دانستنيهائي از قرآن
انفاق بزرگترين خدمت اجتماعي
«و ما أنفقتم من شيء فهو يخلفه، و هو خير الرازقين». (سوره
سبا- آيه 39)
و هر چه در راه خدا انفاق كنيد، خداوند آن را جايگزين مي‌كند
و همانا خدا بهترين روزي دهندگان است.
***
شايد هيچ مطلبي پس از نماز، به اندازه انفاق در راه خدا و
بذل و بخشش اموال در موارد فردي و اجتماعي، مورد تأييد قرآن قرار نگرفته است. در
بيشتر موارد قرآن كريم، اصرار بر اين دارد كه همگام با ذكر نماز و اقامه آن، بحث
از انفاق اموال در راه خدا بنمايد تا جائي كه همراه با اقامه نماز، انفاق في سبيل
الله را مطرح مي‌نمايد و حتي همراه با جهاد، انفاق اموال را مورد تأكيد قرار مي‌دهد گويا يكي از
نزدكترين راه رسيدن به رحمت الهي، انفاق است. بالاتر اينكه آنان كه در راه خدا
اموالشان را انفاق مي‌كنند، در قرآن كريم تحت عنوان «صادقون»- راستگويان و يا
«المؤمنون حقاً»- مؤمنين راستين يا «يرجون تجارة لن تبور»- در پي رسيدن به تجارتي
هستند كه هرگز كسادي در آن راه ندارد، قرار مي‌گيرند و پاداش اين انفاق چيزي جز
رضايت پروردگار كه از هر بهشت بريني ارزشمندتر است و در درجه دوم، جنة عرضها
السموات و الارض نمي‌تواند باشد.
در اين آيه كريمه نيز خداوند ضمانت مي‌دهد به افرادي كه
انفاق مي‌كنند، به اينكه هر چه را انفاق كرديد، من جبران مي‌كنم، حال چه با بركت
در اموالتان و چه با پاداش بهتر در روز رستاخيز. البته از لطف و كرم الهي بعيد
نيست كه مقصود از اين جبران كردن و جايگزين نمودن، هر دو مورد باشد و قرائن بسيار
نيز دلالت بر آن دارد. همچنانكه خود شاهديم رباخواران هر چه اموال بيشتري اندوخته
كنند، در مدتي كوتاه دود مي‌شود و نابود مي‌گردد؛ يا صرف دكتر و دارو مي‌شود و يا
در قماري يا تجارتي يا هر موردي ديگر كه باشد، از بين مي‌رود و جز وزر و وبالش نمي‌ماند.
در روايتي از رسول اكرم(ص) آمده است كه «ينادي مناد كل
ليلة… اللهم هب للمنفق خلفاً‌و ينادي مناد: اللهم هب للممسك تلفاً»- بار الها
انفاق كنندگان را بيشتر عطا كن و بخيلان را اموالشان نابود ساز.
آري! خداوند در اين آيه و آيات مشابه ديگر، تضمين نموده است
كه اموال انفاق كنندگان را بركت بخشد و به آنها در دنيا و آخرت از روزي‌هاي حلال
افزوني دهد، مشروط بر اينكه در راه خدا باشد يعني هدفي جز كسب رضايت حضرت حق
نداشته باشد و به خاطر اغراض و انگيزه‌هاي دنيوي و مادي انفاق نكرده باشد، حال چه
اين انفاق، براي رفع حاجت مستمندان و يتيمان و بيچارگان باشد و يا اينكه در راه‌هاي
اجتماعي كه ثمره‌اش عايد يك گروه و يك قوم و يك ملت گردد و صدقه‌اي جاريه باشد
مانند ساختن مدرسه‌ها و بيمارستان و مساجد و تكايا و درمانگاه‌ها و مراكز عمومي و
هزاران مورد ديگر كه نه تنها حاجت يك فرد يا يك خانواده را برآورده مي‌كند بلكه
نياز عمومي را بر طرف مي‌سازد؛ اينجا است كه آن مال، افزوني مي‌يابد «كمثل حبة
انبتت سبع سنابل في كل سنبلة، مائة حبة»- مانند يك دانه گندم كه هفت خوشه بدهد و
در هر خوشه‌اي صد دانه گندم باشد؛ اين است نتيجه انفاق در راه خدا.
جالب اينجاست كه در آيات بي‌شماري، خداوند به انفاق كنندگان
بشارت مي‌دهد كه از انفاق كردن هراس نداشته باشيد چرا كه خداوند آنها را ناديده
نخواهد گرفت و به بهترين وجهي جبران خواهد كرد و هيچ ظلمي به شما نخواهد شد. من
جمله مي‌فرمايد:
«و ما تنفقوا من خير فلأنفسكم و ما تنفقون الا ابتغاء وجه
الله، و ما تنفقوا من خير يوف اليكم و انتم لا تظلمون» (بقره، 272)
خداوند شما را از نيكوكاران و انفاق كنندگان در راهش قرار
دهد.