جوانان در بهاران دل

جوانان در بهاران دل

محمد باقر پور امينى

درآمد:
جوانى جامى است زيبا و جرعه اى است فرح انگيز كه ((درروح)) آن, لطافت خاص دارد و در پرتو آفتاب معنويت, تلالو و طراوت مى يابد.
ماه رمضان, آن نام برگرفته از نام خداى سبحان(1), عيد بزرگ و فرخنده اى(2) است كه نور محبت از آن شمس مى تابد و بهار را براى دوستداران حق به ارمغان مىآورد و اين خجستگى و مباركى براى ميهمانان جوان, آن محبوبان ميزبان مهربان, سبزى و خرمى را به دنبال دارد. از اين رو, بايسته و سزاست تا رمضان را در منظر جوانان, بهاران دل ترجمه كنيم.
در اين مقال, با عنايت به ساختار روحى جوان, گونه هاى بهره گيرى از فضاى معنوى ماه رمضان را جستجو مى كنيم.

در بند جمال جميل
روزه, عبادتى ميان بنده و آفريدگار است (3) كه به وسيله اين طاعت, انسان به پروردگار خود قرب و نزديكى پيدا مى كند.
اين مهم در فرمايش پيامبر اكرم (ص) به اسامه ـ آن يار جوان خود ـ مبرهن است :
((يا اسامه! عليك بالصوم, فانه قربه الى الله))(4)
ـ اسامه! بر تو باد روزه ; همانا كه آن وسيله نزديكى به خداوند است.
در فرهنگ دينى ما, قرب و بندگى خدا فضيلتى والا شمرده شده است و جوانان, مهمترين و ارزشمندترين مخاطب اين توصيه قرار داشته اند ; لذا شرط نخست حضور در ميهمانى خداوند, طاعت و بندگى اوست.
پيامبر رحمت از دوستى خدا چنين مى فرمايد:
((ان الله يحب الشاب الذى يفنى شبابه فى طاعه الله)).(5)
ـ پروردگار جوانى را كه جوانيش را در طاعت و بندگى او سپرى مى كند, دوست دارد.
همو از مباهات خدا به جوانان ياد مى كند:
((ان احب الخلائق الى الله عزوجل, شاب حدث السن, فى صوره حسنه, جعل شبابه و جماله لله و طاعته, ذلك الذى يباهى به الرحمان ملائكته و يقول: هذا عبدى حقا)). (6)
ـ دوست داشتنى ترين مخلوقات پيش خداوند متعال, جوانى است زيبارو, كه جوانى و جمال خويش را براى خدا و در اطاعت خدا قرار دهد. پروردگار از چنين جوانى بر فرشتگان مى بالد و مى فرمايد: بدرستى كه اين جوان بنده من است.
رسول اكرم (ص) همچنين به پاداش اين جوانان اشاره مى فرمايد:
((ما من شاب يدع لله الدنيا و لهوها و اهرم شبابه فى طاعه الله الا اعطاه الله اجر اثنين و سبعين صديقا)).(7)
ـ هيچ جوانى بخاطر خدا از دنيا و سرگرميهاى بيهوده آن رو نگرداند و جوانى خويش را در طاعت خدا سپرى نسازد, مگر آنكه خداوند پاداش 72 صديق را به او عطا فرمايد.
هنر جوان در ماه رمضان, دلبستن به زيبايى آن زيباى بى همتا است; او كه جمالش زوال ناپذير است و لقايش فرحبخش.. ((اللهم انى اسئلك من جمالك باجمله و كل جمالك جميل)).(8)

