پرسشها و پاسخها
احكام ويژه رمضان
به مناسبت ماه مبارك
رمضان، احكام ويژهاى بر اساس سؤالهاى مكرر خوانندگان عزيز – و بر طبق فتاواى حضرت
امام قدس سره – تنظيم شده كه تقديم مىگردد.
سؤال1: آيا خوردن سهوى، روزه
ماه رمضان را باطل مىكند؟ روزه غير ماه رمضان چطور؟
پاسخ: خوردن سهوى روزه را باطل
نمىكند چه در ماه رمضان باشد، چه در غير ماه رمضان.
سؤال2: اگر كسى روزه را عمداً
بخورد، سپس به مسافرت برود آيا كفاره از او ساقط مىشود؟
پاسخ:كفاره واجب است و با
مسافرت بعد ساقط نمىشود.
سؤال3: آيا تزريق آمپول، مبطل
روزه است؟
پاسخ: آمپول مبطل نيست ولى به
احتياط واجب، بايد از داروهايى كه به جاى غذا تزريق مىشود اجتناب گردد.
سؤال4: آيا فرو بردن اخلاط
دهان و بينى روزه را باطل مىكند؟
پاسخ: فرو بردن آب دهان هرچند
زياد باشد اشكال ندارد و امّا اخلاط ديگر اگر به فضاى دهان وارد شده است، نبايد
فرو برد و قبل از آن اشكال ندارد.
سؤال5: كسى كه در ابتداى تكليف
به دليل جهالت و ندانستن مسأله و سهلانگارى پدر و مادر روزه نگرفته است، آيا
اكنون قضا و كفاره بر او واجب است؟
پاسخ: قضا واجب است، ولى كفاره
خوردن عمدى واجب نيست. بطور عموم كسى كه جاهل به مسأله است و ملتفت سؤال نيست،
يعنى شك ندارد، كفاره بر او واجب نيست.
سؤال6: اگر كسى به دليل
ندانستن مسأله در روز ماه رمضان استمنا كرده است، آيا كفاره جمع بر او واجب است؟ و
با فرض اين كه اكنون بَرده وجود ندارد تا آزاد گردد، كفاره جمع چگونه است؟
پاسخ: اگر مىدانسته است كه
استمنا، روزه را باطل مىكند ولى نمىدانسته است كه كفّاره دارد يا نمىدانسته است
كه كفاره جمع دارد، بنابراحتياط واجب بايد كفاره جمع بدهد. ولى اگر نمىدانسته است
كه استمنا روزه را باطل مىكند و توجه به سؤال نداشته است؛ يعنى اصلاً شك نداشته
تا سؤال كند، كفاره ساقط است و كفاره جمع در اين زمان به اين نحو است كه هم شصت
روز كه حداقل سى و يك روز آن پى در پى باشد روزه بگيرد و هم شصت فقير را غذا بدهد،
هر كدام حداقل 750 گرم هرچند نان خالى باشد.
سؤال7: كسى كه روزه را به هر
دليل خورده است و قضاى آن را تا رمضان سال بعد بدون عذر نگرفته است، تكليف او
چيست؟ و اگر چند سال بر آن گذشته است آيا فرق مىكند؟
پاسخ: بايد علاوه بر قضاى
روزههاى گذشته، براى هر روز 750 گرم غذا – ولو نان خالى – به يك فقير بدهد. اين
كفاره با گذشت سالهاى متعدد تكرار نمىشود.
سؤال8: بيمار در چه شرايطى
مىتواند روزه را بخورد؟ و آيا اگر تحمّل سختى كند روزه او صحيح است؟
پاسخ: بيمارى كه روزه براى او
به تشخيص پزشك يا به تجربه و تشخيص خودش ضرر دارد يا احتمال ضرر مىدهد به نحوى كه
اين احتمال از نظر عرف، موجب خوف و ترس باشد – نه احتمال بىاساس – اين چنين
بيمارى بايد روزه را بخورد و اگر روزه بگيرد باطل است و قضا دارد.
سؤال9: آيا چشيدن غذا، موجب
بطلان روزه است؟
پاسخ: اگر غذا را فرو نبرد،
روزه باطل نمىشود.
سؤال10: در كفاره روزه، آيا
مىتوان به جاى غذا پول به فقير داد؟
پاسخ: پول كافى نيست و بايد
عين غذا داده شود، مگر اين كه فقير مورد اعتماد باشد و به او گفته شود كه با اين
پول فلان مقدار غذا بخرد.
سؤال11: با توجه به اين كه
يافتن شصت فقير قدرى مشكل است، آيا مىتوان به ده فقير به هر كدام غذاى شش نفر
داد، تا مقدار شصت نفر كامل شود؟
پاسخ: كافى نيست و بايد به شصت
فقير داده شود، و اگر فقيرى چند نانخور دارد، به عدد آنها مىتوان به او كفاره
داد. به شرط آن كه مطمئن باشد، غذا را به آنها خواهد داد.
متأسفانه فقير در جامعه ما كم
نيست. اگر شما نمىشناسيد مىتوانيد به مراكزى كه در اين گونه مسائل واسطه خير
هستند بپردازيد، البته بايد شخصى كه به او پول يا غذا تحويل مىدهيد كاملاً مورد
اعتماد شما باشد.
سؤال12: كسى از دوران گذشته
نماز و روزه بسيارى از او فوت شده يا عمداً انجام نداده است، اكنون بايد در قضاى
آنها چگونه محاسبه نمايد؟
پاسخ: به مقدارى كه يقين دارد
نماز و روزه فوت شده است، قضا كند و به مقدارى هم كه يقين دارد روزه را عمداً
خورده است كفاره بدهد و مقدار مشكوك لازم نيست گرچه بهتر است مقدار مشكوك را نيز
قضا كند.
