گواهان روز قيامت
يكى از مواقف روز قيامت موقفى است كه گواهان درباره اعمال انسانها گواهى مىدهند و به همين جهت قرآن مجيد روز قيامت را به عنوان «يوم يقوم الأشهاد يعنى ؛ روزيكه شاهدان براى اداى شهادت قيام مىكنند» معرفى مىكند.
شايد فلسفه برانگيختن اين همه شاهد براى اعمال انسانها با اينكه خود همه حقايق و اسرار را مىداند اين است كه اين موضوع در ترغيب مردم به انجام اعمال نيك و همچنين در بازداشتن آنها از اعمال بد تأثير بسزائى دارد زيرا هنگامى كه مردم بدانند كه غير از خداوند كريم شاهدان بسيارى مراقب اعمال آنها مىباشند و آنها را زير نظر دارند و در صحنه قيامت همه آنها در پيشگاه حضرت حق و در حضور خلائق شهادت خواهند داد اين موضوع در سرافرازى و سربلندى نيكان و سرشكستگى و افتضاح بدان فوق العاده مؤثّر است و در نتيجه در ترغيب به انجام حَسَنات و بازداشتن از سيّئات و گناهان تأثير مىگذارد.
روزى كه زمين بوسيله نور پروردگار روشن گرديده است تمام جريانها و حقايقى كه در دنيا بوقوع پيوسته را آشكار كرده است و نامههاى اعمال انسانها در پيشگاه عدل الهى نهاده شده و پيغمبران الهى و گواهان اعمال انسانها احضار شدهاند و ميان مردم بر اساس حق و عدالت قضاوت صورت مىگيرد و به هيچ كس ظلم و ستم نخواهد شد در آنروز گواهان اعمال به اين شرح است:
1- خداوند متعال
2- پيامبران الهى(ع)
3- جانشينان پيمبران عليهم السّلام
4- فرشتگانى كه از جانب حضرت حقّ بر ثبت و ضبط اعمال گماشته شدهاند
5 – زمانى كه در آن زمان انسان مرتكب عمل شده است
6- سرزمينى كه انسان در هنگام انجام عمل در آن مىزيسته است
7- اعضاء و جوارح انسانها گواهى خداوند متعال
نخستين شاهد اعمال، در روز قيامت خداوند متعال است، قرآن كريم در 18 مورد شهادت خداوند نسبت به اعمال انسانها را مورد تذكّر و تأكيد قرار داده است كه يكى از آن موارد به اين تعبير است:
«يَومَ يَبعَثُهُم اللّهُ جَميعاً فَيُنَبِّئُهُم بِما عَمِلوا اَحصيه اللّهُ و نَسُوهُ وَ اللّهُ على كُلِّ شىءٍ شَهيد.»
روزى كه خداوند همه مردم را بر مىانگيزد و آنها را از آنچه كه در دنيا انجام دادهاند آگاه مىسازد و همه آن اعمال را كه آنها فراموش كردهاند خداوند با شماره و عدد مىشمارد و خداوند بر همه موجودات گواه است. گواهى پيغمبران و امامان
آياتى از قرآن مجيد با تعبيراتى از قبيل «و يوم نبعث من كلّ امّةٍ شهيداً» يعنى روزى كه از هر امّتى شاهدى را بر مىانگيزيم دلالت بر اين مطلب دارند كه خداوند در روز قيامت با هر ملّتى شاهدى را بر مىانگيزد تا به اعمال آن امّت گواهى بدهد مفسّران قرآن در تفسير اين قبيل از آيات قرآن شاهدى كه با هر امّت بر انگيخته مىشود را به پيغمبر آن امّت در عصر و زمان خود و از آن پس به امامى كه قائم مقام آن پيغمبر است تفسير كردهاند.
