دانستنيهايي از قرآن
استقامت در جنگ
«وَ لَنَبْلُوَنَّكُم حَتّي نَعْلَمُ
الْمُجاهِدْينَ مِنْكُمْ وَ‌الصابِرينَ وَ‌نَبْلُوَ أَخْبارَكُمْ».
(سوره محمّد«ص»- آيه 31)
به تحقيق همۀ شما را آزمايش ميكنيم
تا مجاهدان واقعي و بردباران از شما مشخص شود و اخبارتان را نيز مورد آزمايش قرار
ميدهيم.
آزمايش الهي منحصر به مسائل جنگ و
كارزار نيست بلكه گاهي در نعمت و رفاه نيز انسان مورد آزمايش قرار ميگيرد.
همانگونه كه فقر و كمبود محصولات و قحطي، از وسايل آزمايش الهي است، همچنين گاهي
يك نفر با پول و سرمايه زياد و نعمت فراوان مورد امتحان قرار ميگيرد كه آيا اين
پولها را در راه خدا مصرف ميكند و تمام حقوق شرعيّه را ميپردازد و بر مستمندان
و بيچارگان انفاق ميكند يا اينكه همه را به مصرف خودش ميرساند و در راه خدا چيزي
را انفاق نميكند؟
در آيه 35 از سوره انبيا ميخوانيم:
«وَ نَبْلُوكُمْ بِالشَرِّ وَ
الْخَيْرِ فِتتْنَةً وَ اِلَينا تُرْجُعوْن»- شما را به خوشي و ناگواري و بد و نيك
مبتلا كرده، امتحان مينمائيم و بازگشت همه شما به سوي ما است.
ولي بدون ترديد، آزمايش در سختيها و
محنتها و مصيبتها دشوارتر و مشكلتر است، و بيشترين آزمايشهاي بشر در اينگونه
موارد است:
در آيه 155 از سوره بقره ميخوانيم:
«وَلَنَبْلُوَتَّكُمْ بِشَيءٍ ومِنَ
الْخَوفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأمْولِ وَ الْأنْفُسِ وَ‌الثَّمَراتِ وَ
بَشِّرِ الصّابِرِيْنَ…»- و شما را بدون ترديد در اموري چون ترس، گرسنگي و زيانهاي
مالي و جاني و كمبود محصولات و مواد غذائي آزمايش ميكنيم و بشارت ده به صابران،
همانها كه هر گاه مصيبتي برايشان وارد شود ميگويند: ما از خدائيم و به سوي او
باز ميگرديم، درود و رحمت خداوند برايشان باد و همانا آنان هدايت شدگاناند.
در اين آيه تاكيد بر اين شده است كه
خداوند تمام مردم را مورد امتحان قرار ميدهد و وسايل آزمايش را هم كمبودهاي
اقتصادي و از دست دادن عزيزان و هم ناامني و ترس ذكر كرده است، ولي در نتيجه، اگر
كسي از اين آزمايش، سربلند و سرفراز درآيد و در برابر ناملايمات و محنتهاي
روزگار، بجاي گله و شكايت كردن، راضي به رضاي خدا باشد و مصيبتها را در راه كسب
خشنودي خدا، با دل و جان تحمّل كند، خداوند به او بشارت ميدهد و بر او درود و
رحمت و الطاف خويش ميفرستد و او است نيكوكار واقعي كه هدايت يافته است.
در هر حال، جنگ و كارزار، از مهمترين
وسايل آزمايش است و راستي اگر كسي در اين مورد قبول شود، در ساير موارد نيز قبول
خواهد شد. در آيه مورد بحث، خداوند ميفرمايد: ما شما را در ميدان جهاد و كارزار
امتحان ميكنيم تا آنانكه شكيبايند و بردبار، از آنان كه از جنگ خسته شدهاند يا
به اين ميدان وارد نميشوند، مشخّص و معين شود.
ميدان جهاد مهمترين و مشخّصترين جا
براي امتحان است زيرا در آنجا است كه چهرۀ خوب از بدن مشخص ميشود و رزمندگان از
قاعدين، امتياز پيدا ميكنند. و ضمناً آنان كه در جنگ شركت نكنند، يا نميتواند
شركت كنند، بيگمان تلخي جنگ و پيامدهاي ناگوار آن به آنان ميرسد، پس اينان نيز
خواه ناخواه مورد امتحان قرار ميگيرند و در هر حال انسان بايد استقامت ورزد و بر
مشكلات و سختيها و ناگواريها و محنتها و مصيبت-ها، شكيبا باشد.
همانگونه كه در آيه ملاحظه ميكنيم،
صابران همراه با مجاهدان ذكر شده است چرا كه نتيجۀ قطعي جنگ، وجود مشكلات و
ناگواريها است ولي چون براي خدا است و چون نتيجه نهائي آن احدي الحسنيين (يا
پيروزي و يا شهادت در راه خدا) ميباشد، لذا بايد در برابر مشكلات ناشي از جنگ صبر
كرد و استقامت ورزيد، زيرا در صورت استقامت و پايداري، خداوند مردم را مورد لطف و
رحمت خويش قرار ميدهد و درود و صلوات و رحمت بر آنها ميفرستد و به نعمت والاي «و
بشّر الصابرين» نائل ميآيند.
و چيزي كه استقامت و پايداري مؤمنين
را افزايش ميدهد همين است كه اطمينان دارند به گذشتن حوادث تلخ، چه دير و چه زود.
در هر حال مدت رنجها و مصيبتها كوتاه است و دنيا زودگذر است و آنچه براي انسان
باقي ميماند اعمال صالح او است كه در استقامت در راه حق تجلّي مييابد.
و صابران را چه وحشتي است از جنگ يا
بمبارانهاي ظالمانه صداميان پليد يا ساير حوادث طبيعي مانند سيل و زلزله و… كه
ميدانند همه از خدايند و بازگشت ايشان به سوي خدا است.
مطلب ديگر اين است كه آزمايشها براي
اين منظور است كه نخبگان شناخته شوند و خوبان از بدان ممتاز گردند و جواهرات از
سنگهاي بيقيمت مشخص و معين گردد.
به اميد پيروزي رزمندگان عزيز اسلام
كه از امتحان سربلند بيرون آمدند.