تفسیر در راه قرآن (۴)

آیه الله فاضل لنکرانی

عضو جامعه مدرسین و شورای مدیریت مدرسه فیضیه

اخبار غیبی:

یکی دیگر از ابعاد اعجاز قرآن اخبار غیبی است، قرآن همه انسانها را(در هر عصر و زمانی) در مقام تحدی به اخبار از غیب دعوت نموده ولی تاکنون هیچیک یارای مقابله با این تحدی را نداشته و کاری از پیش نبرده اند. قرآن در بعضی آیات اخبار از غیب را فی نفسه معجزه دانسته و در مقام تحدی برآمده است. و در برخی دیگر بدون تحدی به پیشگوئیای راست پرداخته و عملا از غیب خبر داده است. جهت رسائی مطلب و روشن این بعد از اعجاز قرآن ناچار از بیان مقدماتی هستیم:

  • منظور از غیب در اینگونه آیات مسائلی است که انسان قادر به فهم ودرک آنها بوده ولی جهت وصول بآنها نیاز مبرم بخارج داشته باشد. و بدیگر سخن، غیب و مسائل غیبی، مسائلی است که انسان با بکارگیری همه قواها و استعدادهای ظاهری و باطنی بدون استمداد از غیر،امکان دسترسی بدانها نداشته باشد.

پس از غیب چیزی را میگویند که میان آن و انسان حجاب و مانع در کار باشد و جهت رسیدن بآن و برداشتن حجاب نیز بغیر داشته باشد.

بنابراین حوادث گذشته و رخدادهای تاریخی نسبت بانسان غیب محسوب میشوند. چون هیچکس بدون استعداد از خارج و نیروگیری از برون قادربه درک و شناخت انها نمی باشد.

پس شناخت و پی بردن به وجود آفریننده جهان جزء غیب ومسائل غیبی محسوب نمی شود چه میدانیم عقل سلیم وفطرت انسانی بدون واسطه قادر به درک و فهم آفریدگار جهان می باشد.

  • فهم این بعد از اعجاز قرآن در صورتی که غیب به همان معنای یاد شده تلقی شود امری روشن و بدیهی است چه اگر دیدید (که می بینیم) قرآن به پیشگوئی و پیش بینیهای راست پرداخته و از غیب سخنی گفته و دانستیم رسیدن باین مسائل به استمداد از منبع دیگر از انسان ساخته ما بطور قطع می فهمیم سخنگو و به تعقیب مصطلح، پیامبر این کتاب را از منبع وحی وحی الهام گرفته است که:

اِن هِوَ اِلّا وَحیٌ یُوحی

*                                                                       *      *

حال باید مطلب بر میگردیم، گفتیم گاه اخبار از غیب را فی نفسه بعنوان معجزه تلقی کرده و در مقام تحدی برآمده است عملا از غیب خبر داده و به مصادیق و نمونه هایی پرداخته است. اکنون قسم اول این آیا بررسی میکنیم:

قرآن ضمن بازگوئی قصۀ حضرت مریم میفرماید:

y7Ï۹ºsŒ ô`ÏB Ïä!$t7/Rr& É=ø‹tóø۹$# ÏmŠÏmqçR y7ø‹s9Î) ۴ $tBur |MYä. óOÎg÷ƒt$s! øŒÎ) šcqà)ù=ムöNßgyJ»n=ø%r& óOßg•ƒr& ã@àÿõ۳tƒ zNtƒötB $tBur |MYà۲ öNÎg÷ƒy‰s9 øŒÎ) tbqßJÅÁtF÷‚tƒ

این اخبار از غیب است که وحی میکنیم ما بسوی تو ای پیامبر، حاضرنبودی وقتی که می انداختند قلمهای قرعۀ خود را میان جوی آب که تا قرعۀ کفالت مریم بنام چه کسی افتد و نبودی نزد ایشان وقتی که با یکدیگر بر سر نگهداری مریم نزاع میکردند.[۱]

