قسمت پانزدهم
دکتر سید حسن عارفی
عواملی که در ترکیب شیر مادر موثرند
۱- چربی موجود در شیر مادر با سنّ مادر تغییر می کند، هرچه سن مادر شیرده بالاتر باشد چربی موجود در شیر او کمتر است، ولی این تغییر جزیی است و در صورتی که مادران شیرده وضع تغذیه ی خوبی داشته باشند می توانند در هر سنی ، نوزاد خود را از پستان خود شیردهند.
۲- چربی و مواد پروتئینی شیر مادران اول زا بیشتر از چندزا می باشد. ولی این تغییرات جزیی است و مادران چندزا نیز در صورتی که از تغذیه خوب و مناسب برخوردار باشند بخوبی قادر خواهند بود که نوزادان خود را از این نعمت خدا دادی بهره مند نمایند.
۳- اگر مادران شیرده مبتلی به عفونت خونی یاعفونت دراعضای دیگر بدن شوند احتمال آنکه شیر مادر به میکروبهای مختلف آلودگی پیداکند زیاد است، بنابراین دراین موارد تجویز شیر مادر،با نظر پزشک حاذق توصیه نمی شود.
۴- مادران شیرده دردوران خونریزی ماهانه می توانند نوزاد خود را از پستان خود شیر بدهند و تغییرات جزیی در شیر و ایجاد سو هضم جزیی در نوزاد ، نمی تواند دلیلی برقطع شیر مادر شود. و اختلال گوارشی در نوزادان در دوران خونریزی مادران شیرده جزیی و زودگذرمی باشد.
۵- اگر مادران شیرده در دوران شیر دادن به نوزاد حامله شوند مقدار شیر پستانهای آنها کاهش می یابد ولی با تغذیه خوب و مناسب قادر خواهند بود نوزاد خود را از پستانهای خود شیر بدهند.
۶- مادرانی که در دوران حاملگی مبتلی به مسمومیت حاملگی بوده اند، نباید نوزاد خود را از پستانهای خود شیردهند زیرا امکان مسمومیت نوزاد با شیر چنین مادران زیاد است. شاید تنها موردی که می توان با قاطعیت تغذیه نوزاد را از شیر مادر منع نمود مسمومیت حاملگی باشد.
۷- درصورتی که مادران شیرده مبتلی به آبسه پستان شوند، توصیه می شود آبسه و چرک پستان توسط پزشک حاذق درمان وتا زمانی که چرک در پستان وجود دارد نوزاد باشیر مادر تغذیه نشود. و مادر نیز برای آنکه ترشح شیر از پستان قطع نشود، روزانه چندبار با وسائل مکانیکی، پستان را دوشیده تا بعد از بهبودی آبسه، قادر به ادامه تغذیه نوزاد از پستان خود باشد.
۸- همانگونه که قبلا ذکر شد، خوردن بعضی مواد غذایی توسط مادر سبب شل شدن مدفوع در نوزاد می شود و ازطرفی نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند ممکن است بدون دلیل، مدفوع شل و مکررداشته باشند. بنابراین درصورتی که حال عمومی نوزاد خوب و افزایش وزن او رضایت بخش و معاینه نوزاد مدرکی دال بر بیماری را نشان نمی دهد، ولی نوزاد روزانه چندین بار مدفوع شل دفع میکند، باید پزشک و مادر توجهی به مکرر و شل بودن مدفوع نکرده و بدون دلیل شیر مصنوعی شروع نکنند.
در مدارک مطمئن و قابل قبول پزشکی این نکته ذکر شده است که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند در حالی که بیماری ندارند مدفوع آنها می تواند شل و تعداد دفعات مدفوع حتی به ۱۰ بار در روز برسد و این بیماری محسوب نمی شود و نباید شیر مادررا به دلیل مکرر و شل بودن مدفوع قطع کرد.
البته موادی که قبلا اسامی آنها گفته شد که سبب شل شدن مدفوع در نوزاد می شود بهتر است از رژیم غذایی مادر حذف شود.