نجواى جوان
بهترين پرستش, عبادت عاشقانه است. و اين كمال را در نسل جوان مى توان جست ; چرا كه عشق با سرشت آنان آميخته است.
چه فضيلتى برتر از اين حسن, كه جوان گام در وادى اين عشق حقيقى نهد و ((عبادت را معشوق خود بداند, با آن معانقه نمايد, با تمام وجود آنرا لمس كند و در دل آن را دوست بدارد)) آن گونه كه سيد پيامبران اشاره نموده است :
((افضل الناس من عشق العباده, فعانقها و احبها بقلبه و باشرها بجسده و تضرع لها)).(9)
جوانى و از عشق پرهيز كردن
چه باشد ندانى, بجز جان گرانى
جوانى كه پيوسته عاشق نباشد
دريغ است از او روزگار جوانى(10)
نجواى با محبوب را بايد در آيينه جوانى معصومان ديد و از آن الگو گرفت.
اسباط مى گويد:
((هنگامى كه وارد مسجد كوفه شدم, جوانى را ديدم كه با خداى خود نجوا مى كند و در حالى كه سر به سجده گذارده بود, اين سخن از او به گوش مى رسيد كه: ((صورت خود را براى خالق خود, به خاك مى سايم, و او سزاوار اين كار است))
ـ وقتى كه او سر از سجده برداشت, ديدم كه امام زين العابدين(ع) است)).(11)
يكى ديگر از ياران معصومان چنين مى گويد:
شبى در حال طواف كعبه بودم, چشمم به جوان زيبايى افتاد كه پرده كعبه را گرفته بود و با خالق هستى چنين سخن مى گفت:
((نامت العيون, و غارت النجوم, و انت الملك الحى القيوم, غلقت الملوك ابوابها, و اقامت عليها حراسها, و بابك مفتوح للسائلين, جئتك لتنظر الى برحمتك يا ارحم الراحمين)).
ـ ديدگان به خواب رفته و ستارگان به تاريكى گرايد. همانا تو خالق زنده و برپا دارنده هستى, پادشاهان و اميران درهاى سراى خود را بسته و نگهبانان خويش را بر آن گمارده اند. حال آنكه در احسان تو براى فقيران و گدايان درگاهت باز است, آمده ام به نظر رحمت خود نگاهم كنى! اى ارحم الراحمين.
وقتى به صورتش نگاه كردم او را شناختم ; او زين العابدين (ع) بود(12) .
دستهاى نياز روزه دار كه به سمت آستان دوست دراز مى گردد, به يقين بى پاسخ نمى ماند, چرا كه خالق هستى بهترين كسى است كه اهل دعا به درگاهش رو آورده اند ((يا خير من دعاه داع))(13), اين نويد در كلام حضرت محمد (ص) به چشم مى خورد:
((الصائم لا يرد دعوته))(14)
ـ روزه دار دعايش بى پاسخ نمى ماند.
فراى از اجابت دعاى روزه دار, طنين گفتار اميد بخش ديگرى از پيامبر اكرم(ص) به گوش مى رسد, اينجا سخن از دعاى فرشتگان الهى در حق روزه داران است !
((ان الله تبارك و تعالى وكل ملائكته بالدعإ للصائمين, و قال: اخبرنى جبرئيل (ع) عن ربه تعالى ذكره انه قال: ماامرت ملائكتى بالدعإ لاحد من خلقى الا استجبت لهم فيه)).(15)
همانا خداوند گروهى از فرشتگان را مامور كرده است تا براى روزه داران دعا كنند. و جبرئيل به من خبر داد كه پروردگار مى فرمايد: هرگز فرشتگانم را امر به دعا نكردم, جز آنكه دعاى آنان را مستجاب نمودم.
در شيوه سخن و مناجات, بهترين راه, الگوگيرى از سيره معصومان است ; نكته اى كه در توصيه حضرت امام خمينى(ره) چشم نواز مى باشد:
((پسرم! دعاها و مناجاتهايى كه از ائمه معصومين عليهم السلام به ما رسيده است, بزرگترين راهنماهاى آشنايى با او ـ جل وعلا ـ است و والاترين راه گشاى عبوديت و رابطه بين حق و خلق است و مشتمل بر معارف الهى و وسيله انس با او است و رهآورد خاندان وحى است و نمونه اى از حال اصحاب قلوب و ارباب سلوك است…))(16)

