دانستني‌هائي از قرآن
«tûïÏ%©!$# tbqà)ÏÿZã öNßgs9ºuqøBr& Îû È@Î6y «!$# §NèO w tbqãèÎ7÷Gã !$tB (#qà)xÿRr& $xYtB Iwur ]r& öNçl°; öNèdãô_r& yYÏã öNÎgÎn/u wur ì$öqyz óOÎgøn=tæ wur öNèd cqçRtóst * ×Aöqs% Ô$rã÷è¨B îotÏÿøótBur ×öyz `ÏiB 7ps%y|¹ !$ygãèt7÷Kt ]r& 3 ª!$#ur ;ÓÍ_xî ÒOÎ=ym » (سوره بقره آيات 262 و 263)
آنان که اموالشان را در راه خدا انفاق مي‌کنند،
سپس در اين انفاق هيچ منتي بر مستحقان نمي‌گذارند و آنان را آزار نمي‌دهند، بي‌گمان
پاداش خود را از پروردگارشان دريافت خواهند کرد و در روز رستاخيز نه تس و نه اندهي
خواهند داشت. با زبان خوش و طلب آمرزش براي سائل، بهتر است از صدقه‌اي که در پي آن
اذيت و آزار باشد و همانا خداوند بي‌نياز و بردبار است.
اين آيات، در ضمن آيات زيادي آمده است که
درباره روش صدقه دادن و انفاق در راه خدا در اين سوره مبارکه نازل شده است؛ و همه
اين آيات دلالت بر تشويق و ترغيب بيش از حد مردم در صدقه دادن و انفاق نمودن دارد
که بي‌گمان اگر مؤمنين زيادي مال خود را انفاق مي‌کردند، در ميان آنان هرگز يک
فقير پيدا نمي‌شد. آنچه در اين آيات مورد نظر است، روش صدقه دادن و انفاق است:
1-
نخستين مسئله‌اي که
به چشم مي‌خورد، انگيزه انفاق مي‌باشد. انسان بايد فقط براي کسب رضايت حق‌تعالي و
در راه صدقه دهد و انفاق کند. اگر انگيزه خدائي بود، آنجا است که نتيجه انفاق،
زيادي روزي و نمو آن در دنيا و پاداش بزرگتر در آخرت مي‌باشد. ولي هر انگيزه
ديگري، نمي‌تواند مثمر ثمر باشد. انفاقي ارزشمند است که فقط به خاطر خدا و در راه
کسب رضايت او باشد؛ اينجا است که جز خير و خوبي و سعادت دارين، نتيجه‌اي نخواهد
داشت.
2-
انفاق همراه با آزار
و اذيت سائل نباشد. گاهي ديده مي‌شود که افرادي با اکراه و اجبار، صدقه مي‌دهند و
يا اينکه در مقابل چند تومان ناقابلي که
مي‌خواهند به فقير بدهند، توقع‌هاي زيادي دارند؛ بر او منت مي‌نهند يا با
زبان، او را اذيت مي‌کنند؛ سخن ناروا مي‌گويند و بالأخره خيال مي‌کنند، خداوند
آنها را مزيتي داده که پول بيشتري به آنها عطا فرموده است؛ گو اينکه پول را از خود
مي‌دانند و مالک اصلي را خدا نمي‌دانند. اگر واقعا انسان، خدا را مالک بداند،
کوچکترين منتي نبايد بر سائل و فقير بگذارد چه اينکه اين سائل نيست که صدقه را از
ما دريافت مي‌کند، بلکه اين پروردگار است؛ همو که خود به ما لطف کرده و پول را به
دست ما داده است، اکنون، پول را با طيب خاطر بايد به او برگردانيم؛ با اين حال،
خداوند در برابر بازگرداندن پول خودش به خودش، اينچنين ما را موردلطف و عنايت
بيشتر قرار مي‌دهد که هم در دنيا و هم در آخرت رو سفيد باشيم. حال اگر کسي با اين
چند توماني که در حقيقت مال خودش نيست، بلکه يک واسطه بيشتر نمي‌باشد و اين پول را
دارد به صاحب اصليش باز مي‌گرداند، بخواهد منتي بر سائل بگذارد يا زخم زبان به او
بزند، در حقيقت منت بر خدا نهاده است، و اين کار او نه تنها ارزش ندارد که بي‌گمان
بسيار نکوهيده است.
3-
نباید صدقه را با منت
یا اذیت و آزار سائل از بین برد. و بدتر اینکه نباید برای ریاکاری انفاق نمود. ان
کسی که به خاطر خوشایند مردم و تعریف آنان، انفاق می کند هر چند پولی بسیار زیادی
را هم در این راه بپردازد، هيچ ارزشي براي او ندارد. و اصلا نفاقي که همراه با ريا
است، باطل است. خداوند در آيات بعد به رياکاران چنين مثل مي‌زند که مانند دانه‌هايي
است که بر روي سنگ سختي بريزند و تند باراني ببارد و آن دانه‌ها را با غبارشان
بزدايد و اثري از آنها نگذاريد؛ اين دانه‌هايي که بر سنگ بريزند و باران هم آنها
را ببرد، بي‌گمان هيچ محصولي نخواهد داشت. انفاق رياکاران هم‌نظير همين است.
4-
در صورتي که نخواستي
به سائل پول بدهي، با يک زبان خوش و دعايي که براي او مي‌کني، او را راضي نگه‌دار
و هرگز با تندي و خشونت با او رفتار مکن، چه اينکه پول را پيش از دادن به سائل،
داري به خدا مي‌دهي و خداوند از تو و امثال تو بي‌نياز است و بر عصيان‌ها و
تمردهاي مردم، بردبار است. پس چه انسان بخواهد سائل را صدقه دهد و چه بخواهد او را
نااميد گرداند، هرگز با زبان تند يا با منت رفتار نکند تا خداوند نيز از او راضي و
خشنود باشد.