قسم به روز درخشان
((والشمس و ضحاها و القمر اذا تلاها و النهار اذا جلاها))(سوره شمس, آيات 1 ـ 3)
قسم به خورشيد و قسم به گسترش نور آن در چاشتگاه, و قسم به مهتاب آنگاه كه پس از آفتاب طلوع كند, و قسم به روز كه تاريكى را از جهان بزدايد.
خداوند در اين آيات به افلاك و ظواهر طبيعى جهان سوگند ياد مى كند كه تمام اين ها مخلوقات الهى اند و به خاطر آسايش انسان ـ مخلوق برتر ـ آفريده شده اند تا او را به سوى عبادت و پرستش خداى يكتا فرا خوانند و نعمت هاى او را شكر گويند.
ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند
تا تو نانى به كف آرى و به غفلت نخورى
همه از بهر تو سرگشته و فرمانبردار
شرط انصاف نباشد كه تو فرمان نبرى
خداوند به آفتاب قسم ياد مى كند; همان آفتاب عالمتابى كه جهان را روشن ساخته; نورى از آن مى تابد كه با نفوذ به آسمان آن را رونق و صفا مى بخشد و زمين را زندگى و زيبايى عطا مى كند و زندگان را حرارت و طراوت مى دهد و اگر به چاشتگاه قسم مى خورد زيرا در اين وقت بيش از هر وقت ديگر روز, آفتاب در آسمان جلوه اى فزونتر دارد و آن را صفايى و ظرافتى بيشتر مى بخشد و خداوند به مهتاب قسم ياد مى كند كه پس از آفتاب مىآيد و از شعاع نور آن روشن مى شود و روشنى زا, آنگونه كه عاشقان و دلباختگان, در زير پرتو شاعرانه اش به مدح و ستايش معشوقشان, نغمه سرايى مى كنند و صديقان براى رسيدن به محبوب, در دل شب و در زير شعاع پر نفوذ مهتاب به راز و نياز مناجات مى پردازند. و روز را خداوند مورد قسم قرار مى دهد چرا كه راز عظمت آفتاب را بر ملا مى سازد و پرده را از تيرگيهاى شب تار بر مى دارد.
اما معصومين ما ـ كه درود بى پايان خداوند بر آنان باد ـ تفسير ديگرى براى آفتاب و ماه و روز كرده اند و چه زيبا تفسيرى و چه دلنشين تحليلى.
حارث اعور از امام حسين ـ عليه السلام ـ مى پرسد: يا ابن رسول الله, فدايت شوم! از سخن خداوند كه فرمود ((والشمس و ضحاها)) به من خبر ده.
حضرت پاسخ مى دهد:
((ويحك يا حارث, ذلك محمد رسول الله صلى الله عليه و آله)) ـ حارث تو را چه مى شود؟ آفتاب عبارت است از شخص حضرت رسول(ص).
عرض كردم: قربانت گردم! ((والقمر اذا تلاها)) را چه تفسير مى كنيد؟
فرمود: او است امير المومنين على بن ابى طالب عليه السلام كه پس از محمد ـ صلى الله عليه و آله ـ مىآيد.
عرض كردم: ((و النهار اذا جلاها)) فرمود:
((ذلك القائم من آل محمد(ص) يملا الارض قسطا و عدلا)) ـ او است قائم آل محمد(ص) كه زمين را پر از عدل و داد مى كند.
امام صادق عليه السلام به تفصيل بيشتر بيان مى كند كه: آفتاب همان رسول خدا ـصلى الله عليه و آلهـ است زيرا اوست كه دين و احكام دين را به مردم ياد مى دهد و بيان مى كند و سپس ماه مىآيد كه همان على عليه السلام است.
و اما مقصود از روز ((و النهار اذا جلاها)) همان امامى است كه از ذريه حضرت زهرا و از نسل رسول خدا ـصلى الله عليه و آلهـ است; او مىآيد تا تيرگيهاى ظلم و ستم را بر طرف سازد و نور حق را بنماياند و لذا خداوند از او سخن به ميان مىآورد و در اين آيه او را مورد نظر قرار مى دهد.
و اين چنين است كه امامان ما عليهم السلام راز اين سوگندهاى الهى را بيان مى كنند و به مردم مى فهمانند كه خداوند اگر به خورشيد قسم مى خورد, خورشيد رسالت است و مهتاب, فروغ ولايت است و روز, همان جلوه رسالت و ولايت در وجود اقدس امام زمان ـ عجل الله فرجه الشريف ـ است كه تمام ظلمت ها و تباهى ها و فسادها و ستم ها را بر طرف مى سازد و جهان را پر از عدل و حق مى كند و بدينسان خداوند نورش را در سراسر گيتى به اتمام مى رساند هر چند مشركان و كافران را خوش نيايد.
پاورقي ها: