قسمت دوازدهم
حجة الاسلام
رحيميان
حجاب و طهارت
باطنی
4-حجاب
يكی ديگر از
محورهایی كه قرآن به عنوان عامل طهارت و به عبارت دقيق تر عامل پيشگيری از آلودگی
به گناه و قذارات روحی مورد تأكيد قرار داده است مسئله حجاب و محدوديّت آميزش بين
زن و مرد است زيرا بخش عمده ای از گناهان و آلودگی های روحی ريشه در شهوت و تجاذب
جنسی دارد و اين غريزه̾ نيرومند چنان چه سركش و مستولی بر انسان شود وی را در ورطه
يكی از مهلكترين عوامل سقوط و حيوانيّت فرو می برد . همان گونه كه كنترل و تعديل
آن غير از آن كه عامل بقای نسل است ، منشاء بسياری از فضائل اخلاقی است .
قرآن مجيد
ضمن بيان احكام كلی حجاب و تأكيد فراوان بر كنترل روابط جنسی به نتايج و دستاورد
های آن نيز تصريح فرموده است « … و اذا سالتموهن متاعا فاسئلو هن من وراء حجاب
ذلكم اطهر لقلوبكم و قلوبهن » ( از آيه 52 / احزاب )
و هر گاه
چيزی از آن ها ( زنان ) خواهيد . از پس پرده حجاب بخواهيد اين برای قلوب شما (
مردان ) و قلوب ايشان ( زنان ) « پاكيزه تر » است .
گرچه آيه
مربوط به زنان پيغمبر اكرم (ص) است ولی حكم كلی رعايت حجاب و حفظ حريم شرعی در
ارتباط های افراد نامحرم و نتيجه ای كه بر آن مترتب می شود يعنی طهارت قلب برای
طرفين ، از آيه شريفه استفاده می شود .
و در آيه
ديگر می فرمايد :
« قل
للمؤمنين يغضوا من ابصارهم و يحفضوا فروجهم ذلك ازكی لهم … » ( نور /30 )
مردان مؤمن
را بگو كه : چشم ـ از نگاه حرام ـ فرو پوشند و عورت خويش را مستور دارند كه اين
برای آنان « پاكيزه تر » است .
در يان آيه از بيان حكم كلی پوشيدن چشم از نگاه
حرام و ستر عورت جهت و مصلحت آن را در پاكيزگی و طهارت بيشتر دانسته است و شايد
دليل آن كه « اطهر» و « ازكی » ـ صيغه افعل التفضيل ـ در دو آيه فوق به كار رفته
است ، آن باشد كه چون نگاه حرام و كشف عورت اوّلين گام و نقطه آغاز انحراف جنسی
است ، با رعايت احكام فوق و مسدود كردن راه انحراف در اوّلين قدم و مهار كشش جنسی
از سركشی و طغيان آن كه بسياری از گناهان و رذايل اخلاقی را در پی دارد ، پيش گيری
می شود و پيش گيری بهترين راه درمان است .
نقش پاك چشمی
و پاك دامنی وطهارت قلبی ناشی از كنترل روابط جنسی در ايجاد زمينه های مساعد برای
قبول نماز و متقابلا نقش نماز مقبول در تضمين اين طهارت تا حدی است كه قرآن در
آيات اوّل سوره̾ مؤمنون « الذين هم لفروجهم حافظون » را در موازات . « الذين هم في
صلوتهم خاشعون » ذكر فرموده ، و در سوره معارج « الذين لفروجهم حافظون » را در
شمار نمودار های « مصلين » قرار داده است و در مقابل آن ضايع كردن نماز را ملازم
با پيروی از شهوات ذكر فرموده است .
