احمد بروایه
دریای سرخ با مساحت ۴۳۸۰۰۰ کیلومتر در میان دو قاره آفریقا و آسیا واقع شده است. این دریا از طریق تنگه سوئز در شمال به دریای مدیترانه و از طریق تنگه باب‌المندب در جنوب به خلیج عدن متصل است. کشورهای مصر، رژیم صهیونیستی، اردن، عربستان سعودی، یمن، سودان، اریتره و جیبوتی در حاشیه این دریا قرار دارند.
پس از حفرکانال سوئز در سال ۱۸۶۹، دریای سرخ به‌سرعت به یکی از شاهراه‌های حمل و نقل و تجارت جهانی تبدیل شد و هم اکنون اکثر مبادلات تجاری میان آسیای شرقی و اروپا و نیز فروش بخش اعظم نفت صادراتی کشورهای خاورمیانه به اروپا از طریق دریای سرخ صورت می‌گیرد. این امر اهمیت این منطقه را برای قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی دوچندان کرده است. علاوه بر این، این دریا و سواحل آن سرشار از مواد معدنی و هیدروکربنی، گیاهان و ماهیان مختلف هستند. این دریا حدود ۳۸۰ جزیره دارد که برخی از آنها خالی از سکنه هستند و می‌توان از آنها برای رصد و کنترل حمل و نقل دریایی استفاده کرد.(۱)
هم اکنون ایالات متحده آمریکا پایگاهی در جیبوتی دارد و از سال ۲۰۰۸ با ایجاد نهادی با عنوان فرماندهی نظامی امریکا در آفریقا یا آفریکوم قصد دارد نقش خود در قاره آفریقا را افزایش دهد. فرانسه نیز به عنوان نیروی استعماری سابق در جیبوتی در کرانه تنگه باب‌المندب پایگاهی نظامی دارد.(۲) رژیم صهیونیستی نیز با توجه به اهمیت دریای سرخ، به عنوان یکی از قدرت‌های استعماری در منطقه سعی در گسترش نفوذ بر این دریا دارد.
منافع رژیم صهیونیستی در دریای سرخ
سیاست رژیم صهیونیستی در قبال دریای سرخ تا حد بسیاری از سیاست این رژیم برای نفوذ در قاره آفریقا سرچشمه می‌گیرد. رژیم صهیونیستی همچنین می‌خواهد با حضور نظامی در این دریا بر این شاهراه حیاتی نظارت داشته باشد. داشتن پایگاهی در دریای سرخ برای سهولت تجارت با آفریقا و شرق آسیا ،خصوصاً اگر کانال سوئز مسدود شود ضروری است.
در همین راستا رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۴۹ و با وجود اعلام آتش‌بس میان این رژیم و کشورهای عربی، روستای امالرشراش در کرانه دریای سرخ را اشغال و بندر ایلات را در منطقه احداث کرد. به دلیل قرار گرفتن این بندر در خلیج عقبه و در میان مصر و اردن، کشورهای عربی، این بندر را محاصره دریائی کردند، ولی پس از جنگ‌های ۱۹۵۶ و ۱۹۶۷ این رژیم توانست آزادی عبور و مرور کشتی‌ها را در تنگه عقبه به دست بیاورد و پس از صلح کمپ‌دیوید، مصر حق عبور و مرور آزادانه کشتی‌ها به ایلات را به رسمیت شناخت.
اهمیت ایلات برای رژیم صهیونیستی به اندازه‌ای است که دیوید بن گوریون اعلام کرد باز بودن راه دریایی ایلات برای این رژیم موضوع مرگ و زندگی است. هم‌اکنون ایلات به عنوان دروازه اصلی تجارت با شرق دور و آفریقا و یکی از بنادر اصلی در واردات انرژی به این رژیم محسوب می‌شود. از طرفی دریای سرخ یکی از شاهراه‌های ارسال سلاح به غزه به شمار می‌رود و منافع رژیم صهیونیستی ایجاب می‌کند با حضور گسترده در این منطقه مانع رسیدن سلاح به دشمنان خود از جمله جنبش‌های مقاومت شود.
اقدامات رژیم صهیونیستی در حوزه دریای سرخ
رژیم صهیونیستی از ابتدای تأسیس تا کنون همواره تلاش کرده است با نفوذ در کشورهای مختلف و منطقه دریای سرخ به اهداف خود دست یابد. تا پیش از سال ۱۹۹۰ اتیوپی به عنوان تنها کشور غیرعربی و غیراسلامی دارای ساحل در دریای سرخ از اهمیت گسترده‌ای برای این رژیم برخوردار بود.
رژیم صهیونیستی همواره در طول تاریخ به اتیوپی به عنوان متحدی راهبردی در شرق قاره آفریقا نگاه کرده است. اتیوپی نیز به دلیل تفاوت‌های مذهبی با همسایگان مسلمان خود که از سه جهت این کشور را محاصره کرده‌اند، به رژیم صهیونیستی به عنوان متحدی در برابر کشورهای اسلامی منطقه نگاه می‌کند. رژیم صهیونیستی همواره پایگاه‌هایی در برخی از جزایر در سواحل اریتره که در آن زمان جزئی از اتیوپی بود دراختیار داشت و از این جزایر برای رصد جریان حمل و نقل دریایی و تحرکات نظامی دشمنانش در منطقه استفاده می‌کرد.
