«بمناسبت دهم ربيع الثاني،
سالروز وفات حضرت معصومه سلام الله عليها»
حرم حضرت معصومه حرم اهل بيت
خداوند حرمي دارد که مکه است و
حضرت رسول حرمي دارد که مدينه است و اميرالمؤمنين حرمي دارد که کوفه است و ما (اهل
بيت) حرمي داريم که قم مي باشد. و همانا در قم بانوئي از فرزندانم دفن مي شود که
نامش فاطمه است؛ هرکه او را زيارت کند، بهشت برايش واجب گردد. امام صادق (ع)
همانگونه که قبلاً تذکر داده ايم،
يکي از ستمهاي نابخشودني تاريخ به اهل بيت عصمت و طهارت (ع)، اين است که در طول
دوران هاي حکومت غاصبانه امويان و عباسيان و ديگر زورگويان و ستم پيشگان، از ذرّيه
رسول خدا (ص)، تا توانسته، فاصله گرفته است و بيشتر به چاپلوسي و تملق در درگاه
جائران و جابران زانو زده است، تا آنجا که مي بينيم براي زاويه هاي کاخهاي سلاطين
و خلفاي غاصب، مطالب راست و دروغ به ثبت رسانده و درباره قدحهاي رنگين شراب و
ظرفهاي زرّين کباب و سفرها و حضرها و اخم ها و قهقهه ها و فحش ها و ترانه ها و غم
ها و شادي ها و خشم ها و عفوها و حالات گوناگون زندگي و مرگ آنان، کم و بيش، سخنها
گفته و قلمفرسائيها نموده و شعرها سروده و نثرها نگاشته است؛ و در آن سوي که حقيقت
و واقعيت و حق و خداجويي و شرافت و کمال و علم و فضيلت و تقوا و پارسائي و شهامت و
شجاعت و بلاغت و فصاحت و تمام خوي و خصال انساني و الهي و ارزشهاي والا و برجسته
زبدگان و برگزيدگان خدا وجود دارد يعني شخصيت هاي بي مثيلي که جز خدا و رسولش، کسي
توان شناخت حقيقي آنان را ندارد؛ همان ها که حاملان و نگهبانان شريعت و حاميان
مکتب و منابع علم و حکمت و معرفت و وارثان رسول خدا (ص) مي باشند، تاريخ از آنجا
فراري بوده است چرا که با سلاحهاي تطميع و تهديد روبرو بوده و شهامت زانو زدن در
برابر مجسمه هاي علم و اسوه هاي فضيلت و الگوهاي خداشناسي نداشته است.
از اين رو است که کتابهاي تاريخ پر
است از وصف جامهاي مي و تخت و تاج طاغوتيان، ولي تا کنون تاريخ دقيقي از ولادت و
وفات فرزندان علي و فاطمه عليهما السلام يافت نمي شود، چه رسد به اينکه فضيلت ها و
بزرگواريهايشان را به ثبت رسانيده باشد. با اين حال، آنچه از زبان خود دشمنان
تراوش کرده، نشانگر عظمت و رفعت و مقام والاي ذرّيه پاک رسول خدا، در تمام ادوار و
ازمنه بوده است.
بهرحال، حضرت معصومه (س) از اين
ظلم تاريخ، مستثني نمي باشد. حضرت معصومه، آن بانوي با عظمت و آن الگوي عبادت،
زهد، ورع، پارسائي، نجابت و اخلاق والا مي باشد که جز چند سطر از تاريخ آخرين
روزهاي حياتش، چيزي به ثبت نرسيده است؛ با اين حال هرچه امامان معصوم ما از آن
بزرگوار ياد کرده اند، به عظمت و بزرگي ياد کرده اند و هرچه علما و دانشمندان، در
گذشته و حال به تواتر، از آن؛ بانوي مجلّله، سخن گفته اند، جز در بزرگواري و
ارجمندي و عبادت و پارسائي و کمال و دانش او، چيزي نگفته اند؛ همين بس که رونق و
بهاي شهر قم، به وجود ذيجود آن دختر گرامي حضرت موسي بن جعفر سلام الله عليه است،
و هرچه داريم از برکت وجودش در اين شهر مقدس مي باشد.
حضرت معصومه از چنان مقام والا و
روح بزرگي برخوردار بوده که قبل از آمدنش، امام صادق (ع)، او را چنين توصيف کرده
است:
«الا انّ قم حرمي و حرم وُلدي من
بعدي… تقبض فيها امرأة من وُلدي واسمها فاطمة بنت موسي، يدخل بشفاعتها شيعتي
الجنة بأجمعهم».[1]
هان! قم حرم من و حرم فرزندانم پس
از من است… زني از فرزندانم در آن از دنيا مي ورد که نامش فاطمه دختر موسي است.
تمام شيعيان در روز قيامت، به شفاعتش وارد بهشت مي شوند.
اين سخن گرانقدر از امام صادق (ع)
است که پيش از به دنيا آمدن حضرت معصومه، درباره اش فرموده و آنقدر او را به عظمت
ياد کرده که شفاعت شيعيان را به او سپرده است. براستي چه مقام والائي است که اين
دختر حضرت زهرا (ع) دارد. بي گمان، تنها در اثر نسبت داشتن با امام، کسي به چنين
مقامي دست نمي يابد بلکه اين جوهره گرانقدر، خود داراي چنان مقام و فضيلتي است که
امام معصوم او را به چنين تعريفي، وصف مي کند و مي ستايد.
در جاي ديگري امام صادق (ع) مي
فرمايد:
«انّ لله حرماً و هو مکه، و لرسوله
حرماً و هو المدينه، و لاميرالمؤمنين حرماً و هو الکوفة، ولنا حرماً و هو قم، و
ستدفن فيه امراة من ولدي تسمّي فاطمه، من زارها و جبت له الجنة».[2]
خداوند حرمي دارد که مکه است و
حضرت رسول حرمي دارد که مدينه است و اميرالمؤمين حرمي دارد که کوفه است و ما (اهل
بيت) حرمي داريم که قم مي باشد. و همانا در قم بانويي از فرزندانم دفن مي شود که
نامش فاطمه است؛ هرکه او را زيارت کند، بهشت برايش واجب مي گردد.
خوشا به حال زيارت کنندگان با معرفت
فاطمه معصومه. بشارتتان باد! درود بر شما که با شناخت و معرفت، به زيارت نور چشم
فرزند رسول خدا و خود رسول خدا مي آئيد و به آن سيده جليله سلام و درود مي فرستيد.
رحمت خدا بر شما باد که اين زيارت، پاداشش، به خواست خدا، بهشت است. و چه نعمتي از
اين بزرگتر و چه مقامي از آن والاتر.
آنچه از تاريخ حضرت معصومه به ما
رسيده است، حاکي از اين است که: يکسال پس از هجرت امام رضا (ع) به مرو، اين خواهر
گراميش، به شوق ديدار با برادر، از مدينه به سوي مرو حرکت مي کند. به ساوه که مي
رسد، بيمار مي گردد. سؤال مي کند که از اينجا تا قم، چقدر راه است؟ مي گويند ده
فرسخ. دستور مي دهد او را به قم ببرند. پس به طرف قم حرکت مي کند و بر موسي بن
خزرج بن سعد وارد مي شود و پس از هفده روز، در اثر شدت بيماري، از دنيا مي رود و
به رحمت و رضوان پروردگار مي پيوندد.
محدّث قمي رحمة الله عليه در منتهي
الآمال مي نويسد:
«امّا دختران حضرت موسي بن جعفر
(ع) بر حسب آنچه به ما رسيده، افضل آنها سيّده جليله معظمه، فاطمه، بنت امام موسي
(ع)، معروفه به حضرت معصومه (ع) است که مزار شريفش در بلده طيبه قم است که داراي
قبه عاليه و ضريح و صحنهاي متعدده و خدمه بسيار و موقوفات است و روشني چشم اهل قم
و ملاذ و معاذ عامّه خلق است و در هر سال، جماعات بسيار از بلاد بعيده، شدّ رحال
کنند و تعب سفر کشند به جهت درک فيوضات از زيارت آن معظمه (س)…
صاحب تاريخ قم گفته که: حديث کرد
مرا حسين بن علي بن بابويه از محمد بن حسن بن وليد که چون فاطمه (معصومه) (ع) وفات
کرد، او را غسل دادند و کفن کردند و حرکت دادند و او را و بردند به بابلان و
گذاشتند او را نزديک سردابي که براي او کنده بودند، پس آل سعد با هم گفتگو کردند
که کيست داخل سرداب شود و جنازه بي بي را دفن نمايد؟ بعد از گفتگوها، رأي ايشان بر
آن قرار گرفت که خادمي بود از براي ايشان به غايت پير که نامش قادر بوده و مرد
صالحي بوده، او متصدي دفن شود. چون فرستادند عقب آن شيخ صالح، ديدند دو نفر سوار
که دهان خود را بسته بودند به لثام، به تعجيل تمام از جانب رمله يعني ريگزار پيدا
شدند. چون نزديک جنازه رسيدند، پياده شدند و نماز بر آن مخدّره خواندند و داخل در
سرداب شدند و او را دفن کردند و بيرون آمدند و سوار گشتند و کسي نفهميد که ايشان
چه کساني بودند».[3]
در کتاب تاريخ قم، درباره آن دو