در تفسير مجمع البيان مىگويد: اين نمونه از آيات دلالت دارند كه خداوند در هر عصرى در ميان مردم كسى كه گفتار او حجّت است را قرار داده است و هيچ عصرى از اعصار از وجود چنين كسى خالى نيست و از حضرت صادق عليه السلام نقل مىكند كه حضرتش مىفرمايند:
براى هر عصرى و هر امّتى امامى وجود دارد و آن امّت در روز قيامت با امام خود محشور مىگردد. گواهى فرشتگان
خداوند متعال نگهبانانى از فرشتگان بر انسانها گماشته است كه از طرفى وجود آنها را در برابر عواملى كه حيات و هستى آنها را به مخاطره مىافكند و به نيستى و نابودى تهديد مىكند حفاظت مىكنند و از طرف ديگر مراقب اعمال آنان مىباشند و كلّيه كردارها و گفتارهاى آنها را ضبط و بايگانى مىنمايند و در اين رابطه آياتى از قرآن مجيد مطالبى را بيان مىكنند مثلاً در موردى مىگويد:
«و السّماء و الطارق و ماادريك مالطارق النّجم الثّاقب ان كل نفسٍ لمّا عليها حافظ.»
سوگند به آسمان و ستارگانى كه شبها نمودار مىگردند و تو چه مىدانى كه طارق يعنى ستارگانى كه شبها نمودار مىشوند از لحاظ عظمت چيست؟ آنها ستارگانى هستند (با فاصله هزاران سال نورى و قدرت درخشندگى هزاران برابر خورشيد و نيز وزن و حجم هزاران برابر خورشيد در پهنه فضا حركت مىكنند) كه نورشان اعماق فضا را مىشكافد، بر هر فردى حافظ و نگهبان گماشته شده است. شهادت زمانها
«عن جعفر بن محمد الصادق عن ابيه عن آبائه قال ما من يوم يأتى على ابن آدم الّا قال له ذلك اليوم يا ابن آدم انا يوم جديد و انا عليك شهيد فافعل فىّ خيراً و اعمل فىّ خيرا اشهد لك يوم القيامة فانّك لن ترانى بعدها ابدا.؛حضرت صادق عليه السّلام از پدر بزرگوار خود و او هم از پدران بزرگوار خويش عليهم السلام نقل كردند كه فرمودند: هر روزى از روزها كه پديد مىآيد فرزندان آدم را صدا مىزند و مىگويد من روز تازهاى هستم و بر اعمال شما گواه مىباشم در اين چند ساعتى كه همراه من مىباشى، بكوش كه كار نيك انجام بدهى كه من در روز قيامت در نزد پروردگار شهادت خواهم داد و مرا ديگر – جز در روز قيامت كه براى گواهى دادن بر اعمال تو خواهم آمد – نخواهى ديد. شهادت مكانها
مكانها، سرزمينهائى كه انسان در آنها بسر مىبرده و در آن به انجام اعمال – چه نيك و چه بد – پرداخته است در روز قيامت شهادت مىدهد كه در اين مورد قرآن مجيد مىگويد: «بسم اللّه الرحمن الرّحيم اذا زلزلت الارض زلزالها و اخرجت الارض اثقالها و قال الانسان مالها يومئذ تحدّث اخبارها.»
هنگامى كه به سختترين زلزلههاى خود بلرزه درآيد و اجساد مردگان را از دل خاك بيرون بيفكند انسان با تعجب مىگويد براى زمين چه حادثهاى پيش آمده است؟ آنروز زمين همه جريانها و اعمالى كه در روى آن واقع شده است را بازگو مىكند. شهادت اعضاى بدن
يكى ديگر از گواهان روز قيامت اعضاى بدن انسان است قرآن كريم مىفرمايد:
«يوم تشهد عليهم السنتهم و ايديهم و ارجلهم بما كانوا يعملون؛ روزى كه زبانها، دستها و پاهاى انسانها به آنچه كه در دنيا انجام دادهاند شهادت مىدهد و نيز مىگويد: «اليوم نختم على افواههم و تكلّمنا ايديهم و تشهد ارجلهم بما كانوا يكسبون؛امروز بر دهان آدميان مُهر مى زنيم و دستهاى آنها با ما حرف مىزند و پاهاى آنها به آنچه كه در دنيا انجام دادهاند گواهى مىدهد.
به اميد روزى كه اعمال ما به گونهاى باشد كه گواهان مؤيّد ما باشند و در پيشگاه الهى سربلند باشيم.
پاورقي ها:
