اشاره:
در سخنرانی اخیر ۱۹ دی ۱۴۰۰ رهبر معظم انقلاب اسلامی امام خامنه‌ای«حفظه‌الله» به مناسبت چهل و پنجمین سالگرد قیام مردم قم، ایشان نکته‌ای را در مورد عدم پیش‌بینی وقوع انقلاب اسلامی ایران توسط مقامات آمریکایی بیان فرمودند. در این نوشتار تلاش شده در حد ایجاز و اختصار به این موضوع پرداخته شود.
پس از ظهور انقلاب جهانی اسلام، آیین آن توسط ائمه اطهار«ع» جانشینان راستین پیامبر گرامی«ص» و علمای اسلام با زحمات و مشکلات فراوانی، به قیمت شهادت و شکنجه و زندانی شدن همه آنها در میان خفقان شدید و ظلم بسیار حکام جائر وقت، دست به دست گشت تا اینکه پس از گذشت۱۴۰۰ سال از تشکیل اولین حکومت جهانی اسلام در سرزمین وحی توسط نبی مکرم اکرم«ص»، دوباره وجدان و ضمیر اسلامی مردم مسلمان جهان به‌ویژه ایران، توسط مردی از سلاله پاک پیامبر اسلام«ص» برانگیخته شد و طبقات مختلف و احیاناً متضاد مردم زیر پرچم رهبر انقلاب، در یک حرکت هماهنگ و منسجم برای پیروزی انقلاب اسلامی و براندازی استبداد خشن رژیم وابسته ستمشاهی پهلوی و کوتاه کردن دست استعمار قیام کردند.
وقوع انقلاب اسلامی در بهمن ماه ۱۳۵۷ هـ.ش رویدادی بود که کمتر کسی آن را پیش‌بینی می‌کرد، زیرا کشور ایران در وضعیتی بود که هیچ یک از نظریهپردازان، سیاستمداران و دستگاه‌های جاسوسی غرب، به‌ویژه قدرت‌های سلطه‌گر وقوع آن را نه تنها پیش‌بینی نمی‌کردند، بلکه به طور کاملاً منتفی می‌دانستند. امام خامنه‌ای در بیانات خود در دیدار مردم قم در ۱۹/۱۰/۱۳۹۴، خطاب به ملت ایران در باره عدم پیش‌گویی پیروزی انقلاب اسلامی ایران توسط نظام سلطه جهانی، به‌ویژه آمریکا فرمودند:
«پیروزی انقلاب بر حسب محاسبات متعارف دنیا امر محالی بود و هیچ کسی باور نمی‌کرد که در کشوری مثل ایران با حساسیتی که قدرت‌های استکباری روی آن داشتند واستراحتگاه صهیونیست‌ها و محل حضور مستشاران آمریکایی و جایی بود که بیگانگان در آن احساس آرامش و آسایش می‌کردند، [چنین واقعه‌ای رخ بدهد.] تقریباً ده روز قبل از نوزدهم دی ۱۳۵۶ رئیس‌جمهور آمریکا در تهران در سخنرانی‌ای گفت که ایران جزیره ثبات است؛ این جوری روی این کشور حساب می‌کردند.
در چنین جایی و در چنین کشوری با چنین حکومت سرکوبگر و ظالمی که بی‌محابا با مردم روبه‌رو می‌شد و با سایه سنگین آمریکا بر سر این کشور، به‌حسب محاسبات عادی محال بود که یک انقلاب بر مبنای دین، اعتقاد دینی و ایمان مردم، به دست مردم و با رهبری مرجع تقلید و روحانی شاخص به پیروزی برسد.
لذا هیچ دستگاه اطلاعاتی‌ای در دنیا نتوانست حدس بزند که این اتّفاق خواهد افتاد؛ چون اصلاً با محاسبات عادی جور در نمی‌آمد که در چنین کشوری، چنین انقلابی رخ بدهد و ناکام هم نشود. – حالا عرض خواهم کرد که در مقایسه با بعضی حوادث دیگر، این کشور انقلاب نظام درست کند، نظام‌سازی کند، جمهوری اسلامی به وجود بیاید و این جمهوری اسلامی همین طور بماند و روزبه‌روز قوی‌تر، ریشه‌دارتر و ستبرتر بشود. هیچ قاعده و محاسبه مادّی‌ای چنین چیزی را قبول نمی‌کرد و ممکن نمی‌دانست، امّا شد.
