سخنان معصومین
امام علی(علیه‌السلام):
لاَ یُقِیمُ أمرَ اللهِ سُبحَانَهُ إلاَّ مَن لاَیُصَانِعُ،وَلاَیُضَارِعُ، وَلاَ یَتَّبِعُ المَطَامِعَ (نهج البلاغه حکمت۱۱۰)
دین خدا رابرپا نمی‌دارد مگر کسی که سازشکار نباشند، (و با دنیادوستان و رفاه طلبان) همسو نشود، و دل در گرو طمع‌ها نداشته باشد.
امام علی (علیه‌السلام):
یَستَدلُّ عَلی ادبار ِالدُّول بِأربع: تَضییع الأُصول ِوَ التَمسُّک بِالفُروع وَ تَقدیم الأراذِل وَ تأخیر الاَفاضِل(میزان الحکمه، ج۳ ص۳۵۹)
چهار چیزنشانه سقوط دولتها شمرده شده است: ضایع کردن کارهای اصلی، مشغول شدن به کارهای جزئی، برتری دادن افرادپست و کنارگذاشتن افراد با فضیلت.
پیغمبراعظم(ص):
انّا لانَستعَمَل علی عَمِلنا من ارادَهُ (کنزالعمال، ج۶، ص۷۴)
کسی که شیفته مقام و منصب‌است ما او را به کار نمی‌گیریم
پیغمبراعظم(ص):
«ما ذِئبانِ ضارِیانِ اُرسِلافِی زَریبَهِ غَنَم اَکثَرُ فَسادا مِن حُبِّ الجاهِ و المال» (محجه البیضاء، ج ۶، ص ۴۱)
خطر و فساد دو گرگ درنده‌ای که به آغل گوسفندان حمله برند، بیشتر از خطر و فساد عشق وعلاقه به جاه و مال و شهرت نیست.
پیغمبراعظم(صل‌الله علیه وآله):
حُبُّ الجاهِ وَ المالِ یُنبِتُ النِّفاقَ فِی القَلبِ، کَما یُنبِتُ الماءُ البَقلَ.(تنبیه‌الخواطر، ص ۲۶۴)
حب جاه و مال، نفاق را در قلب می‌رویاند همان‌گونه که آب، باعث روییدن گیاه می‌شود.
پیغمبراعظم(صل‌الله علیه وآله):
إِنَّا وَاللَّهِ لا نُوَلِّی عَلَى هَذَا العَمَلِ أَحَدًا سَأَلَهُ ، وَلا أَحَدًا حَرَصَ عَلَیْهِ (صحیح مسلم، ج ۳، ص ۱۴۵۶، ح ۱۴)
به خدا سوگند ما جاه طلبانی را که حرص پست و مقام دارند و در جستجوی آنند، منصوب نمی‌کنیم
پیغمبراعظم(صل‌الله علیه وآله):
مَن اِستَعمَلَ عامِلاً مِنَ المُسلمینَ وَ هُوَ یعلَمُ اَنَّ فیهِم اَولی‌بِذلِک مِنهُ وَ اَعلَمُ بِکتابِ اللهِ و سنَّه نَبیهِ فَقَد خانَ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ جَمیعَ الْمُسْلِمینَ(الغدیر، ج ۸، ص ۲۹۱) کسی که کاری از مسلمین را برعهده گیرد در صورتی که می‌داند فرد مناسبتری برای موضوع وجود دارد که اعلم است به کتاب خدا و سنت پیامبر به درستی که به خدا و رسول و همه مسلمانان خیانت کرده است)
امام علی (علیه‌السلام):
در عهدنامه به مالک اشتر
لِیَکُن أحَبُّ النَّاسِ إِلَیکَ وَ أحظَاهُمْ لَدَیکَ أکثَرَهُم سَعیاً فِی مَنَافِعِ النَّاسِ
باید که محبوب ترین مردم و بهره مندترین آنها نزد تو، آن کس باشد که بیش از دیگران برای سودرسانی به مردم تلاش می کند
امام علی (علیه‌السلام):
أدِقُّوا أَقلَامَکُم وَ قَارِبُوا بَینَ سُطُورِکُم وَ احذِفُوا عَنِ فُضُولَکُم وَ اقصِدُوا قَصدَ المَعَانِی وَ إِیَّاکُم وَ الإِکثَارَ فَإِنَّ أموَالَ المُسلِمِینَ لا تَحتَمِلُ الإِضرَار(نهج‌السعاده، ج۴، نامه ۱۲)
نوک قلم هایتان را تیز و سطور نوشته را به هم نزدیک کنید، زیادى کلمات را (در نوشتن گزارش) حذف کنید، به اصل سخن بپردازید و از زیاد نوشتن بپرهیزید که اموال مسلمین ضرر را بر نمى‌تابد
امام علی (علیه‌السلام):
اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلى اَئِمَّهِ العَدلِ اَن یُقَدِّروا اَنفُسَهُم بِضَعَفَهِ النّاسِ کَیلا یَتَبَیَّغَ بِالفَقیرِ فَقرُهُ (کافی(ط-الاسلامیه) ج۱ ، ص ۴۱۱ ، ح ۳ )
خداوند عزوجل بر پیشوایان عادل واجب کرده که سطح زندگى خود را با مردم ناتوان برابر کنند تا فقیر را، فقرش برآشفته نکند
امام علی (علیه‌السلام):
«مَن حذَرَکَ کَمَن بشَرک» ، (نهج البلاغه حکمت ۵۹)
