پرسش و پاسخ
سؤال:
بعضىها مىگويند آنچه در قرآن
تحريم شده ربح مركّب است، نه سود پول در مفهوم عادى آن، زيرا قرآن فرموده است: “لاتأكلوا
الرّبوا اضعافاً مضاعفة؛ ربا را چند برابر نخوريد” بنابراين رباى ساده چرا حرام
باشد؟ لطفاً توضيح دهيد:
(انديمشك – جواد موسوى)
پاسخ:
آيه مذكور اولين آيهاى است كه
در تحريم ربا نازل شده، اين آيه در سوره آلعمران است و در مدينه نازل شده است،
گرچه در سوره روم – كه در مكه پيش از آن نازل شده – درباره ربا آيهاى آمده ولى
تصريح به تحريم آن نكرده است؛ پس اولين آيه تحريم ربا اين آيه است و اسلام احكام
مخالف با سنتهاى اجتماعى را بتدريج و مرحله به مرحله تشريع فرموده است، نظير آن چه
در تحريم خمر گفته مىشود. در اين مورد نيز چون ربا از سنتهاى جاهلى بود، ابتدا در
آيهاى مانند آيه سوره روم فرموده است كه ربا نزد خداوند رشد و تكامل به شمار نمىآيد
بلكه انفاق، تكامل است و سپس در اين آيه بدترين نوع ربا كه در آن زمان مرسوم بوده
است تحريم شده و آن اين كه سود اصل مال و سود سود (بهره ديركرد) گرفته شود و در
آيات بعد كه در سوره بقره نازل شده است بطور كلى ربا تحريم شده است. “الذين يأكلون
الربوا لايقومون الا کما يقوم الّذى يتخبطه الشّيطان من المسّ ذلك بأنّهم قالوا
انّما البيع مثل الرّبوا و احل اللّه البيع و حرّم الرّبوا…؛ كسانى كه ربا
مىخورند برنمىخيزند مگر مانند كسى كه شيطان عقل او را آشفته كرده است زيرا آنان
خريد و فروش را مانند ربا مىدانند ولى خداوند خريد و فروش را حلال كرده و ربا را
حرام كرده است” (بقره، آيه275(. “يا أيّها الّذين آمنوا اتّقوا اللّه و ذروا ما
بقى من الرّبوا ان كنتم مؤمنين فان لم تفعلوا فأذنوا بحرب من اللّه و رسوله…؛ اى
كسانى كه ايمان آوردهايد از خدا بپرهيزيد و اگر مؤمن هستيد آن چه از ربا باقى
مانده است نگيريد و اگر چنين نكنيد بدانيد كه با خدا و رسول در جنگيد”. (بقره آيه
278 و 279( اين عبارت در تحريم هيچ گناهى نيامده است و شايد بتوان گفت كه به اين
دليل ربا از بزرگترين گناهان است.
× × ×
سؤال:
1- در رساله آمده است مهمانى
كه قبل از غروب آفتاب شب عيد فطر، به منزل انسان بيايد، فطريّهاش بر ميزبان واجب
است اگر نانخور او حساب شود، منظور از نانخور چيست؟ آيا به صِرف يك شب مهمان بودن
نانخور حساب مىشود؟
2- آيا تصرّفات جزيى در ادارات
توسط كاركنان آنها از نظر شرعى جايز است؟ مثلاً استفاده از تلفن يا كاغذ و قلم
اداره.
3- حقوقى كه ادارات به افراد
پرداخت مىكنند، مال عنوان آنهاست يا مربوط به شغل آنهاست، مثلاً ادارهاى كه در
بهبهان است و مديرش در اهواز مىباشد و عملاً در محل حضور نداشته باشد و معاونينش
كارهاى او را انجام دهند، گرفتن حقوق براى او جايز است يا خير؟
(بهبهان – كاظم ايسوند)
پاسخ:
1- ظاهراً به صرف شام خوردن شب
عيد نانخور به حساب نمىآيد.
2 و 3- طبق مقررات و قانون
بايد عمل شود.
× × ×
سؤال:
1- گرفتن شيربها توسط پدر و
مادر دختر شرعاً چه حكمى دارد؟
2- آيا كسى كه خودكشى مىكند جهنّمى
است و آيا مىشود در مجالس ترحيم او شركت كرد؟
3- رسم شده كه براى مرده هم
ساز و دهل – به شكل مخصوص – مىزنند، آيا اين كار جايز است؟
4- كسى كه با خواهر رضاعى خودش
ازدواج كرده، ولى اطلاع ندارد اما ديگران مىدانند، آيا لازم است به او اطلاع دهند
يا خير؟ و تكليف ديگران در رابطه با بچههاى نامشروع او چيست؟
(خرم آباد – سالار، پاپى )
پاسخ:
1- اگر شيربها را در مقابل
كارى مطالبه كنند و با يكديگر بر آن توافق كرده باشند معاملهاى است صحيح از قبيل
جعاله و اشكالى ندارد. و اگر فقط بر اساس رسم و سنّت باشد در صورت رضايت شوهر
اشكالى در آن نيست ولى اگر عين مال باقى باشد مىتواند هرگاه خواست آن را پس بگيرد
و اگر بدون رضايت و فقط بخاطر گرفتن موافقت ازدواج از پدر يا مادر پرداخته باشد
گرفتن آن جايز نيست و آنها ضامن هستند.
2- خودكشى حرام و گناه كبيره و
مستوجب عقوبت است ولى ترحم بر چنين كسى و شركت در مراسم او و استغفار براى او
بسيار خوب است همانند همه ما كه گناهكاريم.
3- اگر مطرب نباشد اشكال
ندارد.
4- درباره وجوب تذكر از دفتر
مرجع تقليدتان سؤال كنيد و اما فرزندان آنها حلالزاده هستند و فرزندان آن پدر و
مادر به شمار مىآيند زيرا موضوع را نمىدانستهاند.
× × ×
× تذكر:
از برادران و خواهران ذيل، كه
با ارسال مقالات، داستانها، اشعار و پيشنهادات و انتقادات خويش، خدمتگزاران مجله
پاسداراسلام را يارى مىفرمايند، تشكر و قدردانى مىشود: محمد على ناصر آرانى،
مرتضى امامىپور، دكتر على فتحىپور، حبيب آزموده، اعلا تورانى، ج – وزيرى، داريوش
مرزبان درودى اصل، مهدى كامران، امير نجفى، على باقى نصرآبادى، مهدى حيدرى كبيرى،
جعفر امينى، عباس عبدى، منوچهر پناهى، عبداللّه متقى زاده گرگوى، محمد فياضى، مجيد
امينيان، يونس روحانى، مهرعلى گواهى، مهدى ج، شمسى نجاتى، مرتضى حميدى املشى، اصغر
گوركانى، رضا نعمتى و روابط عمومى بنياد مستضعفان و جانبازان استان تهران.
در ضمن توجه خوانندگان گرامى
را به نكات ذيل جلب مىكنيم تا احياناً از عدم درج آثارشان افسرده خاطر نشوند:
1- مطالب مربوط به مناسبتها،
حتماً زودتر از آن مناسبت ارسال شود، چرا كه مطالب پس از تكميل مجله يا ديرتر از
موعد مقرر، بناچار در نوبت چاپ گذاشته نمىشوند.
2- آثار ارسالى، با مجموعه
مطالب مجله، هماهنگى داشته باشند، از اين رو گاه مطالبى مفيد، به علت آن كه در
حوزه كارى مجله نيستند، توفيق انتشار آنها دست نمىدهد.
3- مطالب ارسالى، حتماً با ذكر
مأخذ، فرستاده شوند تا بتوان در موارد اشتباه و غلط گيرى به آنها رجوع كرد.
سؤال:
1- منظور از شستن كه در وضوء،
مرتبه اول آن واجب و دوم جايز يا مستحب و سوم حرام است، چيست؟
2- آيا در وضو يا غسل كردن اگر
زياد آب مصرف شود، صدق اسراف مىكند يا نه؟
3- در نمايشهايى كه در مدارس
داده مىشود، اگر دختران، لباس مردانه بپوشند يا خود را به شكل مرد درآورند – به
واسطه گريم – جايز است؟
4- آيا بازيگران در نمايش
مىتوانند در نقش شخصيتهاى مقدّسى همچون حضرت زينب و حضرت عباسعليهما السلام بازى
كنند؟
5- بازى در نقش معصومانعليهم
السلام به شرط پوشيدن همه اجزاء بدن آيا جايز است؟
6- آيا مىتوان بر اساس
توصيفهايى كه از ائمه و غير آنها مانند حضرت زينب شده، شكل آنها را نقاشى كرد؟(قم
– بهناز‌هاشمى نژاد)
پاسخ:
1- به نظر حضرت امامقدس سره
هرگاه صورت يا دست بطور كامل شسته شد، شستن اول به حساب مىآيد، حتى اگر با يك بار
آب ريختن اتفاقاً همه عضو شسته شود در اين صورت ريختن آب دوباره، شستن دوم به حساب
مىآيد.
2- طبيعى است كه ريختن آب زياد
در وضو و غسل اسراف است و اگر به خاطر وسوسه باشد از اين جهت نيز گناه است و گاهى
ممكن است موجب بطلان عمل شود. از رسول اكرمصلى الله عليه وآله وسلم نقل شده است
كه با يك صاع؛ يعنى تقريباً سه كيلو يا سه ليتر آب، خود و همسرش غسل مىكردند و با
يك چهارم آن بلكه شايد كمتر يعنى يك مد (اگر مُد بمقدار دو كف دست در حال باز بودن
باشد) وضو مىگرفتند و فرمودند كسى كه بيش از اين آب مصرف كند از من نيست؛ يعنى
سنّت مرا رها كرده است حتماً اين مطلب را فقط به خاطر منع از وسوسه و اسراف
فرمودهاند!
3- به نظر حضرت امامقدس سره
پوشيدن لباس جنس مخالف به احتياط واجب حرام است. و تشبيه زن به مرد و به عكس در
روايات بسيارى شديداً مورد نكوهش قرار گرفته است.
4- اگر نمايش موجب هتك حرمت و
توهين آن شخصيتهاى مقدس باشد جايز نيست و همچنين در مورد سؤال 5 و6.