دانستيهائي از قرآن

دانستنیهایی
از قرآن

جهل و گناه

«انما
التوبة علی الله للذین یعملون السوء بجهالة ثم یتوبون من قریب فاؤلئک یتوب الله
علیهم و کان الله علیما حکیما» (سوره نساء آیه 18)

توبه تنها
برای کسانی است که از روی جهالت به انجام کار زشتی دست می زنند و سپس بزودی توبه
می نمایند، خداوند توبه چنین افرادی را می پذیرد و خدا دانا و حکیم است.

توبه:

توبه از نظر
لغت به معنی بازگشت است، «والتوبة فی الشرع، ترک الذنب لقبحه و الندم علی ما فرط
منه و العزیمة علی ترک المعاودة و تدارک ما امکنه ان یتدارک من الأعمال بالإعادة
…. و تاب الله علیه ای قبل توبته منه». توبه در شریعت اسلامی عبارت از ترک گناه
و پشیمانی و ندامت بر آنچه در انجامش کوتاهی ورزیده و جبران و اعاده اعمال و وظائف
در حد امکان است و «تاب الله علیه» به معنی پذیرش توبه از سوی خداوند می باشد.

و در آیه
یاد شده «انما التوبة علی الله» بهمعنی وجوب قبول توبه بر خداوند است. در این
باره، مرحوم علامه طباطبائی رضوان الله علیه می گوید: چون پذیرش توبه از سوی
خداوند بواسطه و عده تخلف ناپذیر خود او است، از این رو قبول آن را طبق وعده خود
برخویش لازم شمرده است، و طبیعی است که چنین تعبیری، عامل ترغیب و تحریک بیشتر
لغزشکاران به توبه خواهد بود.

در آیات قبل
از آیه یاد شده، سخن از تجاوز از مقرررات و حدود الهی و فحشاء است و معمولا در
قرآن کریم هنگامی که معصیت و گناه مطرح می شود، پس از آن از مسئله توبه یاد می
نماید تا آلودگان به گناه و کسانیکه مسیر غلطی در زندگی برای خویش برگزیده اند از
بیراهه به راه مستقیم بازگشته و سر به خط فرمان الهی نهند. چرا که وقتی شخص
خطاکار، راه توبه و بازگشت را به روی خود مسدود ببیند، برای اصلاح و بازسازی خویش
هیچ گونه اقدامی به عمل نخواهد آورد.

یعملون
السوء بجهالة:

مرحوم طبرسی
در ذیل این بخش از آیه می فرماید: هر گناهی را که انسان مرتکب می شود، در حقیقت از
جهل او سرچشمه می گیرد و سپس از امام صادق(ع) روایتی را نقل می نماید که: «کل ذنب
عمله العبد و انکان عالما فهو جاهل حین خاطر بنفسه فی معصیة ربه فقد حکی الله
سبحانه و تعالی قول یوسف لاخوته «هل علمتم ما فعلتم بیوسف و اخیه اذ انتم جاهلون»
فنسیهم ال الجهل لمخاطرتهم بانفسهم فی معصیة الله».

(تفسیر
نورالثقلین- ج 1 ص 457)

هر معصیتی
را که بنده انجام دهد گرچه به آن علم و آگاهی داشته باشد ولی در آن لحظه که مخالفت
پروردگارش را از خاطر می گذراند جاهل است، چنانچه خداوند متعال از قول یوسف می
فرماید: آیا می دانید نسبت به یوسف و برادرش چه کردید؟ از اینرو که برادران معصیت
الهی را به خاطر خطور داده اند، به آنها نسبت جهل داده است.

بدین ترتیب
امام صادق(ع) مردم را به ریشه اصلی بزهکاری و گناه که در این آیه کریمه امده است،
توجه می دهد. و در این رابطه امیرمؤمنان(ع) می فرماید: «لایجتری علی الله الا جاهل
شقی» جز انسان جاهل بدبخت کسی جرأت مخالفت از احکام الهی را به خود نمی دهد.

من قریب:

منظور از
قریب قبل از مرگ است، چرا که مرگ به انسان در حقیقت بسیار نزدیک است، و از این رو
در اینجا به جای «موت» این تعبیر به کار رفته که انسان متوجه لحظات کوتاه زندگی و
فاصله اندک خویش تا مرگ شده و با توجه و انابه بسوی خداوند بازگردد.