كار خير را كوچك نشماريد
«و اقيموا الصّلاة و آتوا الزكاة و ما تقدّموا لأنفسكم من خير تجدوه عند اللّه انّ اللّه بما تعملون بصير». (سوره بقره – آيه 110)
نماز را بر پا داريد و زكات بدهيد و بدانيد كه هرچه از كار خير براى خود پيش مىفرستيد، آن را نزد خدا خواهيد يافت و به تحقيق خداوند به همه كارهاى شما آگاه است.
همچنانكه نبايد انسان گناهان را هرچند كوچك و محقّرند، كوچك بشمارد و ناديده بگيرد زيرا ممكن است غضب و سخط الهى در همان گناه كوچكى باشد كه از نظر انسان كوچك است ولى از نظر خداوند بزرگ، گو اينكه اگر انسان گناهان را كوچك شمرد، به تدريج قلبش پر از گناه مىشود و ديگر مجال هدايت و اصلاح براى او نمىماند. به همين منوال است، اعمال و كارهاى خير، پس ممكن است از نظر ما يك كار خيرى كوچك و بى ارزش باشد ولى از نظر خداوند، بسيار ارزشمند باشد؛ از آن كه بگذريم همين كارهاى خير كوچك است كه به تدريج زياد مىشود و هرچه بيشتر شود، از گناهان ما كاسته شده و بر ثواب و اجر ما افزوده مىگردد. و به هر حال تمام كارهاى خير ما چه كوچك و چه بزرگ، در روز قيامت مايه خرسندى و اطمينان خاطر ما است.
پس هيچ كار خيرى را نبايد كوچك شمرد، همچنانكه نبايد به كارهاى خير بسيار، مغرور شد، زيرا قصد قربت و خلوص در هر دو حالت لازم است، تنها چيزى كه در اينجا مطرح است، اين است كه ضمن داشتن خوف و هراس از هر گناه كوچكى، انسان بايد به هر كار خير و عمل صالحى كه انجام مىدهد – هرچند كوچك – اميدوار باشد، اى بسا همان يك كار خير موجب غفران تمام گناهان انسان گردد و تأمين كننده بهشت برين باشد.
در روايتى از حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام نقل شده است كه فرمود: «افعلوا الخير ولا تحقّروا منه شيئاً، فانّ صغيره كبير و قليله كثير».
(بحار، ج 71، ص 190)
كار خير انجام دهيد و هرگز چيزى از آن كوچك مشماريد چرا كه كوچكش بزرگ و كمش افزون است.
و در روايت ديگرى از امام صادق عليهالسلام نقل شده است كه مىفرمايد:
«لاتصغّر شيئاً من الخير، فانك تراه غداً حيث يسرّك». (بحار، ج 71، ص 182)
و هيچ كار خيرى را كوچك مشمار، زيرا فرداى قيامت آن را به نحوى خواهى ديد كه مايه خرسندى و خوشحاليت باشد.
و در اين آيه مباركه نيز به همين معنى تصريح شده است كه نتيجه هر كار خيرى را در روز رستاخيز خواهيد ديد، و آنچه از اعمال صالحه كه از پيش براى خود بفرستيد، نتيجه شيرينش را در خواهيد يافت. و آنچه در اين آيه ديده مىشود تأكيد بر نماز و زكات است، سپس مىفرمايد هر كار خيرى را پيش فرستاديد، آن را نزد خدا خواهيد ديد. و با اينكه نماز و زكات نيز از اعمال خير است ولى چون از اهمّيت بيشترى برخوردارند لذا خداوند آنها را مقدّم بر تمام كارهاى خير داشته است، پس اگر انسان نماز بخواند و رابطه معنوى خود و خدايش را قوى و محكم گرداند و زكات مالش را بدهد و از اين راه نيز رابطه خود و بندگان خدا را محكم نمايد، بى گمان راه را براى ساير اعمال خير بر روى خويش باز كرده و به توفيقات الهى، موفّق خواهد شد زيرا كارهاى خير از اين دو حالت خارج نيست يا براى خودسازى و تزكيه نفس و ايجاد رابطه معنوى بين انسان و معبود است و يا براى بذل مال در راه خدا و تقويت رابطه معنوى بين انسان و بندگان خدا است.
در آخر آيه آمده است كه: خداوند به هر كارى كه انجام مىدهيد آگاه است. و اين جمله براى تأكيد بر اين مطلب است كه خيال نكنيد، كار خيرى از كارهاى شما ناديده گرفته و يا به حساب آورده نشود بلكه خداوند تمام كارهايتان را به حساب مىآورد و از هيچ كوچك و بزرگى فروگذار نخواهد بود. در سوره آل عمران آيه 30 نيز همين معنى را مىبينيم كه مىفرمايد: «يوم تجد كل نفس ما عملت من خيرٍ محضراً» روزى كه هر كس هرچه كار خير انجام داده است، روبروى خود حاضر ببيند.
و در آخر سروه زلزال نيز مىخوانيم: «فمن يعمل مثقال ذرّة خيراً يره و من يعمل مثقال ذرّة خيراً يره» هر كه به اندازه ذرهاى كار خير داشته باشد آن را خواهد ديد و هركه به اندازه ذرهاى كار بد داشته باشد، آن را خواهد ديد.
پاورقي ها:
