از آغاز محاکمه سران حزب منحله توده
تا فتنه انگیزی یک گروهک در آستانه انتخابات
آبان ماه ۱۳۶۲ و در آستانه انتخابات مجلس دوم، گروهک نهضت آزادی دست به فتنه‌انگیزی زد، آنان با ادعای آزاد نبودن انتخابات از مردم خواستند در سمیناری با عنوان آزادی انتخابات شرکت کنند، درخواستی که با واکنش و پاسخ مسئولین وقت کشور از جمله نخست‌وزیر وقت مواجه شد.
از سوی دیگر شورای امنیت که در اختیار قدرت‌های حامی صدام بود طی قطعنامه‌ای جانبدارانه و به نفع رژیم بعث عراق خواستار پایان جنگ ایران و عراق شد، درخواستی که با مخالفت جمهوری اسلامی مواجه شد. در سوم آبان همین سال و پیش از تصویب قطعنامه شورای امنیت عراق، سردشت را بمباران شیمیایی کرده بود.
متلاشی شدن خانه‌های تیمی منافقین در مازندران و گیلان، ناکام ماندن توطئه انفجار سفارت ایران در بیروت، تصویب لایحه تشکیل وزارت جهاد سازندگی در مجلس و آغاز محاکمه سران حزب منحله توده از دیگر اخبار آبان و آذر ۱۳۶۲ است.
فتنه‌انگیزی نهضت آزادی در آستانه انتخابات مجلس دوم
آبان‌ماه ۱۳۶۲ و در آستانه برگزاری انتخابات مجلس دوم شورای اسلامی، نهضت آزادی بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن از مردم خواسته شده بود در سمیناری تحت عنوان آزادی انتخابات شرکت کنند.
علی‌اکبر ناطق نوری وزیر کشور وقت، نسبت به برگزاری بدون مجوز این میتینگ سیاسی که قرار بود تحت عنوان سمینار برگزار شود هشدار داد؛ ولی صباغیان ادعا کرد طبق قانون اساسی نیازی به مجوز نیست. دولت وقت نیز در پاسخ به ادعای نهضت آزادی اعلام کرد وزارت کشور نمی‌تواند با برگزاری چنین میتینگی موافقت کند و به این علت برگزاری چنین میتینگی ممنوع است. وزیر کشور وقت در پاسخ به این سئوال که چرا به میتینگ نهضت آزادی مجوز داده نشده است، می‌گوید:
«ما احتمال می‌دادیم در این میتینگ، امت حزب‌الله بریزند و از آن طرف، یک عده زیر چتر آنها جمع شوند و درگیری ایجاد شود و چیزی شبیه جریانات بنی‌صدر و ۳۰ خرداد منافقین پیش آید و مسائل اصلی کشور تحت‌الشعاع قرار گیرند. نتیجتاً ما به آنها اجازه برگزاری میتینگ را ندادیم و طبق قانون هم اجازه داشتیم با برگزاری میتینگ آنها موافقت نکنیم.»
ناطق نوری به ارتباط برگزاری این میتینگ با خارج از کشور اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد:
«جالب اینجاست که می‌بینید رادیوهای بیگانه شروع به تبلیغات بر ضد جمهوری اسلامی می‌کنند و می‌گویند که در ایران حتی به اندازه تشکیل یک سمینار هم آزادی نیست. باید در آینده مشخص شود که چه ارتباطی بین این حادثه‌آفرینی و خبردار شدن رادیوهای بیگانه وجود دارد. به هر حال، نهضت آزادی به‌نحوی می‌خواهد خود را مطرح کند که حیثیت از دست‌رفته‌اش را به دست آورد و این هم به دلیل بیداری ملت، کاری نشدنی است. همان طور که رئیس مجلس و نخست‌وزیر فرمودند، هدف آنها از این گونه حادثه‌آفرینی‌ها، خوراک درست کردن برای رادیوهای بیگانه است و آنها چون احتمال می‌دهند که در آینده انتخاب نشوند، با اعلامیه‌هایشان از همین الآن [می‌خواهند] انتخابات را زیر علامت سئوال ببرند.»