در سال ۱۹۸۷ عملیات انتقال یهودیان سیاه‌پوست اتیوپیایی به فلسطین اشغالی از طریق دریای سرخ و سواحل سودان انجام شد. به دلیل منافع عمده رژیم صهیونیستی در دریای سرخ و دراختیار داشتن پایگاه‌هایی در سواحل اریتره اشغالی، این رژیم همواره از نظام اتیوپی در برابر جنبش جدایی‌طلبانه اریتره پشتیبانی می‌کرد.(۳)
با سقوط نظام کمونیستی در اتیوپی و استقلال اریتره، اتیوپی به کشوری محصور در خشکی تبدیل شد؛ از این رو رژیم صهیونیستی با ایجاد روابط دوستانه با اریتره توانست نفوذ خود در دریای سرخ را تقویت کند. در سال ۱۹۹۵ نیروهای اریتره‌ای با حمله به یمن، مجمع الجزایر حنیش را در نزدیکی تنگه استراتژیک باب‌المندب تسخیر کردند. رژیم صهیونیستی متهم است که در این امر به نیروهای اریتره‌ای یاری رسانده است. رژیم صهیونیستی هیچ‌گاه این ادعا‌ها را رد یا تأیید نکرده است. این جزایر در سال ۱۹۹۸ و در پی حکم دیوان داوری بین‌المللی به یمن بازگشتند.(۴)
هم‌اکنون رژیم صهیونیستی با دراختیار داشتن پایگاه‌هایی در اریتره و اتیوپی در این کشورها نفوذ بسیار زیادی دارد. اریتره با اجاره دادن چندین جزیره در دریای سرخ، به این رژیم اجازه داده است که در این جزایر مراکز رصد دریایی و پایگاه‌های دریایی احداث کند. در اختیار داشتن این جزایر که برخی از آنها در نزدیکی تنگه استراتژیک باب‌المندب واقع شده‌اند، به رژیم صهیونیستی اجازه می‌دهد در صورت بسته شدن تنگه باب‌المندب از جانب کشورهای عربی بتواند به مقابله با این اقدام بپردازد و همچنین از این پایگاه‌ها برای انجام حملات پیشدستانه به کشورهای عربی از جمله مصر و سودان استفاده کند.(۵)
از سوی دیگر رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند با نفوذ در جیبوتی و جمهوری خود خوانده سومالی‌لند، نفوذ خود را در منطقه خلیج عدن و باب‌المندب گسترش دهد، به‌طوری که رئیس‌جمهور جیبوتی در ژوئن ۲۰۱۵ اعلام کرد که رژیم صهیونیستی چندین بار با استفاده از وساطت برخی از کشورها خواهان ایجاد رابطه با این کشور شده است. در سال ۲۰۱۰ نیز یکی از سخنگویان وزارت خارجه رژیم صهیونیستی اعلام کرد که این رژیم مایل است جمهوری خودخوانده سومالی‌لند را به رسمیت بشناسد.(۶)
نتیجه‌گیری:
بدون شک دریای سرخ به عنوان یکی از شاهراه‌های اصلی حمل و نقل بین‌المللی نقشی گسترده در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. با وجود اینکه اکثر کشورهای ساحلی این دریا مسلمان‌اند و حفظ امنیت این دریا و کنترل بر آن برای کشورهای اسلامی حیاتی است و نقش این کشورها را در جامعه جهانی افزایش می‌دهد، شاهد حضور بازیگران بیگانه و بعضاً با اهدافی بر ضد کشورهای منطقه در این دریا هستیم که امنیت کشورهای اسلامی را تهدید می‌کنند و حضور آنها زمینه‌ساز سیطره نیروهای استعماری بر منطقه است.
بنابراین حضور آگاهانه و گسترده قدرت‌های اسلامی مانند جمهوری اسلامی در منطقه می‌تواند علاوه بر کمک به تأمین امنیت عامل موازنه بخشی بر ضد قدرت‌های استعماری مانند رژیم صهیونیستی در منطقه باشد.
پی‌نوشت‌ها
۱ـ جمال عبدالرحمن یسن رستم، امن البحرالأحمر فی بیئه اقلیمیه و دولیه متغیره، مجله الدراسات الافریقیه، سودان، ۲۰۱۳٫
۲ـ احلام احمد عیسی، البحرالاحمر و الصراع العربی الاسرائیلی، الجامعه المستنصریه، کلیه التربیه، قسم الجغرافیا، ۲۰۰۴٫
۳ـ عامری، رضا، اسرائیل و سودان… طمع‌های کهن و رویارویی‌های نوین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مترجمی زبان و ادبیات عرب، دانشگاه تهران، ۱۳۹۲٫
۴- http://www.aljazeera.net/news/reportsandinterviews/2015/12/11
۵ـ جمال عبدالرحمن یسن رستم، امن‌البحر الأحمر فی بیئه اقلیمیه و دولیه متغیره، مجله الدراسات الافریقیه، سودان، ۲۰۱۳٫
۶- http://www.mbc.net/ar/programs/mbc-news/entertainment-and-technology/articles/html
سوتیترها:
۱٫
سیاست رژیم صهیونیستی در قبال دریای سرخ تا حد بسیاری از سیاست این رژیم برای نفوذ در قاره آفریقا سرچشمه می‌گیرد. رژیم صهیونیستی همچنین می‌خواهد با حضور نظامی در این دریا بر این شاهراه حیاتی نظارت داشته باشد. داشتن پایگاهی در دریای سرخ برای سهولت تجارت با آفریقا و شرق آسیا ،خصوصاً اگر کانال سوئز مسدود شود ضروری است.