همین نشان‌دهنده آن است که بر این عالم کَون و عالم وجود، قوانینی حاکمند که اهل ماده، آن قوانین را نمی‌شناسند و نمی‌بینند: «سُنَّهَ‌اللهِ فِی الَّذینَ خَلوا مِن قَبل»(۱) و در جای دیگر: «سُنَّهَ‌اللهِ الَّتی قَد خَلَت مِن قَبل» (۲). سنت خدا یعنی قوانین الهی. مثل قوانینی چون قانون جاذبه، قانون ستارگان، آمد و رفتِ ماه و خورشید در شبانه‌روز که قوانین طبیعی هستند، در عالم و در سر تا سر این کَون عظیم هم در جوامع انسانی وجود دارند که اهل ماده با چشم‌های کم‌سو نمی‌توانند درک کنند، اما وجود دارند.
وقتی ما زمینه‌ی این قوانین را به دست خودمان فراهم کردیم، خدای متعال قانون را محَکَّم می‌کند. آتش سوزندگی دارد، باید شما زمینه را فراهم و آتش را روشن کنید. حال اگر جسم غیرمرطوب را روی آتش بگیرید، آتش خواهد گرفت. شما زمینه را فراهم کنید، قانون طبیعی کار خودش را خواهد کرد. باید زمینه را فراهم کرد و ملت ایران این زمینه را فراهم کرد. این حرف‌ها را بزرگان ما گفته‌اند، هم قرآن مکّر فرموده، هم در کلمات ائمّه«ع»، در کلمات رسول خدا«ص» وجود دارند. «فَلَمّا رَأَی اللهُ صِدقَنا اَنزَلَ بِعَدُوِّنَا الکَبتَ وَ اَنزَلَ عَلَینا النَّصر»(۳) امیرالمؤمنین«ع» می‌فرمایند: «صادقانه وارد میدان شوید و ایستادگی بکنید، خدای متعال دشمن شما را سرکوب خواهد کرد و به شما نصرت خواهد داد. این قاعده کلی و قانون است. این قاعده در انقلاب تحقق پیدا کرد. مردم صادقانه وارد میدان شدند و ایستادگی کردند.»(۴)
جیمی کارتر رئیس‌جمهور وقت آمریکا، وقوع انقلاب اسلامی ایران را نه تنها پیش‌بینی نکرد، بلکه در باره اوضاع ایران آن زمان گفت: «ایران همچون جزیره‌ای با ثبات در یکی از بحرانی‌ترین مناطق جهان است.»(۵)
تحلیل‌گران سازمان سیا نیز یک سال قبل از شروع انقلاب اسلامی ادعا کردند: «ایران نه تنها در وضعیت انقلابی نیست، بلکه در حالت پیش از انقلاب هم به سر نمی‌برد.»(۶)
پروفسور حمید مولانا در این باره می‌گوید: «غیر از یکی دو نفر در غرب، از جمله این حقیر و پروفسور حامد الگار از دانشگاه کالیفرنیا، نه کسی انقلاب اسلامی ایران را پیش‌بینی و نه تا آخر ماه‌های سقوط رژیم شاه به انقلابی بودن این نهضت و جنبش عظیم مردم ایران اذعان کرد. جیمز بیل و مارین زونیس از دانشگاه‌های تگزاس و شیکاگو که چندین کتاب درباره رژیم شاهنشاهی نوشته و بارها به ایران مسافرت کرده بودند؛ تا پاییز سال ۱۳۵۷ شمسی از به کار بردن لغت انقلاب و انقلاب اسلامی درباره تظاهرات و اعتراضات و اعتصابات وسیع ایران ابا داشتند. فرد هالیدی از دانشگاه لندن در کتابی که چند ماه قبل از انقلاب و پیروزی آن درباره ایران نوشته بود حتی یک پاراگراف هم در باره انقلاب اسلامی در این کتاب ذکر نکرد.
کتاب «راهنمای کشور ایران» که از طرف دولت ایالات متحده آمریکا دقیقاً همزمان با انقلاب اسلامی ایران برای دستگاه‌های دولتی و استفاده عموم در بیش از ۴۰۰ صفحه منتشر شد، اسمی از امام خمینی(ره) نبرد و از ایران به‌عنوان جزیره‌ای باثبات در تلاطم دریای سیاسی خاورمیانه یاد کرد. میشل فوکو، روشنفکر و فیلسوف فرانسوی به‌قدری از انقلاب ایران بهت‌زده شده بود که برای درک آن، به نمایندگی یکی از جراید کشور خود به تهران سفر کرد.اریک رولو، خبرنگار و نویسنده روزنامه لوموند پاریس تنها روزنامه‌نگار غربی بود که نوشته‌هایش در مورد ایران و انقلاب اسلامی به واقعیت نزدیک‌تر بود.(۷)
در خصوص عدم پیش‌بینی انقلاب اسلامی ایران توسط آمریکا و دیگر کشورهای غربی، یکی از پژوهشگران و دیپلمات‌های سابق انگلیس به نام «مایکل ایکس ورثی» نیز که مدیر مرکز مطالعات ایران در دانشگاه اکستر است، در کتاب خود با نام «ایران انقلابی: تاریخ انقلاب اسلامی» می‌نویسد: «انقلاب پیچیده ایران زمانی رخ داد که سفارتخانه‌های آمریکا و انگلیس خیال می‌کردند هیچ تهدیدی متوجه ثبات در ایران نیست.»