سوار که بدن مطهر حضرت معصومه را دفن کردند چنين آمده است:
«محتمل است يکي پدر بزگروارش موسي
بن جعفر (ع) و ديگري برادر عاليقدرش حضرت رضا (ع) بوده اند. و اين دلالت بر نهايت
جلالت قدر آن مخدّره دارد… همچنين ورود زيارتش از زبان امام و خبردادن امام صادق
(ع) پيش از تولد پدر بزرگوارش، به تولد آن مخدّره و دفن او در زمين قم، و شفاعتش،
از چيزهايي است که دلالت بر نهايت جلالت و عظمت آن بضعه احمدي مي نمايد».[4]
بهرحال، قدر مسلّم اين است که حضرت
معصومه در اثر قرب معنوي که نزد پروردگارش دارد، به چنين مقام والا و عظيمي رسيده
است که امام معصوم- حسب الظاهر- او را دفن کند و امام برايش زيارت بخواند و امام
از شفاعتش سخن بگويد و امام چنان پاداش بزرگي براي زيارتش تعيين نمايد…
در ورايت است که امام رضا (ع) به
سعد فرمود:
«يا سعد عندکم لنا قبر؟»- اي سعد،
از ما، قبري نزد شما (يعني در قم) است؟ سعد عرض کرد: قربانت گردم! مقصود شما قبر
فاطمه بنب موسي است؟ حضرت فرمود: «نعم، من زارها عارفاً بحقّها فله الجنّة»- آري،
هرکه او را با شناخت زيارت کند، بهشت براي او باشد.
در کامل الزياره از امام جواد (ع)
نيز نقل شده که فرمود: «من زار عمّتي بقم فله الجنة»- هر که عمه ام را در قم زيارت
کند، بهشت براي او باشد.
و بي گمان اين همه تأکيد و اصرار
امامان بر زيارت آن حضرت و اينکه زيارتش موجب رفتن به بهشت مي شود، به خاطر مقام
ارجمند و قرب معنوي حضرت معصومه است و لذا ما شاهد هستيم که علماي بزرگ از اکناف و
اطراف به زيارتش مشرّف مي شوند و به درگاه با عظمتش با خضوع بوسه مي زنند و خود
ديديم که امام خميني- قدس سره- آن مرد شايسته و آن عبد صالح خداوند، به زيارتش مي
آمد و کنار ضريحش مي ايستاد و از روح بزرگش طلب خير مي کرد و بر مرقد پاکش بوسه مي
زد.
و همچنين از فيوضات ابن باب
الحوائج و دختر باب الحوائج، وجود حوزه علميه قم است که تا کنون صدها و هزارها
روحاني وارسته و جليل القدر و مراجع تقليد بزرگ به جامعه تشيّع تحويل داده است، و
در طول زمان ها، قم مرکز مقاومت روحاني، عليه طاغوتيان و مستبّدان و ستمگران بوده
و آرامگاه شيران بيشه قدس و تقوا و علم بوده است. و از همين مکان مقدس بود که
فرياد ملکوتي امام در خرداد 42، بلند شد و ايران، بلکه جهان اسلام را بيدار کرد و
به جهاد و مقاومت عليه زور و ظلم و ستم دعوت نمود و موجب پيروزي انقلاب مقدس
اسلامي در ايران و بيداري و رشد نهضت ها در سراسر جهان اسلام بلکه دنياي محرومين و
مستضعفين گرديد.
امام صادق (ع) مي فرمايد: «ستخلو
الکوفة من المؤمنين و يأزر عنها العلم کما تأزر الحية في حجرها، ثم يظهر العلم
ببلدة يقال لها قم، و تصير معدناً للعلم و الفضل… و ذلک عند قرب ظهور قائمناً…
فيفيض العلم منه الي سائر البلاد في المشرق و المغرب»- بزودي کوفه (نجف)از مومنين،
خالي مي شود و علم از آن ديار رخت مي بندد چنانکه مار به سوراخ خود فرو مي رود.
سپس علم در شهري آشکار مي شود که نامش «قم» است و قم، کان دانش و فضيلت مي گردد، و
اين نزديک ظهور قائممان خواهد بود. و علم از قم به ساير کشورها در شرق و غرب عالم،
سرازير خواهد شد.
در پايان فرا رسيدن سالروز درگذشت
اين علويّه مجلّله، فاطمه معصومه، دختر حضرت کاظم (س) را به ساحت مقدّس ولي الله
اعظم ارواحنا فداه، رهبر معظم و شيعيان و پيروان و علاقمندان آن حضرت، بويژه
خادمين محترم آستانه مقدّسه اش، تسليت عرض نموده، توفيق زيارت عارفانه او در دنيا
و شفاعتش را در آخرت از درگاه حضرت ذوالجلال خواستاريم.