نهضت آزادی به سخنان وزیر کشور که در روزنامه جمهوری اسلامی منتشر شده بود، طی نامه‌ای پاسخ داد. در این نامه به‌شدت از میرحسین موسوی نخست‌وزیر وقت انتقاد شده و آمده بود:
«ما علاقمندیم که به جای پخش اطلاعیه بتوانیم سمینارها و جلسات خود را در روزنامه‌ها اعلام کنیم و برای خود و مدعوین مشکلاتی مانند آنچه پیش آمد فراهم نسازیم؛ ولی روزنامه‌های کثیرالانتشار که متعلق به بنیاد مستضعفان هستند و تحت نظارت نخست‌وزیر در امور بنیاد اداره می‌شوند، حتی حاضر نیستند با اخذ بهاء آگهی‌های تسلیت و کلاس‌های سیاسی‌عقیدتی نهضت آزادی ایران را به اطلاع مردم برسانند. اگر حاکمیت برخلاف قانون همه درها را بر روی حزبی قانونی چون نهضت آزادی ببندد، آیا چاره‌ای جز پخش اطلاعیه آن هم در سطح محدود می‌ماند؟»
در همان زمان نخست‌وزیر وقت در مصاحبه با خبرنگاران به تشکیل کمیته «آزادی انتخابات» واکنش نشان داد و از آن به عنوان پررویی یاد کرد. وی گفت:
«مسئله لیبرال‌ها روشن است. آنها چون یقین پیدا کرده‌اند که مردم بدان‌ها رأی نخواهند داد، برای آمریکا غذا تهیه می‌کنند، ولی بنده به حضرات اطمینان می‌دهم که اگر آنها جرئت کنند رأی خود را خواهند داشت و ما آن را به مردم اعلام خواهیم کرد و اگر واقعاً مردم به آنها رأی دادند، ما به این رأی احترام خواهیم گذاشت.»
موسوی همچنین اظهار داشت:
«در عین حال بنده این اخطار را مجبور هستم بکنم که شعار تأمین آزادی برای انتخابات نمی‌تواند در هنگامه جنگ به عنوان وسیله‌ای جهت تضعیف جبهه‌ها به کار گرفته شود و واقعاً بنده از این همه پررویی متعجبم!»(۱)
بمباران شیمیایی سردشت توسط عراق
در سوم آبان ۱۳۶۲ عراق برای اولین بار شهر مرزی سردشت را با گاز خردل بمباران شیمیایی کرد، بر اثر این بمباران عده‌ای از رزمندگان و گروهی از مردم غیرنظامی اعم از زنان و کودکان مجروح شدند و یا به شهادت رسیدند. این اقدام ارتش عراق چند روز پس از عملیات والفجر ۴ صورت گرفت.
عراق از تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۶۲ تا ۴ آذر همین سال ۱۲ بار با استفاده از توپ، خمپاره و هواپیما اقدام به کاربرد گازهای شیمیایی، عمدتاً در غرب کشور از جمله مناطق نظامی و غیر نظامی پیرانشهر، بازی دراز، مریوان، بانه، پنجوین و پاوه کرد.
ساعت ۵ بامداد سوم آبان ماه ۱۳۶۲، هواپیماهای دشمن روستای باینجان از توابع بانه را بمباران شیمیایی کردند که منجر به شهادت و مصدوم شدن جمعی از اهالی روستا شد. در این حمله از بمب‌های شیمیایی حاوی ترکیبی از آرسنیک و نیتروژن موستارد، موسوم به بمب‌های تاول‌زا استفاده شد.
جمهوری اسلامی در پی استفاده وسیع رژیم عراق از سلاح‌های شیمیایی و سکوت مجامع جهانی تصمیم گرفت برای افشا کردن این جنایت ضد بشری و روشن شدن اذهان مردم جهان، مجروحین را برای ادامه مداوا به کشورهای مختلف اعزام کند.
براساس آمار موجود، در سال ۶۲ حدود ۵۸ نفر، در سال ۶۳ تعداد ۳ نفر، در سال ۶۵ تعداد ۶ نفر، در سال ۶۶ تعداد ۲۴ نفر و در سال ۱۳۶۷ تعداد ۵۳ نفر از مجروحین شیمیایی که شدت جراحت آنان بیشتر بود، به کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، اتریش، هلند، سوئد، سوئیس، بلژیک، ژاپن، اسپانیا و آمریکا اعزام شدند و تحت مراقبت‌های ویژه قرار گرفتند. شدت جراحت بعضی از این قربانیان حملات شیمیایی دشمن به‌حدی بود که معالجات در مورد آنان مؤثر واقع نشد و به شهادت رسیدند.
