بی‌پرده با تاریخ / مروری بر وقایع ماه‌های دی و بهمن ۱۳۶۴
تاریخ این مرز و بوم در ماه‌های دی و بهمن ۱۳۶۴ برای ملت ایران رویدادهای غرورانگیزی را ثبت کرده است، از سفر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رئیس جمهور وقت کشورمان به هفت کشور از جمله پاکستان که با استقبال بی‌سابقه مردم این کشور روبه رو شد تا استقامت و پایداری رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد که به فتح فاو در عملیات والفجر ۸ منتهی گردید؛ از جمله رخدادهای شیرین این دو ماه هستند.
با هم به مروری گذرا به رخدادهای این دو ماه از تاریخ «دهه ۶۰» می‌پردازیم:
فاو چگونه از دست رژیم بعث آزاد شد؟
در ۲۰ بهمن ماه ۱۳۶۴ عملیات غرور آفرین «والفجر ۸» آغاز شد. این عملیات از بسیاری جهات با سایر عملیات‌ها تفاوت‌های بارزی داشت، چون انجام آن بر روی کاغذ و به نظر قریب به اتفاق فرماندهان جنگ در جهان، غیرممکن به نظر می‌رسید.
عبور از رودخانه، همواره یکی از مشکلات ارتش‌های جهان است، اما نیروهای عمل‌کننده در این عملیات با عبور از رودخانه اروند که به رودخانه وحشی مشهور است، جهانیان را به تعجب و ملت ایران را به غرور واداشتند!
با فتح خرمشهر، دشمن در صحنه رویارویی با رزمندگان اسلام به لاک دفاعی فرو رفت. پیروزی‌هایی که پس از آن به دست آمد، برتری قدرت ایران را در جبهه‌های جنوب آشکار کرد. این روند تا سال ۱۳۶۴، یعنی شروع حمله ایران به شبه جزیره «فاو» ادامه داشت.
عملیات در اروند، پس از بررسی‌های لازم و استفاده از تجربیات و به کارگیری تدابیر مهم نظامی و اطلاعاتی، انجام شد. این تدابیر در سه بخش مهم یعنی آموزش، شناسایی و تدارک متمرکز بود. آموزش نیروهای ایرانی در یگان‌های مختلف، با روحیه‌های بالا ادامه یافت و تعدادی از گردان‌ها، آموزش‌های تخصصی و ویژه دیدند. به‌موازات آن، شناسایی منطقه و بررسی همه عوامل دخیل در عملیات انجام گرفت.
این کار با حساسیت و وسواس زیاد از سوی فرماندهان دنبال می‌شد. سعی بر آن بود که دشمن به‌هیچ‌وجه متوجه کوچک‌ترین حرکتی در منطقه نشود، زیرا این قطعه از جبهه برای عراق اهمیت ویژه‌ای داشت. فاو، زمینی است محصور در میان رودخانه اروند، خلیج فارس و خور عبدالله که از سمت خشکی به بصره منتهی می‌شود.
اهداف عملیات والفجر ۸ موارد زیر بود:
*قطع ید دشمن بعثی از دریا و تامین امنیت راه‌های دریایی خلیج‌فارس و دور کردن آتش دشمن از شهرهای مرزی جمهوری اسلامی ایران
*تسخیر پایگاه‌های موشکی و تاسیسات مخابراتی رژیم بعث عراق
*قطع شریان صدور نفت از طریق اسکله‌های الامیه و الوکر و وارد کردن ضربه اقتصادی و نظامی بر دشمن
*شکست رویای ضربه‌ناپذیری رژیم صدام در این منطقه همراه با نمایش قدرت و توان رزمی نیروهای ایران.
تجاربی که در عملیات والفجر ۸ به کمک نیروهای ایران آمد!
