در روز اول ذيقعده سال 173 هجرى قمرى در شهر مدينه مولودى پاك پا به عرصه وجود نهاد و مدينة النبى و بيت امامت را به نور جمال خويش روشن ساخت.
مادرش نجمه بانوى كمال يافتهاى بود كه حميده خاتون مادر امام كاظم عليه السلام دربارهاش فرمود: «هرگز بهتر از او نديدهام.»(1)
ده سال از عمر با بركتش گذشته بود كه با شهادت پدر بزرگوارش حضرت موسى بن جعفر عليه السلام در زندان هارون روبرو شد و از آن پس تحت هدايت و سرپرستى برادر والامقامش حضرت رضا عليه السلام قرار گرفت.
حضرت رضا عليه السلام در پى توطئه مأمون عباسى ناچار شد راهى خراسان شود و در روز پنجم يا ششم رمضان سال 200 هجرى قمرى عنوان ولايتعهدى تحميلى را بپذيرد.
يك سال پس از اين رويداد فاطمه معصومه عليها السلام براى حمايت از ولايت و ديدار با برادر به همراه جمعى از برادران و برادرزادگان راهى خراسان شد تا غم پرسوز فراق برادر را به پايان رساند و از نزديك يار دلسوز مقام رهبرى گردد و در غم و شادى برادر و امامش شريك شود. مطابق پارهاى از روايات، هنگامى كه به ساوه رسيد دشمنان خاندان رسالت در يك جنگ نابرابر، برادرش هارون و جمعى از همراهانش را به شهادت رساندند و در ظرف غذاى آن حضرت زهر ريخته در نتيجه آن بانو مسموم و مريض شد و به سفارش آنحضرت در تاريخ 23 ربيع الاول سال 201 هجرى قمرى به شهر قم وارد و در منزل موسى بن خزرج اقامت گزيد و پس از 16 يا 17 روز اقامت و عبادت سرانجام در سن 28 سالگى در دهم ربيع الثانى به سراى باقى شتافت و مردم قم و شيفتگان به خاندان رسالت را در غمى بزرگ رها نمود. پيكر مطهرهاش پس از تشييع به خاك سپرده شد تا پناهگاه عارفان و ملجأ روحانيان و دعوت كنندگان به اسلام راستين در طول تاريخ گردد.
ايّام معصوميّه
گرچه به روايت معتبرى پيرامون تولد دقيق اين بانوى مجللّه دست نيافتيم امّا با توجه به روز وفاتش كه دهم، يازدهم و دوازدهم ذكر شده شايسته است امّت حزب اللّه اين سه روز را به عنوان ايام معصوميّه به سوگوارى پرداخته و از اين بانوى با عظمت كه فاطمه ديگرى از آل محمد(ص) و اختر تابنده ولايت است تجليل شايان نمايند.
كريمه اهل بيت هرچند عمرى كوتاه داشت امّا در همين دوره مختصر توانست به مقامات عاليهاى در علم و معنويت دست يابد چنانچه در زيارتنامه غير معروفه آن حضرت از معصومين عليهم السلام خطاب به آن بزرگوار رسيده است كه: «السلام عليك ايتها الطاهرة الحميدة البرّة الرشيدة التقيّة النقية الرضيّة المرضيّة؛(2) سلام بر تو اى پاك سرشت و پاك روش، اى ستوده، اى نيكوكار، اى بانوى رشد يافته و پاك و پاكيزه و اى بانوى شايسته و پسنديده.»
در اين فراز، حضرت معصومه سلام اللّه عليها با هشت لقب كه هر كدام بيانگر يكى از ابعاد شخصيّت اوست، تمجيد شده است. القاب ديگر آن بانو: معصومه،كريمه، عالمه، محدّثه و… مىباشد.
در فرازى ديگر از همين زيارتنامه آمده است: «السلام عليك يا فاطمة بنت موسى بن جعفر و حجّته و امينه؛ سلام بر تو اى فاطمه دختر موسى بن جعفر(ع) و حجّت و امين آن بزرگوار»(3)
از زيارتنامهاش كه از حضرت رضا عليه آلاف التحية و الثناء نقل شده فهميده مىشود كه حضرت معصومه(س) داراى مقام شفاعت است در فرازى از اين زيارت كه حضرت رضا(ع) به سعد اشعرى تعليم داد آمده است: «اتقرّب الى اللّه بحبّكم و البرائة من اعدائكم و التسليم الى اللّه… يا فاطمة اشفعى لى فى الجنّة فانّ لك عند اللّه شأناً من الشأن».
زائر با استفاده از ابراز دوست داشتن اهل بيت(ع) و دشمنى با دشمنان آنها و تسلم به خدا، خود را با آن بزرگواران همراه و همگام نشان مىدهد و بعد اعلام مىكند به وسيله اين اعمال مىخواهم به خدا نزديك شوم. و به طور ويژه از حضرت معصومه(س) نزد خدا شفاعت مىخواهد و دليلى كه، اين بانو را براى شفاعت برگزيده بيان مىدارد: «فانّ لك عند اللّه شأناً من الشأن» زيرا تو در نزد خدا منزلت والايى دارى.
روايت بسيار جالبى از حضرت صادق عليه السلام سالها قبل از ولادت حضرت معصومه(س) نقل شده كه سخن از قم به ميان آمده و آن را حرم امامان دانسته، آنگاه فرمود: «تقبض فيها امرأة من ولدى اسمها فاطمة بنت موسى، و تدخل بشفاعتها شيعتى الجنّة باجمعهم؛(4) در قم بانويى از فرزندان من كه نامش فاطمه دختر موسى است از دنيا مىرود، بانويى كه به شفاعت او همه شيعيانم داخل بهشت مىگردند…»
رواياتى كه بهشت را در مقابل زيارت حضرت معصومه (س) قرار دادهاند مؤيّد مقام والاى اين بزرگوار است.
