مقاومت و ایستادگی در هیئت یک مکتب، تفکر و راه، ویژگی برجسته رهبران الهی است و آنان در مقابل مشکلات و موانع و به‌خصوص در مواجهه با جبهه باطل و طاغوت‌ها، مقاومت خویش را به رخ همگان کشیدند و با تکیه بر وعده نصرت الهی به پیروزی نائل شدند. امام خمینی(ره) و در پی ایشان، مقام معظم رهبری، نمونه‌های عینی و موفق «مقاومت» در جهان معاصر هستند. رهبر معظم انقلاب اسلامی در سه دهه اخیر، تصویر زیبایی از منطق دینی و عقلانی مقاومت را در مقاطع مختلف ارائه کرده‌اند. در این مجال مروری اجمالی بر دیدگاه‌های ایشان در این زمینه خواهیم داشت:
معنای مقاومت
مقاومت یعنی انتخاب راه حق و درست و حرکت در آن مسیر به‌گونه‌ای که هیچ مانعی نتواند انسان را متوقف یا منصرف سازد.
مقاومت امام
مهم‌ترین ویژگی مکتب، اندیشه، تفکر و راه امام، تفسیر عینی و عملی مفهوم قرآنی ایستادگی، مقاومت، تسلیم‌ناپذیری در مقابل طاغوت‌ها، مشکلات و موانع است. امام حقیقتاً بسیاری از آیات قرآن را با عملکرد و مقاومت خود معنا کرد. خداوند رسول خویش را این‌گونه به مقاومت دعوت می‌کند، «فَلِذالِکَ فَادعُ وَاستَقِم کَما اُمِرتَ وَ لا تَتبِع اَهواءَهُم»؛(۱). امام خمینی(ره) نیز با پیروی از رسول مکرم اسلام(ص) در برابر هر نوع تهدید، تطمیع و فریبی مقاومت ورزیدند.
دشمنان مقاومت
استکبار جهانی با ظلم و جور همزاد و هم‌ذات است. تا آغاز نهضت عظیم امام، بیش از دویست سال از سلطه و جور کشورهای استعمارگر بر مستضعفین عالم در آسیا، آفریقا و امریکای لاتین می‌گذشت. انگلیس در هند و کشورهای منطقه، فرانسه در آفریقا، الجزایر و کشورهای دیگر و نیز برخی از کشورهای اروپایی، در کشورهای به تعبیر خودشان جهان سوم، مشغول غارت و چپاول و استثمار بودند. بدیهی است که حضور حکومتی در قلب منطقه‌ی حساس خاورمیانه با شعار ظلم‌ستیزی و حمایت از مظلوم حمایت می‌کند برای دنیای استکبار قابل تحمل نبود، لذا از روز اولِ پیروزی انقلاب، دشمنی‌های خود را به اشکال مختلف آغاز کردند. امام برای مواجهه با این تهاجم ناجوانمردانه، نظریه مقاومت را مطرح و پایه‌گذاری کردند و مسیر دستیابی به سرافرازی و رستگاری در دنیا وآخرت را نشان دادند.
گستره مقاومت
ایده مقاومت به‌تدریج از مرزهای جمهوری اسلامی فراتر رفت. انقلاب اسلامی بر خلاف توطئه‌های دشمنان داخلی و خارجی که همواره خرده می‌گرفتند که ایران در پی صدور انقلاب است، انقلاب صادر شد. انقلاب اسلامی به عنوان تفکر و راهی مبتنی بر احکام و معارف اسلامی، مورد قبول مسلمانان راستین عالم قرار گرفت و پیام آن را دریافت کردند. امروز در منطقه غربِ آسیا، مقاومت کلمه مشترکِ ملت‌های مسلمان و تنها راه دستیابی به استقلال و سرفرازی واقعی است. البته گروه‌هائی چون حزب‌الله لبنان با الگو قرار دادن مقاومت، دشمن صهیونیستی را در موضع انفعال قرار داده‌اند و برخی هنوز جرئت ورود به میدان مبارزه را پیدا نکرده‌اند. شکست‌های مستمر رژیم صهیونیستی و امریکا در عراق، سوریه، لبنان، فلسطین و… ثمره ایستادگی گروه‌های مقاومت است.
مقاومت واکنش طبیعی هر ملت آزاده
هر ملتی که برای شرف، هویت و انسانیت خود ارزش قائل است، در برابر ظلم و زور مقاومت می‌کند، امتناع می‌کند، ایستادگی می‌کند؛ خود این، یک دلیل مستقل و قانع‌کننده است.
عقب‌گرد دشمن در برابر مقاومت
مقاومت موجب عقب‌نشینی دشمن می‌شود، برخلاف تسلیم. وقتی که دشمن به شما زور می‌گوید، اگر شما یک قدم به عقب برداشتید، او جلو می‌آید؛ بدون تردید. راه این‌که او جلو نیاید، این است که شما بِایستید. ایستادگی و مقاومت کردن در مقابل زیاده‌خواهی دشمن و زورگیری دشمن و باج‌خواهی دشمن، راه جلوگیری از پیش آمدنِ او است؛ پس صرفه با مقاومت است.
