پاسداران بزرگ اسلام

آیتُ الله
العُظمی مُنتَظِری

«الَّذِینَ
یُبَلِّغُونَ رسالاتِ الله وَ یَخشَونَهُ وَ لا یَخشَونَ أَحَداً إلاّ اَلله»

 

سید محمد
جواد مهری

قسمت دوم

مقام علمی
و عملی:

شخصیت آیت
الله عظمی منتظری از هر نظر استثنائی و فوق العاده است. ایشان در همان حال که از
نظر علمی، در قلّه ای بلند از علمیت و قدرت استنباط می باشد، از نظر عمل نیز کمتر
کسی به پایۀ او می رسد. و از نظر شایستگی معنوی و اخلاقی، مردی عارف، متّقی،
متواضع، پارسا یار مستضعفان و دشمن سر سخت مستکبران است؛ و تنها چیزی که در دنیا
او را شاد می کند، خدمت به مردم و هدایت و راهنمائی آنان است.

این
بزرگمرد با یک دید به تمام مسلمانان می نگرد و به وطنی جز اسلام و شناسنامه ای جز
مسلمانی نمی اندیشد. هیچگاه مرزهای مصنوعی یا رنگ پوست و یا لهجه های گوناگون، او
را از آن یکسان نگری بازنمی دارد.[1]

ایشان نه تنها
در پی خوشبختی، سعادت و نیکنامی مسلمانان است که آرزو دارند، تمام مستضعفین جهان،
از قید اسارت مستکبران و زورگویان رها شده، به خدا و اسلام بپیوندند، و در راه
همین آرزو، همواره در تلاش و کوشش است.[2]

او که
تمام عمر کوشيده و می کوشد که دست ستمگران را قطع و آنان را به روز سیاه نشاند، و
همیشه برای رسیدن به این آرمان، با سخنان کوبنده و قاطع خود- چه در برابر شاه
ستمگر سابق و چه در برابر شاهان جهانخوار در سراسر جهان- پرچم مبارزه علیه آنان را
بلند کرده است، در برابر ناله یک ستمدیده زجر کشیده، آنچنان متأثر و ناراحت می شود
که گوئی شکنجه فرزند دلبندش را شاهد است.

خلاصه،
ابعاد مختلفی که باید در یک راهبر و راهنما باشد، در وجود مبارک این مرد الهی است
و از این روی، چشم تمام مسلمانان و مستضعفان به او دوخته است و دل امیدشان به او
بسته.

امروز
اسلام، انقلاب اسلامی، امام امت، روحانیت و تمام ملّت به او نظر دارند و مردم ما
در همان حال که برای طول عمر امام روحی فداه دعا می کنند، برای سلامتی و طول عمر
امید ایشان نیز به درگاه حضرت ذوالجلال دست راز و نیاز را بلند کرده و از مقام
قدسی می خواهند که: خدایا تا انقلاب حضرت مهدی «عج» آن استاد و این شاگرد، آن رهبر
و این امید رهبر را حفظ بفرما.

امام و
آیت الله العظمی منتظری

امام و
آیت الله العظمی منتظری، در فراز و نشیب های زمان معاصر، هیچگاه از رهبر و استاد
خود جدا نبود، بلکه همواره پشت سر آن بزرگوار حرکت می کرد و حرکت ایشان را رونق می
بخشید. او نه تنها در مسائل معنوی و علمی نیز آینه تمام نمای ایشان به حساب می
آید.

امام نیز
محبت و علاقه ای افزون به این شخصیت شایسته و فقیه ارجمند دارد، تا جائی که می
فرماید: «من شما را فقیهی عالیقدر و مجاهدی بزرگوار می دانم» و در دیداری با اعضای
مجتمع آموزشی لنگرود، در تاریخ 27/ 6/ 58 می فرماید:

«آقای
منتظری یک فرد بسیار ارزنده ای است. ملای متعهدی است، ایشان هم حبس ها دیده اند،
زجرها کشیده اند و در این امور پخته شده است».

امام در
دیدارهای زیادی، توصیه می فرمودند که مسائل را با آقای منتظری در میان بگذارید و
توسط ایشان حل کنید و عملاً بسیاری از کارهای اجتماعی را به ایشان ارجاع می دادند.

و به این
هم اکتفا نکرده بلکه بعضی از احتیاجات را به ایشان ارجاع دادند که این بالاترین
ارجی است که برای ایشان قائلند.

آیت الله
آذری قمی- همانگونه که در مجله 35 آمده است- در این باره چنین می گوید:

«در دو سه
مورد شنیده ام که امام مدظله العالی بالخصوص مسائلی را به آقای منتظری ارجاع کرده
اند. در یکی دو سال قبل از شورای سرپرستی صدا و سیما شنیدم که از امام درخواست
کرده بودند که حدّ و حدود موسیقی و غنا را برای ما مشخص بفرمائید که مورد عمل قرار
گیرد. ایشان ارجاع فرموده بود به آقای منتظری».

