سخنان معصومان عليهم السلام
حقوق برادران
رسول خدا صلى الله عليه وآله :
يامَعشَر مَنْ اَسلَمَ بِلسانِه و لَمْ يُسلِم بِقَلبِه لاتَتَبَّعوا عَثرات المُسلمين فانّه مَنْ تَتَبَّعَ عَثرات المُسلمينَ تَتبّعَ اللّه عَثرتَهُ و مَنْ تتبّع اللّهُ عَثرتَه ُيَفْضَحُه ُ.(1
اى گروه كسانى كه به زبان مسلمان شده ايد ولى دلها مسلمان نشده است ! در پى عيب ها و لغزش هاى مسلمانان نباشيد, چرا كه هر كس در پى يافتن عيب هاى مسلمانان باشد خدا هم پى جوى او خواهد شد و هر كه را خدا در پى عيوبش افتد رسوايش سازد.رسول خدا صلى الله عليه وآله :
هر كس از آبرو و حيثيّت برادر دينى اش دفاع كند, اين دفاع در قيامت حجابى از آتش مى شود و او را حفظ مى كند.رسول خدا صلى الله عليه وآله :
مَن اَكرَم اَخاهُ المؤمن بِكَلِمة يُلطِفُهُ بِها و فَرِّج عنه كُربَتهُ لَم يَزَلْ فى ظِلّ اللّه المَمدود عليه الرَّحمةُ ما كان فى ذلك َ.(2
هر كس برادر موءمنش را با گفتن كلامى ملاطفت آميز و غم زدا مورد تكريم قرار دهد, تا وقتى كه او شادمان است گويندهء آن سخن همواره در سايهء رحمت گسترده الهى بسر مى برد.على عليه السلام :
عَليكم بِالاِخوانِ فَاِنَّهم عُدَّةٌ فى الدّنيا وَالآخرةِ اَلا تَسْمعونَ اِلى قولِه تعالى فما لَنا مِنْ شافعينَ وَ لا صَديقٍ حَميم ٍ.(3
پيوند دوستى را با برادران دينى خود محكم سازيد كه آنان ذخائر دنيا و آخرت هستند, مگر نشنيده ايد كه خداوند در قرآن شريف به تاءثر گمراهان در قيامت اشاره كرده كه مى گويند: در اين روز سخت نه شفيعى داريم , نه دوستى كه به ما كمك كند.على عليه السلام :
مَنْ فَقَد اَخاً فى اللّه فَكانَّما فَقَد اَشْرَفَ اَعضائِه .(4
كسى كه دوست پاك ضمير خود را كه براى خدا با وى پيوند دوستى داشته از دست بدهد مثل اين است كه شريفترين اعضاء بدن خودرا از دست داده است .على عليه السلام :
وَ لاتُضَيِّعَنَّ حقَّ اَخيكَ اِتّكالاً على ما بَينَكَ وَ بَيْنَهُ فَاِنَّهُ لَيْسَ لَكَ بِاَخٍ مَنْ اَضَعْتَ حَقَّه ُ.(5
به اتكاء روابط دوستانه حق برادرت را ضايع مكن , چون در زمينهء تضييع حقوق , روابط دوستى نابود مى شود. و آن كس كه حقش راتباه ساختى براى تو برادر نخواهد بود.امام سجاد عليه السلام :
افعل الخير الى كلّ مَن طلبه منك فان كان اهله فلقد اصبت موضعه و ان لم تكن باهل كنت انت اهله و ان شتمك رجل عن يمينك ثم ّتحوّل الى يسارك و اعتذر فاقبل عذره .(6
هر كه از تو خيرى خواست انجام بده , اگر اهلش باشد به جا افتاده واگر او اهل و مستحقّ خير نباشد تو اهلش هستى و اگر كسى سمت راست تو ناسزايى گفت سپس به سمت چپ آمد و پوزش خواست , عذرش را بپذير.امام باقر عليه السلام :
عَظِّموا اَصحابَكم وَ وَقِّروهُمْ وَ لايَتَهَجَّم بَعْضُكُمْ عَلى بَعْض ٍ.(7
دوستان خود را تكريم كنيد و با احترام با آنان برخورد نمائيد و بر خلاف ادب متعرّض يكديگر نشويد.امام صادق عليه السلام :
مَن اَتاهُ اَخوهُ المُسْلمُ فَاَكْرَمَهُ فَاِنّما اَكْرَمَ اللّهَ عَزَّ وَ جَل َّ.(8
كسى كه برادر مسلمان خود را كه بر او وارد شده است احترام نمايد, خدا را احترام كرده است .امام صادق عليه السلام :
اَيْسَرُ حَقٍ مِنْها اَنْ تُحِبُّ لَه ما تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ تَكْرَهَ لَهُ ما تَكْرَهُ لِنَفْسِك َ.(9
كمترين حق برادر مسلمانت آن است كه آنچه براى خودت دوست مى دارى براى او هم دوست بدارى و آنچه براى خويش ناخوشايندمى دانى , براى او هم ناخوشايند بدانى .امام صادق عليه السلام :
مَنْ اَخَذَ مِنْ وَجْه اَخيه الْموءمِنِ قَذاةً كَتَبَ اللّهُ لَهُ عَشْرَ حَسَنات ٍ.(1
كسى كه از چهرهء برادر دينى اش رنج و اندوهى را بزدايد, خداوند به پاداش آن , ده حسنه در نامه اعمالش مى نويسد.امام كاظم عليه السلام :
انّ خواتيمَ اعمالكم قَضاءُ حَوائِجِ اِخوانِكُم وَالاحسانُ اليهم ما قَدَرْتُمْ وَ اِلاّ لَمْ يُقْبَلْ مِنْكُمْ عَمَلٌ حِنُّوا على اِخوانكم وَ ارحموهم تَلْحَقوُابنا.(11
بى گمان پايان كارهايتان بايد برآوردن نيازمنديهاى برادرانتان و احسان به آنان در حدّ توان باشد. وگرنه هيچ عملى از شما پذيرفته نيست . پس به برادرانتان توجه كنيد و به آنان مهر ورزيد تا به ما بپيونديد.
پى نوشت ها:
1 محجةالبيضاء , ج 3 ص 393
2 اصول كافى , ج 2 ص 206
3 مستدرك ج 2 ص 62
4 غرر الحكم ـ ص 723
5 نهج البلاغه نامه 31
6 تحف العقول , ص 282
7 كافى , ج 2 ص 173
8 وسائل , ج 4 ص 97
9 محجةالبيضاء , ج 3 ص 314
1 اصول كافى , ج 2 ص 26
11 بحار, ج 75 ص 379