سخنى كوتاه در فضيلت ماه هاى سه گانه (رجب ـ شعبان ـ رمضان)
قسمت اول
استاد سيد محمد جواد مهرى
ماه رجب, ماه ولايت و امامت, ماهى است كه رحمت گسترده الهى بر بندگانش مى بارد. تنها نياز به مقدارى توجه دارد تا اين رحمت شامل حال ما نيز گردد.
فرا رسيدن اين ماه, نعمت بزرگى است كه بايد از آن بهره فراوان ببريم و نگذاريم شبها و روزهايش, با غفلت سپرى شود. عبادت و نيايش, نماز و روزه, دعا و صلوات و سرانجام به ياد خدا بودن و تذكر در اين ماه خجسته, لذتى ديگر دارد, همين بس كه اگر يك روز از اين ماه را با خلوص نيت و با توجه قلب روزه بگيريم, مستوجب رضوان بزرگ الهى خواهيم شد. رسول خدا(ص) مى فرمايد:
((إلا ان رجب و شعبان شهراى و شهر رمضان شهر إمتى إلا فمن صام من رجب يوما ايمانا و احتسابا استوجب رضوان الله الاكبر و اطفى صومه فى ذلك اليوم غضب الله و اغلق عنه باب من ابواب النار ولو إعط مثل الارض ذهبا ما كان بإفضل من صومه و لايستكمل اجره بشىء من الدنيا دون الحسنات اذا اخلص لله عزوجل, له اذا إمسى عشر دعوات مستجابات)).
هان! ماه رجب و ماه شعبان دو ماه من اند و ماه رمضان ماه امتم. آگاه باشيد, هر كه يك روز از ماه رجب را با ايمان و اخلاص روزه بگيرد, مستوجب رضوان بزرگ الهى مى گردد و روزه اش در آن روز بى گمان خشم خداوند را فرو مى نشاند و درى از درهاى دوزخ را بر روى خويش مى بندد و اگر به اندازه گستره زمين, زر به او داده شود برتر از روزه اش نخواهد بود و پاداش اين روزه هرگز با حسنات دنيوى قابل مقايسه نيست جز اين كه بايد اخلاص داشته باشد و براى تقرب به خداى عزوجل انجام داده باشد و همانا شب هنگام, ده دعايش مورد استجابت قرار مى گيرد.
در روايت ديگرى از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل شده كه فرمود:
((رجب شهر الله و شعبان شهرى و رمضان شهر امتى)) ماه رجب, ماه خداست و ماه شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امتم.
از حضرت سوال شد: ما معنى قولك رجب شهر الله))؟ چه معنا دارد سخنت كه فرمودى ماه رجب ماه خداست؟ حضرت پاسخ داد: ((لانه مخصوص بالمغفره, فيه تحقن الدمإ و فيه تاب الله على اوليائه و فيه إنقذهم من يد إعدائه)) زيرا ماه رجب ويژه آمرزش و مخصوص مغفرت است. در اين ماه خونى ريخته نمى شود (حتى در جاهليت نيز ماه رجب جزء ماه هاى حرام به حساب مىآمد و جنگ و خونريزى در آن تعطيل مى شد) و در اين ماه, خداوند اوليا و محبينش را مورد آمرزش قرار مى دهد و توبه شان را مى پذيرد و آنان را از دشمنانشان مى رهاند. سپس فرمود:
((من صام كله استوجب على الله ثلاثه إشيإ: مغفره لجميع ما سلف من ذنوبه و عصمه فيما بقى من عمره و إمنا من العطش يوم الفزع الاكبر)) هر كه تمام اين ماه را روزه بدارد, سه چيز از خدايش دريافت مى كند:
1ـ آمرزش براى تمام گناهان گذشته اش.
2ـ مصونيتى براى باقى مانده از عمرش.
3ـ ايمنى از تشنگى روز قيامت.
امام كاظم(ع) مى فرمايد: ((رجب نهر فى الجنه اشد بياضا من اللبن و إحلى من العسل, من صام يوما من رجب سقاه الله من ذلك النهر)) رجب نام رودى است در بهشت كه از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر است, هر كه يك روز از ماه رجب را روزه بدارد, خداوند از آن نهر به او عطا كند.