1- شيخ صدوق از حضرت رضا عليه السلام نقل كرده كه: «من زارها فله الجنّه(5)؛ هر كس او را زيارت كند، بهشت براى اوست.»
2- محمد بن قولويه قمى در كتاب كامل الزيارات از امام جواد عليه السلام نقل مىكند: «من زار عمّتى بقم فله الجنّة(6)؛ هر كس عمّهام را در قم زيارت كند، بهشت براى اوست.
3- علّامه مجلسى از امام رضا عليه السلام نقل مىكند: «من زارها عارفاً بحقّها فله الجنّة؛(7) هر كس زيارت كند او را در حالى كه عارف به حقّ او باشد، پس بهشت براى اوست.»
با آن كه نام آن حضرت فاطمه است او را معصومه مىگويند كه بيانگر اوج طهارت و مقام عصمت اوست از حضرت على بن موسى الرضا عليه السلام نقل شده كه فرمود: «من زار المعصومة بقم كمن زارنى؛(8) كسى كه معصومه را در قم زيارت كند مانند آن است كه مرا زيارت كرده باشد.»
رحلت كريمه اهل بيت حضرت فاطمه معصومه سلام اللّه عليها را به حضور آقا و مولايمان حضرت بقية اللّه الاعظم ارواحنا فداه، مقام معظم رهبرى دام ظلّه العالى، مسلمانان جهان، به ويژه مردم قهرمان قم تسليت عرض نموده اميدواريم شفاعت آن بانوى بزرگوار شامل حال همه ما باشد.
يكى از شباهتهاى حضرت معصومه(س) به حضرت زهرا(س) دفاع او از حريم ولايت و مقام عظيم رهبرى صحيح اسلامى بود. تا آن جا كه حضرت زهرا(س) در اين راه به شهادت رسيد، حضرت معصومه هم مطابق پارهاى از روايات در اين مسير به شهادت رسيد.
حضرت امام(ره) با تواضع ويژهاى كه نسبت به خاندان عصمت و طهارت دارد در قصيدهاى آن حضرت را با حضرت زهرا(س) مقايسه كرده و عظمت آن گوهر عصمت را در اشعارى ترسيم نموده كه در قسمتى از آن چنين آمده:
آيت رحمت زجلوه تو هويدا
رايت قدرت درآستين تو مضمر
جودت هم بسترا به فيض مقدس
لطفت هم بالشا به صَدرِ مُصدّر
عصمت تو تا كشيد پرده به اجسام
عالم اجسام گردد عالم ديگر
جلوه تو نور ايزدى را مَجلى
عصمت تو سرّ مختفى را مظهر
گويم واجب تو را نه آنت رتبت
خوانم ممكن تو را زممكن برتر
وين نه عجب زانكه نور اوست ززهرا
نور وى از حيدر است و او زپيمبر
نور خدا در رسول اكرم پيدا
كرد تجلّى زوى به حيدر صفدر
وزوى تابان شده به حضرت زهرا
اينك ظاهر زدخت موسى جعفر
اين است آن نور كز مشيّت كن كرد
عالم، آنكو به عالم است مُنوّر
عيسى مريم به پيشگاهش دربان
موسى عمران به بارگاهش چاكر
آن يك چون ديدهبان فرا شده بردار
وين يك چون قاپقان معطّى بردر
آن يك، انجيل را نمايد از حفظ
وين يك تورات را بخواند از بر
گر كه نگفتى امام هستم بر خلق
موسى جعفر ولىّ حضرت داور
فاش بگفتم كه اين رسول خدايست
معجزهاش مىبود همانا دختر
دختر جز فاطمه نيايد چون اين
صُلب پدر را وهم مشيمه مادر
دختر چون اين دو از مشيمه قدرت
نامد و نايد دگر هماره مقدّر
آن يك امواج علم را شده مبدأ
وين يك افواج حلم را شده مَضدر
آن يك موجود از خطابش مجلى
وين يك معدوم از عقابش مُستَر
آن يك بر فرق انبياء شده تارك
وين يك اندر سر اوليا رامغفر
آن يك در عالم جلالت كعبه
وين يك در ملك كبريايى مشعر
آن يك خاك مدينه كرده مزين
صفحه قم را نموده اين يك انور
خاك قم اين كرده از شرافت جنّت
آب مدينه نموده آن يك كوثر
عرصه قم غيرت بهشت برين است
بلكه بهشتش يساولى است برابر
زيبد اگر خاك قم به عرش كند فخر
شايد گر لوح را بيابد، همسر
خاكى عجب خاك!آبروى خلايق
ملجأ بر مسلم و پناه به كافر(9) پاورقي ها:پىنوشتها: – 1. عيون اخبارالرضا، ج 1، ص 14. 2. شيخ محمد على بن حسين كاتوزيان، المشعشعين، ج 1، ص 211. 3. همان. 4. علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 6، ص 228. 5. عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 271، و ثواب الاعمال، ص 98. 6. كامل الزيارات، ص 324. 7. بحارالانوار، ج 102، ص 265. 8. رياحين الشريعه، ج 5، ص 35. 9. ديوان امام خمينى، ص 253 – 258.