سؤال13: اگر كسى در شب ماه
رمضان جنب شود و به دليل خجالت يا نبودن حمام در خانه نتواند قبل از فجر غسل كند،
آيا تيمم كافى است و روزه آن روز صحيح است؟
پاسخ: تا غسل ميسّر است تيمم
كافى نيست و اگر در اين صورت به تيمم اكتفا كند روزهاش باطل است. خجالت عذر نيست
و به حمام هم نياز نيست، با يك سطل آب مىتوان در هر گوشهاى از خانه غسل كرد، ولى
اگر به هر دليل اصلاً امكان غسل نباشد يا بسيار مشكل باشد تيمم كافى است. البته
اگر غسل نكند تا وقت تنگ شود در آن صورت معصيت كرده ولى با تيمم مىتواند روزه
بگيرد.
سؤال14: اگر كسى در روز ماه
رمضان محتلم شود آيا روزه او باطل مىشود و اگر صحيح است آيا واجب است زود غسل كند
يا مىتواند اگر صبح محتلم شد تا بعدازظهر تأخير بيندازد؟
پاسخ: احتلام روزه را باطل
نمىكند و واجب نيست زود غسل كند و تأخير آن اشكالى ندارد، البته تعجيل در غسل،
هميشه مستحب است و بهتر است مؤمن در حال جنابت براى مدت طولانى باقى نماند.
سؤال15: بعضى از خانوادهها
بچههايى را كه تازه به تكليف رسيدهاند به دليل ضعف و ناتوانى از روزه منع
مىكنند بخصوص اگر بچه ضعيف باشد، آيا اين كار جايز است؟
پاسخ: ضعف هرچند شديد باشد
مجوّز خوردن روزه نيست، مگر اين كه به حدّى شديد باشد كه قابل تحمّل نباشد، در اين
صورت به مقدار ضرورت، مىتواند روزه را بخورد و بعداً قضا كند و كفاره ندارد.
سؤال16: زن باردارى كه نزديك
وضع حمل است، آيا مىتواند روزه را بخورد؟
پاسخ: اگر روزه براى او يا
فرزندش ضرر داشته باشد يا خوف ضرر باشد، بايد بخورد و بعداً قضا كند ولى براى اين
خوردن بايد فديه به فقير بدهد؛ يعنى 750 گرم غذا ولو نان، اين فديه در صورتى كه
روزه براى فرزندش ضرر دارد واجب است و اگر براى خودش ضرر دارد، مبنى بر احتياط
است.
سؤال17: اگر كسى نمىدانسته
است كه جنابت موجب غسل است و سالها بر اين جهالت او گذشته است، حال تكليف نماز و
روزههاى او چيست؟
پاسخ: نمازها را بايد قضا كند
ولى روزهها صحيح است، چون جاهل بوده است.
سؤال18: اگر كسى از مسافرت
برگشته ولى در محل سكونت قصد ماندن ده روز را ندارد آيا نماز او تمام و روزهاش
صحيح است؟
پاسخ: اگر محل سكونت او وطن
اصلى يا اتخاذى او باشد نماز تمام و روزه صحيح است هر چند يك روز يا كمتر بماند
ولى اگر وطن او نيست اگر قصد ده روز ماندن نداشته باشد نمازش شكسته و روزه را بايد
بخورد. منظور از وطن اصلى زادگاه انسان است، به شرط آن كه مسكن پدر و مادر نيز
باشد پس اگر در مسافرت متولد شده باشد وطن اصلى ندارد و منظور از وطن اتخاذى، جايى
است كه تصميم دارد تا آخر در آنجا بماند يا جائى كه انسان نه تصميم ماندن دائم در
آنجا دارد و نه موقت ولى آن قدر مانده است كه عرفاً وطن او به حساب آمده است.
سؤال19: اگر كسى از وطن اصلى
منتقل شده و در جاى ديگر سكونت دارد ولى گاهى به عنوان مسافرت به وطن اصلى خود
مىرود، آيا نماز او در آنجا تمام و روزه صحيح است؟
پاسخ: اگر از وطن اصلى اعراض
كرده باشد، آن جا ديگر وطن او نيست و بدون قصد ده روز نمازش شكسته است و روزه را
بايد بخورد، مگر اين كه بدون قصد سى روز بماند كه از روز سى و يكم نماز تمام و
روزه صحيح است. و اگر اعراض نكرده باشد وطن است و نمازش حتى اگر فقط بمقدار يك
نماز بماند تمام است و روزه صحيح است. منظور از اعراض اين است كه از سكونت در آن
جا بطور كلى صرف نظر كرده باشد و تصميم داشته باشد تا آخر و در هيچ شرايطى آن جا را
مسكن خود قرار ندهد.
سؤال20: كسى كه مسافر است و از
ابتدا قصد ماندن ده روز را نداشته و بر اين اساس نماز را شكسته خوانده است و روزه
نگرفته است ولى اتفاقاً در موعد مقرّر نتوانست مسافرت كند و اكنون بيش از ده روز
در آن جا مانده است آيا نمازهايى را كه شكسته خوانده است بايد دوباره بخواند و پس
از ده روز بايد روزه بگيرد؟
پاسخ: اگر هنوز هم قصد ماندن
ده روز پس از اين را ندارد نمازش شكسته است و نمازهاى گذشته هم صحيح است و روزه را
بايد بخورد تا سى روز. و اگر همچنان بدون قصد ماندن و به طور اتفاقى سى روز تمام
در آن جا ماند از روز سى و يكم هر چند يك روز يا كمتر بماند نماز تمام است و روزه
صحيح است.