به هر حال در فضيلت و بركات اين سه ماه مبارك, روايات زيادى از رسول خدا و ائمه هدى عليهم صلوات الله نقل شده كه همه دلالت بر عظمت اين سه ماه دارد و تإكيد بر روزه گرفتن و نيايش و مناجات كردن و دعا و خواندن قرآن و خدمت به بندگان خدا كردن و نياز نيازمندان را برطرف نمودن و خيرات و صدقات دادن و افزايش عبادت دارد و به جاست كه در اين باقيمانده از ماه شريف رجب و دو ماه پس از آن, فرصت را بيش از پيش غنيمت شمريم و به عبادت روى آوريم و با خلوص و توجه, از درگاه حضرت ذىالجلال توبه و طلب مغفرت كنيم و دل ها را با مومنين صاف نمائيم و از كدورتها و تنگ نظرىها و حسادت ها و جسارت ها دورى جوئيم. جا دارد كه در اعمال و رفتار و كردار و گفتار خود تجديد نظر كنيم و هيچ كارى را جز براى كسب اجر و پاداش معنوى انجام ندهيم و خدا را مد نظر قرار دهيم و به ياد او و به نام او, به كارهاى خير روى آوريم و از بدىها, زشتى ها, پلشتى ها, كدورتها , نفرتها , بدگمانى ها, ماديگرىها, هواپرستى ها و خودخواهى ها كه مايه بدبختى و شقاوت و آلودگى و بدفرجامى و سيه روزى و بدنامى و سرانجام خشم خداوندى است دورى جوئيم. جدا بدبخت و ناكام است كسى كه اين ماه هاى ارزشمند را دريابد و به مغفرت الهى دست نيابد.
عزيزان! به فكر خود باشيد و در اين روزهاى خجسته, از عذاب دردناك و خشم خدا به او پناه ببريد و كارى نكنيد كه به جاى درهاى بهشت, درهاى دوزخ بر روى شما گشوده شود. اينك ماه هاى رحمت و مغفرت فرا رسيده و خداوند درهاى بهشت را بر رويتان گشوده, هشدارتان باد, عملى از شما سر نزند كه اين درها بسته شود و به جاى آن ها, درهاى جهنم گشوده شود. برحذر باشيد كه به جاى مغفرت, مستوجب عذاب نگرديد, به خدا لحظه اى تحمل عذاب الهى را نداريم; گو اين كه هيچ عذابى سخت تر و دردناك تر از غضب خدا و روى برگردانيش از ما نيست, به او پناه مى بريم و از او درخواست مغفرت و آمرزش مى كنيم و اميدواريم از ما راضى گردد.
ولى بى گمان رضايت الهى, آسان به دست نمىآيد, نياز به عمل صالح و قلب سليم و نيت پاك و توبه نصوح دارد كه اگر ما با تمام وجود به خدا بازگشتيم, خداوند بى حساب ما را مورد لطف و كرامت خود قرار مى دهد. مبالغه و گزاف نيست اگر كسى بگويد كه يك روز روزه ماه رجب يا ماه شعبان داراى چنان كرامت ها, مقام ها, لطف ها, پاداش ها و اجرهاى فراوان است. اين سخن پيامبر بزرگ اسلام است كه فرمود: ((من صام من رجب يومين لم يصف الواصفون من اهل السمإ و الارض ما له عندالله من الكرامه و كتب له من الاجر مثل اجور عشره من الصادقين فى عمرهم بالغه اعمارهم ما بلغت و يشفع يوم القيامه فى مثل ما يشفعون فيه و يحشره معهم فى زمرتهم حتى يدخل الجنه و يكون من رفقائهم و من صام من رجب ثلاثه ايام, جعل الله عزوجل بينه و بين النار خندقا إو حجابا طوله مسيره سبعين عاما و يقول الله عزوجل له عند افطاره لقد وجب حقك على و وجب لك محبتى و ولايتى إشهدكم يا ملائكه الله إنى قد غفرت له ما تقدم من ذنبه و ما تإخر)).هر كه دو روز از ماه رجب را روزه بدارد وصف كنندگان زمين و آسمان نمى توانند اندازه كرامت او را نزد خداوند وصف و بررسى كنند و پاداش او مانند پاداش ده نفر از راستگويان است و به اندازه عمرشان هرچند دراز باشد و همانا در روز رستاخيز مانند آنان شفاعت مى كند و در كنار آنان و همراه آنان محشور مى شود و در بهشت با آن ها دوست و رفيق خواهد بود و هر كه سه روز از ماه رجب را روزه بدارد خداوند بين او و دوزخ, گودال و يا حجابى قرار دهد كه طولش هفتاد سال است و هنگام افطار به او مى گويد: بنده ام! حقت بر من واجب, و محبتم و ولايتم براى تو واجب شد اى فرشتگان گواهى دهيد كه من تمام گناهانش را آمرزيدم.
اينها هرگز سخن گزاف نيست, فقط نياز به خلوص و قصد قربت واقعى دارد و چه مشكل است اين يك شرط, هم چنان كه نزد صديقان چه آسان است و سهل. در روايت ها, تكرار شده كه دو ركعت نماز اگر با قصد قربت باشد, كافى است كه بهشت را براى انسان تضمين كند و امام ـ رحمه الله عليه ـ همواره مى فرمود: من كه نتوانستم اين دو ركعت را به جا آورم شايد شماها بتوانيد!!