۹- اگر مادران شیرده با خوردن غذایی سبب ایجاد آلرژی و حساسیت در نوزادانی می شوند توصیه میشود از مصرف آن مواد غذایی پرهیزکنند، و شیر مادر به هیچ وجه نباید قطع شود و فقط مصرف نکردن ماده ایجاد کننده حساسیت، کافی است.
در موارد زیر تغذیه توسط شیر مادر توصیه نمی شود
الف- مبتلی بودن مادر به سل فعال.
ب- ابتلای مادر به بیماری های عفونی مثل حصبه، مالاریا.
ج- خونریزی شدید مادر به هر علت.
د- ابتلای مادر به نفریت-عفونت کلیه)
ه- سپتی سمی (عفونت خونی در مادر)
و- مسمومیت حاملگی مادر
ز- بعضی نوزادان در اوائل دوران شیر خوارگی ، ( ۳-۴روز بعد از تولد) مبتلی به زردی می شوند، چنین نوزادان بهتراست به مدت ۳-۴ روز از شیر مادر تغذیه نکرده ولی مادران با وسائل مکانیکی پستانها را از شیر تخلیه کنند تا ترشح شیر از پستانها قطع نشود.و بعد از ۲-۳ روز می توانند نوزاد را که زردی او کاهش یا ازبین رفته، با شیر مادر تغذیه کنند.
رابطه ایجاد زردی باشیرمادررا بدینگونه می توان بیان کرد که:
در شیر مادر (بعضی مادران)ماده ای به نام pregnane-3 Alpha 20Beta Diol است که سبب وقفه درفعالیت Cluloronyl Transferaseمی شود و عدم فعال بودن این ماده سبب زردی درنوزاد میگردد .بنابراین در مواردی که نوزاد ازشیر مادر تغذیه میکند و برشدت زردی او افزوده میشود باید وجود متابولیت استروئیدی پروژسترون فوق را حدس زد وبه مدت ۳-۴ روز نوزاد را باشیر مادر تغذیه ننمود و بعد ازکاهش زردی مجددا شیردادن از پستان مادررا آغاز کرد.
از شیر گرفتن نوزاد
نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند باید قبل از ۲ سالگی از شیر گرفته شوند و این عمل به دو روش انجام می شود.
۱- ناگهانی۲- تدریجی
۱- از شیر گرفتن نوزاد بطور ناگهانی سبب ناراحت شدن پستان مادر و ایجاد ناراحتی در نوزاد میشود.
۲- از شیر گرفتن نوزاد بطریق تدریجی بیشتر مورد قبول است و بدین طریق بتدریج از تعداد دفعات شیردادن کاسته و نوزاد را با مصرف غذاهای مورد قبول او سرگرم می کنند.
نکته مهم: از مصرف مواد تلخ و تحریک کننده و مشمئز کننده به نوک پستان ویا راههای زننده دیگر باید جلوگیری کرد.
شیر مادر و جنبه ی اقتصادی سیاسی آن
جهانخواران و استعمارگران خون آشام شرق وغرب همیشه در فکر آن بوده و خواهند بود که چرخهای اقتصادی دولت های آنها به نحو احسن در حرکت باشد و هر روز ان را توسعه دهند.
همانگونه که بارها دیده ایم دست جنایتکار مرموزی هر روز ازآستین شیطانی بزرگ یا کوچک بدر می آید و با برنامه ای مرموز و طویل مدت خون گرم انسانهایی رابرزمین سرد می ریزد، تا در این رهگذر نفعی عاید مشتی خیانتکار شود. برای شرق وغرب چه اهمیت دارد که هزاران جوان و پیروزن و مرد در نقطه ای از این زمین خاکی به شهادت برسند ولی چرخ کوچکی از اقتصاد آنها متوقف نشود.
برای ابرقدرتهای خونخوار جهانی که بر پیکر نیمه جان جهان سوم زالووار افتاده اندچه اهمیتی دارد که روزانه یک عده ای معلول و مریض و ناتوان و کشته بجای گذارند،اما منافع آنها در آن مناطق از بین نرود.
برای شرکتهای وابسته به استکبار جهانی نیز جان وسلامتی مردم ارزش چندانی ندارد،آنچه مهم است منافع شرکتها نباید به خطر بیافتد .زیرا مجموعه منافع این شرکتها است که اقتصاد آن مملکت را تامین و بهبودی می بخشد.
