دانستنى هايى از قرآن
از شكيبايى و نماز يارى جوئيد
((واستعينوا بالصبر والصلاه و انها لكبيره الا على الخاشعين الذين يظنون انهم ملاقوا ربهم و انهم اليه راجعون))
(سوره بقره ـ آيه45)
از شكيبايى و نماز يارى جوئيد و همانا نماز گران است جز بر فروتنان… آنان كه مى دانند با خداى خود ديدار خواهند كرد و به سوى رحمت او باز خواهند گشت.
آرى! براى پيروى كردن از حق و حقيقت و دورى جستن از حب رياست و قدرتمدارى, با صبر و شكيبايى و با نماز و ذكر خدا و دعا از خداوند يارى طلبيد زيرا صبر, حرص را مى زدايد و نماز, بندگى و فروتنى آورد و از حب جاه و مال و رياست مى كاهد. و همانا استقامت به صبر و صلاه (دو ركن اساسى استقامت) دشوار و گران است بر مستكبران و خودخواهان, ولى آسان است و هموار بر فروتنان و متواضعان كه باور دارند به ديدار پروردگارشان خواهند رفت و در پيشگاه عظمتش حاضر خواهند شد و به سوى رحمت گسترده اش باز خواهند گشت.
استعينوا بالصبر والصلاه: يعنى طلب كمك و يارى خواستن.
هنگامى انسان طلب كمك مى كند كه در حادثه اى يا كارى بازماند و نتواند آن را انجام دهد. و همانا انسان هميشه ناتوان و عاجز است و همواره بايد در تمام كارها از خدا طلب يارى كند و كمك بگيرد و از صميم دل متوجه او شود و به سوى او روى آورد زيرا جز پروردگار جهانيان كسى توانائى يارى رساندن به انسان را ندارد. همه عاجز و ناتوانند و قدرت مطلقه تنها از آن خداست. و خداوند خود به ما دستور مى دهد كه براى رسيدن به موفقيت و پيروزى از شكيبايى و نماز يارى طلبيم, زيرا نماز است كه انسان را به خدا متوجه مى سازد و مى فهمد كه جز او موثرى در عالم وجود نيست و اگر به او تكيه كند و از او يارى خواهد, هيچ قدرتى نمى تواند او را از پاى درآورد و صدمه رساند.
خداوند در آيات زيادى به ما دستور داده است كه از نماز و صبر يارى بخواهيم و بر اين دو امر تكيه زيادى شده است زيرا نماز بارزترين مظاهر ذكر خدا و نيايش است و جامع عبادتها و پرستشهاى قلبى و جسمى است كه هم انسان بايد بدنش از خبائث پاك و طاهر باشد و هم روانش از ريا و كفر و شر و زيغ و ديگر صفات فاسد درونى. انسان در نماز با بدنش به سوى خانه خدا توجه مى كند و با قلب روحش روى خدا را مى بيند. انسان در نماز با خلوص نيت به عبادت مى نشيند و با خضوع اعضاى بدن و خشوع قلب, خدا را مى خواند. انسان در نماز به نبرد با سپاه شيطان مى پردازد. چنانكه با نيايش, به خدا نزديك مى شود و در صف حزب الله قرار مى گيرد. و با صبر و شكيبايى نيز انسان به بالاترين مقامات قرب دست مى يابد تا جايى كه صابران, بدون حساب پاداش خدا را از پروردگارشان دريافت مى كنند ((انما يوفى الصابرون إجرهم بغير حساب)). برخى از عرفا گفته اند: در كارهاى قلب چيزى بالاتر از صبر نيست و در كارهاى اعضاى بدن, چيزى برتر از نماز نيست لذا دستور استعانت به هر دو آمده است. در كافى از امام صادق(ع) نقل شده كه فرمود: هرگاه على(ع) از امرى نگران مى شد به سوى نماز مى شتافت, سپس اين آيه را تلاوت فرمود: واستعينوا بالصبر والصلاه.
و همچنين در تفسير عياشى (ج1ـ ص43) از امام صادق(ع) نقل شده كه فرمود: ((ما يمنع إحدكم اذا دخل عليه غم من غموم الدنيا إن يتوضإ ثم يدخل مسجده فيركع ركعتين فيدعو الله فيها سمعت الله يقول: واستعينوا بالصبر والصلاه)) چه مى شود اگر يكى از شما را اندوهى فرا رسد كه وضو بگيرد و به مسجد رود و دو ركعت نماز گزارد پس در نماز از خدا بخواهد (تا خدا دعايش را مستجاب گرداند) آيا نشنيدى كه خدا فرمود: از صبر و نماز يارى جوئيد.
انها: ظاهرا بازگشت ضمير به نماز است هرچند برخى آن را به استعانت برگردانده اند ولى خشوع اختصاص به صبر ندارد پس بازگشت ضمير در اينجا به صلاه است.
الخاشعين: خشوع, خضوع و تذلل به معناى فروتنى است. صاحب كتاب العين گويد: خشع الرجل يعنى ديدگان را به زمين انداخت. اختشع: يعنى سر فرود آورد. خشوع به معناى خضوع است ولى خضوع مربوط به اعضاى بدن مى رسد و خشوع در صورت و بصر (نوا و ديد) است. در قرآن آمده است: خاشعه إبصارهم: يعنى ديدگانشان خاكسار بود, و آمده است: ((خشعت الاصوات للرحمن)) يعنى صداها در برابر خداوند خاموش بود و با فروتنى سخن حق را مى شنيدند و كسى را ياراى سخن گفتن در پيشگاه ملكوتيش نبود.
يظنون إنهم ملاقوا ربهم: ظن در اينجا به معناى يقين است. در تفسير عياشى (ج1 ـ ص44) از اميرالمومنين(ع) ضمن اين آيه نقل شده كه فرمود: يعنى يقين دارند كه برانگيخته و مبعوث مى شوند و ظن آنان يقين است. البته در قرآن كريم ظن به هر دو معنى ذكر شده: گاهى به معناى علم و يقين آمده مانند: ((وظنوا إن لا ملجإ من الله الا اليه)) و يقين كردند كه هيچ پناهگاهى از خشم خدا جز پناه بردن به خود او ندارند. و يا فرموده: ((ظننت إنى ملاق حسابيه)) و من يقين كردم كه صفحه اعمالم را خواهم ديد و حسابرسى خواهم شد. و گاهى ظن به معناى گمان آمده مانند: ((ان الظن لايغنى من الحق شيئا)) از راه گمان نمى شود به حق پى برد و فرموده: ((ان هم الا يظنون)) آنان فقط در پندار و گمان اند.
ملاقوا ربهم: يعنى ملاقوا جزإ ربهم. در روز رستاخيز هر كس به ديدار پاداش يا كيفر خود از خدا مىآيد. البته لقإالله معانى مفصلترى دارد كه در وقت خود بحث خواهد شد ان شإالله. به اميد اينكه تمام برادران و خواهران بويژه مسئولين و دست اندركاران با استعانت و يارى از صبر و شكيبايى در اجراى كارها و با توسل به قدرت مطلقه حق تعالى و استمداد از او كارهاى خود را به انجام رسانند و دين خود را به خدا و خلق ادا كنند آمين رب العالمين.