و در جای دیگر پس از بیان داستان حضرت یوسف میگوید:

y7Ï۹ºsŒ ô`ÏB Ïä!$t6/Rr& É=ø‹tóø۹$# Ïm‹ÏmqçR y7ø‹s9Î) ( $tBur |MYä. öNÍkö‰y‰s9 øŒÎ) (#þqãèuHødr& öNèd{øBr& öNèdur tbrãä۳øÿs‡    [۲]

این داستان از اخبار غیب بود که ما بر تو بوحی رسانیدیم و گر نه تو آنجا که برادران یوسف بر مکر و حیله تصمیم میگرفتند حاضر نبودی. و در سوره هود نیز میخوانیم:

šù=Ï? ô`ÏB Ïä!$t7/Rr& É=ø‹tóø۹$# !$pkŽÏmqçR y7ø‹s9Î) ( $tB |MZä. !$ygßJn=÷ès? |MRr& Ÿwur y7ãBöqs% `ÏB È@ö۶s% #x‹»yd ( ÷ŽÉ۹ô¹$$sù ( ¨bÎ) spt6É)»yèø۹$# šúüÉ)­FßJù=Ï۹   [۳]

این اخبار از غیب است که پیش از آنکه ما بتو وحی کنیم تو و قومت از آن آگاه نبودیم پس تو در طاعت خدا و پیروی حق صبر پیشه گیر که عاقبت از آن متقین است.»

این بود آیات وارده در زمینه قسم اول. اکنون ایات وارده در زمینه پیشگوئیها و پیش بینیهای راست می پردازیم:

÷íy‰ô¹$$sù $yJÎ/ ãtB÷sè? óÚ̍ôãr&ur Ç`tã tûüÏ.Ύô³ßJø۹$#  $¯RÎ) y7»oYø‹xÿx. šúïÏä̓öktJó¡ßJø۹$# šúïÏ%©!$# tbqè=yèøgs† yìtB «!$# $·g»s9Î) tyz#uä ۴ t$öq|¡sù šcqßJn=ôètƒ    [۴]

آنچه را که مامور هستی بخلق برسان و از مشرکان اعراض کن، ما تو را از شر تمسخر استهزاء کنندگان مشرک محفوظ میداریم آنانکه با خدای یکتا خدائی  دیگر گرفتند پس بزودی(از نتایج اعمالشان) اطلاع خواهند یافت.

این آیه که حاکی از نصرت اسلام و پیروزی حق بر باطل است در مکه و در ابتدای ظهور اسلام نازل گردیده، در زمانیکه رسول الله از هر طرف مورد هجوم دشمنان بوده و با رنجهای طاقت فرسا و کمی یاران و پیروان روزها را سپری می نموده است. بعضی از مفسرین در شأن نزول این آیه از قول انس بن مالک مینویسند: پیامبر در ابتدای رسالت و اوج کفر و شرک و شوکت و قدرت مشرکین در یکی از روزها هنگام عبور از کوچه های مکه عده ای از زنها با لحن تمسخر و استهزاء ضمن اشاره به رسول الله میگفتند، این همانست که خیال میکند پیامبر است و جبرئیل همراه اوست؟

آنگاه این آیه نازل گردید و پیروزی پیامبر و کمکهای غیبی را که شامل حالش خواهد بود نوید داد و شکست گردنکشان استهزاء گر را اعلان نمود.

و در جای دیگر نیز با همین سیاق که حاکی از شکست قدرت و شوکت مشرکین و عزت و عظمت اسلام است میخوانیم:

uqèd ü“Ï%©!$# Ÿ@y™ö‘r& ¼ã&s!qߙu‘ ۳“y‰çlù;$$Î/ Èûïϊur Èd,ptø:$# ¼çntÎgôàã‹Ï۹ ’n?tã ÈûïÏd‰۹$# ¾Ï&Íj#ä. öqs9ur on̍x. tbqä.Ύô³ßJø۹$#   [۵]

اوست خدائیکه رسولش را برای هدایت خلق و ابلاغ دین حق فرستاد تا او را هر چند کافران خوش ندارند بر همۀ ادیان عالم غالب گرداند.

