سخنان معصومین
عزت و ذلت
امام حسن
عسكرى عليه‌السلام:
ما تَرَكَ
الحَقَّ عَزيزٌ إِلاّ ذَلَّ وَلا أَخَذَبِهِ ذَليلٌ إِلاّ عَزَّ؛ (بحارالأنوار، ج 78،
ص374 ، ح 24)
هيچ عزيزى
حق را ترك نكرد، مگر اينكه ذليل شد و هيچ ذليلى به حق عمل نكرد مگر اينكه عزيز شد.
امام صادق
عليه‌السلام:
إِنَّ اللّه فَوَّضَ إِلَى المُؤمِنِ اُمورَهُ كُلَّها وَلَم
يُفَوِّض إِلَيهِ أَن يَكونَ ذَليلاً أَما تَسمَعُ اللّه تَعالى يَقولُ: (وَ لِلّهِ
العِزَّهُ وَلِرَسولِهِ وَلِلمُؤمِنينَ)؟ فَالمُؤمِنُ يَكونُ عَزيزا وَلا يَكونُ ذَليلاً
قالَ: إِنَّ المُؤمِنَ أَعَزُّ مِنَ الجَبَلِ لأَِنَّ الجَبَلَ يُستَقَلُّ مِنهُ بِالمَعاوِلِ
وَالمُؤمِنُ لايُستَقَلُّ مِن دينِهِ بِشَىْءٍ؛ (التهذيب، ج 6، ص 179، ح 367)
خداوند اختيار
همه كارها را به مؤمن داده، اما اين اختيار را به او نداده است كه ذليل باشد. مگر نشنيده‌اى
كه خداى تعالی مى‌فرمايد: «عزت از آن خدا و رسولش و مؤمنين است»؟ پس، مؤمن عزيز است
و ذليل نيست. [در ادامه] فرمودند: مؤمن از كوه محكم‌تر است، زيرا از كوه با ضربات تيشه
كم مى‌شود، اما با هيچ وسيله‌اى از دين مؤمن نمى‌توان كاست.
امام على
عليه‌السلام:
أَلا إِنَّهُ
مَن يُنصِفِ النّاسَ مِن نَفسِهِ لَم يَزِدهُ اللّه إِلاّ عِزّا؛ (كافى، ج 2، ص 144،
ح 4)
بدانيد كه
هر كس با مردم منصفانه رفتار كند، خداوند جز بر عزّت او نيفزايد.
امام صادق
عليه‌السلام:
ما مِن عَبدٍ
كَظَمَ غَيظا إِلاّ زادَهُ اللّه عَزَّوَجَلَّ
عِزّا فِى الدُّنيا وَالخِرَه؛ (كافى، ج 2، ص 110، ح 5)
هيچ بنده‌اى
خشم خود را فرو نخورد، مگر اينكه خداوند عزّوجلّ بر عزّت او در دنيا و آخرت افزود.
رسول اكرم
صلى‌الله عليه و آله:
إِنَّ اللّه
تَعالى يَقولُ كُلَّ يَومٍ: أَنَا رَبُّكُمُ العَزيزُ، فَمَن أَرادَ عِزَّ الدّارَينِ
فَليُطِعِ العَزيزَ؛ (كنزالعمال، ج 15، ص 784، ح 43101)
خداى تعالى
هر روز می‌فرمايد: من پروردگار عزيز شما هستم، پس هر كس خواهان عزّت دو جهان است بايد
كه از خداى عزيز اطاعت كند.
امام على
عليه‌السلام:
ثُمَّ أَنزَلَ
عَلَيهِ الكِتابَ… وَعِزّا لاتُهزَمُ أَنصارُهُ…؛ (نهج‌البلاغه، خطبه 198)
قرآنى كه
بر پيامبر نازل شد… عزتى است كه هوادارانش شكست نمى‌خورند… .
امام سجاد
عليه‌السلام:
اَللهُمَ…
ذَلِّلنى بَينَ يَدَيكَ وَأَعِزَّنى عِندَ خَلقِكَ وَضَعنى إِذا خَلَوتُ بِكَ وَارفَعنى
بَينَ عِبادِكَ وَأَغنِنى عَمَّن هُوَ غَنِىٌّ عَنّى وَزِدنى إِلَيكَ فاقَهً وَفَقرا؛
(صحيفه سجاديه، دعاى 47)
خداوندا…
مرا در پيشگاهِ خودت خوار و نزد خلقت عزيز فرما، مرا در خلوتِ با خودت پَست و در ميان
بندگانت سربلند گردان و از كسى كه از من بی‌نياز است، بی‌نياز گردان و بر نيازمندى
و فقر من به خودت بيفزاى.
امام على
عليه‌السلام:
فَرَضَ اللّه…
الجِهادَ عِزّا لِلسلامِ؛ (نهج‌البلاغه، حكمت 252)
خداوند…
جهاد را براى عزّت و سربلندى اسلام واجب فرمود.
