مسئوليت نخبگان در
تعامل فرهنگ و انتخابات (2)
دکتر حسن بنیانیان
اشاره: در شمارۀ قبل در بخش نخست این مطلب به نکاتی در خصوص
راهکارهایی که می‌توان با کمک آنها به روابط اجتماعی میان افراد برجسته و نخبگان
جامعه یاری رساند و به تحکیم مبانی نظام جمهوری اسلامی اهتمام ورزید با یادآوری
نکاتی از رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام‌خمینی (ره)، اشاره به انتخابات مطلوب،
ابعاد داخلی و خارجی آن و ایرادات فرهنگ عمومی اشاره شد؛ در این شماره، بحث بخش
پیش را پی می‌گیریم:
در زیرمجموعۀ موانع فرهنگی داخلی، پس از «موانع فرهنگي ريشه‌دار در فرهنگ بومي
جامعه» به عوامل زیر می‌رسیم:
2. موانع فرهنگي حاصل از اشتباهات دوستان انقلاب
غلبه احساسات، نگرش كوتاه‌مدت، بي‌توجهي به توطئه‌هاي دشمنان، در مواردي موجب
مي‌شود بعضي از دوستان انقلاب و نظام در اظهارنظرها، مصاحبه‌ها، رفتارهاي خود،
حركاتي را انجام دهند كه در پيوند با تبليغات دشمنان خارجي و داخلي، اين احساس را
به بخش‌هايي از مردم منتقل کند كه نكند فرد منتخب از قبل مشخص شده است و انتخابات
نوعي نمايش است؛ البته افرادي كه چنين حدس و گماني دارند، آنها هم تحت‌تأثير غلبه
احساسات‌اند وگرنه مراجعه به عقل براي آنها مشخص مي‌كند كه چگونه در انتخابات
ايران در مواردي گرایش سیاسی مجموعه محوري برگزاركننده انتخابات با فرد پيروز،
تفاوت آشكاري داشته است. با این وجود دقت در اين امر كه نهادهاي مشاركت‌كننده در
برگزاري انتخابات بايد بي‌طرفي كامل خود را در عمل نشان دهند، از ضرورت‌هاي يك
انتخابات مطلوب است.
3. موانع فرهنگي حاصل از اقدامات مخالفان نظام در داخل
مخالفان نظام در كشور گرچه اقليت كوچكي را تشكيل مي‌دهند، اما اين اقليت شامل
طیفی هستند كه نمي‌توان به‌راحتي، از كنار آنها گذشت؛ اين طيف را مي‌توان در گروه‌هاي
زير طبقه‌بندي کرد:
الف) افرادي كه نسبت‌به كليت نظام علاقه دارند، ولي تحليل ذهني آنها اين است
كه در مسير عملكرد نظام انحرافات جدي وجود دارد و بايد با عدم حضور نسبت‌به وجود
اين انحراف اعتراض كرد.
ب) افرادي كه به كشور و مشاركت در انتخابات علاقه‌مندند، اما نظام سياسي مبتني‌بر
انديشه‌هاي ديني را ناموفق و اشتباه مي‌دانند و نمي‌خواهند با آمدن پاي صندوق اين
نظام را تأييد كنند. متأسفانه در بین اقشار مذهبی و غیرمذهبی از این‌گونه اندیشه‌ها
یافت می‌شود.
ج) افرادي كه اساساً اهل فكر و انديشه نيستند و به چيزي جز كسب منافع براي لذت
بيشتر فكر نمي‌كنند و طبعاً با هر نوع نظم و قانوني كه لذت‌جويي آنها را محدود
كند، مسئله دارند و به‌طور بنیادین با وجود هر نوع حکومتی مسئله دارند.
د) افرادي که در نقش مزدور دشمن در داخل ايفاي نقش مي‌كنند و به روش‌های مختلف
از امكانات دشمن استفاده می‌کنند. به‌هرحال اين گروه‌ها، صرف نظر از انگیزه‌هاي
دروني خود، نه‌تنها خود در انتخابات مشاركت نمي‌كنند كه به‌واسطۀ آنكه معمولاً از
موقعيت‌هايي در جامعه برخوردارند، افراد ديگري را تحت تأثير قرار مي‌دهند.