*                                                                       *      *

÷Pr& tbqä۹qà)tƒ ß`øtwU ÓìŠÏHsd ׎ÅÇtFZ•B  ãPt“ökߎy™ ßìôJpgø:$# tbq—۹uqãƒur tç/‘$!$#    [۶]

آیا آنان میگویند که ما هماهنگ و پیشتیبان هم هستیم ولی اشتباه میکنند، بزودی اتحاد و اجتماع آنان در هم شکسته و رو بفرار و پراکندگی خواهند نهاد.

این آیه در جنگ بدر نازل گردیده و حاکی از شکست مشرکین و غلبه حق بر باطل است. در این جنگ آنگاه که ابوجهل اسب خویش را جلو راند و دید پیشاپیش لشکر خویش قرار گرفت، گفت: ما امروز از محمد و یارانش انتقام خواهیم گرفت، خبر شکست آنان از راه غیب به رسول الله وحی شد این وعده الهی در موقعی به وقوع پیوست که مسلمانان در اقلیت بودند. کسی نمی توانست باور که سیصد و سیزده نفر بدون تجهیزات جنگی و تنها با داشتن یک یا دو اسب و هفتاد شتر که انبوه و مجهز به تمام تجهیزات جنگی روز غالب گدنداما وعده الهی حق حتمی و الزامی بود، در نهایت مسلمین پیروز و دشمن با شکست مواجه گردید.

*                                                                       *      *

¨bÎ) “Ï%©!$# uÚtsù šø‹n=t㠚c#uäöà)ø۹$# š‚–Š!#ts9 4’n<Î) ۷Š$yètB    [۷]

بدان آن خدائیکه احکام قرآن را بر تو فرض گردانید البته ترا بجایگاه خود(مکه) بازگرداند.

ô‰s)©۹ šXy‰|¹ ª!$# ã&s!qߙu‘ $tƒö䔍۹$# Èd,ysø۹$$Î/ ( £`è=äzô‰tGs9 y‰Éfó¡yJø۹$# tP#tysø۹$# bÎ) uä!$x© ª!$# šúüÏZÏB#uä tûüÉ)Ïk=ptèC öNä۳y™râä①z`ƒÎŽÅ_Çs)ãBur Ÿw šcqèù$sƒrB   [۸]

خدا صدق و حقیقت خواب رسولش را محقق ساخت، که در عالم رؤیا با دل ایمن بمسجد الحرام وارد شوید، سرها را تراشیده و اعمال تقصیراحرام را بدون ترس و هراس به جا آورید.

این دو آیه در مدینه نازل شده و حاکی از برگشت رسول اله بمکه و انجام فرائض مذهبی درکمال امنیت و سلامت است.

این وعده الهی نیز پس از اندک زمانی به تحقق رسید و پیامبر خدا و یارانش مکه را فتح ودرکمال امنیت و سلامت فرائض مذهبی را بجای آوردند.

*                                                                       *      *

$O!9#  ÏMt7Î=äñ ãPr”۹$#  þ’Îû ’oT÷Šr& ÇÚö‘F{$# Nèdur -ÆÏiB ω÷èt/ óOÎgÎ۶n=yñ šcqç۷Î=øóu‹y™ ’Îû ÆìôÒÎ/ šúüÏZř ۳ ¬! ãøBF{$# `ÏB ã@ö۶s% .`ÏBur ߉÷èt/ 4 7‹Í³tBöqtƒur ßytøÿtƒ šcqãZÏB÷sßJø۹$# ΎóÇuZÎ/ «!$#   [۹]

روم در نزدیکترین سرزمین شکست خورد ولی پس از مغلوب شدن بزودی پیروز و غالب خواهد گردید این غلبه در اند سالی خواهد شد و کلیه امور عالم قبل از این بامر خداست و آن روز مؤمنان شاد میشوند.

آنچه این آیه خبر داده بود در مدت کمتر از ده سال واقع گردید و پادشاه روم بر پادشاه ایران غالب شد و سپاه روم وارد سرزمین فارس گردیدند و مؤمنین به شادی و کامیابی رسیدند.

یا ایُّها الرَّسولُ بَلِّغ ما اُنزِلَ اِلَیکَ مِن رَبِّکَ وَ اِن لَم تَفعَل فَما بَلَّغتَ رِسالَتَه وَ اللهُ یَعصِمُکَ مِنَ النّاسِ.[۱۰]

ای پیامبر آنچه از خدا بر تو نازل شده به مردم برسان اگر نرسانی تبلیغ رسالت و اداء وظیفه نکرده ای خدا تو را از شر و آزار مردم محفوظ خواهد شد.