در طرح‌ریزی مانور عملیات «والفجر ۸» دو عامل بسیار موثر بودند:
۱- تجارب عملیات بدر در جزایر مجنون
۲- پیچیدگی‌های خاص این عملیات
«محسن رضایی» فرمانده وقت سپاه پاسداران در جمع فرماندهان در این باره گفت: در عملیات «والفجر ۸» باید کل تجارب جنگ به کار گرفته شود. «جنگ شهری، جنگ در دشت، جنگ در آب».
در واقع عملیات فاو، صحنه بروز تمام قابلیت‌های نظامی، ابتکار عمل و خطر پذیری سپاه پاسداران برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی بود. در طراحی مانور این عملیات مسایل مهمی وجود داشتند که درباره آنها ساعت‌ها بحث کارشناسی شد.
سرانجام در ساعت ۱۰ و ۲۲ دقیقه روز بیستم بهمن ماه ۱۳۶۴، «محسن رضایی» فرمانده کل سپاه با قرائت رمز عملیات دستور حمله را صادر کرد:
بِسمِ‌ٱللّهِ ٱلرَّحمِ‌ٱلرَّحِیم، لا حَولَ وَلا قُوَّهَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیم، وَقَاتِلُوهُم حَتَّى لَا تَکُونَ فِتْنَهٌ (انفال/۳۹)
«یا فاطمه الزهرا، یا فاطمه الزهرا، یا فاطمه الزهرا»
یگان‌های نیروهای زمینی سپاه پاسداران با پشتیبانی آتش طرح‌ریزی شده و شلیک هزاران گلوله در محورهای تعیین شده، حمله خود را آغاز و مبادرت به شکستن خط دشمن کردند. عکس‌العمل‌های اولیه قوای دشمن از غیرمنتظره بودن این حمله حکایت می‌کرد، چنانکه یکی از فرماندهان یگان‌های درگیر دشمن در گزارشی به رده بالاتر خود وضعیت اولیه را چنین اعلام می‌کند: «دشمن (ایران) مانند سیل با قایق نیرو پیاده می‌کند و باز می‌گردد. اگر چاره‌ای نکنیم احتمالاً می‌روند ام‌القصر را بگیرند. وضعیت ما بسیار بد است.» و صدام در پاسخ گزارش یاد شده می‌گوید «مقاوم باشید. سه لشکر زرهی می‌فرستیم و ایرانی‌ها را شکست می‌دهیم.»
در ادامه عملیات نیروهای خودی، پس از درک موقعیت و نحوه گزارش، قوای لشکر گارد جمهوری عراق حمله شبانه‌ای را از سه محور طراحی کردند. بر اساس این طرح، رزمندگان اسلام در تاریکی شب، هنگامی که نیروهای لشکر گارد در حال استراحت بودند، آرایش مناسبی گرفتند و با غافلگیری به دشمن یورش بردند و به‌طور همه جانبه لشکر گارد را هدف تهاجم قرار دادند.
پاسخ شیمیایی عراق به عملیات دلیرانه نیروهای اسلام!
در روز چهارشنبه ۲۳ بهمن، حملات شیمیایی عراق با گازهای اعصاب و به مقدار کمتری با خردل و سیانید هیدروژن به صورت بمباران هوایی آغاز و سپس توپخانه عراق نیز در حملات شیمیایی فعال شد. اگر چه ساعت شروع حملات شیمیایی را برخی گزارش‌ها ۱۰ صبح ذکر کرده‌اند، ولی مهم‌ترین بمباران‌ها حدود ساعت ۵ بعد از ظهر انجام شد که یکی از طولانی‌ترین بمباران‌های شیمیایی در تاریخ جنگ بود.
حدود ۳۲ فروند هواپیما به صورت گروه‌های کوچک و هماهنگ، منطقه را به مدت یک ساعت بمباران شیمیایی کردند. پس از گذشت مدت کوتاهی، غلظت سموم شیمیایی و خصوصاً گازهای اعصاب در منطقه، بالا رفت. بعضی از رزمندگان به دلیل نزدیکی به محل بمباران توسط ترکش بمب‌های شیمیایی و همچنین بمب‌های عادی زخمی شدند و از این راه سموم وارد بدنشان شد.
