وقتی در کوچه‌های تاریخ، سیر بلوغ انسان را جستجو می‌کنی، بی‌تردید تندترین پیچ آن را در موضوع زن درمی‌یابی. زن، مظلوم همیشۀ تاریخ در موضع فرودستی قرار گرفته و همواره از حقوق الهی و انسانی خویش بازمانده است. این بازماندگی زمانی به جهالت مردانه مربوط بود و در جاهلیت بادیه‌نشینان عرب تجلی یافت. زمانی نیز ریشه در جهالت زنانه داشت. امروز اوج جهالت زنانه را در دنیای مدرن شاهدیم که چگونه به بهای برابری زنان با مردان، حقوق و مرتبه آنان در معرض تاراج نظام سرمایه‌داری قرار گرفته است.
روزگاری انقلاب پیامبر(ص) و ظهور اسلام، رستاخیزی را در هویت زن رقم زد و او را از مرتبه جنس دوم به مقامی فراتر از بهشت اعتلا بخشید. پیامبر(ص) زن را از زنده به گور شدن به مقام احیاگری جامعه رساند.
در قرن اخیر نیز انقلاب اسلامی توانست هویت گمشده زن ایرانی را در یغمای بیدادگرانه پهلوی احیا کند و او را در همه عرصه‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی به سربلندی و عزت رهنمون شود.
اندیشمندان جهان در سراسر تاریخ، به‌ویژه در دوره معاصر، در آثار مکتوب و کلام خود به موضوع زن پرداخته و آن را با وقایع اجتماعی روز تحلیل کرده‌اند. در این میان رهبر انقلاب نیز با نگاهی عمیق در فرازهای مختلف، دیدگاه‌های خود را در عرصه زن و خانواده بیان داشته‌اند.
در این مجال برآنیم تا جایگاه و هویت زن را از نظرگاه ایشان به تامل بنشینیم.
می‌خواهی بدانی اسلام به زن چه نگاهی دارد؟ این سئوال را رهبری این گونه پاسخ میدهند:
«اولاً نگاه اسلام به جنسیت یک نگاه درجه دو است. نگاه اول و درجه یک، حیث انسانیت است که در آن، جنسیت اصلاً نقشی ندارد. جنسیت یک امر ثانوی و عارضی است که در کارکردهای زندگی معنا پیدا می‌کند و در مسیر اصلی بشر هیچ تأثیری ندارد و معنا پیدا نمی‌کند.»(۱)
این پاسخ قاطعی است به دشمنان اسلام که شبهات نامعقولی را درباره نگاه اسلام به زن بیان می‌کنند. باید دید در این میان نگاه سکولاریست‌های غربی به زن انسانی‌تر است یا نگاه اسلام؟
در نگاه خداوند، زن برتر است یا مرد؟ رهبری در پاسخ به این پرسش می‌فرمایند:
«زن پیش خدای متعال مثل مرد است. در طی مراتب معنوی و الهی بین این دو جنس هیچ تفاوتی نیست. در این جاده تکامل و تعالی، آنکه حرکت می‌کند، انسان است. در حقوق اجتماعی و حقوق شخصی و فردی بین زن و مرد تفاوتی وجود ندارد. در چند مسئله بر اساس اقتضای طبیعت زن و مرد، امتیازاتی به زن و در چند مسئله امتیازاتی به مرد داده شده است. اسلام متین‌ترین، منطقی‌ترین و عملی‌ترین قوانین و حد و مرزهایی را که ممکن است انسان در زمینه مسئله جنسیت فرض کند، در خود دارد.»(۲)
نگاه اسلام به شخصیت زن چگونه است؟ رهبری با ذکر مثالی چنین پاسخ میدهند:
«اسلام به زن شخصیت می‌دهد. در اسلام وقتی می‌خواهند برای مؤمن نمونه بیاورند، از زنان نمونه می‌آورند. «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ آمَنُوا اِمْرَأَهَ فِرْعَوْنَ…»(تحریم/۱۱) این نفر اول «و مریم بنت عمران» نمونه دوم. دو زن برای «لِّلَّذِینَ کَفَرُوا»: «اِمْرَأَهَ نُوحٍ وَاِمْرَأَهَ لُوطٍ» (تحریم/۱۰). یعنی زن را نه فقط محور و عبرت و آینه‌ای برای زنان، بلکه برای کل جامعه قرار می‌دهد. این در مقابله با نگاه انحرافی و غلطی است که در نظام‌های طاغوتی نسبت به زنان وجود داشته است.»(۳)
***
آیا زن در نظام خلقت، امتیاز ویژه‌ای دارد؟ رهبری این امتیاز را با ظریف‌ترین کلمات نشانت میدهند:
«در طبیعت الهی زن چنان لطافت و زیبایی و گرمای محبتی وجود دارد که می‌تواند هم خود و هم محیط پیرامونش را چه در داخل خانه، چه در هر محیطی که باشد، به طرف معنویت و پیشرفت و علو مقامات علمی و عملی سوق دهد و پیش برد.»(۴)
***
همیشه مرد را توانمندتر از زن ترسیم کرده‌اند. چگونه می‌توان قدرت زن را با مرد برابر دانست و این معادله چگونه می‌تواند تحقق پیدا کند؟ مقام معظم رهبری در پاسخ به این پرسش می‌فرمایند:
«زن با قوت زنانه خود که خدای متعال در وجودش به ودیعه گذاشته و مخصوص زن است، همراه با ایمانی عمیق و با استقرار ناشی از اتکای به خداوند و با عفت و پاکدامنی می‌تواند در جامعه نقشی استثنایی را ایفا کند؛ نقشی که هیچ مردی قادر به ایفای آن نیست. مثل کوه استواری از ایمان و در عین حال همچون چشمه جوشانی از عاطفه و محبت و احساسات زنانه، تشنگان و محتاجان نوازش را از چشمه صبر و حوصله و عاطفه خود سیراب کند. انسان‌ها در چنین آغوش پربرکتی است که می‌توانند تربیت شوند. اگر زن با این خصوصیات در عالم وجود نبود، انسانیت معنا پیدا نمی‌کرد.»(۵)
***
ده‌ها سال است که جنبش‌های حامی حقوق زن، علم دفاع از کرامت زن را بالا برده‌اند. در گوشه و کنار جهان، زنان خواهان کرامات انسانی هستند. کرامت زن در نگاه رهبری این گونه معنا می‌شود:
«ما زن را به عفت، عصمت، حجاب، عدم اختلاط و آمیزش بی‌حد و مرز میان زن و مرد، حفظ کرامت انسانی، آرایش نکردن در مقابل مرد بیگانه دعوت می‌کنیم. این بد است؟ این کرامت زن مسلمان و کرامت زن است.»(۶)
***
کرامت زن جز در سایه هویت او معنا پیدا نمی‌کند. تمدن امروز هویت زن را در استقلال او و در برابری با مردان می‌جوید. در این آشفته بازار مدرنیته، ارمغان اسلام برای هویت زنانه را از کلام رهبری می‌شنویم:
«هویت اسلامی این است که زن در عین اینکه هویت و خصوصیات زنانه‌‌ای چون احساسات رقیق، عواطف جوشان، مهر و محبت، رقت و صفا و درخشندگی زنانه را برای خود حفظ می‌کند، در میدان ارزش‌های معنوی‌ای چون علم، عبادت، تقرب به خدا و در عرصه مسائل اجتماعی و سیاسی و ایستادگی و صبر و مقاومت و حضور و خواست و درک سیاسی، شناخت کشور، آینده خود، هدف‌های علمی و بزرگ و اهداف اسلامی مربوط به کشورها و ملت‌های اسلامی، توطئه‌ها و روش‌های دشمن و ایجاد عدل و انصاف و محیط آرامش و سکونت در داخل خانواده پیشرفت کند.»(۷)