در حالیکه شیر مادر با خواص متذکر شده درفوق ، هیچ شیردیگری قابل قیاس نیست می بینیم دستهای مرموزی درکار بوده و خواهدبود که شیر مادر را بی ارزش جلوه داده و بحدی تبلیغات شرکتهای تولیدکننده شیر برنامه ریزی عمیق کنند که تدریس خواص شیرمادر در دانشکده ی پزشکی با چند جمله خلاصه شود و به دانشجوی پزشکی آموزش کافی راجع به خواص شیر مادر داده نشود.
درکتاب «اطفال» تعداد صفحات نوشته شده راجع به شیرهای مصنوعی بیش از مطالب نوشته شده راجع به شیر مادر است .در حالیکه نوزادان اشخاص متمول جهان از شیر مادرتغذیه می شوند شرکتهای پول دار فقرا را تشویق به مصرف شیر مصنوعی می کنند در حالی که نوزاد دانشجویان کالجهای انگلیسی ، سوئدی و آمریکایی از شیرمادر تغذیه می شوند.شرکتهای نفع طلب، مردم فقیر جهان سوم را تشویق به مصرف شیرهای ساختگی می کنند و با عکس های زننده و مبتذل جلوه گر می کنندولی روی قوطیهای محتوی شیرهای ساختگی ، عکس نوزادان را به نحو جذاب منعکس می کنند.
مادران معصوم و ساده لوح را موقع مرخص شدن از بیمارستان بایک کوله بار مجله و نوشته های گول زن راجع به شیرهای مصنوعی و چند قوطی شیر ساختگی به رایگان، به منزل می فرستند ولی کلمه ای راجعبه خواص شیر مادر، به گوش مادر زمزمه نمی کنند.
نرس بیمارستانی و پزشک متخصص زنان و مامایی و اطفال را آگاهانه یا ناخود آگاه چنین تربیت می کنند که بسادگی شیر غیر مادر را به نوزاد معصوم معرفی و ارائه دهند در حالی که می توانند با تشویق مادران نوزاد انسانی را از این موهبت خدادادی بی بهره نکنند.
تاسف آورتر از همه،دولتها بخصوص در جهان سوم از این مکر جهانخواران و شرکت های سود طلب غافل اند و مصرف کننده بسیار خوبی برای تولیدات شرکتهای بزرگ باشند و شاید تنها دولت حاکم بر چین است که با مقررات و برنامه ریزی، مادران را وادار به تغذیه نوزادان از شیر مادرنموده و محل کار مادران شیرده را نزدیک منازل آنها قرار می دهد و به مادران شیرده اجازه می دهد به فواصل معین بمنازل خود رفته و نوزادان خود را شیر دهند. وبدین ترتیب با جمعیت سرسام آوری که دارد مصرف کننده خوبی برای شرکتهای تولید کننده شیرهای ساختگی و مصنوعی نیست.
آنچه مسلم است، هیچ شیری جایگزین شیر مادر نمی تواند بشود، و هیچ متخصصی دانا، منکر خواص شیر مادر و تغذیه از پستان پرمهر مادر نمی تواند بشود و در حالی که ثمره کانون گرم خانوادگی دردامان پرمهر مادر لمیده و بایک دنیا آرامش و صفا مشغول نوشیدن شیراز پستان پرمهر مادر است را نمی توان باشیشه بلوری وپستانک لاستیکی مقایسه کرد. ولی آگاهانه و ناخود آگاهانه طرد شیر مادر و جایگزین کردن آن با شیرهای ساختگی بعلت جهل و ندانم کاری، گناهی نابخشودنی است، و مشمول ایجاد بیماری های جسمی و روانی و مرگ و میر ناشی از عدم ارائه این نعمت خدادادی به نوزاد انسانی، معلمین دانشگاهی و مسئولین بهداشت و درمان و نرس و متخصص زنان ومامایی و اطرافیان مادران تازه فارغ شده خواهند بود، که دختران جوان و مادران بی تجربه را آموزش نداده و یا به نحو احسن حمایت نمی کنند.