عراقی‌ها علاوه بر هواپیما در مواردی نیز از هلیکوپتر برای پرتاپ سلاح شیمیایی استفاده کردند. در صبح و بعد از ظهر ۲۴ بهمن ماه، علاوه بر فاو، منطقه آبادان نیز هدف دو حمله سنگین شیمیایی قرار گرفت که طی آن ۲۰ نفر از رزمندگان به شهادت رسیدند. تعداد مصدومین شیمیایی عملیات فاو که در روز اول ۲۵۰۰ نفر اعلام شده بود، طی دو روز بعد (با توجه به پایداری گاز خردل) تا ۸۵۰۰ نفر افزایش یافت.
هدف استراتژیکی که محقق شد!
در عملیات «والفجر ۸» دو هدف تأثیرگذار در موازنه جنگ، یعنی تصرف منطقه استراتژیک و انهدام قوای دشمن، در حد بالایی به نفع جمهوری اسلامی ایران تحقق یافت. توانایی و قابلیت سپاه در طراحی و اجرای عملیات گسترده در این ابعاد به صورت مستقل شگفت‌انگیز بود و برای بسیاری از کارشناسان باورکردنی نبـود.
درعملیات والفجر هشت، نزدیک به ۸۰۰ کیلومتر مربع از خاک عراق آزاد و تلفات و خسارات سنگینی به دشمن وارد شد.
عراق در جریان این عملیات، بیش از ۵۰ هزار تن کشته، زخمی و اسیر بر جای گذاشت. در میان کشته‌شدگان، یک فرمانده لشکر و ۵ فرمانده تیپ، همچنین ۲۱۰۵ تن از افراد دشمن اسیر شدند. در میان اسیران، چندین سرهنگ، خلبان هواپیما و هلیکوپتر و تعدادی درجه‌دار وجود داشتند و در مجموع، ۱۰ تیپ پیاده کماندویی و نیروی مخصوص و ۲ تیپ زرهی، ۴ گردان ضد هوایی، ۱۰ گردان جیش الشعبی و ۵ گردان توپخانه دشمن منهدم شد.و همچنین بیش از ۵۰ فروند هواپیما و چرخبال، صدها دستگاه تانک، نفربر و خودرو نظامی، توپ صحرایی، توپ ضدهوایی و ناوچه موشک‌انداز منهدم شد و ده‌ها دستگاه تانک و نفربر، ۱۸۰ دستگاه خودرو، ۲۰ عراده توپ صحرایی، ۱۲۰ عراده توپ ضدهوایی، ۳ دستگاه رادار موشک و ۳۴ دستگاه مهندسی از میان تجهیزات ارتش عراق به غنیمت قوای ایران درآمد.
در فرایند بیش از ۷۵ روز نبرد گسترده که صحنه واقعی رویارویی نیروی نظامی و ماشین جنگی حزب بعث عراق با توان قوای ایرانی بود، ایران بر سواحل شمالی خورعبدالله در شبه جزیره فاو (شهر فاطمیه) مسلط و راه ورود عراق به خلیج فارس بسته شد. نتایج حاصل از فتح فاو به تثبیت قرارداد ۱۹۵۷ الجزایر انجامید. با تکیه بر این منطقه تصرف شده، امکان ادامه جنگ و بعدها رویارویی با امریکا در خلیج فارس نیز فراهم شد(۱)
سفر زنجیره‌ای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به هفت کشور: روزهای پربار دیپلماتیک برای ایران
در روز ۲۳ دی ماه ۱۳۶۴ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رئیس جمهوری اسلامی ایران تهران را به قصد سفری زنجیره‌ای به کشورهای پاکستان، امارات متحده عربی، یمن، آنگولا، زیمبابوه، تانزانیا و موزامبیک ترک کردند.
در دوران ریاستجمهوری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، یکی از شاخص‌های سیاست ایشان، توسعه همکاری با کشورهای خارجی بود. ایشان در دوره اول ریاستجمهوری از ۱۵ تا ۲۰ شهریور ۱۳۶۳ به کشورهای سوریه، لیبی و الجزایر و در دوره دوم از ۲۳دی تا سوم بهمن ۱۳۶۴ به کشورهای آسیایی و آفریقایی پاکستان، تانزانیا، زیمبابوه، آنگولا و موزامبیک سفر کردند. از ۱۱ تا ۱۵ شهریور ۱۳۶۵ نیز برای شرکت در هشتمین اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در هراره و مجدداً به زیمبابوه سفر کردند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ۳۱ شهریور ۱۳۶۶ در چهل و دومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کردند و مورد استقبال گرم مردم مقیم نیویورک نیز قرار گرفتند.
سفرهای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در داخل و خارج و به‌ویژه دیدارهای بین‌المللی ایشان، دستاوردهای زیاد و بزرگی برای انقلاب اسلامی داشت. ترویج و گسترش انقلاب اسلامی، اصول اساسی و ارزش‌های آن، برای مردم جهان و دیدارهای نزدیک و چهره به چهره با مردم این کشورها برای انقلاب اسلامی حائز اهمیت بسیار بود.
ایشان در نخستین مرحله از سفر دوره‌ای خود به چند کشور آسیایی و آفریقایی وارد پاکستان شدند و مورد استقبال وسیع و گسترده مردم مسلمان این کشور همسایه قرار گرفتند. استقبال پرشور مردم از رئیس‌جمهور ایران که به‌‌عنوان مهمان رسمی دولت پاکستان وارد این کشور شده بودند نشان‌دهنده علاقه مردم مسلمان پاکستان به انقلاب و نظام اسلامی حاکم بر آن به شمار می‌رود. خود معظم‌له درباره سفر به پاکستان می‌فرمایند:
« بنده زمان ریاست جمهوری به پاکستان رفتم. آنچنان تظاهراتی شد که با وجود اینکه قرار بود ریگان، رئیس جمهور امریکا، بعد از سفر من برود و از پاکستان بازدید کند، دیگر نرفت! دیدند آبروریزی است برای او، چون آن وضعی که مردم در استقبال از رئیس جمهوری اسلامی ایران به وجود آوردند، اگر او می‌رفت آن‌گونه نمی‌شد. الان رئیس جمهوری اسلامی ایران به هر کشوری از کشورهای منطقه‌ی شرقی، چه اسلامی و چه حتی غیراسلامی، بخواهد برود، وقتی به مردم بگویند، عکس‌العمل آنها شوق‌آمیز، با اظهار علاقه و با اظهار طرفداری است به هرکدام از آنها بگویند رئیس جمهور امریکا می‌خواهد بیاید، عکسش را آتش می‌زنند و پرچمش را پاره می‌کنند. این طوری است. امروز در دنیا. جبهه سیاسی و جنگ اراده‌ها و عزم‌ها و تدبیرها به این شکل است. آرایش این جبهه این‌گونه است.»(۲)
ایشان در یک سخنرانی دیگر نیز تصریح می‌فرمایند: «بنده در زمان ریاست جمهوری به پاکستان رفتم. در لاهور و اسلام‌آباد آنچنان استقبال شد که همه دنیا را متوجه خود کرد و خبرش روی همه آنتن‌های دنیا رفت. امروز مسئولان برجسته کشور ما به هر یک از کشورهای اسلامی سفر کنند، با استقبال، احساسات و هیجان مردمی روبه‌رو می شوند. نظیر این در کدام کشور، چه کشورهای اسلامی و چه کشورهای غیراسلامی، وجود دارد؟ فرضاً اگر رئیس‌جمهور امریکا بخواهد به ایتالیا یا فلان کشور برود، مردم یک ماه قبل از سفرش تظاهرات می‌کنند که نیـا! چون امریکا شرّ مطلق است.»(۳)
توطئه‌هایی که ناکام ماندند
در دی و بهمن ۱۳۶۴ چندین عملیات هواپیماربایی در آسمان ایران رخ دادند که با هوشیاری «امنیت پرواز» ناکام ماندند.