محمدرضا پهلوی آخرین شاه ایران، در سال ۱۳۵۰/۱۹۷۱ درکنار آرامگاه بنیان‌گذار پادشاهی ایران گفت: «کوروش آسوده بخواب؛ زیرا که ما بیداریم.»
این گونه سخن گفتن، چنین تصوری را ایجاد می‌کرد که خاندان پهلوی، سلسله‌ای محبوب است که الگوی پادشاهی هخامنشی را دنبال می‌کند. با این حال در کمتر از یک دهه، مردم ایران حکومت شاه را تحت رهبری آیت‌الله روح‌الله خمینی سرنگون کردند.(۸)
اما به‌رغم این دیدگاه غیرواقع‌بینانه نظریهپردازان سیاسی و کارشناسان اطلاعاتی غربی، حدود ۱۴۰۰ سال پیش از انقلاب اسلامی ایران، حضرت باری‌تعالی در قرآن مجید و پیامبر گرامی اسلام«ص» و ائمه هدی«ع» از وقوع آن خبر داده بودند.
در قرآن کریم آیاتی وجود دارند که بنا به نظر پیامبر گرامی اسلام«ص» و برخی ازائمه اطهار«ع» و اعتقاد بسیاری از علما و مفسرین، با توجه با شواهد و قرائن موجود، در مورد انقلاب اسلامی نازل شده و به پیروزی و تداوم این انقلاب و نیز تجدید حیات اسلام به دست ایرانیان بشارت داده‌اند. بنابراین می‌توان گفت که با تطبیق ویژگی‌ها و صفات ذکر شده در آن آیات،احتمالاً می‌توان یکی از مصادیق آیات مزبور را انقلاب اسلامی دانست.
با آنکه قرآن کریم معجزه جاوید پیامبر«ص»است و در هر زمان و نسلی تازگی دارد؛ با این وصف از جمله معجزه‌های همیشه تازه پیامبر گرامی اسلام«ص»، خبرهایی هستند که توسط آن حضرت از آینده زندگی انسان‌ها و خط سیر اسلام تا فرا رسیدن زمان بازگشت اسلام(موعود) بیان شده است. عصری که خداوند دین خود را بر تمام ادیان و مکاتب جهان بر خلاف خواست مشرکان و کافران پیروز می‌گرداند.
رسول گرامی اسلام«ص» خبر از وقوع انقلاب اسلامی را به رهبری فردی به نام روح‌الله که همان امام خمینی(ره) است داده بودند. حضرت امام محمدباقر«ع» در این باره که در احادیث متعدد ذکر شده می‌فرمایند:
«أَقْبَلَ أَبُو بَکرٍ وَ عُمَرُ وَ الزُّبَیْرُ وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَوْفٍ جَلَسُوا بِفِنَاءِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله و علیه وآله فَخَرَجَ إِلَیْهِمُ النَّبِیُّ ص فَجَلَسَ إِلَیْهِمْ فَانْقَطَعَ شِسْعُهُ فَرَمَی بِنَعْلِهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع ثُمَّ قَالَ إِنَّ عَنْ یَمِینِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ عَنْ یَمِینِ الْعَرْشِ قَوْماً مِنَّا عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ وُجُوهُهُمْ مِنْ نُورٍ وَ ثِیَابُهُمْ مِنْ نُورٍ تَغْشَی وُجُوهُهُمْ أَبْصَارَ النَّاظِرِینَ دُونَهُمْ قَالَ أَبُو بَکرٍ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَسَکتَ فَقَالَ الزُّبَیْرُ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَسَکتَ فَقَالَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَسَکتَ فَقَالَ عَلِیٌّ ع مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ هُمْ قَوْمٌ تَحَابُّوا بِرَوْحِ اللَّهِ عَلَی غَیْرِ أَنْسَابٍ وَ لَا أَمْوَالٍ أُولَئِک شِیعَتُک وَ أَنْتَ إِمَامُهُمْ یَا عَلِیُّ (علیه السلام)»(۹)
«در یکی از روزها عمر و ابوبکر و زبیر بن عوام و عبدالرحمن بن عوف در منزل رسول اکرم«ص» جمع شدند. پیامبر«ص» در جمع آنان نشستند در حالی که نعلین آن حضرت پاره شده بود و آن را به علی«ع» دادند تا تعمیر کنند. در این حالت فرمودند: «گروهی از ما در طرف راست عرش خدا بر منبرهایی از نور قرار دارند. صورت‌ها و لباس‌هایشان نورانی است. ابوبکر و زبیر و عبدالرحمن سئوال کردند اینها چه کسانی هستند؟ رسول اکرم«ص» سکوت کردند. سپس حضرت علی«ع» پرسیدند: «یا رسول‌الله! اینها چه کسانی هستند؟» رسول خدا«ص» فرمودند: «آنها کسانی هستند که به واسطه روح‌الله دوست هم و متحد می‌شوند بدون اینکه اغراض مادی یا خویشاوندی داشته باشند و آنها شیعیان تو هستند ای علی و تو امام آنها هستی.»