$¯RÎ) ß`øtwU $uZø۹¨“tR tø.Ïe%!$# $¯RÎ)ur ¼çms9 tbqÝàÏÿ»ptm: [11]

ما قرآن را بر تو نازل کردیم و ما هم او را محفوظ خواهیم داشت.

در آیه اول خداوند از حفظ و نگهداری رسول الله از شر دشمنان خبر داده و در آیه دوم به محفوظ ماندن قرآن از تحریف و کم و کاست سخن بمیان آمده و در هر دو مورد نیز وعده الهی تحقق یافته.

*                                                                       *      *

سَیَصلی ناراً ذاتَ لَهَب وَ امرأَتهُ حَمّالَۀَ الحَطَبِ فِی جِیدِها حَبلٌ مِن مَسَدٍ. [۱۲]

زود باشد که بدوزخ در آتش شعله ور در افتد و همسرش هیزم آتش افروز دوزخ باشد در حالیکه طنابی از لیف خرما گردن دارد این آیه در زمان حیات ابولهب و همسرش نازل گردیده و حاکی از بقای آنان بر کفر و شرک و دخول در آتش جهنم است، این پیشگوئی نیز همانند پیشگوئیهای دیگر به تحقق پیوست و هر دو نفر تا آخرین لحظات عمر از شرک و کفر دست نکشیدند.

*                                                                       *      *

y‰tãur ª!$# tûïÏ%©!$# (#qãZtB#uä óOä۳ZÏB (#qè=ÏJtãur ÏM»ysÎ=»¢Á۹$# óOßg¨ZxÿÎ=øÜtGó¡uŠs9 ’Îû ÇÚö‘F{$# $yJŸ۲ y#n=÷‚tGó™$# šúïÏ%©!$# `ÏB öNÎgÎ=ö۶s% £`uZÅj3uKã‹s9ur öNçlm; ãNåks]ƒÏŠ ”Ï%©!$# ۴Ó|Ós?ö‘$# öNçlm; Nåk¨]s9Ïd‰t7ãŠs9ur .`ÏiB ω÷èt/ öNÎgÏùöqyz $YZøBr& 4 ÓÍ_tRr߉ç۶÷ètƒ Ÿw šcqä.Ύô³ç„ ’Î۱ $\«ø‹x©    [۱۳]

خداوند بمؤمنین و صالحین از شما جانشین و خلافت اینجا را وعده داده همچنانکه امم صالح پیامبران گذشته جانشین پیشینیان خود شدند علاوه بر خلافت، دین پسندیده آنان را بر همه ادیان تمکین و تسلط عطا کند و بر همه مؤمنان پس از خوف و ترس از دشمنان ایمنی کامل دهد که مرا پرستش کنند، کسانیکه پس از روشن شدن حقیقت کافر شوند در حقیقت فاسقند.

این آیه بیانگر پیروزی حق بر باطل و نشانگر تحقق عدالت و قسط اسلامی و حکومت واحد جهانی مهدی موعود(عج) است و هم اکنون طلیعه آن پیروزی را با استقرار جمهوری اسلامی ایران بر رهبری امام کبیر انقلابیمان مشاهده میکنیم.

ادامه دارد.

 

[۱] – آیه ۴۴ سوره آل عمران

[۲] – آیه ۱۰۲ سوره یوسف

[۳] – آیه ۴۹ سوره هود

[۴] – آیات ۹۴ سوره الحجر

[۵] – آیه ۹ سوره صف

[۶] – سوره قمر آیه ۴۴-۴۵

[۷] – آیه ۸۵ سوره قصص

[۸] – آیه ۲۸ سوره فتح

[۹] – سوره روم آیه ۵-۱

[۱۰] – آیه ۶۷۵ سوره مائده

[۱۱] – آیه ۹ سوره حجر

[۱۲] – سوره تبت آیه ۵-۲

[۱۳] – آیه ۵۵ سوره نور.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *