به میدان آمدن مردم در پانزدهم خرداد ۱۳۴۲ پس از سخنرانی عصر عاشورای امام خمینی در مدرسه فیضیه قم و به شهادت رسیدن جمعی از مردم، به‌ویژه کفن‌پوشان سینه‌زن حسینی روی پل پیشوا در ورامین، خبر از حادثه‌ای بزرگ در معادلات سیاسی اجتماعی جهان می‌داد. خبر از خیزش مردمی که جوهره دینی آنان هر ناممکنی را ممکن می‌ساخت.
امام خمینی این شعله روشن جوهره و غیرت دینی مردم را در قلب‌های کوچک و بزرگ آنان دیدند و به‌خوبی دریافتند که با چنین چراغی می‌توان به دل سیاهی‌های زمان زد.
امام خامنه‌ای در تبیین شاخص‌های شخصیتی این مردم «منیع‌الطبع، با گذشت، با ایمان، عازم، دارای شجاعت و آماده برای فداکاری» می‌گویند:
«… قبل از انقلاب هیچ‌کسی اینها را به خوبی امام نمی‌فهمید. از شخصیت‌های برجسته، نخستین کسی که این خصوصیات را در مردم ما شناخت و روی آنها تکیه کرد، امام بزرگوار ما بود. همان وقت من با بعضی از بزرگان تماس می‌گرفتم و چیزی می‌گفتم، اما آنها تقصیر را گردن مردم می‌انداختند و می‌گفتند: «مردم نمی‌آیند. مردم نمی‌کنند. این مردم را ول کنید.» امام در نقطه مقابل آنها، این مردم را شناختند؛ به این مردم اعتماد کردند؛ با این مردم صادقانه حرف زدند؛ منتظر نشدند مردم راه بیفتند و اول خودشان راه افتادند. رهبر یعنی این.»(۱)
اعتماد امام خمینی به مردمی که دل به خدا سپرده بودند، به‌قدری عمیق بود که در دوران غربت و تبعید در گفت‌وگو با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حکیم در نجف اشرف هم در دعوت به قیام به آن اشاره کردند و بارها در بیانات خود آنان را از مردم صدر اسلام در فداکاری و به میدان آمدن بالاتر خواندند. شناخت امام از مردم و از روحیه دینی و ظهور و بروز غیرت دینی در آنان چنان اطمینان‌بخش بود که این روحیه با گذشت زمان، چه در تجمعات دینی و چه در رفتارهای یاران امام در شکنجه‌گاه‌ها و تبعیدگاه‌ها، رژیم را با چالشی جدی روبه‌رو ساخت. اما رژیم همچون گروه‌ها و دستجات وابسته به شرق و غرب، هرگز باور نمی‌کرد روزی این شاخص اصلی شخصیت مردم در پیر و جوان به حرکتی توفنده و سرنوشت‌ساز تبدیل شود.
بزرگداشت شهدای پانزدهم خرداد ۴۲ توسط طلاب و فضلا در روز پانزدهم خرداد ۱۳۵۴ به حماسه‌ای سه روزه تبدیل شد و همراهی برخی از مردم، رژیم پهلوی را با شوکی سخت روبه‌رو ساخت و نوزدهم دی ماه ۱۳۵۶ سرآغاز حرکتی شد که نگاه و نظریه امام خمینی به «مردم» را بار دیگر در کانون توجه تحلیل‌گران قرار داد.
روز شنبه هفدهم دی ماه ۱۳۵۶ برابر با ۲۷ محرم ۱۳۹۸ هـ.ق، روزنامه اطلاعات در مقاله‌ای توهین‌آمیز تحت عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به قلم رشیدی مطلق به ساحت مقدس امام خمینی توهین کرد. نگارش این مقاله موجب شد تا در روز ۱۸ دی ماه ۱۳۵۶، طلاب و فضلای حوزه علمیه قم درس و نماز جماعت و منبر را تعطیل و به همراه جمعی از مردم از مدرسه خان به سوی منزل آیات عظام حرکت کنند و در تجمعی در همان شب در مسجد اعظم قم با سر دادن شعار «درود بر خمینی» و «مرگ بر حکومت پهلوی» غیرت دینی خود را برای توهین‌کنندگان به مقدسات به نمایش بگذارند.