در این حدیث به نام معمار بزرگ انقلاب در کلام رسول خدا«ص» تصریح شده است. روزگارانى سپرى مى‌شود و پیشگوئى پیغمبر اکرم«ص» به وقوع مى‌پیوندد و ایران پایگاه تشیع و ایرانى با اعتقاد به امامت على«ع» و اولاد معصومین‌ایشان«ع» ساخته و بعد از قرن‌ها این معجزه پیامبر«ص» آشکار مى‌شود.
اما نقطه اوج این پیشگوئى از آینده در این بخش از حدیث شریف است که محوریت پیوند عاشقانه این قوم را«روح‌الله» معرفى مى‌کند: «هم قوم تحابوا بروح‌الله». آیا روح‌الله کنایه از رحمت خدا، دین خدا، علم خدا یا خلفای الهى به‌گونه‌ای است که علامه مجلسى در ذیل حدیث بیان کرده است یا تصریح به نام شخصى به نام «روح الله» است.
البته تا زمانى که شخصى به این نام پا به صحنه وجود نگذاشته بود و تا عصر علامه مجلسى و تا قبل از امام خمینی در عصر حاضر که اصولاً در بین بزرگان و عالمان نقش‌آفرین دینى، چنین نامى شناخته نشده بود، اگر کسى مى‌خواست روح‌الله را معنى کند ناچار بود آن را کنایه از معانى دیگر بداند. اما آنگاه که روح‌الله در میان «قَومٌ مِنّا» و از پایگاه تشیع و ایمان به امامت على«ع» محور وحدت و محبت الهى قرار مى‌گیرد و فراتر از مرزهاى ملى‌گرائى و مادی‌گرائى «مِن غَیرِ اَنساب وَ لااَموال», پرچمدار دین الهى می‌شود و نقاب از چهره نورانى اسلام ناب محمدى مى‌گشاید، آیا معنى واضح‌تر و گویاترى از امام خمینى براى «روح‌الله» مى‌توان ارائه کرد؟
پی‌نوشت‌ها:
۱٫از جمله سوره احزاب، بخشی از آیه ۳۸؛ «… [این] سنت خداست که از دیرباز در میان گذشتگان معمول بوده…»
۲٫سوره فتح، بخشی از آیه ۲۳؛ «سنت الهی از پیش همین بوده.»
۳٫نهج‌البلاغه، خطبه ۵۶
۴٫http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=31906
۵٫محمدی، منوچهر؛ «بازتاب انقلاب اسلامی در جهان»، (تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول ۱۳۸۵)ص.۲۰۴
۶٫همان، ص.۱۵
۷٫مولانا، حمید؛ «شناخت انقلاب اسلامی ایران»، کیهان، ۱/۱۱/۱۳۸۸، ص.۱۶
۸٫کیهان، ۱۶/۱۲/۱۳۹۱، ص۲، به نقل از هفته نامه اکونومیست.
- علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج.۶۸، ص.۱۳۹، باب.۱۸، ح.۸۰؛ بحارالانوار، ج.۵، (بیروت: مؤسسه الوفا)ص.۱۳۹؛ ابنماجه، محمدبن یزید، سنن ابن ماجه، تحقیق ابراهیم عطوه عوض، (بیروت: دار احیاء التراث العربى، بى تا)، ج.۲، ص. ۱۳۶۸، ب. ۳۴، ح. ۴۰۸۸؛ علی بن حسام‌الدین متقی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج.۱۲، (بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.)، ح ۳۸۶۵۷؛ علی بن زین‌العابدین حائری یزدی، الزام الناصب، مصحح: علی عاشور، الجزء الثانی،(بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات،۱۴۲۲ق) ص.۱۴؛ عمادالدین طبری آملی، بشاره المصطفی لشیعه المرتضی، تحقیق: جواد القیومی الاصفهانی ج.۲، (قم : جماعه المدرسین فی الحوزه العمیه بقم موسسه النشر الاسلامی ، ۱۴۲۰ق/۱۳۷۸) ص.۱۶۳