به طورکلی آمار موجود از کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط رژیم عراق علیه نیروهای ایران حکایت از این دارد که از ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ تا ۳۰ مارس ۱۹۸۴ رژیم عراق ۸۳ بار سلاح شیمیایی به کار برد که بر اثر آن ۱۱۶ تن شهید و ۴۴۵۰ تن مجروح شدند و در مجموع از ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ تا ۸ آوریل ۸۷ عراق حداقل ۱۹۶ بار از سلاح شیمیایی استفاده کرد که ۲۶۲ شهید و ۲۷۳۰۹ مجروح به جای گذاشته است.(۲)
قطعنامه جانبدارانه شورای امنیت برای پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران
۹ آبان ۱۳۶۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطعنامه‌ای جانبدارانه نسبت به رژیم عراق صادر کرد که در آن خواستار پایان دادن به جنگ از سوی طرفین شده بود. شورای امنیت سازمان ملل متحد در جلسه خود پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی سه کشور آفریقایی زئیر، توگو و گایانا را در مورد پایان بخشیدن به جنگ ایران و عراق تصویب کرد. در جلسه شورای امنیت که به ریاست نماینده اردن برگزار شد، قطعنامه مذکور با ۱۲ رأی موافق و سه رأی ممتنع تصویب شد، نیکاراگوئه، مالت و پاکستان به این قطعنامه رأی ممتنع دادند.
طبق قوانین شورای امنیت هر طرح پیشنهادی می‌بایستی قبل از طرح در شورای امنیت به نظر کشورهای درگیر در مسئله رسانده شود، اما پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی اخیر از سوی رئیس شورا دراختیار جمهوری اسلامی ایران گذاشته نشده بود. رجایی خراسانی نماینده وقت کشورمان در سازمان ملل ضمن اعلام عدم پذیرش این قطعنامه از سوی جمهوری اسلامی ایران گفت:
«دلایل عدم پذیرش این قطعنامه در درجه اول خود قطعنامه، زمان ارائه آن و محتوای آن است که نمی‌تواند با توجه به نادیده گرفتن حقوق کشورمان مورد قبول ما باشد. تجارب گذشته ما نیز نشان می‌دهد که قطعنامه‌های شورای امنیت همیشه به نفع متجاوز بوده است.»(۳)
پیش از تصویب این قطعنامه، نخست‌وزیر وقت به حضور امام خمینی«ره» بنیانگذار انقلاب رسید و با ایشان دیدار و گفت‌وگو کرد. نخست‌وزیر در پایان این دیدار در گفت‌وگویی با اشاره به قطعنامه شورای امنیت درباره جنگ تحمیلی گفت:
«شورای امنیت همیشه به عنوان محلی که در آنجا حرف آخر را قدرت‌های بزرگ می‌زنند برای ما مطرح بوده است و طبیعتاً این شورا با اعتقادات و بنیادهای فکری ما در تعارض کامل است و به‌هیج‌وجه ما در خودمان احساس تعهدی در مقابل تصمیمات این شورا نمی‌توانیم بکنیم… تا موقعی که در این شورا حرف قلدرها بر حرف مظلومان پیشی دارد و تا وقتی که ماهیت نظام جمهوری اسلامی ظلم‌ستیزی و مقابله با استکبار است چگونه ما می‌توانیم از این شورا تمکین کنیم.»(۴)
متلاشی شدن خانه‌های تیمی منافقین در گیلان و مازندران
۲۸ آبان ۱۳۶۲ در پی یک روز درگیری، چندین خانه تیمی منافقین در نقاط شهری و جنگلی استان‌های گیلان و مازندران توسط نیروهای کمیته و سپاه متلاشی شدند. براساس گزارش مطبوعات، «با انجام عملیات هماهنگ کمیته‌های انقلاب اسلامی دادستانی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تشکیلات شهری و جنگلی منافقین در استان‌های گیلان و مازندران نابود شدند.»
در بخشی از اطلاعیه سپاه پاسداران در همین زمینه آمده است:
«در این ضربه هماهنگ که همزمان با عملیات پیروزمندانه والفجر ۲ و ۴ انجام شد، ضمن کشته و دستگیر شدن تعداد زیادی از اعضا و هواداران تشکیلات شهری و جنگلی منافقین در استان‌های گیلان و مازندران تعدادی بی‌سیم به همراه انواع مهمات و اسلحه سبک و اسناد درون گروهی به دست آمد.»(۵)
ناکام ماندن توطئه انفجار سفارت ایران در بیروت
۲۸ آبان ۱۳۶۲ توطئه وابستگان به سرویس جاسوسی فرانسه برای منفجر کردن سفارت ایران در بیروت عقیم ماند. در بامداد این روز، نیروهای فرانسوی یک جیپ حامل ۵۰۰ کیلوگرم مواد منفجره را کنار سفارت ایران در بیروت پارک کردند و آن را با پرچم صلیب سرخ پوشاندند. هدف این بود که جیپ با شلیک یک موشک از فاصله صد متری منفجر شود، اما هوشیاری نگهبانان سفارت این نقشه را ناکام گذاشت.
