سیره معصومان«ع»
درشب
قدر
حجت‌الاسلام سيدجواد حسيني
ای شب ای
همراه بی‌همتای دل
پا نهی
هرجا به جای پای دل
ای شب
ای میعاد جمله عاشقان
لیله‌القدری
تو و قدرت نهان
شب، نماز
مصطفی را دیده است
شب، مناجات
علی بشنیده است
هست با
گوش دل شب آشنا
صوت
زهرا و حسین مجتبی«ع»
دیده
شب‌ها دور از چشم همه
اشک
زینب دیده، دفن فاطمه
در دل
شب عاشقان پاکباز
با خدای
خویش در راز و نیاز
با چنین
رخشنده گوهرهای شب
من کی‌ام
تا نام رب آرم به لب
«اسماعیل
منصوری»
شب قدر
در فرهنگ قرآن و روایات از جایگاه بس عظیمی برخوردار است تا آنجا كه شب قدر در قرآن
برابر با هزار ماه و شب نزول قرآن و شب تعیین تقدیرات یك سال و شب مبارك معرفی
شده است و در روایات هم تعبیرات زیبایی از شب قدر آمده است، همچون شب بخشیده شدن
گناهان و این كه هر كس در آن شب بخشیده نشود، مورد نفرین خدا واقع می‌شود.(1)
پیامبر
اكرم«ص» فرمودند: «مَنْ حُرِمَها فَقَدْ حُرِمَ الْخَیرَ كُلَّهُ؛(2)
هر كس از شب قدر محروم گردد، از تمام خیرات بی‌نصیب شده است».
با توجه
به عظمت شب قدر جا دارد كه برای نحوه بهره‌گیری و بهره‌برداری بیشتر از فیض‌های
معنوی آن، سیری در سیره پیشوایان معصوم«ع» در شب قدر داشته باشیم، باشد كه ره توشه‌هایی
از آن برگیریم. البته همه حالات معصومان«ع» در این شب با عظمت و ارتباطی كه با
عالم بالا و ملكوت داشته و دارند، نه قابل درك و فهم غیر معصومان است و نه در
تاریخ انعكاس یافته است و آنچه بیان می‌شود فقط گوشه‌هایی از رفتارهای ظاهری آنان
است و نه عمق و ژرفای حالات آنها.
الف) شب
زنده‌داری
از
اعمالی كه در طول سال، مخصوصاً شب‌های مبارك رمضان و علی‌الخصوص در شب قدر بدان
سفارش اكید شده است، اِحْیا و شب زنده‌داری است. پیامبر اكرم«ص» فرمودند: «مَنْ
اَحْیا لَیلَه الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذابُ اِلَی السَّنَه الْقابِلَه؛(3)
كسی كه شب قدر را زنده بدارد، عذاب تا سال آینده از او روی می‌گرداند».
معصومان«ع»
نیز همه این سنت حسنه را پاس و گرامی می‌داشتند و از آن بهره می‌بردند:
1ـ پیامبر
اكرم صلی‌الله علیه و آله نه تنها در شب قدر بیدار بود، بلكه در دهه سوم ماه مبارك
رمضان كاملاً بستر خواب را جمع می‌كرد و به عبادت می‌پرداخت. حضرت علی«ع» در این
باره فرموده است: «أنَّ رَسُولَ اللّهِ كانَ یطْوی فِراشَهُ وَ یشُدُّ مِئْزَرَهُ
فِی الْعَشْرِ الاْءَواخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَ كانَ یوقِظُ أَهْلَهُ لَیلَةَ
ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ وَ كانَ یرُشُّ وُجُوهَ النِّیامِ بِالْماءِ فی تِلْكَ
اللَّیلَةِ؛(4) رسول خدا«ص» در دهه آخر از ماه رمضان رختخواب خویش را
جمع می‌كردند و كمربند [همّت برای عبادت] را محكم می‌بستند و همیشه اهل و عیالش را
در شب بیست و سوم بیدار نگه می‌داشتند و بر روی خواب رفتگان در آن شب آب می‌پاشیدند
[تا از درك شب قدر و درك شب زنده‌داری محروم نشوند]». ایشان حتی در شب‌های بارندگی
در حالی كه مسجد مدینه سقف نداشت، عبادت و شب زنده‌داری را ترك نمی‌كردند و دیگران
را با رفتار خویش وامی‌داشتند كه در همان گِل و باران بیدار باشند و نماز گزارند.(5)
2ـ
امام علی«ع» نیز در طول سال، آنگاه كه شب پرده‌های تاریكی را می‌انداخت، بیدار و
مشغول عبادت و شب زنده‌داری می‌شدند،(6) اما در شب‌های قدر حال ویژه‌ای
داشتند و در بدترین وضعی كه مسجد مدینه را آب و گِل فرا گرفته بود، مشغول عبادت و
شب زنده‌داری می‌شدند و به ویژه در شب قدر آخر عمر خویش، حال فوق‌العاده عجیبی
داشتند.