4. موانع فرهنگي حاصل از اقدامات سياسي ـ اقتصادي ـ اجتماعی
آنچه در ذهن فرد اتفاق مي‌افتد و منجر‌به رفتاري خاص نسبت به انتخابات مي‌شود،
ذاتاً يك پديده فرهنگي است، اما تأثيرات متقابل تحولات سياسي، اقتصادي، اجتماعي با
فرهنگ جامعه، امري است اجتناب‌ناپذير و بديهي است كه فشارهاي اقتصادي دشمن در
پيوند با معضلات داخلي اقتصاد مي‌تواند همواره منجر‌به موانع فرهنگي براي انتخابات
مطلوب باشد، همان‌طور كه جريان‌هاي سياسي براي دستيابي به رأي بیشتر، به‌جاي مطرح‌كردن
ظرفيت‌هاي خود با تخريب سياسي از عملكردهاي نظام در گذشته، بسياري از افراد ساده‌دل
جامعه را به شك و ترديد نسبت‌به كليت نظام سوق مي‌دهند.
۲. موانع فرهنگي خارجي
منظور از موانع فرهنگي خارجي، اشاره به اقدامات و آثار فعاليت‌هايي است كه به
قصد تخریب اعتقادات و ارزش‌هاي ديني از خارج مرزها آغاز مي‌شود و در اعتقادات،
ارزش‌ها، هنجارها و الگوهاي رفتاري مردم در داخل كشور ظاهر مي‌شود كه طبیعتاً بخشي
از آن در عدم حضور يا انتخاب ناآگاهانه در انتخابات رخ مي‌دهد.
این موانع را می‌توان از دو منظر مشاهده کرد:
۱ـ۲. فرايندهاي جهاني‌سازي فرهنگ
علي‌رغم آنكه به‌واسطه قدرت فرهنگ‌آفرینی نهفته در دين مبين اسلام، انقلاب
اسلامي ايران توانسته است تأثيرات شگرفي در تحولات فرهنگی جهان معاصر داشته باشد،
اما همزمان در داخل در معرض تهديدات حاصل از رشد ارتباطات فرهنگي و فرایندهای
جهانی‌سازی هستيم و چون از گذشته دور، نوعي شيفتگي به فرهنگ غرب در جامعه ما وجود
داشته است و هنوز نتوانسته‌ايم آن را ريشه‌كن کنیم، نقش توسعه ارتباطات، از طريق
بهره‌گيري از علوم انساني غربي و استفاده از فناوري‌هاي نوين وارداتی، الگوگيري از
معماري و شهرسازي، تقليد از غذا و پوشاك غربي و غيره كه همگي بر مبناي گسترش لذت‌هاي
حيواني موجود در انسان شكل گرفته است و به‌صورت مستمر و غیرمستقیم تأثيرات خود را
وارد فرهنگ جامعه می‌کند و علاوه‌بر تأثیرات خاص خود، بستر را برای تأثیرگذاری
بیشتر تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمن آماده می‌کند و گروه‌هایی از مردم ما را در دین‌باوری
و حمایت از نظام دینی دچار شک و تردید می‌کند و از آمدن پای صندوق رأی برحذر می‌دارد.
۲ـ۲. تهاجم فرهنگي و جنگ نرم دشمن
علاوه‌بر جريان طبيعي فرايندهاي جهاني‌شدن يا جهاني‌سازي فرهنگ‌ها، از آنجا كه
گسترش انقلاب اسلامي به‌صورت اجتناب‌ناپذير نفوذ فرهنگي غرب را در بين كشورهاي
اسلامي و دیگر كشورهاي جهان كند كرده و با موانع جدي روبه‌رو کرده است و از طرفي
هر نوع سرمايه‌گذاري در تخريب فرهنگ ديني جامعه ما، مي‌تواند به تضعيف نظام اسلامي
و كندي پيشرفت آن منجر شود، استكبار جهاني به سركردگي آمريكا و انگليس، يك جريان
آگاهانه براي تخريب بنيادهاي فرهنگي ما طراحی کرده‌اند كه به‌طور مستمر تلاش مي‌كنند
تا در زمان برگزاري انتخابات، به‌صورت فعال‌تري از سرمايه‌گذاري‌هاي انجام‌شده
بهره‌برداري کرده و هر چقدر می‌توانند زمینه تضعیف نظام اسلامی را فراهم کنند.
از فرصت‌ها و موانع فرهنگی برگزاری انتخابات مطلوب که بگذریم نوبت به ارزیابی
از آثار مثبت فرهنگی برگزاری یک انتخاب مطلوب و آثار مخرب فرهنگی هرگونه اختلال در
برگزاری انتخابات خواهیم رسید.
آثار مثبت برگزاری انتخابات مطلوب
براي دستيابي به مجموعه اين آثار و پيامدها، لازم است مطابق با نمودار زير علاوه‌بر
احصای آثار مستقيم فرهنگي، آثار غيرمستقيمي را كه از تأثير انتخابات بر مسائل
اقتصادي، سياسي و اجتماعي حاصل مي‌شود نيز شناسايي كرد.
|
برگزاري انتخابات |