یکی هم
ظاهراً در مورد تعزیرات بود که آیا تعزیرات، شامل تعزیرات مالی هم می شود و جریمه
های مالی از مسائل تعزیرات است یا نه؟ این هم آن طور که نظرم هست، از برخی از
اعضای شورای عالی قضائی در یکی دو مورد شنیدم که یک مورد را یقین دارم که امام
فرموده  بودند: «من خودم حتی نظرم مخالف با
این مطلب است ولی به آقای منتظری مراجعه کنید، اگر ایشان نظر داد، درست است و شما
به آن عمل کنید. این ملاک و نشانه ای است که بین سلف از علما و مراجع معمول بوده و
خود ملاکی است که امام، ایشان را به عنوان فالاعلم می شناسد.»

ستایش
بزرگان:

آیت الله
العظمی منتظری- بی گمان- بی نیاز از ستایش و توصیف است، چرا که او چون خورشیدی است
عالم افروز و همگان از نور و فروغ ایشان بهره می برند و استضاء می کنند و همانا
خورشید برای کسی پوشیده و پنهان نیست. وانگهی در این نوشتار کوتاه، جای نقل آنهمه
ستایش ها از معظم له نمی باشد و لذا به چند نمونه بسنده می کنیم:

آیت الله
العظمی منتظری در زمان مرجع بزرگ عالم تشیع، حضرت آیت الله العظمی بروجردی، از
صاحب نظران و محققین بنام به شمار می آمد و یکی از ممتحنین درجه اول حوزه علمیه قم
بود. او از استعداد و هوش سرشاری برخوردار بود که می توان گفت: منعکس کننده افکار
فقهی و اصول آیت الله بروجردی در زمان ایشان بود و لذا همواره آن بزرگوار به
شاگردان خود سفارش می فرمود که از معلومات فقهی آقای منتظری استفاده کنند و او را
از دست ندهند.

سومین
شهید محراب، آیت الله صدوقی «ره» گوید:

«آیت الله
منتظری به تمام معنی شایسته است من بالغ بر چهل سال است که با این شخص محترم
آشنایم، چه فقاهتش، چه علوم دیگرش، چه زهد و تقوی و ایمان راسخش. من یک هوادار
صددرصد او هستم و شما مردم اگر دیدید کسی در گوشه و کنار درباره این شخصیت محترم
توهین می کند، زبان به انتقاد می گشاید، تو دهنی محکم به او بزنید … آیت الله
منتظری کسی است که 34 سال قبل، تقریرات درس مرحوم آیت الله بروجردی را در زمان
حیات ایشان نوشته است».[3]

چهارمین
شهید محراب، آیت الله اشرفی اصفهانی دربارۀ ایشان سخنان جالبی گفته است که دو مورد
را یادآور می شویم:

1- «بنده
چند سالی که در قم بودم، بیشتر ارتباطم با آیت الله منتظری بود. آیت الله منتظری
واقعاً مجسّمه تقوی و مردی است که هم مقام علمیش و هم تقوی و تواضعش انصافاً
امتیاز دارد».

2- «آیت
الله منتظری است که می توان گفت به اینکه در آینده کسی که ما می توانیم اشاره به
او بکنیم و بگوئیم: مرد فقیه و پاسدار دین و دارای آن سیاست واقعی که سیاست اسلام
می باشد، در این موجودین فعلاً آیت الله منتظری است ولو سنش از بعضی مراجع دیگر
کمتر است ولیکن امتیازات ایشان زیاد است».

آیت الله
راستی می گوید:

«روابط
شما با هر شخصیتی از شخصیتها غیر از امام، شما را بی نیاز نمی کند از ارتباط با
آیت الله آقای منتظری. حتماً باید روابطتان با حضرت آقای منتظری خیلی نزدیک باشد و
از مطالب و رهنمودهای ایشان استفاده کنید … چون ایشان در انقلاب، بعد از امام،
نقش مهمی دارند و هیچ کس به موقعیت ایشان نمی رسد و هیچ کس هم ادامه دهنده انقلاب
و آشنا با خط امام در ارتباط با مسائل انقلاب مثل ایشان نیست و در همه ابعاد، خط
انقلاب را هیچ کس بهتر از جناب آقای منتظری نشناخته و به حساب اینکه روحانیت، ملت
را رهبری می کند، هیچکدام از آقایان علما با در نظر گرفتن مقام و منزلتشان، موقعیت
و نقش آقای منتظری را در انقلاب ندارند و نمی توانند داشته باشند …»[4]

آیت الله
صانعی می گوید:

«معیاری
که در اعلمیت به آن مؤمن معتقد هستم، یکی مسئله سرعت انتقال است و دیگری دقّت نظر
و ریشه یابی در مسائل … با این خصوصیات که لازمۀ کسی است که می خواهیم در احتیاط
ها و او مراجعه کنیم، بنده با آن شناختی که از فقها و علمای بزرگ دارم، این
خصوصیات را به علاوه خصوصیت اهتمام نداشتن به امر دنیا، در حضرت آیت الله العظمی
منتظری می یابم … و می توانیم بگوئیم: می شود احتیاطات را به او مراجعه کرد و می
شود محل تأمل ها را به او مراجعه نمود».[5]

