرتب وروزانه نسبت به شستشو وضدعفونی توالتها ،کف آشپزخانه وغیره اقدام نمایند همچنین رعایت نظافت در رابطه با بهداشت فردی ومحیط سکونت زائرین نیز بعهده مدیر کاروانها وکلیه زائرین است که با توجه به لزوم حفظ سلامت وبهداشت محیط کاروان بایستی دقیقا تذکرات ماموران بهداشتی را اجراء نموده وتوصیه های بهداشتی آنها را نصب العین خود قرار دهند. وظیفۀ دیگر پرسنل بهداشتی انجام آموزش اصول بهداشت به زائرین محترم در طی جلسات مختلف است. همکاری وارشاد روحانی کاروان در هر چه بهتر برگزار شدن این برنامه ضرورت دارد. ۲_فعالیتهای پیشگیری. با توجه به اهمیت بهداشت وپیشگیری از بیماریهای واگیر در جهان امروز شک نیست با در نظرگرفتن شرائط سخت اقلیمی در منطقه عربستان وعدم وجود امکانات لازم بخصوص در طول برگزاری فریضه مقدس حج بهنگام تجمع میلیونها انسان که از اقصی نقاط جهان از کشورهای مختلف اسلامی با بینشها وآگاهیهای متفاوت از مسائل اجتماعی بخصوص جنبه های بهداشتی باعنایت باینکه بعلت به استضعاف کشیدن آنان توسط ابرقدرتها اکثرا وارث انواع بیماریهای واگیر می باشند در بزرگترین پایگاه اسلام گرد آمده واز طرفی با در نظرگرفتن مشکلات فراوانی که در راه تامین امکانات لازم جهت ارائه درمان صحیح وبموقع که برای این عاشقان الله وجود دارد، تدابیر وبرنامه ریزی های صحیح ووسیعی رابرای ارائۀ خدمات بهداشتی ایجاب می نماید که خوشبختانه در چندسال اخیر بخصوص در سال گذشته قدمهای بزرگی در این راه برداشته شده که البته کافی بنظر نمی رسد از جمله تغییرات اساسی در برنامۀ غذائی حجاج وتامین مواد اساسی وضروری اولیه با کمیت وکیفیتی در حدی بالا از طرف سازمان حج وزیارت که نقش ارزنده ای در تامین سلامت حجاج داشته است ونیز تیم بهداشتی هیئت مذکور تلاش پیگیرو خستگی ناپذیر را تا سرحد امکان در جهت ارائه خدمات بهداشتی به زائران عزیز کشور اسلامی مان آغاز کرده که اهم فعالیتهای انجام شده بوسیله تیم مذکور با همه موانع ومشکلاتی که وجود داشت در جدول زیر نشان داده شده و حاصل این تلاش و کوشش نداشتن مشکلی بنام بیماریهای واگیر ومسمومیت غذائی در بین هشتادو پنج هزار زائر را شاهد بوده ایم که خود موفقیتی است بزرگ .امید است در پیشگاه خدای مبارک وتعالی مورد قبول واقع گردیده وانگیزه ای باشد تا در سال جاری شاهد تلاش بیشتر وخدمتی بهتر وارزنده تر از گذشته باشیم بخصوص در زمینه اجرای برنامه های آموزش بهداشت به زائرین عزیز ، بهسازی محیط کاروانها واقدامات لازم جهت پیشگیری از بیماریهای واگیر و بهداشت مواد غذائی حجاج ،بدیهی است همکاری روحانیون محترم وبرادران ناظر ومدیران متعهد کاروانها در انجام این وظیفه الهی یار ومددکارمان باشد. امید است که زائرین محترم با رعایت دستورات بهداشتی بخصوص با توجه به اهمیتی که دین مبین اسلام به مسائل بهداشتی داده است سلامت خویشتن را حفظ نمایند چنانکه پیامبر گرامی اسلام می فرماید: النظافه من الایمان یعنی (نظافت از ایمان است) همچنین با اولویت پیشگیری وبهداشت و درمان می فرماید: “الوقایه خیر من العلاج” یعنی (پیشگیری به از درمان است). در رابطه با نکات بهداشتی در مصرف اغذیه نیز در قرآن کریم می خوانیم : “فلینظر الانسان الی طعامه” (بدرستی که لازم است انسان به غذای خود بنگرد. وبادیده بصیرت در آن تحقیق نماید. دقت درباره مطالب فوق میزان اهمیت حفظ بهداشت را در تامین سلامت انسان بخصوص از نظر اسلام روشن می سازد. ۳_توصیه های بهداشتی به زائرین محترم . نظر به اینکه پیشگیری از بیماریهای روده ای مانند وبا، حصبه ونیز مسمومیتهای غذائی در ایجاد سلامت حجاج نقش ارزنده ای دارد، لذا بطورخلاصه نکات لازم که رل مهمی در جلوگیری از ابتلاء وشیوع بیماری فوق الذکر بازی می کندیاددآوری می گردد: ۱_استفاده از آب سالم بهداشتی. ۲_خودداری از خوردن سبزی خام مگر پس از شستشو با محلولهای ضدعفونی کننده. ۳_خودداری از مصرف میوه ها مگر پس از شستشو با محلولهای ضد عفونی کننده. ۴_دستهای خود را روزی چندبار با آب وصابون بشوئید بخصوص پس از رفتن به توالت. ۵_ناخنهای خود را کوتاه نگه داریدزیرا اگر ناخن بلند باشد ممکن است پس از توالت وانجام طهارت مقداری مدفوع زیر ناخن ها باقی بماند و باعث بروز بیماری بشود. ۶_بهتر است قبل از عزیمت سرخود رااصلاح وحتی المقدور کوتاه نگه دارید. ۷_پوشیدن البسه نظیف ومرتب معرف شخصیت شما خواهد بود. ۸_از انداختن آب دهان وبینی در معابر عمومی خودداری فرمائید. ۹_آشغال وزباله را در اطراف محل سکونت خود پراکنده ننموده آنرا در داخل آشغالدانی وکیسه های زباله بریزید.۱۰_ از غذاهای مانده ومشکوک به فساد هیچوقت استفاده نفرمائید. ۱۱_حتی الامکان از غذاهای خارج از کاروان استفاده ننمائید چون بهیچ وجه قابل اطمینان نمی باشد. ۱۲_اگر از قوطیهای آب میوه استفاده نمودید اولا درب قوطی را با یک دستمال پارچه ای تمیز پاک نموده پس از مصرف قوطی خالی را داخل زباله دان بیاندازید، زیرا پراکنده شدن این قوطی های خالی ممکن است در ازدحام جمعیت حوادثی را بوجود آورد. ۱۳_ بعلت عرق کردن دستها وصورت بهتر است از دست دادن وبوسیدن دوستان خودداری شود. ۱۴_همیشه چندعدد دستمال نازک همراه داشته باشید تا هنگام عبور از خیابانها ومواجه شدن باگردو غبار بتوانید جلوی دهان وبینی خود را بپوشانید. ۱۵_از پرخوری احتراز نمائید زیرا اگر تغییر محیط زیست با پرخوری توام باشد از نظر گوارشی مشکلاتی رابوجود خواهد آورد. ۱۶_از مصرف داروهای بی مورد بدون نظر پزشک خودداری نمائید. ۱۷_به محض احساس کسالت فورا به درمانگاههای هیئت پزشکی حج مراجعه نمائید.۱۸_ دستورات بهداشتی را که از طرف اکیپهای هیئت پزشکی حج بشما داده می شود خصوصا در مورد قرصها وکپسولهای پیشگیری دقیقا اجراء نمائید. زیرا صددر صد به نفع شما خواهد بود.۱۹_ اگر طرز استفاده از توالت فرنگی را نمی دانید از مدیر گروه نحوۀ استفاده از آنها را بپرسید. ۲۰_از خرید البسه کهنه بعلت آلوده بودن اکیدا خودداری نمائید. ۲۱_ وسائل خواب خود را همیشه تمیز نگهدارید واز مدیر گروه بخواهید که هفته ای چندبار ملحفه ها راتعویض نماید. ۲۲_در مورد رعایت کلیه موازین بهداشتی با خدمه کاروان ومدیران گروهها همکاری نمائید. دستورات بهداشتی در مورد منی وعرفات:۲۳_ برای تراشیدن موی سر در منی از وسائل تمیز بهداشتی شخصی استفاده نمائید واجازه ندهید سلمانیهای دوره گرد با آن وسائل کثیف وآلوده سر شما را بتراشند. ۲۴_پس از تراشیدن موی سر موها رابه اطراف پراکننده ننمائید وحتما آنها رادر یک کیسه زباله بریزید. ۲۵_از حرکت زیاد در آفتاب خصوصا پس از تراشیدن موی سر در منی خودداری بعمل آورید زیرا پوست سر شما دچار سوختگی و خودتان گرمازده خواهید شد. ۲۶_حتی الامکان سعی شود که مراسم رمی جمرات در مواقعی که نسبتا خلوت وهوا خنک می باشد با راهنمائی مدیران کاروان انجام گیرد. ۲۷_از آوردن گوشت قربانی بداخل چادرها خودداری بعمل آورید. شهر مکه مکرمه :کاروانهای بازدید شده ۱۹۲۲ ،تست کلر باقیمانده آب ۱۶۱۵،ضدعفونی منابع آب بمتر مکعب ۳۳۲۰،مواد معدومی مواد غذائی مشکوک ۹۹۰، گندزدائی محیط بمتر مکعب ۴۰۵۰، توزیع لیتر ۵۵، مواد گندزدائی کیلوگرم ۸۰ .شهر مدینه منوره: کاروانهای بازدید شده ۲۵۵۱، تست کلر باقیمانده آب ۱۳۳۷، ضدعفونی منابع آب بمتر مکعب۱۲۱۹، مواد معدومی مواد غذائی مشکوک۲۴۵، گندزدائی محیط بمتر مکعب ۱۹۷۴۶ ، توزیع لیتر۱۳۰، مواد گندزدائی کیلوگرم ۱۴۲٫ نیابت برای نماز طواف صحیح نیست.باید هرکس بهر نحو می تواند نماز بخواند ومجزی است.امام خمینی.