سخنان معصومین
الامام
الكاظم – عليه السّلام – : اِنَّ خَواتيمَ أعمالِكُم قَضاءُ حَوائجِ إخوانِكُم
والإحسانِ إليهِمْ ما قَدَرْتُم و الاّ لَمْ يُقْبَلْ مِنْكُم عَمَلٌ. «بحار
الانوار، ج 75، ص 379»
همانا
مُهر قبول اعمال شما، برآوردن نيازهاي برادران‌تان و نيكي كردن به آنان در حد توان‌تان
است والا (اگر چنين نکنيد)، هيچ عملي از شما پذيرفته نمي‌شود.
الامام الصادق – عليه السّلام – : قال الله عزّوجل: ألخَلقُ عِِيالي فَأَحبُّهُمْ
إِليَّ أَلْطَفُهمْ بِهمِ وَ أَسعاهُمْ في حَوائِجِهِمْ. «الكافي، ج 2، ص 199»
خداي
متعال مي‌فرمايد: مردم خانواده من هستند، پس محبوب‌ترين آنان نزد من كساني هستند
كه با مردم مهربان‌تر و در راه برآوردن نيازهاي آنان كوشاتر باشند.
قال رسول الله – صلي الله عليه و آله – :
مَنْ قَضي لِمُؤمنٍ حاجه قَضي اللهُ لَهُ
حوائجَ كثيره أَدْناهُنَّ الجنَّه. «قرب الاسناد، ص 119»
هر
كس يك نياز مؤمني را روا سازد، خداوند حاجت‌هاي فراوان او را روا سازد كه كمترين
آن بهشت باشد.
الامام الكاظم – عليه السّلام – : اِنّ لِلّهِ عباداً في الأرضِ يَسعَونَ في
حوائجِ النّاسِ هُمُ الآمِنونَ يَومَ القِيامَه. «بحارالانوار، ج 74، ص 319»
همانا
خدا را در زمين بندگاني است كه براي رفع نيازهاي مردم مي‌كوشند، اينان در روز
قيامت (از عذاب)، در امان هستند.
الامام الصادق – عليه السّلام – : أَلماشي في حاجَه أَخيهِ كَالسّاعي بَيْنَ
الصّفا وَ المروَه. «تحف‌العقول، ص 303»
كسي
كه در راه برطرف ساختن نياز برادر خود قدم بردارد، مانند كسي است كه سعي ميان صفا
و مروه به جاي آرد.
رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَنْ مَشي في عَونِ أخيهِ و مَنْفَعَتِهِ
فَلَهُ ثوابُ الْمجاهدينَ في سَبيلِ الله. «ثواب الاعمال، ص 340»
پيامبر
اکرم – صلي الله عليه و آله – فرمود: كسي كه براي كمك به برادر خود و سود رساندن
به او اقدام كند، پاداش مجاهدان در راه خدا به او داده خواهد شد.
رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَنْ قَضي لأخيهِ المؤمنِ حاجه كانَ كمَن
عَبَدَ اللهَ دَهرَهُ. «امالي شيخ طوسي، ص 481، ح 1051»
هر
كس يك نياز برادر مؤمن خود را برآورد، مانند کسي است كه عمر خويش را به عبادت خدا
سپري کرده باشد.
رسول الله – صلي الله عليه و آله -: أيّها مُسلمٍ خَدَمَ قوماً مِنَ المسلمينَ
إلاّ أعْطاهُ اللهُ مِثلَ عَددِهِم خُدّاماً في الجَنَّه. «الكافي، ج 2، ص 207»
هر
مسلماني كه گروهي از مسلمانان را خدمت كند، خداوند به تعداد آنان در بهشت به او
خدمتكار دهد.
الامام الصادق – عليه السّلام – : لَقَضاءُ حاجه إِمرئٍ مُؤمنٍ أفضلُ مِنْ حَجَّه
و حَجَّه و حَجَّه، حتّي عَدَّ عَشَرَ حِجَجٍ. «امالي شيخ صدوق، ص 197»
برآوردن
نياز مؤمن به يقين برتر از يك حج و يک حج و يک حج است، (امام – عليه السلام – تا
ده حج شمردند)
قال
رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَنْ سَعي في حاجَه أَخيهِ المؤمنِ فكأنَّما
عَبَدَ اللهَ تِسْعَهَ آلافِ سنَه، صائماً نهارُهُ قائماً لَيلَهُ. «بحارالانوار،
ج 74، ص 316»
كسي
كه در راه برآوردن نياز برادر مؤمن خود بكوشد، گويي نُه هزار سال با روزه گرفتن و
شب زنده داري كردن، خدا را عبادت كرده باشد.
الامام الصادق – عليه السّلام – : اَنَّ الرَّجُلَ لَيَسْأَلُني الْحاجه
فَأُبادِرُ بِقَضائِها مَخافَه اَنْ يَسْتَغْنِيَ عَنْها فَلا يَجِدَ لَها
مَوقِعاً إِذا جاءَتْهُ. «عيون‌الاخبارالرضا – عليه السّلام -، ج 2، ص 179»
هرگاه
مردي از من درخواست حاجتي کرد، در رفع حاجت و نياز او شتاب مي‌ورزم؛ زيرا بيم آن
مي‌رود كه كار از كار بگذرد و اقدام من در كمك به او ديگر به كارش نيايد.
الامام
الصادق – عليه السّلام – : إِنّي لَأسارٍِعُ إلي حاجَه عَدُوّي خَوفاً اَنْ
اَرُدَّهُ فَيَسْتَغْنيَ عَنّي. «بحارالانوار، ج 78، ص 207»
من
در برآوردن نياز دشمن خود (نيز) شتاب مي‌كنم؛ زيرا مي‌ترسم دست رد به سينه او زنم
و او از من بي‌نياز شود.
الامام علي – عليه السلام – : وَ مِنْهَا إصدَارُ حاجاتِ النَّاسِ يومَ وُروُدِهَا
عَلَيکَ بِمَا تَحرَجُ بِهِ صُدُورُ اَعوَانِکَ. «نهج البلاغه، نامه 53»
امام
علي – عليه السلام – (به مالک اشتر) فرمود: از جمله خدمت رساني تو اين است که
نيازهاي مردم را هنگامي که به تو مراجعه مي‌کنند، برآورده سازي, آن خدماتي را که
معاونان تو از انجام آن کارها ناتوانند.
الامام علي – عليه السلام – : لاَ يستَقِيمُ قَضاءُ الحَوَائِجِ اِلاّ بِثَلاثٍ:
بِاِستِصغارِها لِتَعظُمَ، وَ بِاِستِکتامِهَا لِتَظهَرَ، وَ بِتَعجيلِهَا
لِتَهنُؤَ. «نهج‌البلاغه، حكمت 101»
برطرف
کردن نيازهاي مردم پايدار نيست مگر به سه چيز: 1- کوچک شمردن خدمت تا خدا آن را
بزرگ نمايد؛ 2- پنهان داشتن آن تا خدا آن را آشکار کند؛ 3- شتاب در برآوردن نياز
حاجتمند تا مسرت بخش باشد.
جاء رجل من الانصار يريد أن يسأله حاجه فقال الامام الحسين – عليه السلام – : يا
أخَا الاَنصار صُن وَجهَکَ عَن بَذلَه المَسأَلَه وَ ارفَع حَاجَتَکَ فِي رُقعَه،
فَإِنّي آتٍ فيها ما سارَّکَ اِن‌شَاءَ اللهُ. «بحارالأنوار، ج 78، ص 118»
مردي
از انصار محضر امام حسين – عليه السلام – شرفياب شد و تصميم داشت که حاجتش را با
امام – عليه السلام – مطرح کند. حضرت به او فرمود: اي برادر انصاري! آبروي خود را
حفظ کن و درخواست خود را شفاهي و رو در رو مطرح نکن، بلکه حاجتت را در نامه‌اي
بنويس و بياور تا من آنچه در نامه نوشته‌اي و سبب خوشحالي تو مي‌شود به خواست خدا
برآورده سازم.