امام على
عليه‌السلام:
اَلشَّجاعَه
عِزٌّ حاضِرٌ، اَلجُبنُ ذُلٌّ ظاهِرٌ؛ (غررالحكم، ج 1، ص 152، ح 572)
شجاعت عزّتى
است آماده، ترس ذلّتى است آشكار.
امام على
عليه‌السلام:
مَنِ اعتَزَّ
بِغَيرِ اللّه أَهلَكَهُ العِزُّ؛ (غررالحكم، ج 5، ص 253، ح 8217)
هر كس به
جز از خدا عزّت بجويد آن عزّت او را هلاك مى‌كند.
امام صادق
عليه‌السلام:
تَركُ الحُقوقِ
مَذَلَّه وَإِنَّ الرَّجُلَ يَحتاجُ إِلى أَن يَتَعَرَّضَ فيها لِلكَذِبِ؛ (تحف‌العقول،
ص 360)
ندادن حقوق
(ديگران) ذلّت می‌آورد و انسان در اين‌باره مجبور به دروغ گفتن می‌شود.
امام حسين
عليه‌السلام:
ما أَهوَنَ
المَوتَ عَلى سَبيلِ نَيلِ العِزِّ وَ إِحياءِ الحَقِّ لَيسَ المَوتُ فى سَبيلِ العِزِّ
إِلاّحَياهً خالِدَهً وَلَيسَتِ الحَياهُ مَعَ الذُّلِّ إِلاَّ المَوتَ الَّذى لاحَياهَ
مَعَهُ؛ (احقاق الحق، ج11، ص 601)
چه آسان
است مرگى كه در راه رسيدن به عزّت و احياى حق باشد، مرگ عزتمندانه جز زندگى جاويد و
زندگى ذليلانه جز مرگ هميشگى نيست.
امام على
عليه‌السلام:
اَلنّاسُ
مِن خَوفِ الذُّلِّ مُتَعَجِّلُوا الذُّلِّ؛ (غررالحكم، ج 2، ص 156، ح 2172)
مردم از
ترس ذلّت به سوى ذلّت مى‌شتابند.
امام صادق
عليه‌السلام:
لايَنبَغى
لِلمُؤمِنِ أَن يُذِلَّ نَفسَهُ (قالَ مُفَضَّلُ بنُ عُمَرَ:) قُلتُ: بِما يُذِلُّ
نَفسَهُ؟ قال: يَدخُلُ فيما يَعتَذِرُ مِنهُ؛ (مشكاه‌الأنوار، ص 103)
سزاوار نيست
كه مؤمن خود را خوار سازد ـ مفضل بن عمر مى‌گويد: ـ پرسيدم چگونه خود را خوار مى‌كند؟
فرمودند: دست به كارى زند كه موجب عذرخواهى شود.
امام على
عليه‌السلام:
اَلمَنِيَّةُ
وَلاَ الدَّنِيَّةُ وَالتَّقَلُّلُ وَلاَ التَّوَسُّلُ؛ (نهج‌البلاغه، حكمت 396)
مرگ آرى
امّا پستى و خوارى هرگز، به اندك ساختن آرى، امّا دست سوى اين و آن دراز كردن هرگز.
امام على
عليه‌السلام:
مَنْ طَلَبَ
عِزّا بِظُلْمٍ وَباطِلٍ أَوْرَثَهُ اللّهُ ذُلاًّ بِإِنْصافٍ وَ حَقٍّ؛ (شرح نهج‌البلاغه
ابن ابی‌الحديد، ج20، ص 309، ح 536)
هر كس عزّت
را با ظلم و باطل طلب كند، خداوند به انصاف و حق ذلّت نصيبش مىنمايد.
امام علی
علیه‌السلام:
مَن یَطلُبُ
العِزَّ بِغَیرِ حَقٍّ یَذِلُّ وَ مَن عانَدَ الحَقُّ لَزِمَهُ الوَهنُ؛ (تحف‌العقول،
ص 95)
هر کس به
جز حق جویای عزت شود به ذلت درافتد و هر کس با حق عناد ورزد خوار گردد.
امام صادق
علیه‌السلام:
ما من رَجُلٍ
تَکبّرَ أَو تَجبَّرَ الّا لذلَّةٍ یَجدُها فی نََفسِهِ؛ (جهادالنفس، ح 585)
هیچ مردی
نیست که تکبر بورزد یا خود را بزرگ بشمارد مگر به خاطر ذلتی که در نفس خود می‌یابد.
امام جواد
علیه‌السلام:
عِزُّ المُؤمِنِ
غِناهُ عَنِ النَّاسِ؛ (بحارالأنوار، ج 75، ص 109، ح 12)
عزّت مؤمن
در بى‌نیازى او از مردم است.
امام هادی
عليه‌السلام:
العقوق یعقب
القلة و یؤدی الی الذلة؛ (مسند الامام الهادی، ص 303)
نارضایتی
پدر و مادر، کم‌توانی را به دنبال دارد و آدمی را به ذلت می‌کشاند.