3ـ فاطمه
زهرا«س» نیز آن قدر عبادت می‌كردند كه امام حسن«ع» می‌فرمایند: «ما كانَ فِی الدُّنْیا
اَعْبَدَ مِنْ فاطِمَه«س»، كانَتْ تَقُومُ حَتّی تَوَرَّمَ قَدَماها؛(7)
عابدتر از فاطمه«س» در دنیا نبود. همیشه آن قدر به عبادت می‌ایستادند كه پاهای
[مباركشان] ورم می‌كرد.»
علت
نامگذاری ایشان به «زهرا» نیز این است كه شب‌ها نور عبادت و شب بیداری‌شان به سوی
آسمان می‌تابید(8)؛ امّا در شب قدر حال به‌خصوصی داشتند، نه تنها بیدار
بودند كه بچه‌ها و فرزندان خویش را نیز وادار می‌كردند كه شب بیدار باشند، چنان كه
در روایتی می‌خوانیم: «وَ كانَتْ فاطِمَه «ع» لا تَدَعُ اَحَدا مِنْ اَهْلِها
ینامُ تِلْكَ اللَّیلَه وَ تُداویهِمْ بِقِلَّه الطَّعامِ وَ تَتَأَهَّبُ لَها
مِنَ النَّهارِ وَ تَقُولُ مَحْرُومٌ مَنْ حُرِمَ خَیرَها؛(9) روش
فاطمه «ع» این بود كه هیچ فردی از خانواده خویش را نمی‌گذاشتند در آن شب (بیست و
سوم) بخوابد و [مشكل خواب] آنها را با كمی غذا و آمادگی در روز درمان می‌نمودند و
می‌فرمودند: «محروم است كسی كه از خیر [و بركت] آن شب محروم شود.»
4ـ
امام باقر «ع» فرمودند: «هر كسی شب قدر را احیا بدارد، خداوند مهربان گناهان او را
می‌آمرزد.»(10) و شیخ عباس قمی نقل كرده است كه «امام باقر«ع» در شب
بیست و یكم و بیست و سوم تا نیمه شب دعا می‌خواندند و آنگاه به نماز می‌پرداختند».(11)
5ـ
امام هفتم «ع» نیز در طول سال اهل شب زنده‌داری و عبادت بودند. در زیارت نامه آن
حضرت می‌خوانیم: «شب‌ها تا سحر بیدار بود و طلب آمرزش می‌كرد و همدوش سجده‌های
طولانی، چشم گریان و اشكبار و مناجات بسیار و زاری‌های پیوسته و پی‌درپی بود.»(12)
وقتی حضرت در غیر رمضان چنان باشند، حالِ آن حضرت در شب قدر قبل توصیف نیست.
امام
نه تنها خود شب زنده‌داری و عبادت داشتند كه به دیگران نیز می‌فرمودند: «مَنِ
اغْتَسَلَ لَیلَةَ الْقَدْرِ وَ أَحْیاها اِلی طُلُوعِ الْفَجْرِ خَرَجَ مِنْ
ذُنُوبِهِ؛(13) كسی كه در شب قدر غسل كرده و تا سپیده صبح شب زنده‌داری
كند، گناهانش آمرزیده می‌شود».
6ـ
امام حسن عسكری «ع» نیز چون پدران خود،
در
طول سال و مخصوصاً در شب قدر اهل مناجات‌های طولانی و شب زنده‌داری بودند.(14)
و به شیعیان خود نیز این اعمال را اكیداً سفارش می‌كردند؛ از جمله، می‌فرمود: «فَلا
یفُوتُكَ إِحْیاءُ لَیلَه ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ؛(15) پس بیداری در شب
بیست و سوم را از دست نده!»