اما کار به همین‌جا ختم نشد و در روز نوزدهم دی ماه تجمع مردم به همراه طلاب و فضلای حوزه علمیه قم در اعتراض به این توهین در مدرسه خان و میدان آستانه، حماسه‌ای را آفرید که تا ساعت ۹ شب ادامه پیدا کرد و آغازی شد تا طومار رژیم در ظرف یک سال به هم بپیچد. امام خامنه‌ای از این حرکت غیورانه مردم در نوزدهم دی تحلیلی ژرف ارائه می‌دهند و می‌فرمایند:
«…اشکال کار ملت‌ها و اشخاصی که توسری خور زمانه باقی می‌مانند و مغلوب حوادث دوران خود می‌شوند، این است که زمان و جریانات خود را نمی‌شناسند. آنچه را که اقتضا و نیاز زمان است، درک نمی‌کنند. اگر هم درک کنند، گاهی شجاعت ابراز آن را ندارند. لذا زمانه و عوامل مخالف و معاند بر آنها غلبه می‌کنند. اگر مردم قم در نوزدهم دی ماه ۱۳۵۶ قیام نمی‌کردند و آن حوادث عظیم را پی‌درپی به وجود نمی‌آوردند، احتمالاً حوادث به سمت و سوی دیگری می‌رفتند؛ اما آنها ابتکار به خرج دادند و مرد و زن و جوان و پیر و روحانی و غیرروحانی در این حرکت سهیم شدند. البته نقطه اصلی ثقل این کار بر دوش جوان‌ها بود؛ چون فطرت پاک و پایبند نبودن به تعلّقات مادی، جوان را راحت‌تر به وسط میدانِ انجام وظیفه می‌برد. همه ملت ایران در دوران انقلاب، این منش و کار بزرگ را نشان دادند؛ یکی زودتر، یکی دیرتر، اما جلوتر از همه قم بود. نتیجه این شد که دژ تسخیرناپذیر حکومت ایران که دربست در اختیار دشمنان ملت ایران و غارتگران و زورگویان و راهزنان بین‌المللی بود، به وسیله مردم از دست آنها خارج شد و مردم آن را فتح کردند.»
به خون خفتگان ۱۹ دی در دفاع از حریم مقدس دین پیکر خونین کفن‌پوشان مردم پیشوا را در ۱۵خرداد ۴۲ در اذهان تداعی کردند، اما این بار پرچم بر زمین نماند و مردم قهرمان و غیرتمند تبریز با برگزاری چهلم شهدای ۱۹ دی قم با خون خود ثابت کردند که شعله فروزان غیرت دینی در دل‌های آنان افسانه نیست و حماسه ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ را به نام خود در سرزمین غیرتمندان در تاریخ ثبت کردند. نهم و دهم فروردین پرچم چهلم شهدای تبریز را مردم دیندار یزد به دوش کشیدند. مردم ایران به تعبیر شهید بهشتی به «کمال نترسیدن از مرگ» رسیده بودند و جوهره دینی را به تماشا گذاشتند.
محوریت مساجد و حسینیه‌ها و حرکت دستجات و هیئت‌های مذهبی در راه‌پیمایی‌ها که روحانیت پیشاپیش آنان در حرکت بود و شعارهای دینی و مطالبه‌گری مردم در برقراری جمهوری مبتنی بر اسلامیت سرانجام انقلاب اسلامی را در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به پیروزی رساند. رأی ۹۸ درصدی مردم در فروردین ۵۸ به رفراندوم جمهوری اسلامی نوع حکومت را مشخص کرد و از آن روز به بعد غیرت دینی مردم به عنوان اصلی‌ترین شاخص ایستادگی به امامت ولی فقیه، همه بحران‌ها و فتنه‌ها را از سر راه حرکت اصیل انقلاب برداشت.
قله این غیرت دینی در هشت سال دفاع مقدس در قاب نگاه جهانیان نشست. رهبر معظم انقلاب در روز ۱۹ دی ماه ۱۴۰۰ در دیدار با مردم قم به مناسبت این روز تاریخی از حماسه ۸ سال دفاع مقدس تحت عنوان تجلی «غیرت دینی» مردم یاد کردند و زنده ماندن غیرت دینی را ضامن حفظ و بقای نظام اسلامی در برخورد با هر مانع و بحران و فتنه‌ای خواندند.
به جرئت می‌توان گفت یکی از مقاطع مهم و سرنوشت‌ساز تجلی غیرت دینی مردم فتنه سال ۱۳۸۸ بود که به دنبال بهانه‌جویی‌های انتخابات ریاست جمهوری از سوی منحرفین در خرداد این سال رقم خورد و نزدیک به هشت ماه نظام اسلامی را درگیر خود کرد. فتنه‌ای که می‌توان آن را پیچیده‌ترین، خطرناک‌ترین و مهندسی شده‌ترین حرکت دشمنان اسلام و انقلاب در خارج و عوامل داخلی بر ضد نظام اسلامی خواند. متأسفانه برخی از خواص نظام هم خواسته و ناخواسته، دانسته و ندانسته در این مقطع در زمین دشمنان اسلام و انقلاب بازی کردند.