تصویب لایحه تشکیل وزارت جهاد سازندگی در مجلس
۶ آذر ۱۳۶۲ لایحه تشکیل وزارت جهاد سازندگی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. بر اساس این لایحه وزارت جهاد سازندگی با اهداف ذیل تشکیل شد:
۱ـ حرکت به سوی استقلال و خودکفایی کشور با تلاش در جهت بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی روستاها و مناطق عشایری از طریق توسعه‌کشاورزی، دامداری، صنایع روستایی و بازسازی ویرانی‌ها با همکاری دستگاه‌های اجرایی مربوطه و اقشار مختلف مردم.
۲ـ ایجاد زمینه جهت رشد شخصیت والای انسانی روستائیان از طریق مشارکت و نظارت آنان در فعالیت‌های روستایی.
۳ـ بسیج اقشار مردم جهت سازندگی روستاها و فراهم کردن امکان تلاش برای نیروهای مؤمن و ایثارگر جامعه و رشد و تکامل آنها.(۶)
آغاز محاکمه سران حزب توده در دادگاه انقلاب
۱۵ آذر ۱۳۶۲ محاکمه نورالدین کیانوری، بهرام افضلی فرمانده پیشین نیروی دریایی و تنی چند از دیگر سران حزب توده توسط آیت‌الله ری‌شهری در دادگاه انقلاب اسلامی ارتش آغاز شد. روزنامه کیهان در خبری پیرامون آغاز محاکمه این افراد نوشت:
«اولین جلسه محاکمه ۵ تن از رهبران سازمان مخفی حزب منحله توده صبح امروز [۱۵ آبان ۱۳۶۲] در دادگاه انقلاب اسلامی ارتش به ریاست حجت‌الاسلام ری شهری تشکیل شد. محاکمه‌شدگان عبارتند از: نورالدین کیانوری، ناخدای سابق بهرام افضلی (فرمانده سابق نیروی دریایی)، محمد مهدی پرتوی، امیر معزز، شاهرخ جهانگیری.»
دادگاه ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه صبح با قرائت آیاتی از کلام‌الله مجید رسمیت یافت، سپس حجت‌الاسلام ری‌شهری رئیس دادگاه انقلاب اسلامی ارتش ضمن تشریح چگونگی دستگیری و عملکرد اعضای مخفی حزب منحله توده و نحوه محاکمه آنان گفت:
«در ابتدا اعضای سازمان مخفی حزب توده محاکمه خواهند شد تا دادگاه با بصیرت کامل‌تری نسبت به محاکمه اعضای کادر مرکزی اقدام نماید…پس از محاکمه کادر مخفی، محاکمه سران حزب توده در این دادگاه آغاز خواهد شد.»(۷)
مهدی پرتوی یکی از متهمین در اولین جلسه محاکمه گفت:
«ما با کمک شوروی می خواستیم وضعی شبیه افغانستان در ایران به وجود آوریم.»
در این جلسه همچنین اعلام شد: «شوروی یک سری اطلاعات از حزب توده می‌خواست که ما آن را از افضلی گرفتیم و به آنها دادیم.»
در اولین جلسه دادگاه همچنین گفته شد:
«به اعضای نظامی و مخفی حزب توده رهنمود داده می‌شد که باید عقایدشان را بپوشانند و حتی منافقانه تظاهر به اسلام بکنند تا به این ترتیب بتوانند موقعیتشان را تثبیت کنند.»(۸)
پی‌نوشت‌ها
۱ـ کیهان، ۸ آبان ۱۳۶۲، ص ۱٫
۲ـ عراق در جنگ تحمیلی، ۳ هزار و ۵۰۰ بار ایران را بمباران شیمیایی کرد، پایگاه اطلاع رسانی قربانیان سلاح‌های شیمیایی، ۲۶ شهریور ۱۳۹۴٫
۳ـ کیهان ، ۱۰ آبان ۱۳۶۲، ص ۳٫
۴ـ اطلاعات، ۹ آبان ۱۳۶۲، ص ۳٫
۵ـ اطلاعات، ۲۸ آبان ۱۳۶۲، ص ۲٫
۶ـ قانون تشکیل وزارت جهاد سازندگی، سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
۷ـ کیهان، ۱۵ آذر ۱۳۶۲، ص ۲٫
۸ـ جمهوری اسلامی، ۱۶ آذر ۱۳۶۲، ص ۱٫