ب) تجمع
در مساجد
از
مسائلی كه معصومان «ع» نسبت به آن حساسیت ویژه نشان داده‌اند، حضور در مسجد در شب
قدر است. اشاره شد كه پیامبر اكرم «ص» حتی در شب‌های بارانی و گِل بودن مسجد مدینه،
حضور در مسجد را در شب‌های قدر ترك نمی‌كردند. از آن بالاتر در دهه سوم ماه مبارك
رمضان، شب و روز در مسجد معتكف بودند. این همان سنّت حسنه‌ای است كه در سال‌های
اخیر در بسیاری از شهرها، از جمله «قم» در ایام ماه رجب ـ سیزدهم تا پانزدهم ـ
زنده شده است و باید دانست كه بهترین زمان برای اعتكاف، ماه مبارك رمضان است.
امام
علی «ع» در این زمینه می‌فرمایند: «فَلَمْ یزَلْ یعْتَكِفُ فِی الْعَشْرِ
الاْءَواخِرِ مِنْ رَمَضانَ حَتّی تَوَفّاهُ اللّهُ؛(16) پس [پیامبر
اكرم صلی‌الله علیه و آله] همیشه در دهه آخر ماه رمضان در حال اعتكاف بودند تا آن
وقت كه خداوند ایشان را گرفت».
یحیی
بن رزین نقل کرده كه «كانَ اَبُو عَبْدِ اللّهِ مَریضا مُدْنِفا فَأَمَرَ
فَأُخْرِجَ اِلی مَسْجِدِ رَسُولِ اللّهِ فَكانَ فیهِ حَتّی أَصْبَحَ لَیلَه
ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ؛(17) امام صادق «ع» بیماری
شدیدی داشتند. دستور دادند ایشان را به مسجد پیامبر «ص» ببرند و تا صبح شب بیست و
سوم ماه رمضان در آنجا باقی ماندند».
موارد
فوق نشان می‌دهد كه حضور در مساجد، در شب‌های با عظمت قدر خصوصیتی دارد كه باید
بدان توجه شود و پیروان اهل بیت «ع» شایسته است كه به‌خوبی از مساجد استقبال کنند.
ج) قرآن
سرگرفتن
یكی
دیگر از اعمال شب قدر كه در سیره معصومان«ع» دیده می‌شود و بحمداللّه، در جامعه
تشیع به‌خوبی جایگاه خود را یافته است، مراسم قرآن سرگرفتن است. امام صادق «ع» در
این باره فرمودند: «برای سه شب قرآن كریم را مقابل خود قرار دهید و آن را بگشایید
و بخوانید: «اَللّهُمَّ اِنّی أَسْئَلُكَ…»(18)
د) اقامه
نماز جماعت
از
عباداتی كه مخصوصاً
در ماه مبارك رمضان، سخت بدان سفارش شده، برپایی نماز جماعت است. انس‌بن مالك از
پیامبر گرامی اسلام «ص» نقل كرده كه فرمودند: «مَنْ صَلّی مِنْ اَوَّلِ شَهْرِ رَمَضانَ
اِلی آخِرِه فی جَماعَه فَقَدْ اَخَذَ بِحَظٍّ مِنْ لَیلَه الْقَدْرِ؛(19)
كسی كه از اوّل تا آخر ماه رمضان در نماز جماعت حاضر شود، بهره‌ای از شب قدر گرفته
است.» و امام صادق «ع» نیز نماز صبح را به جماعت برگزار می‌کردند و بعد از آن تا
مدّتی مشغول تعقیبات می‌شدند.(20)
موارد
فوق نشانه اهمیت نماز جماعت در شب‌های قدر است كه متأسفانه برخی مساجد ما در این
زمان، نماز جماعت صبح را برپا نمی‌دارند و آنهایی هم كه جماعت دارند، صبح شب قدر
نماز جماعت را تعطیل می‌كنند و بعد از مراسم قرآن سرگرفتن، همه به منازل خویش می‌روند
كه گاه باعث فوت نماز صبح می‌شود؛ ولی پیامبر اكرم «ص» و یاران ایشان و دیگر
معصومان «ع» در سخت‌ترین شرایط نیز نماز جماعت شب قدر را ترك نمی‌كردند. حضرت علی «ع»
می‌فرمایند: «شب بیست و سوم در حالی كه باران شدیدی آمده بود و مسجد مدینه را گِل
و آب فرا گرفته بود، رسول خدا «ص» ما را به نماز وامی‌داشتند.» آنگاه فرمودند:
«فَصَلّی بِنا رَسُولُ اللّهِ صلی‌الله علیه و آله وَ إِنَّ أَرْنَبَه اَنْفِهِ
لَفِی الطّینِ؛(21) پس رسول خدا «ص» با ما نماز [جماعت] خواندند، در
حالی كه نوك بینی حضرت در گل [فرو رفته] بود».