البته نمى خواهم ـ خداى نخواسته ـ آيه يإس بخوانم و دوستان را از رحمت الهى نوميد كنم چه به اندازه خلوصمان و به اندازه قصد قربتمان, قطعا پاداش خواهيم داشت ولى بايد پيوسته تلاش كرد كه نيت, مستحكم تر گردد و توجه به خدا بيشتر شود وخلوص افزايش يابد تا شناخت خدا آسان تر گردد و توجه به خدا بيشتر شود و تكامل افزونتر و قرب نزديك تر و محبت از دو سوى: ((رضى الله عنهم و رضوا عنه ذلك الفوز العظيم)) خداوند آنها را راضى و آنها از خدا راضى شدند و اين است رستگارى و بهروزى بزرگ.
اينكه منادى در روز قيامت ندا مى كند اين ماه رمضان است چه بسيار مردمى كه به وسيله آن رستگار و پيروز شدند و چه بسيار كسانى كه بدبخت و سيه روز گشتند, همه اش به خاطر همين قصد قربت و توجه است. به هر حال اين دو سه ماه مانند ديگر ماهها نيست; بايد تلاش و سعى كنيم كه يك لحظه اش بدون ذكر خدا سپرى نشود و از هر چه موجب غضب اوست جدا پرهيز گردد; از دروغ , تهمت, غيبت, حسد, دشنام به يكديگر, اهانت به مومنين و هرچه از حب ذات و خودخواهى تراوش مى كند و انسان را از پرستش خدا به پرستش شيطان وا مى دارد بايد اجتناب كرد و دورى نمود. وانگهى به هر چه كه صبغه الله است و مايه سعادت و خوشبختى است و انسان را به خدا نزديك مى سازد و به وى تكامل مى بخشد, بايد روى آورد تا روسفيد شد.
دوستان! رحمت خداوند بسيار وسيع و گسترده است, آن را با نماز و نيايش و روزه دريابيد. در ماه رجب چنان چه از رسول گرامى اسلام(ص) نقل شده بسيار استغفار كنيد. حضرت مى فرمايد: ((استكثروا فى رجب من قول استغفر الله و اسإلوا الله الا قاله و التوبه فيما مضى والعصمه فيما بقى من آجالكم)) در ماه رجب بسيار كلمه ((استغفرالله)) را بر زبان جارى كنيد و از خداوند آمرزش گناهان گذشته و مصونيت از گناهان در آينده را بطلبيد.
((و اكثروا فى شعبان الصلاه على نبيكم و إهله)) و در ماه شعبان بسيار صلوات و درود بر پيامبر و اهل بيتش بفرستيد.
((و رمضان شهر الله تبارك و تعالى استكثروا فيه من التهليل والتكبير و التحميد و التمجيد و التسبيح و هو ربيع الفقرإ فاظهروا من فضل ما انعم الله به عليكم على عيالاتكم و جيرانكم و احسنوا جوار نعم الله عليكم و تواصلوا اخوانكم و اطعموا الفقرإ والمساكين من اخوانكم فانه من فطر صائما فله مثل اجره من غير ان ينقص من اجره شيئا)) و ماه رمضان ماه خداوند تبارك و تعالى است پس در آن بسيار لا اله الا الله, الله اكبر, الحمدلله و سبحان الله بگوئيد و بسيار ذكر خدا بر زبان جارى سازيد و همانا ماه رمضان بهار مستمندان است پس, از آن چه خداوند بر شما تنعم كرده و ارزانى داشته بر خانواده و همسايگانتان ارزانى داريد و نعمت هاى الهى را به جاى خود مصرف كنيد و با دوستان احسان نمائيد و به بيچارگان و مستمندان كمك كنيد كه همانا هر كه يك روزه دارى را افطار دهد مانند پاداش او از خدايش دريافت كند بىآن كه از پاداش و اجر خودش چيزى كاسته شود.
و به مناسبت ماه رمضان سخنان ديگرى خواهيم داشت كه در وقت خود (در ماه آينده ان شإالله) بيان خواهيم كرد.
در اين خلاصه گويى فقط خواستيم مقدارى دين خود را نسبت به اين ماه هاى پرفضيلت ادا كنيم و دوستان را تذكر دهيم كه به بهترين وجه از آن استفاده كنند و اوقاتشان را بيهوده مصرف ننمايند و با ياد و ذكر الهى, بهشت برين را براى خود تضمين نمايند و بالاتر اين كه به رضوان بزرگ خدا ـ به خواست خدا ـ دست يابند.