آیت الله
شیخ ابوالحسن شیرازی گوید:

«…
امروز بحمدالله شخصیتی فقیه و دانشمند (آقای منتظری) داریم که همانند رهبر رهنمود
می دهد و مایه پیشرفت و تداوم انقلاب اسلامی است و از نظر رتبه هم بعد از امام امت
در انقلاب اسلامی و در جمهوری اسلامی، شخصیتی است که از حیث ممتاز و مورد همه گونه
توجه باید قرار بگیرد و ما آن طوری که از سوابق ایشان اطلاع داریم و فعلاً که می
بینیم، پس از مقام رهبری برای جامعه اسلامی ما بسیار مفید می باشند و در آینده
بزرگترین استفاده ها از ایشان خواهد شد. و از نظر جهات معنوی و تقوی و بینش اسلامی
و بصیرتهائی که باید یک نفر فقیه داشته باشد و جنبه هائی که در قانون اساسی هم ذکر
شده است، در ایشان بطور کامل موجود است … آیت الله العظمی منتظری جامع همه
خصوصیاتی است که باید یک فقیه کامل داشته باشد. امام عزیزمان هم نسبت به ایشان
واقعاً از همه کسانی که هستند، بیشتر اهمیت می دهد و نظر به ایشان دارد … و
شواهد و قرائن موجود هم این را ثابت می کند».[6]

آیت الله
شیخ عباس ایزدی گوید:

«وقتی که
ایشان (آیت الله العظمی منتظری) در نجف آباد بودند، همیشه در بین اساتید مهم،
معروف بودند به خوش استعدادی و خوش فهمی و از نظر عمق تحصیلاتشان از اقران و هم
دوره ای ها جلوتر بودند. بعد هم که قم بودند تا سال فوت مرحوم آیت الله بروجردی
پیش همه طبقات معروف بودند به سرآمد بودن … ما به همان ملاک که تشخیص دادیم آیت
الله العظمی خمینی اعلم اهل زمان هستند و با در نظر گرفتن اینکه سیاست از دین جدا
نیست، به همان ملاک می توانیم بگوییم: آیت الله منتظری در عالم تشیع بلکه در عالم
اسلام، از نظر روحانیت، شخص دوم هستند … و از نظر زهد و تقوی، بنده چون از نزدیک
مشاهده کرده ام در رفتار ایشان، آن هم مسلّم است که از نظر تقوی و فضیلت، ایشان در
درجۀ اعلی هستند …»[7]

تألیفات
ایشان:

کتابهای
معظم له، اگر از نظر کمیت زیاد نباشد، از نظر کیفیت، و محتوی، در درجۀ والائی قرار
دارد، و آنان که با فقه آل محمد آشنائی دارند، می توانند به عمق بحث های فقهی و
اصولی ایشان برسند.

در هر
صورت برخی از کتابهای ایشان که چاپ شده است از این قرار است:

1- البدر
الزاهر في صلاة الجمعة و المسافر (تقریرات درسهای مرحوم آیت الله العظمی بروجردی).

2- نهایة
الاصول.

3- کتاب
الزکاة، در دو جلد که جلد اول آن به چاپ رسیده است.

4- کتاب
الخمس.

5- رسالۀ
توضیح المسائل (رساله علمیه).

و اما
کتابهائی که چاپ نشده است:

1-
قسمتهائی از کتاب صلاة، تقریرات مرحوم آیت الله بروجردی.

2- وصیت.

3- غصب.

4- اجاره.

5- قسمتی
از جلد دوم نهایة الاصول در قطع و ظن و قسمتی از برائت.

6-
درسهائی از نهج البلاغه.[8]

* * *

در خاتمه
بحث زندگی سراسر افتخار و نوربخش آیت الله العظمی منتظری، مقاله پاسداران بزرگ
اسلام را به پایان می بریم و از خدای بزرگ می خواهیم سایه پر برکت امام امت و امید
امام را بر سر ما ملتهای مسلمان همواره مستدام بدارد و ما را در شناخت و تجلیل و
پیروی از این دو نعمت بزرگ الهی توفیق دهد.

و از ملت
ارجمند ایران نیز می خواهیم، سخنان و رهنمودهای این دو بزرگمرد تاریخ معاصر،
پیوسته به گوش دل بسپارند و نگذارند که توطئه های دشمنان در به فراموشی سپردن آن
رهنمودهای امید بخش و راهساز، عملی شود.

ضمناً
برای دیگر بار تذکر می دهیم که در این مجموعه کوتاه، تنها نام برخی از پاسداران
بزرگ اسلام برده شد و برای دیگر بزرگان دین چه در ادوار گذشته و چه در دوره های
معاصر، بالاترین ارج و احترام را قائلیم و چون بنابر اختصار بود لذا بناچار از
زندگی آن سروران و شخصیتهای ارزنده کمتر نامی برده شد ولی امیدوارم در آینده، کم و
بیش این دین را ادا نمائیم. والسلام علی عبادالله المخلصین.

* * *