این فتنه که با افرادی شناسنامه‌دار و سابقه‌دار در نهضت و انقلاب و با ظاهری دینی و حتی انتخاب رنگی دینی به میدان آمد؛ با رهبری حکیمانه امام خامنه‌ای و بصیرت دینی و انقلابی مردم که ریشه در جوهره دینی آنان داشت، خنثی شد. مردم، «دین» را از «رنگ دین» تشخیص دادند و چند صباحی به فتنه‌گران اجازه دادند تا ماهیت خود را آشکار سازند. تجمع فتنه‌گران در دانشگاه تهران به مناسبت ۱۶ آذرماه در سال ۱۳۸۸ و اهانت آنان به عکس مبارک امام خمینی و به آتش کشیدن پوستر معظم‌له، بار دیگر اهانت روزنامه اطلاعات به امام خمینی را در دی ماه سال ۱۳۵۶ در اذهان تداعی کرد. غیرت دینی مردم بار دیگر به جوشش درآمد. آنان به سران فتنه فرصت دادند تااین حرکت توهین‌آمیز را محکوم و صف خود را از بی‌دینان و براندازان نظام مقدس اسلامی جدا کنند که ناگهان با اهانت فتنه‌گران به هیئت‌های مذهبی و مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان امام حسین«ع» در روز عاشورا روبه‌رو شدند.
اینجا بود که مردم بار دیگر غیرت دینی خود را در نهم دی ماه ۱۳۸۸ به نمایش گذاشتند و حماسه‌ای دیگر را خلق کردند. حماسه‌ای که درست مانند حماسه ۱۹ دی که به تعبیر رهبری انقلاب مردم به اقتضا و نیاز زمان و درک درست و مغلوب نشدن به حوادث دوران و کشاندن مسیر به سمت و سوی درست یاد کرده بودند، دوباره توسط مردم با بصیرت تکرار شد و انقلاب را پس از ۳۲ سال از آن واقعه به سمت و سویی هدایت کرد که ائتلاف بزرگ ضدانقلاب و گروهک‌ها و از نفس افتاده‌ها با نظام سلطه را در یک روز در هم شکست. مردم ثابت کردند که «غیرت دینی» نه تنها ضامن بقای دین و ارزش‌های دینی، بلکه تنها عنصر حاکمیت ملی و امنیت اجتماعی است.
امام خامنه‌ای در توصیف این حماسه بار دیگراز شناخت درست امام راحل از این ویژگی منحصربه‌فرد مردم ایران یاد کردند، ویژگی‌ای که امام خامنه‌ای به خاطر آن خدا را شاکر بودند و ده روز بعد از خلق حماسه ۹ دی در دیدار مردم در نوزدهم دی ۱۳۸۸ در جمع مردم قم فرمودند:
«… در چنین شرایطی، این حرکت مردم، اهمیت مضاعفی داشت و روح ولایت و روح حسین‌بن علی«ع» در آن دیده شد. همان‌گونه که امام راحل همواره می‌گفتند، تجلی دست قدرت خدا بود. اگر صدها بار برای نعمت هوشیاری این ملت، سجده شکر به جا آورده شود، باز هم کم است.»(۳)
تجلی غیرت دینی مردم که برخاسته از جوهره دینی آنان است بارها محاسبات دشمنان داخلی و خارجی را به هم ریخته است. امروز دنیا به این حقیقت معترف است و این جوهره و غیرت که روزی به تعبیر امام خامنه‌ای، امام خمینی آن را کشف کردند، همچنان عنصر اصلی در برابر هر گونه تحرک دشمنان اسلام و انقلاب است.
از فتنه ۸۸ تا امروز دشمن سخت‌ترین فشارهای اقتصادی را بر مردم مؤمن اعمال کرد و امروز عاجزانه به شکست خود در فتنه تحریم سخت ۱۲ ساله اعتراف می‌کند. رهبری در نوزدهم بهمن ۸۸ در جمع پرسنل نیروی هوایی به دشمن هشدار دادند که باز مردم به میدان خواهند آمد که الحق هم به میدان آمدند. رهبری در این روز به همه عناصر داخلی و خارجی دشمن هشدار دادند که این مردم باغیرت بدون فراخوان هم به میدان خواهند آمد و فرمودند:
«… آن روزی که توده عظیم مردم در سراسر کشور احساس کنند که دشمنی‌ای متوجه انقلاب است، احساس کنند، دشمنی جدی‌ای وجود دارد، بدون فراخوان حرکت می‌کنند.»(۴)
پی‌نوشت‌ها:
- بیانات رهبری انقلاب در دیدار مسئولان و نخبگان استان همدان، ۱۹/۴/۸۳ معارف قرآن، ص. ۷۶۱٫
۲٫بیانات رهبر انقلاب در جمع کثیری از مردم قم ۱۹/۱۰/۷۹، معارف انقلاب، ص. ۵۵۶٫
- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم قم در سالگرد ۱۹ دی در ۱۹ دی ۱۳۸۸ به نقل از انقلاب اسلامی در بوته آزمون، ص. ۶۸۶٫
- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با فرمانده و پرسنل نیروی هوایی ارتش در نوزدهم بهمن ۱۳۸۸٫