انس با كتاب محبوب :
قرآن, نور و كتاب آشكار الهى است (17) كه ((بهترين سخن)) نام يافته (18) و شفإ و رحمت الهى را براى اهل ايمان فرو مى فرستد ((ننزل من القرآن ما هو شفإ و رحمه للم(19)ومنين.))
ماه رمضان در نگاه پنجمين امام ((بهار قرآن)) نام گرفته است (20) و از آن سو رسول خاتم (ص) به تلاوت بسيار قرآن در اين ماه سفارش مى فرمايد (21) و حضرت رضا (ع) پاداش تلاوت يك آيه از اين كتاب الهى را برابر ختم قرآن مى داند.(22)
بى شك از تقارن بهار عمر و بهار قرآن, و جديت در انس و تلاوت اين كتاب, دل جوان آرامش و نورانيت مى يابد. ((يا ايهاالناس قد جائتكم موعظه من ربكم و شفإ لما فى الصدور)).(23)
امام خمينى (ره) در توصيه اخلاقى به فرزند خود چنين مى نويسد:
((فرزندم! با قرآن اين بزرگ كتاب معرفت آشنا شو, اگر چه با قرائت آن, و راهى از آن به سوى محبوب باز كن و تصور مكن كه قرائت بدون معرفت اثرى ندارد كه اين وسوسه شيطان است. آخر, اين كتاب از طرف محبوب است براى تو و براى همه كس و نامه محبوب, محبوب است, اگر چه عاشق و محب, مفاد آنرا نداند و با اين انگيزه حب محبوب كه كمال مطلوب است به سراغت آيد و شايد دستت بگيرد.)) (24)

گريز از گناه
هدف اصلى روزه در ماه رمضان پرهيزكارى و ((تقوى)) است (25) و نيل به اين قله در گرو انجام دو امر است :
1ـ پرهيز از انجام خطا و گناه.
2ـ پاكى دل از زنگارهاى گناه, استغفار و توبه.
امير سخن حضرت امير(ع) روزه را دورى از محارم وگناه مى داند.(26) همو از حبيب خود, بهترين اعمال در اين ماه را جويا مى شود كه اين پاسخ را از پيامبر مى شنود:
((يا اباالحسن, افضل الاعمال فى هذا الشهر, الورع عن محارم الله عزوجل)).(27)
ـ على! بهترين عمل در اين ماه, پارسايى و اجتناب از گناه و محرمات الهى است.
امام صادق(ع) نيز در تبيين روزه واقعى چنين مى فرمايد:
((اذا صمت فليصم سمعك و بصرك و جلدك و لايكون يوم صومك كيوم فطرك)).(28)
ـ هنگامى كه روزه مى گيرى بايد گوش, چشم, مو و پوستت نيز روزه باشد, و نبايد روزى كه روزه مى گيرى مانند روزى كه غذا مى خورى برابر باشد.
جوانان پاك, كسانيند كه خداوند به ايشان مباهات مى كند; گروهى كه صحنه گناه را برهم زده و براى رضايت دوست, خود را بدان عمل آلوده نمى سازند, پيامبر در وصف آنان چنين مى فرمايد:
((ان الله تعالى يباهى بالشاب العابد الملائكه يقول: انظروا الى عبدى! ترك شهوته من اجلى)).(29)
ـ خداوند, به وجود جوانان اهل عبادت بر فرشتگان مباهات مى كند و مى فرمايد: بنده مرا ببينيد! به خاطر من چگونه از لذت جسمانى خويش گذشته است.
توبه و پشيمانى از گناه و به عبارتى استغفار و طلب بخشش از توصيه هاى ديگر معصومان در اين ماه است. آنگونه كه على (ع) مى فرمايد:
((عليكم فى شهر رمضان بكثره الاستغفار.. اما الاستغفار فتحمى به ذنوبكم)).(30)
ـ در ماه رمضان بر شما باد, فراوانى استغفار.. همانا بوسيله استغفار, گناهان شما پاك مى گردد.
در فرهنگ دينى ما, آزادى و آزادگى جوانان و اهل ايمان در گرو استغفار و پشيمانى از كرده هاى ناشايست است, كه عزم و مداومت بدان, زنجيرهاى بندگى و اسارت را گسسته و او را از قفس تنگ گناه رها مى سازد و آزادى و بازگشت به فطرت پاك خويشتن را به او هديه مى دهد.
((ايها الناس! ان انفسكم مرهونه باعمالكم ففكوها باستغفاركم))(31)
ـ مردم! شما در گرو اعمال ناشايست خود هستيد, با استغفار خود را از آن رها سازيد.
حضرت محمد مصطفى (ص) از صحنه شيرين و دوست داشتنى براى خدا ياد مى كند, و آن توبه جوان است ;
((ما فى الدنيا شىء احب الى الله عزوجل من شاب تائب))(32)
ـ در دنيا در نزد خدا, چيزى دوست داشتنى تر از جوان توبه كار نيست.
گفتار را با عطر كلام امام راحل به پايان مى بريم:
((اكنون, با تو كه جوانى صحبت مى كنم, بايد توجه كنى كه براى جوانان توبه آسانتر و اصلاح نفس و تربيت باطن سريعتر مى تواند باشد… روح جوانان لطيف است و انعطاف پذير.. جوان مى تواند با آسانى نسبى, خود را از شر نفس اماره رها سازد و به معنويات گرايش پيدا كند.))(33)
سلام و درود خدا بر او, بر اجداد پاك طينت او و جوانان مشتاق شخصيت و شيفته آرمان هاى والاى او….