در روز دوم دی ماه ۱۳۶۴ مأموران گارد امنیت پرواز در درگیری مسلحانه با دو هواپیماربا که قصد ربودن یک فروند هواپیمای مسافربری در مسیر جزیره سیری به شیراز را داشتند، یکی از آنان را به هلاکت رساندند و دیگری را دستگیر کردند. در این عملیات که در هواپیمای در حال حرکت به وقوع پیوست، به هیچ یک از مسافران آسیبی نرسید.
در روز ۱۶ بهمن ماه این سال نیز یک هواپیماربا که قصد داشت یک هواپیمای خطوط هوایی ایران در مسیر اصفهان به تهران را برباید که در درگیری مسلحانه با گارد پرواز در داخل هواپیما به هلاکت رسید.
در روز نخست دی ماه ۱۳۶۴ نیز محاکمه دو یمنی به جرم ربودن هواپیمای مسافربری عربستان (۱۴ آبان ۱۳۶۳) و فرونشاندن آن در تهران، در دادگاه کیفری شعبه ۱۳۸ تهران آغاز شد.
توقیف کشتی دانمارکی که برای صدام مواد منفجره می‌برد!
در روز ۶ دی ۱۳۶۴ از یک کشتی دانمارکی که توسط نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آب‌های دریای عمان توقیف شد، ۶۰ تن مواد منفجره کشف شد. این کشتی قرار بود محموله فوق را از طریق کویت در اختیار رژیم عراق قرار دهد. دو روز پس از توقیف این کشتی، فرمانده وقت نیروی دریایی در گفت و گو با روزنامه «اطلاعات»، جزئیات توقیف کشتی «هورلند» را تشریح کرد. «ناخدا محمدحسین ملک زادگان گفت:
«بر مبنای سیاست‌های اعلام شده از سوی جمهوری اسلامی ایران، پرسنل نیروی دریایی مصمم هستند تا از تردد کشتی‌هایی که دارای کالا برای عراق می‌باشند، در طول آب‌های خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز جلوگیری کنند و با قاطعیت تمام نیز به اجرای هرچه بهتر این وظیفه خطیر ادامه خواهند داد.»
وی افزود: «در ساعت سه بامداد پریروز [۶ دی ۱۳۶۴] یگان‌های نیروی دریایی در فاصله ۲۴۰ کیلومتری عمق دریای عمان به یک کشتی ۳ هزار تنی دانمارکی مشکوک و پس از بازرسی آن متوجه شدند که این کشتی دارای محموله مواد منفجره برای رژیم عراق است، لذا این کشتی به بنادر جنوبی کشورمان هدایت و تخلیه مواد منفجره آن که بیش از ۶۰ تن تخمین زده می‌شود، آغاز شده است.»(۴)
گفتنی است، کشتی دانمارکی پس از تخلیه محمولۀ آن آزاد شد.
پی‌نوشت‌ها :
۱٫عملیات والفجر ۸، نصب پرچم بر مناره مسجد فاو و استشمام عطر حرم امام رضا(ع)، ایرنا، ۲۰ بهمن ۱۳۹۶
۲٫بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با اعضای بسیج دانشجویی دانشگاه‌ها، ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۶
۳٫بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از دانشجویان زنجان، ۲۲ مهر ۱۳۸۲
۴٫اطلاعات، ۸ دی ۱۳۶۴، صفحه ۲