عزت نفس
امام على (ع): ((اكرم نفسك عن كل دنيه و ان ساقتك الى الرغائب فانك لن تعتاض بما تبذل من نفسك عوضا و لاتكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا)).(1)
على عليه السلام به فرزندش امام مجتبى سلام الله عليه فرمود: نفس خويش را عزيز بشمار و به هيچ پستى و دنائتى تن مده گرچه عمل پست, تو را به تمنياتت برساند, زيرا هيچ چيز با شرافت نفس برابرى نمى كند و (به جاى عزت از دست داده) عوضى همانند آن نصيبت نخواهد شد, و بنده ديگران نباش كه خداوند تو را آزاد آفريده است.
امام على (ع): ((من كرمت عليه نفسه لم يهنها بالمعصيه)).(2)
كسى كه نفس شرافتمند و با عزت دارد هرگز آن را با پليدى گناه, خوار و پست نخواهد ساخت.
امام على (ع): ((إلنفس الدنيه لاتنفك عن الدنائات)).(3)
كسى كه فرومايه و دنى النفس است از كارهاى پست جدايى ندارد.
امام على (ع): ((ساعه ذل لاتفى بعز الدهر)).(4)
يك ساعت ذلت با عزت تمام دوران زندگى برابرى نمى كند.
امام على (ع): ((من تذلل لابنإ الدنيا تعرى من لباس التقوى)).(5)
كسى كه در مقابل شيفتگان دنيا اظهار ذلت كند, با اين عمل, جامه تقوى و پاكى را از بر خود به در آورده است.
امام على (ع): ((اعجز الناس من قدر على ان يزيل النقص عن نفسه و لم يفعل)). (6)
عاجزترين مردم كسى است كه مى تواند نقائص اخلاقى خود را برطرف سازد و از انجام آن خوددارى كند.
امام صادق (ع): ((ان الله عزوجل فوض الى المومن اموره كلها و لم يفوض اليه ان يذل نفسه)).(7)
خداوند تمام كارهاى مومن را به خود او واگذار كرده ولى به او اختيار نداده كه خود را خوار و ذليل كند.
امام صادق (ع): عن زراره عن الصادق(ع): ((ان رجلا اتاه فقال اننى لا احسن ان اعمل عملا بيدى و لا احسن ان اتجر و انا محارف محتاج فقال اعمل واحمل على رإسك واستغن عن الناس)).(8)
زراره از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه مردى به حضور حضرت آمد عرض كرد دست سالمى ندارم كه با آن كار كنم, سرمايه ندارم تا با آن تجارت كنم مرد محروم و مستمندى هستم چه كنم؟ حضرت مى ديد كه سر آن مرد سالم است و مى تواند طبق رسوم محلى با آن كار كند فرمود: بار را بر سرت ببر و خود را از مردم بى نياز بدار (و گدايى نكن).
امام صادق (ع): ((اقصر نفسك عما يضرها من قبل ان تفارقك واسع فى فكاكها كما تسعى فى طلب معيشتك فان نفسك رهينه بعملك)).(9)
از آن چه براى جانت زيان بخش است اجتناب نما پيش از آن كه مرگت فرا رسد, و در راه آزاد كردن نفس خويش از قيود سيئات اخلاقى كوشش نما همانطور كه براى معاش خود تلاش مى كنى, چه آن كه خودت و جانت در گرو اعمالى است كه انجام مى دهى.
پاورقي ها:پى نوشت ها: 1 ) نهج البلاغه, نامه31 . 2 ) غرر الحكم, ص677. 3 ) غرر الحكم, ص117. 4 ) غرر الحكم, ص434. 5 ) فهرست غرر, ص126. 6 ) مستدرك, ج2, ص310. 7 ) اصول كافى, ج5, ص63. 8 ) محجه البيضإ, ج3, ص143. 9 ) وسائل, ج4, ص40.