پى نوشت ها:
1. نور الثقلين, حويزى, ج 1, ص 166
2. امام سجاد (ع) از ماه رمضان به عنوان ((عيد اوليإ خدا)) ياد مى كند. ر. ك: صحيفه سجاديه, موسسه امام مهدى (ع), دعاى 142.
3. حضرت على (ع) مى فرمايد: الصوم عباده بين العبد و خالقه, لا يطلع عليها غيره (ر.ك: قصار الجمل, ج 1, ص 394.)
4 . بحار الانوار, محمد باقر مجلسى, ج 93,ص 258.
5. كنزل العمال, متقى هندى, حديث 43060.
6. ميزان الحكمه, محمدى رى شهرى, ج 5, ص 9.
7. بحارالانوار, ج 77, ص 84
8 . ر. ك: مفاتيح الجنان, شيخ عباس قمى, دعاى سحر.
9. كافى, كلينى, ج 2, ص 83.
10. فرخى سيستانى.
11. صحيفه سجاديه, دعاى 226.
12. همان, دعاى 215.
13. فرازى از دعاى ابوحمزه ثمالى.
14. مسند اسحاق بن راهويه, ج 1, ص32.
15 . روضه المتقين, محمد تقى مجلسى, ج 3, ص221.
16. جلوه هاى رحمانى, نامه عرفانى امام به حجه الاسلام حاج احمدآقاى خمينى, بنياد شهيد, 1371ش. ص 26.
17. قد جائكم من الله نور و كتاب مبين (سوره مائده, آيه 15).
18. الله نزل احسن الحديث (سوره زمر, آيه 23).
19. اسرإ, آيه 82.
20. وسائل الشيعه, حر عاملى, ج 7, ص 218.
21 . فضائل الاشهر الثلاثه, شيخ صدوق, ص95.
22. بحارالانوار, ج 93, ص 344.
23. سوره اسرإ, آيه 82.
24. جلوه هاى رحمانى, ص 26.
25. سوره بقره, آيه 183.
26. مستدرك الوسائل, ميرزا حسين نورى, ج 7, ص 367.
27. عيون اخبار الرضا, شيخ صدوق, ج 1, ص 295.
28. بحار الانوار, ج 93, ص 292.
29. ميزان الحكمه, ج 5, ص 9.
30. كافى, ج 4, ص 88.
31. عيون اخبار الرضا, ج 1, ص 295.
32. مشكوه الانوار, فضل بن حسن طبرسى, ص 297.
33. جلوه هاى عرفانى, ص 42.