هزینه کمتر از هزینه تسلیم
مقاومت البته هزینه دارد، بدون هزینه نیست، اما هزینه‌ی تسلیم در مقابل دشمن بیشتر است از هزینه‌ی مقاومت. وقتی شما در مقابل دشمن تسلیم می‌شوید، باید هزینه بدهید… امروز دولت سعودی هم دلار می‌دهد، هم بر طبق خواست آمریکا موضع‌گیری می‌کند، هم توهین می‌شنود؛ به او می‌گویند «گاو شیرده»!.
هزینه‌ی سازش، هزینه‌ی تسلیم، هزینه‌ی عدم مقاومت، از هزینه‌ی مقاومت به مراتب بیشتر است.
پیروزی در گرو مقاومت
این بخشِ قرآنیِ وعده‌ی الهی است. خداوند متعال در آیات مکرر قرآن این وعده را داده است که اهل حق، طرفداران حق، پیروز نهایی‌اند؛ آیات فراوان قرآن بر این معنا دلالت می‌کند. ممکن است قربانی بدهند؛ اما در نهایت شکست نمی‌خورند؛ آنها پیروز هستند:
«وَ لَیَنصُرَنَّ اللهُ مَن یَنصُرُه»(۲). «اَم یُریدونَ کَیدًا فَالَّذینَ کَفَروا هُمُ المَکیدون؛»(۳) خیال می‌کنند دارند زمینه‌سازی می‌کنند، توطئه برای جبهه‌ی حق و مقاومت درست می‌کنند، [اما] نمی‌دانند که توطئه علیه خود آنها دارد چیده می‌شود طبق طبیعت و سنت الهی.
مقاومت به عنوان یک امر ممکن
مقاومت یک امر ممکن است؛ درست نقطه‌ی مقابلِ فکر غلطِ کسانی که می‌گویند و تبلیغ می‌کنند که «آقا! فایده‌ای ندارد؛ چه‌طور می‌خواهید مقاومت کنید؟ طرف، گردن‌کلفت است، طرف قوی است…». خطای بزرگ، این است که کسی تصور کند که در مقابل گردن‌کلفت‌های عالَم نمی‌شود مقاومت کرد، این اشتباه در محاسبه است.
قدرت مقاومت
خطای محاسباتی در هر قضیه‌ای ناشی از این است که ما عوامل گوناگون این قضیه را درست نبینیم. آنجایی که بحث بر سر یک مقابله است، بر سر یک برخوردِ دو جبهه با یکدیگر است، خطای محاسباتی از اینجا ناشی می‌شود که ما جبهه‌ی خودمان را هم درست نشناسیم، جبهه‌ی مقابل را هم درست نشناسیم؛ وقتی نشناختیم، در محاسبه اشتباه می‌کنیم؛ اگر درست شناختیم، محاسبه‌ی ما جور دیگری خواهد بود. من عرض می‌کنم که ما در محاسباتی که باید در مسئله‌ی مقاومت در مقابل زورگویان عالَم داشته باشیم، باید حقایق مربوط به این زورگویان را درست بدانیم، حقایق مربوط به خودمان را هم بدانیم. یکی از این حقایق، «قدرت مقاومت» است.
هدف مقاومت
هدف مقاومت عبارت است از رسیدن به نقطه بازدارندگی. هم در اقتصاد، هم در مسائل سیاسی کشور، هم در مسائل اجتماعی، هم در مسائل نظامی باید به نقطه‌ای برسیم که این نقطه بازدارنده باشد، یعنی بتواند جوری خود را نشان بدهد که دشمن را از تعرض به ملت ایران در همه‌ی زمینه‌ها منصرف کند؛ دشمن ببیند فایده‌ای ندارد و با ملت ایران نمی‌تواند کاری بکند. ما امروز در بخش نظامی تا حدود زیادی به این بازدارندگی رسیده‌‌ایم.
راهبرد مقاومت
مواجهه‌ی ما با مسائل‌مان و با دشمنان‌مان باید اولاً شجاعانه باشد، مرعوبانه نباشد؛ ثانیاً امیدوارانه باشد، مأیوسانه نباشد؛ ثالثاً عاقلانه و خردمندانه باشد، هیجانی و احساساتیِ سطحی نباشد؛ [رابعاً] مبتکرانه باشد، از روی انفعال نباشد؛ ابتکار کنیم؛ اگر به این کیفیت حرکت کردیم، اگر این جور حرکت کردیم، بدانید ملت ایران در مواجهه‌ی با همه‌ی قدرت‌های بزرگ توفیق خواهد یافت و خواهد توانست پیش برود.(۴)
پی نوشت:
- شوری، بخشی از آیه ۱۵؛ «بنابراین به دعوت پرداز، و همان‌گونه که مأمورى ایستادگى کن، و هوس‌هاى آنان را پیروى مکن….»
- حج، بخشی از آیه ۴۰؛ «… و قطعاً خدا به کسى که [دین] او را یارى می‌کند، یارى می‌دهد…»
- طور، آیه ۴۲؛ «یا می‌خواهند نیرنگى بزنند؟ [ولى] آنان که کافر شده‌اند، خود دچار نیرنگ شده‌اند».
- منتخبی از رهنمودهای آیت‌الله خامنه‌ای در مراسم سی‌امین سالگرد رحلت امام خمینی(رحمه‌الله).