هـ) اطعام
و افطاری دادن
از
اعمالی كه در ماه مبارك رمضان مورد تأكید قرار گرفته، افطاری دادن به دیگران است.
پیامبر اكرم «ص» در خطبه معروف شعبانیه می‌فرمایند: «مردم بیدار باشید! كسی كه از
شما به روزه‌دار مؤمن در این ماه افطاری دهد، پاداش آزاد نمودن یك برده و بخشش
گناهان گذشته را همراه دارد. عرض شد: ای رسول خدا! ما توان افطاری دادن نداریم.
حضرت فرمود: بترسید از آتش! ولو با دادن نصف دانه خرما و از آتش بپرهیزید! گر چه
با دادن شربت آب باشد.»(22)
پیامبر
اكرم «ص» از كسانی بودند كه هر چه به دیگران می‌فرمودد، خود بیش از دیگران بدان
عمل می‌کردند و در این مورد نیز چنین است. «ابو شیخ ابن حیان» از پیامبر اكرم «ص» نقل
كرده كه حضرت فرمودند: «مَنْ فَطَرَ صائِما فی شَهْرِ رَمَضانَ مِنْ كَسْبٍ حَلالٍ
صَلَّتْ عَلَیهِ الْمَلائِكَهُ لَیالِی رَمَضانَ كُلَّها وَ صافَحَهُ جَبْرائیلُ
لَیلَهَ الْقَدْرِ وَ مَنْ صافَحَهُ جَبْرائیلُ یرِقُّ قَلْبُهُ وَ تَكْثُرُ
دُمُوعُهُ…؛(23) كسی كه با مالی كه از راه حلال به دست آورده در ماه
رمضان روزه‌داری را افطاری دهد، در تمام شب‌های رمضان فرشتگان بر او درود می‌فرستند
و جبرئیل در شب قدر با وی مصافحه می‌كند و هر كس جبرئیل با او مصافحه كند، قلبش
نرم و اشك چشمش زیاد شود».
امام
علی «ع» نیز در شب‌های مبارك رمضان و شب‌های قدر به مردم اطعام و آنها را موعظه می‌کردند؛
چنان كه در روایتی می‌خوانیم: «كانَ عَلِی بْنُ أَبی طالِبٍ «ع» یعُشُّ النّاسَ فی
شَهْرِ رَمَضانَ بِاللَّحْمِ وَ لا یتَعَشّی مَعَهُمْ فَإِذا فَرِغُوا خَطَبَهُمْ
وَ وَعَظَهُمْ… وَ قالَ فی خُطْبَتِهِ إِعْلَمُوا أَنَّ مِلاكَ اَمْرِكُمُ
الدّینُ وَ عِصْمَتَكُمُ التَّقْوی وَ زینَتَكُمُ الاْءَدَبُ وَ حُصُونُ
اَعْراضِكُمُ الْحِلْمُ؛(24) علی‌بن ابی طالب «ع» همیشه در ماه رمضان،
شام [و افطاری تهیه شده] از گوشت را به مردم می‌دادند، ولی خود از آن [گوشت]
استفاده نمی‌كردند و هنگامی كه آنان [از خوردن شام] فارغ می‌شدند، برای آنها خطبه
می‌خواندند و آنها را موعظه می‌کردند و می‌فرمودند: بدانید ملاك امر [و كارهای]
شما دین است و نگه دارنده شما تقوا، و زینت شما ادب و دژهای [نگه‌دارنده] آبروی
شما حلم است».