***
انسان موجودی چند بعدی است و فردیت، مهم‌ترین بعد شخصیت اوست. در نگاه رهبری، بعد فردی زن این گونه طراحی شده است:
«زن مسلمان باید در راه فرزانگی و علم و خودسازی معنوی و اخلاقی تلاش کند؛ در میدان هر جهاد و مبارزه‌ای پیشقدم و نسبت به زخارف دنیا و تجملات بی‌اعتنا باشد. عفت و عصمت و طهارت او باید در حدی باشد که چشم و نظر هرزه بیگانه را به خودی خود دفع کند.»(۸)
***
راه میان‌بر برای حل مشکلات فرهنگی جامعه چیست و زن چه نقشی در آن دارد؟ رهبری این معما را در کوتاه‌ترین کلمات حل می‌کنند:
«اگر زن‌ها با قرآن مأنوس بشوند، بسیاری از مشکلات جامعه حل خواهند شد؛ چون انسان‌های نسل بعد در دامن زن پرورش پیدا می‌کنند و زن مأنوس با قرآن می‌تواند در تربیت فرزند تأثیرات عمیقی داشته باشد.»(۹)
***
زنان فمینیسم خواهان خروج از خانه هستند. زنان مدرن معتقدند تا وقتی از خانه بیرون نیایند، نمی‌توانند با مردان حقوق برابر به دست بیاورند. با خود فکر می‌کنی، از وقتی چشم باز کرده‌ای، زن را در خانه و در سنگر خانه‌داری دیده‌ای و می‌خواهی بدانی که آیا خانه‌داری مانع رشد زن است؟ رهبری شفاف‌تر از همه اندیشمندان دنیا جواب این سئوال جهانی را این گونه پاسخ میدهند:
«یکی از مهم‌ترین وظایف زن خانه‌داری است. بنده عقیده ندارم به اینکه زن‌ها نباید در مشاغل اجتماعی و سیاسی کار کنند؛ اما اگر چنانچه این به معنای این باشد که ما به خانه‌داری به چشم حقارت نگاه کنیم، این می‌شود گناه. خانه‌داری یک شغل بزرگ، مهم، حساس و آینده‌ساز و فرزندآوری یک مجاهدت بزرگ است.»(۱۰)
***
زن چه خانه‌دار باشد و چه بیرون از خانه، در هر صورت همسری دارد و نقش همسری با او آمیخته است. در نگاه رهبری رابطه همسری برای زن چنین مفهوم و جایگاهی دارد:
«نقش همسری ولو اصلاً نقش مادری وجود نداشته باشد، فوق‌العاده است. فرض کنید زنی یا مایل به زایمان نیست و یا به هر دلیلی امکان زایمان برایش وجود ندارد، اما همسر است. ما اگر بخواهیم مرد در جامعه موجود مفیدی باشد، باید این زن در داخل خانه همسر خوبی باشد؛ والا نمی‌شود.»(۱۱)
«این رابطه انسانی براساس محبت و رابطه عاطفی استوار است. یعنی زن و شوهر باید به هم محبت داشته باشند و همین محبت، همزیستی آنها را آسان خواهد کرد.»(۱۲)
***
در کتاب‌ها و سایت‌های جهانی زنان در تمدن مدرن، در جستجوی حق تسلط بر بدن هستند و به همین خاطر به مادری تن نمی‌دهند. رهبری به این جاهلیت مدرن این گونه پاسخ میدهند:
«فرزندآوری یکی از مهم‌ترین وظایف و مجاهدت‌های زنان است. فرزندآوری در حقیقت هنر زن است. اوست که زحماتش را تحمل می‌کند، رنج‌هایش را می‌برد و خدای متعال ابزار پرورش فرزند، عاطفه، احساسات و اندام‌های جسمانی‌اش را به او داده است. این هنر زن‌هاست. مادر می‌تواند فرزندان را به بهترین وجه تربیت کند. تربیت فرزند به وسیله مادر، مثل تربیت در کلاس درس نیست؛ بلکه با رفتار، گفتار، عاطفه، نوازش، با لالایی خواندن و زندگی کردن است.»(۱۳)
***
رقابت بی‌اندازه زنان را برای حضور در اجتماع، برای بیرون‌آمدن از خانه، برای داشتن شغلی هرچند با حقوق ناچیز می‌بینی و می‌خواهی بدانی نظر رهبری درباره این وضعیت چیست:
«بنده با انواع مشارکت‌های اجتماعی اعم از اشتغال اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فعالیت‌های خیرخواهانه موافقم. اینها همه خوبند. منتهی دوسه اصل را نباید نادیده گرفت. یک اصل این است که کار اساسی یعنی کار خانه و خانواده و همسر و کدبانویی و مادری را تحت‌الشعاع قرار ندهد. شدنی هم هست. به نظرم می‌رسد مواردی داشته‌ایم که خانم‌هایی این گونه عمل کرده‌اند. دومین موضوع، مسئله محرم و نامحرم است که در اسلام امری جدی است.»(۱۴)
***
عطش زنان امروز برای الگو قرار دادن غرب در فضای مجازی برای چیست و چه چیزی آنها را چنین مشتاق کرده است؟ رهبری کنه ماجرا را برایت شرح میدهند:
«فرهنگ غربی را باید در ادبیات غربی جستجو کرد. کسانی که با ادبیات اروپایی آشنایی دارند می‌دانند در چشم فرهنگ اروپایی از قرون وسطی و بعد از آن تا اواسط قرن فعلی، زن موجود درجه دومی بوده است. هرچه غیر از این ادعا کنند، خلاف است.»(۱۵)
***
برنامه دنیای غرب برای زنان چیست؟
رهبری در جملاتی کوتاه از این اهدف پرده‌برداری می‌کند:
«اروپایی‌ها می‌خواهند زن به سبک اروپایی را در جامعه رواج بدهند که عبارت است از سبک مُد و مصرف و آرایش در انظار عموم و ملعبه قرار دادن مسائل جنسی. می‌خواهند این چیزها را به وسیله زنان رواج دهند.»(۱۶)
«امروز در دنیا کاری کرده‌اند که یکی از مهم‌ترین وظایف زن این است که جلوه‌گری کند و زیبایی‌های خودش را در معرض التذاد مردان قرار دهد. این شده خصوصیت حتمی و لازم زن! اسم این را گذاشته‌اند آزادی . اسم نقطه مقابلش را گذاشته‌اند اسارت! در حالی که احتجاب زن و حجاب قرار دادن زن برای خود، تکریم و احترام زن و ایجاد حریم برای زن است. این حریم را شکسته‌اند و روز به روز هم بیشتر می‌شکنند.»(۱۷)
***
آیا احترام‌ها و پست و مقام‌هائی که در غرب به زن داده‌اند، همه درراستای سیاست‌های شیطانی ابرقدرت‌ها و همه صحنه‌سازی برای زیبا معرفی کردن فرهنگ اومانیسم بوده است؟ در این میان کرامت زن چه می‌شود؟رهبری جواب میدهند:
«بزرگ‌ترین ضربه و اهانت به کرامت زن را سیاست غربی انجام می‌دهد. در یک مجلس رسمی، یک مرد باید با لباس رسمی بیاید، پاپیون بزند، یقه‌اش بسته باشد، آستینش هم تا سرمچ باشد. نه اجازه دارد شلوارک بپوشد و نه اجازه دارد تی‌شرت بپوشد؛ اما یک خانم در همان جلسه رسمی، حتماً باید بدنش عریان باشد و اگر پوشیده کامل و بدون جذابیت‌ها بیاید، محل اشکال است. این شده عرف. افتخار هم می‌کنند. چه ضربه‌ای برای زن از این بالاتر؟ الگو درست کردن برای زنان به این شکل ـ زنان خودشان را می‌گویم کشورهایی که دنباله رو آن‌هایند نه زنان ما را ـ بزرگ‌ترین ضربه‌هایی است که دارند می‌زنند. بنابراین نباید در مقابل این فرهنگ غلط انفعال داشت.»(۱۸)
***
در غرب هم خانواده وجود دارد. اگر زن به انحطاط کشیده شده و دیگر نقش ایثارگرانه زنانه را دنبال نمی‌کند، پس چگونه هنوز هم در دنیای مدرن، زندگی خانوادگی رونق دارد؟ رهبری به همه این شبهات در چند جمله عمیق پاسخ داده‌اند:
«یک جامعه اسلامی بدون بهره‌مندی کشور از نهاد خانواده سالم و سر زنده و با نشاط اصلاً امکان پیشرفت ندارد. حالا نقض غرض نشود که شما می‌گویید در غرب خانواده نیست، پیشرفت هم هست. آنچه امروز در ویرانی بنیان خانواده در غرب روز به روز بیشتر دارد ظاهر می‌شود، اثرش را خواهد بخشید. هیچ عجله‌ای نباید داشت. حوادث جهانی و حوادث تاریخی زود بازده نیستند اینها به‌تدریج اثر خواهند گذاشت. آن روزی که غرب به این پیشرفت‌ها دست پیدا کرد، هنوز خانواده سرجای خودش بود. حتی مسئله جنسیت با همان رعایت‌های اخلاقی جنسی، البته نه به شکل اسلامی، بلکه به شکل خاص خود وجود داشت. این بی‌بندوباری‌ها و اباحه‌گری‌ها به‌تدریج در آنجا به وجود آمدند. وضع امروز هم فردای بسیار تلخ و سختی را برای آنها رقم می‌زند.»(۱۹)
پی‌نوشت‌ها
- بیانات در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی با موضوع زن و خانواده، ۱۴/۱۰/۹۰٫
- بیانات در جمع مداحان، ۱۱/۰۲/۹۲٫
- بیانات در دیدار جمعی از بانوان قرآن پژوه کشور، ۲۸/۰۷/۸۸٫
- بیانات دردیدار اقشار مختلف مردم، ۲۵/۰۳/۸۴
- بیانات دردیدار اقشار مختلف مردم، ۲۵/۰۳/۸۴٫
۶٫بیانات در دیدار گروهی از بانوان به مناسبت فرخنده میلاد حضرت زهرا، ۲۰/۰۹/۷۱٫
- بیانات در دیدار گروه کثیری از بانوان، ۳۰/۰۶/۷۹٫
- بیانات در دیدار گروهی از بانوان به مناسبت میلاد حضرت زهرا(س)، ۲۵/۰۹/۷۱٫
- بیانات در دیدار گروهی از بانوان قرآن پژوه کشور، ۲۸/۰۷/۸۸
۱۰٫بیانات در دیدار جمعی از مداحان، ۱۱/۰۲/۹۲٫
۱۱٫بیانات در نشست اندیشه‌های راهبردی با موضوع زن و خانواده، ۱۴/۱۰/۹۰٫
۱۲٫خطبه عقد، ۰۴/۰۹/۷۵٫
- بیانات در دیدار جمعی از مداحان، ۱۱/۰۲/۹۲٫
- بیانات در نشست اندیشه‌های راهبردی با موضوع زن و خانواده، ۱۴/۱۰/۹۰٫
- بیانات در همایش بزرگ بانوان، ۳۰/۰۷/۷۶٫
- بیانات در دیدار بسیاری از پرستاران به مناسبت میلاد حضرت زینب، ۲۲/۰۸/۷۰٫
- بیانات در جمع مداحان، ۱۱/۰۲/۹۲٫
- بیانات در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی با موضوع زن و خانواده، ۱۴/۱۰/۹۰٫
۱۹٫همان