رسول الله – صلي الله عليه و آله – : أَبلِغُوني حَاجَه مَن لاَ يستَطيعُ اِبلاَغَ
حَاجَتهِ، فَاِنَّهُ مَن اَبلَغَ سُلطاناً حَاجَه مَن لاَ يستَطيعُ إِبلاَغَها،
ثَبَّتَ اللهُ قَدَمَيهِ عَلَي الصِّرَاطِ يومَ القِيامَه. «بحارالأنوار، ج 3، ص
384»
درخواست
نيازمندي را که خودش نمي‌تواند آن را ابلاغ کند به من برسانيد و هر که تقاضاي
درمانده‌اي را به مسئولي برساند در حالي که نيازمند، خودش از رساندن نامه‌اش
ناتوان است؛ خداوند او را در روز قيامت بر صراط ثابت قدم نمايد.
الامام الحسين –
عليه‌السلام – : اِنَّ حَوائِجَ النَّاسِ اِلَيکُم مِن نِعَمِ اللهِ عَلَيکُم،
فَلا تَمِلُّوا النِّعَم. «بحارالأنوار، ج 74، ص 318»
درخواست‌هاي
مردم از شما، از نعمت‌هاي الهي است براي شما، از اين نعمت‌ها ملول و خسته نشويد.
رسول الله – صلي الله عليه و آله – : اِخوانُکُم جَعَلَهُمُ اللهُ تَحتَ
اَيدِيکُم، فَمَن کانَ اَخُوُه تَحتَ يدِهِ فَليطُعِمهُ مِمّا يأکُلُ وَ ليکسِهِ
مِمّا يلبَسُ وَلاَ يکَلِّفهُ مِمَّا يغلِبُهُ فَاِن کَلَّفَهُ ما يغلِبُهُ
فَليعِنهُ. «بحارالأنوار، ج 74، ص 141»
خداوند
بعضي از برادران‌تان را زير دست شما قرار داده است، پس هر که برادرش زير دست اوست،
بايد از آنچه مي‌خورد به او نيز بخوراند، و از آن چه مي‌پوشد به او هم بپوشاند و
کاري را که در توان او نيست به او واگذار نکند و اگر کار دشواري را به او سپرد، به
کمک او بشتابد.
الامام الصادق – عليه السلام – : مَن مَشي في حاجَه اَخيهِ المُؤمِنِ کَتَبَ اللهُ
عَزَّوَجَلَّ لَهُ عَشرَ حَسَناتٍ وَ رَفَعَ لَهُ عَشرَ دَرَجاتٍ وَ حَطَّ عَنهُ
عَشرَ سَيئاتٍ وَ اَعطاهُ عَشرَ شَفاعاتٍ. «بحارالأنوار، ج 74، ص 312»
کسي
که براي برطرف کردن نياز برادر مؤمن خود گام بردارد؛ خداي سبحان براي او ده حسنه
مي‌نويسد و مقام او را ده درجه بالا مي‌برد و از ده گناه او مي‌گذرد و شفاعت ده
نفر را از او مي‌پذيرد.
31. قال الامام علي – عليه السلام – : يا جابِرُ! مَن کَثُرَت نِعَمُ اللهِ
عَلَيهِ کَثُرَت حَوائِجُ النّاسِ اِلَيهِ فَمَن قامَ للهِ فيهَا بِمَا يجِبُ
عَرَّضَهَا لِلدَّوَامِ وَ البَقاءِ وَ مَن لَم يقُم فيها بِمَا يجِبُ عَرَّضَهَا
لِلزَوالِ وَ الفَناءِ. «نهج‌البلاغه، حكمت 373»
امام
علي – عليه السلام – (به جابربن عبدالله انصاري) فرمود: اي جابر! هر که از نعمت‌هاي
خداوندي بيشتر بهره يابد، مردم نيازمند هم بيشتر به او رجوع مي‌کنند، در پاسخ به
نيازهاي مردم هر که براي خدا برخيزد و بنا بر توانايي‌هايي که دارد انجام وظيفه
کند، تداوم نعمت‌هاي خداوندي را فراهم ساخته است و اگر انجام وظيفه نکند، نعمت‌ها
را به زوال و نيستي مي‌سپرد.
الامام
الصادق – عليه السلام – : مِن اَحَبَّ الاَعمالِ اِلي اللهِ عَزَّوَجَلَّ اِذخالُ
السُّرُوِر عَلَي المُؤمِنِ؛ اِشباعُ جُوعَتِهِ أَو تَنفِيسِ کُربَتِهِ؛ اَو
قَضاءِ دَينِهِ. «الکافي، ج 2، ص 192»
از
با ارزش‌ترين کارها نزد خداوند متعال، شاد کردن مؤمنين است؛ مثل سير نمودن آنها،
يا نجات دادن آنان از سختي‌ها و گرفتاري‌ها، يا اداي بدهي آنها.
رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَن اَصبَحَ لاَيهتَمُّ بِاُمُورِ
المُسلِمينَ فَلَيسَ مِنهُم و مَن سَمِعَ رَجُلاً ينادِي يالَلمُسلِمينَ! فَلَم
يجِبهُ فَلَيسَ بَمُسلِمٍ. «الکافي، ج 2، ص 164»
کسي
که شب را به روز آورد و به امور مسلمانان رسيدگي نکند، پس از مسلمانان نيست و نيز
هر که بشنود مردي از مسلمين فريادرسي مي‌خواهد و به او پاسخ ندهد، از مسلمين نيست.
الامام الصادق – عليه السلام – : يحِقُّ عَلَي المُسلِمَينَ اَلاِجتِهاد فِي
التَواصُلِ وَ التَعاوُنِ وَ التَعاطُفِ وَ المُواسَاه لِاَهلِ الحاجَه وَ تَعاطُف
بَعضُهُم عَلي بَعضٍ. «الکافي، ج 2، ص 175»
مسلمانان
موظفند در راه رسيدگي و کمک به نيازمندان کوشا و نسبت به يکديگر عطوف و مهربان
باشند و از پرداخت کمک‌هاي مالي به همديگر مضايقه نکنند و به هنگام گرفتاري، يار و
ياور هم باشند.
الامام علي – عليه السلام – : اِنَّ للهِ عِبَاداً يختَصُّهُمُ اللهِ بِالنَّعَمِ
لِمَنافِعِ العِبادِ فَيقِرَّهَا فِي أَيدِيهِم مَا بَذَلُوهَا فَإِذَا مَنَعُوها
نَزَعَهَا مِنهُم ثُمَّ حَوَّلَهَا إِلي غَيرِهِم. «نهج‌البلاغه، حكمت 417»
خداوند
را بندگاني است که به آنان نعمت‌هاي ويژه داده است براي نفع رساندن به ديگر
بندگانش؛ پس امکاناتي در دسترس آنها قرار داده است که بذل و بخشش کنند. هرگاه از
بذل آن نعمت‌ها دريغ ورزند و چيزي به کسي ندهند، آن نعمت‌ها را از آنان باز مي‌ستاند
و به ديگران مي‌دهد.
رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَن سَعي في حاجَه اَخيهِ المُسلِمِ طَلَبَ
وَجهِ اللهِ کَتَبَ اللهُ عَزَّوَجَّلَ لَهُ أَلفَ أَلفَ حَسَنَه. «الکافي، ج 2، ص
197»
هر
کس که در بر طرف کردن نياز مسلماني به خاطر خدا کوشش کند، خداوند بزرگ براي او
هزار هزار حسنه مي‌نويسد.
الامام الصادق – عليه السلام – : قَضَآءُ حَاجَه المُؤمِنِ اَفضَلُ مِن اَلفِ
حَجَّه مُتََقَبَّلَه بِمَنَاسِکِهَا وَ عِتقِ رَقَبَه لِوَجهِ اللهِ وَ حملانِ
أَلفِ فَرَسٍ فِي سَبيلِ اللهِ بِسَرجِهَا وَ لُجُمِهَا. «بحارالأنوار، ج 74، ص
285»
فضيلت
پاداش برطرف كردن نياز مؤمن, از هزار حجّي که تمام اعمال آن قبول شده باشد و آزاد
کردن يک بنده در راه خدا و صرف بار هزار اسب در راه خدا با زين و لجامش, بيشتر
است.
الامام الصادق – علیه
السلام – : مَا امَنَ بِاللهِ وَ لاَ بِمُحَمَّدٍ وَلاَ بِعَلِّی مَن اِذا اَتاهُ
اَخُوهُ المُؤمِنُ فی حاجَه لَم یضحَک فِی وَجهِهِ فَاِن کَانَت حَاجَتُهُ عِندَهُ
سارَعَ اِلی قَضائِها وَ اِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ تَکَّلَّفَ
مِنْ عِنْدِ غَیْرِهِ حَتّی یَقْضِیَها لَهُ. «بحارالأنوار، ج 75، ص ۱۷۶»
به خدا، محمد و علی ایمان نیاورده است
کسی که در هنگام نیاز برادر مؤمنش با خوشرویی با او برخورد نکند؛ پس اگر توان دارد
احتیاج او را شخصاً برطرف نماید و اگر قادر نیست با کمک دیگری مشکل او را حل کند.
الامام الصادق«ع» قال لِنفرٍ عنده:
«مالکم تستخفُّون بنا؟ قال: فقام إلیه رجلٌ من خراسان فقال: معاذ
لوجه الله أن نستخفّ بک أو بشئ من أمرک، فقال: بلی إنّک من استخفّ بی، فقال: معاذ
لوجه الله أن أستخفّ بک، فقال له: ویحک، ألم تسمع فلانًا و نحن بقرب الجُحفه و هو
یقول لک: احملنی قدر مِیلٍ فقد و الله عییتُ، و الله ما رفعت به رأسًا، لقد
استخففت به، و من استخفّ بمؤمن فبنا استخفّ، و ضیّع حرمة الله عزّ و جلّ». «وسائل‌الشیعه،
ج 8، ص ۵۹۲»
امام صادق«ع» به گروهی که در محضر او نشسته بودند فرمود:
چرا شما به ما اهل بیت توهین می‌کنید؟ [حاضران شگفت‌زده شدند]، مرد خراسانی
قیام کرد و عرض کرد: پناه برخدا از اینکه به شما یا به اوامر شما اهانت کنیم، امام«ع»
فرمود: چرا، تو از کسانی
هستی که به من اهانت کرده‌اند، پس این شخص عرض کرد: پناه برخدا که به شما اهانت کرده
باشم، حضرت به او فرمود: وای بر تو، آیا صدای فلانی را ـ زمانی که ما نزدیک جُحفه بودیم
ـ نشنیدی که از تو درخواست می‌کرد؛ مرا به اندازه یک مِیل همراه خودت ببر، به خدا خسته
شدم، امّا به خدا سوگند، تو سرت را بلند نکردی و او را حقیر و کوچک شمردی، هر کسی
مؤمنی را کوچک بشمارد، ما را کوچک شمرده و حُرمت خدای متعال را شکسته است.