« اضاعوا
الصلوة واتبعوا الشهوات » ( مريم /59 )
با اين بيان
گوشه ای از نقش نماز در باز دارندگی از فحشا و منكرات روشن می گردد « ان الصلوة
تنهی عن الفحشاء و المنكر » و بدين گونه است كه بخش عظيمی از رذايل اخلاقی و
كارهای زشتی كه ناشی از غريزه شهوت و مهار گسيختگی آن است ـ به عنوان يكی از
دستاورد های نماز ـ از صفحه قلب و ديوان عمل انسان زدوده می شود و در مقابل فضايل
اخلاقی و كارهای شايسته متناسب با اين زمينه تحقق می يابد .
بديهی است كه
خداوند متعال كه مبداء تشريع و تكوين است ، احكام تشريعی او با احكام تكوينی اش
هماهنگ است و هرگز طهارت مورد نظر در رابطه با غريزه̾ شهوت از كور كردن آن كه
مخالف با مصلحت تكوين است ، حاصل نمی شود ، بكله اين طهارت محصول كنترل و تعديل
اين غريزه در چهارچوب احكام الهی است و به همين لحاظ است كه در مورد ازدواج كه مهم
ترين مجرای اين كنترل و تعديل از جهت تكوينی و تشريعی است روايات بسياری وارد شده
است مانند آن كه احراز و تحقق نيمی از دين رانتيجه̾ ازدواج دانسته است :
امام صادق
(ع) از پيغمبر اكرم (ص) نقل كرده كه فرمود :
« من تزوج
احرز نصف دينه » ( كافی / ج 5 / 329 )
ودو ركعت
نماز شخصی را كه ازدواج كرده است از هفتاد ركعت نمازی كه غير متزوج بخواند افضل
دانسته است از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود :
« ركعتان
يصليها المتزوج افضل من سبعين ركعة يصليها الاعزب » . ( كافی / ج 5 328 )
واين تعبيرات
در مورد ازدواج نمايانگر اهميّت كنترل غريزه̾ شهوت و اهميّت استفاده صحيح از آن
برای دسترسی به طهارت مطلوب بوده ، و مبين ارتباط و نقش اين طهارت در احراز دين
داری و انجام نماز مقبول است .
5-زكات
وصدقات
از عوامل
ديگری كه موجب طهارت می شود زكات و صدقات است، كه نقش عمده ای در زدودن آلودگی
دلبستن به دنيا ، كه ريشه تمام گناهان است ، ايفا می كند :
« خذ من
اموالهم صدقه تطهرهم و تزكيهم بها » ( توبه / 103 )
زكات بگير از
اموالشان تا پاكشان كنی و بدين وسيله آن ها را تزكيه كنی .
و نقش انفاق
در ايجاد اين طهارت آن گاه كامل تر می شود كه انسان چيزهایی را در راه خدا انفاق
كند كه دلبستگی و محبّت بيشتر به آن ها دارد :
« لن تنالوا
البرّ حتی تنفقوا مما تحبون » . ( آل
عمران / 92 )
به نيكی نمی
رسيد مگر از آن چه را دوست می داريد انفاق كنيد . لازم به تذكر است كه در بسياری
از آيات قرآن كه درباره̾ نماز نازل شده است بلافاصله زكات در كنار آن قرار گرفته
است كه در اين جا سخن درباره̾ وجه اين تقارن نيست ، ولی تأخير زكات نسبت به نماز
از جهت رتبه است و در عين حال می توان زكات را از جهت آن كه عامل طهارت مذكور است
از مقدّمات نماز به حساب آورد .
1-
مسجد
در پايان
بايد به نقش مسجد به عنوان بهترين ظرف و جايگاه برای تطهير نفس اشاره شود:
« فيه رجال
يحبون ان يتطهروا والله يحب المطهرين » ( توبه / 108 )
در مسجد
مردانی هستند كه دوست دارند پاكيزه شوند و خداوند پاكيزگان را دوست دارد .
تفصيل بيشتر
اين موضع در آداب باطنی مكان نماز گزار مورد بحث قرار می گيرد .
ادامه دارد