امام
زین‌العابدین «ع» نیز در طول ماه مبارك رمضان در راه خدا انفاق می‌كردند و صدقه می‌دادند،
چنان كه در حدیثی می‌خوانیم: «كانَ إِذا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضانَ تَصَدَّقَ فی
كُلِّ یوْمٍ بِدِرْهَمٍ فَیقُولُ: لَعَلّی اُصیبُ لَیلَةَ الْقَدْرِ؛(25)
(امام سجاد «ع» روش‌شان این بود كه هر روز از ماه [مبارك] رمضان درهمی صدقه می‌دادند
و می‌فرمودند: «شاید [با این كار صدقه] شب قدر را دریابم».
امام
صادق «ع» فرمودند: «جدّم امام زین‌العابدین «ع» روزی كه روزه می‌گرفتند، دستور می‌دادند
گوسفندی را ذبح كنند و بپزند. هنگام افطار كه نزدیك می‌شد، حضرت به دیگ‌ها سر می‌زدند
تا بوی آنها را استشمام كند، در حالی كه روزه‌دار بودند. سپس دستور می‌دادند ظرف‌ها
را پر كنند و یكی یكی به در خانه افراد [فقیر] ببرند تا آنجا كه غذا تمام می‌شد.
آن گاه خود با نان و خرما افطار می‌کردند.»(26)
امام
صادق «ع» نیز شب در خانه فقرا می‌رفتند و به آنها نان و خرما می‌دادند و سفارش می‌فرمودند:
«در ماه رمضان به مردم افطاری بدهید.»(27)
همراه با
امیرمؤمنان، علی «ع»لیه در شب قدر
آن شب به داغ مولی مهتاب گریه می‌کرد
تصویر ماه در آب بی‌تاب گریه می‌کرد
شد چهره عدالت،
گلگون به تیغ فتنه
پیش نگاه مسجد، محراب گریه می‌کرد
علی «ع»
در رمضان آخر عمر خویش حال عجیبی داشتند و هر شبی را در جائی میهمان بودند. غذا كم
میل می‌فرمودند و…
ابن‌حجر
چنین می‌گوید: «هنگامی كه رمضان [آخر عمر حضرت] فرا رسید، هر شب در منزل یكی از
بستگان افطار می‌كردند. شبی در منزل امام حسن «ع»، شبی در منزل امام حسین «ع» و
شبی نزد عبداللّه بن جعفر [شوهر دخترشان زینب]، و بیش از سه لقمه غذا نمی‌خوردند،
«وَ یقُولُ: اُحِبُّ اَنْ اَلْقِی اللّهَ وَ اَنَا خِمْصٌ؛ و می‌فرمودند: دوست
دارم خدا را [با شكم] گرسنه ملاقات كنم.»(28)
در شب
نوزدهم منزل دخترشان ام‌كلثوم میهمان بودند. غذای سفره را دو قرص نان جُو و
مقداری شیر و نمك تشكیل می‌داد. حضرت با نان و نمك افطار کردند و بیش از سه لقمه
میل نكردند و فرمودند: «دوست دارم خدایم را گرسنه ملاقات كنم». در آن شب حضرت سوره یس می‌خواندند و مرتب به
آسمان نگاه می‌كردند و می‌فرمودند: «امشب، همان شبی است كه به من وعده دیدار داده
شده است.»(29)
استاد
مطهری می‌گوید: «علی«ع» در آن شب، انتظاری داشت. گاهی به آسمان نگاه می‌كرد و می‌گفت
كه حبیبم به من خبر داده است و او راست گفته و هرگز دروغ نمی‌گوید… بچه‌ها تا
پاسی از شب در خدمت علی«ع» بودند. امام حسن «ع» به منزل خود رفت. هنوز خورشید طلوع
نكرده بود که بازگشت و مستقیم به مصلّای پدر رفت. حضرت به فرزندشان فرمودد: پسر
جان! دیشب لحظه‌ای خوابم برد وپیامبر اكرم «ص» را در عالم رؤیا دیدم، عرض كردم: یا
رسول اللّه! من از دست این امّت چه خون دل‌ها خوردم. حضرت فرمودند: نفرین‌شان كن!
من هم نفرین كردم كه خداوند مرا از آنها بگیرد».(30)
علی «ع» هیجان عجیبی داشتند و می‌گفتند: هر كار كردم،
راز مطلب را نفهمیدم؛ «مازِلْتُ اَفْحَصُ عَنْ مَكْنُونِ هذَا الاْءَمْرِ وَ اَبَی
اللّهُ اِلاّ اَخْفاهُ؛ (31) خیلی تلاش كردم كه سرّ و باطن این امر را
به دست بیاورم، ولی خدا آن را پنهان كرد». آنگاه رهسپار مسجد شدند و چند ركعت نماز
گزاردند. سپس بالای مأذنه رفتند و اذان گفتند. وقتی از بالای مأذنه پایین می‌آمدند،
فرمودند: «خَلُّوا سَبیلَ الْمُؤْمِنِ الْمُجاهِدِ فِی اللّهِ لا یعْبُدُ غَیرَ
الْواحِدِ»: باز كنید راه مؤمن رزمنده در راه خدا را كه [افتخارش این است كه] غیر
از [خدای] واحد را نپرستیده است».
آنگاه
به مسجد بازگشتند و مشغول نماز شدند. هنگامی که سر از سجده برداشتند، شمشیر زهرآگین
فرقشان را شكافت. در این حال، فرمودند: «بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ عَلی مِلَّه
رَسُولِ اللّهِ فُزْتُ وَ رَبِّ الْكَعْبَه… هذا ما وَعَدَنَا اللّهُ وَ
رَسُولُهُ؛(32) به نام خدا و به یاری خدا و بر دین رسول خدا. قسم به
پروردگار كعبه كه رستگار شدم… این [شهادت] چیزی بود كه خدا و رسولش وعده داده
بودند».
پی‌نوشت‌ها
1.
ر.ك: بحارالانوار، ج 94، ص 80 .
2.
كنز العمّال، علی متقی هندی، مؤسسه الرساله، ج 8، ص 534.
3.
بحارالانوار، ج 95، ص 145.
4.
همان، ج 95، ص 10.
5.
همان، ص 10.
6.
همان، ج 41، ص 21.
7.
همان، ج 43، ص 76.
8.
همان، ص 12.
9.
بحارالانوار، ج 94، ص 10؛ مستدرك الوسائل، ج 7، ص 470.
10.
وسائل الشیعه، ج 7، ص 261.
11.
مفاتیح الجنان، اعمال شب 21، ص 425.
12.
مفاتیح الجنان، ص 720.
13.
بحارالانوار، ج 80، ص 128.
14.
ر.ك: مصباح المتهجد، ص 227؛ نهج الدعوات، ص 277.
15.
وسائل الشیعه، ج 7، ص 261.
16.
بحارالانوار، ج 94، ص 7.
17.
همان، ص 4، ذیل روایت 4.
18.
همان، ح 5، ر. ك: مفاتیح الجنان، ص 224.
19.
كنزالعُمال، ج 8، ص 545، ح 24090.
20.
وسائل الشیعه، ج 7، ص 260.
21.
بحارالانوار، ج 95، ص 10.
22.
عیون اخبار الرضا علیه‌السلام، ج 1، ص 230.
23.
الترغیب و الترهیب، ج 2، ص 95، ح 14.
24.
سفینه البحار، ج 1، ص 703.
25.
بحارالانوار، ج 95، ص 82.
26.
من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 134.
27.
همان، ص 134.
28.
انوار البهیة، شیخ عباس قمی، ص 31؛ صواعق ابن حجر، ص 80.
29.
همان، ص 80؛ ر.ك: زندگی امیرالمؤمنین، رسولی محلّاتی، ج 2، ص 247.
30.
نهج‌البلاغه، صبحی صالح، ص 99؛ انسان كامل، مرتضی مطهری، ص 45.
31.
منتهی‌الآمال، ج 1، ص 126؛ نهج‌البلاغه، خطبه 177.
32. نهج‌البلاغه، صبحی صالح، ص 379؛
زندگانی امیرالمؤمنین، ج 2، ص 321؛ انسان كامل، مرتضی مطهری، ص 49.
سوتیتر:
از اعمالی كه در طول سال، مخصوصاً شب‌های مبارك رمضان و علی‌الخصوص
در شب قدر بدان سفارش اكید شده است، اِحْیا و شب زنده‌داری است. پیامبر اكرم«ص» فرمودند:
«مَنْ اَحْیا لَیلَه الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذابُ اِلَی السَّنَه الْقابِلَه؛(3)
كسی كه شب قدر را زنده بدارد، عذاب تا سال آینده از او روی می‌گرداند».