کسی که ترا هشدار دهد، مانند این می ماند که ترا بشارت دهد و خبر خوشی را به تو اعلان نماید
امام علی (علیه‌السلام) به مالک اشتر:
وَ تَوَخَّ مِنهُم أَهلَ التَّجرِبَهِ وَ الحَیَاءِ مِن أَهلِ البُیُوتَاتِ الصَّالِحَهِ وَ القَدَمِ فِی الإِسلَامِ المُتَقَدِّمَهِ
از عمّال حکومت کسانى را انتخاب کن که اهل تجربه و حیاءاند، و از خانوادههاى شایسته و در اسلام پیش قدم ترند
امام علی (علیه‌السلام):
مَن نَصَبَ نَفسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلیَبدَأ بِتَعلِیمِ نَفسِهِ قَبلَ تَعلِیمِ غَیرِهِ وَ لیَکُن تَأدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبلَ تَأدِیبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفسِهِ وَ مُؤَدّبُهَا أَحَقُّ بِالإِجلَالِ مِن مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِم (کلمات قصار ۷۳)
آن که خود را در مرتبه پیشوایى قرار مىدهد باید پیش از مؤدب نمودن مردم به مؤدب نمودن خود اقدام کند، و پیش از آنکه دیگران را به گفتار ادب نماید، باید به کردارش مؤدب به آداب کند، و آن که خود را بیاموزد و ادب نماید به تعظیم سزاوارتر است از کسى که فقط دیگران را بیاموزد و تأدیب کند
امام علی (علیه‌السلام):
من سَاءَ تَدبیرَه تَعجّلَ تَدمیرَه ؛
هر کس که تدبیرش بد باشد، هلاکت او زود فرا رسد.
امام صادق (علیه السلام):
مَن تَوَلّی اَمراً مِن اُمُورِ النّاسِ وَ فَتَحَ بابَهُ وَ رَفعَ سِترَهُ وَ نَظَرَ فی اُمُور النّاسِ کان حَقًّا عَلَی اللهِ اَن یؤمِنَ رَوعَتَهُ یومَ القِیامَهِ وَ یدخِلَهُ الجَنّهَ
کسی‌که کاری از کارهای مردم به عهده‌اش گذاشته شود و او در محل کار خود را روی مردم باز کند، پرده‌ها و موانع را کنار بزند و با دقت به فکر اصلاح امور مردم باشد، بر خداوند است که روز قیامت او را در امان قرار دهد و به بهشت برد. (بحار الأنوار، ج ۷۵، ص ۳۴۰)
امام علی(علیه السلام):
اَلرِّشا فِی الحُکم الکُفرُ بِاللهِ العَظیمِ(الکافی، ج ۵، ص ۱۲۷)
رشوه گرفتن در حکم کفر به خدای بزرگ است.
امام علی(علیه السلام):
تَجاوَز مَعَ القُدرَهِ وَ اَحسِن مَعَ الدَّولَهِ تَکمُلُ لَکَ السِّیادَهَ (مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۳۴۷)
در موقع اقتدار گذشت کن و زمانی که به مقام رسیدی، نیکی‌کن تا ریاست و آقایی‌تو کامل شود.
امام علی(علیه السلام):
اِعلَم اِنَّ الشّاغلَ بِالصَّغیر یخِلُّ بِالمُهِمِّ وَ اِفرادُ المُهِمُّ بِالشُّغلِ یاتی عَلی الصَّغیر و یلحِقُهُ بِالکبیرِ فابدا بِالمُهمِّ وَ لا تَنس النَّظَرَ فِی الصَّغیرِ و اجعلِ الاموُرِ الصِّغار مَن یجمَعُها وَ یعرَّ مِنها عَلَیک (بحار الأنوار، ج ۱۷، ص ۴۲۴)
بدان‌که اگر فقط به کارهای کوچک وکم اهمیت بپردازی از کارهای مهم و حیاتی بازخواهی ماند؛ چنان‌که پرداختن به کارهای مهم، امور کوچک را از یاد می‌برد و آنها نیز به مشکل و کار مهم تبدیل می‌شوند. پس ضمن اولویت دادن و پرداختن به امور مهم، از مسائل جزئی نیز به کلی غافل‌مشو و کارهای کوچک را واگذار به کسی که تو را کفایت کند.
امام رضا (علیه السلام):
اَلتَدبیرُ قَبلَ العَمَلِ یُؤمِنُکَ مِنَ النَدَمِ (مسندالامام رضا (ع) ج۱ ص ۲۹۱-۲۹۴)
تدبیر و اندیشه پیش از انجام کار تو را از پشیمانی ایمن می‌دارد
امام علی(علیه السلام):
اَمّا لا یکُن حَظُّکَ فی وِلایتِکَ ما لا تَستَفیدُهُ وَ لا غَیضاً تَشتَفیهِ وَلکِن اَمانَهُ باطِلٍ وَ اِحیاءُ حَقٍّ (مناقب، ج ۲، ص ۱۰۱)
مبادا هدف تو از فرمانروایی، سودجویی و جمع مال، یا خنک‌کردن خشمی باشد. بلکه باید هدف تو از بین بردن باطل واحیای حق باشد.
امام علی(علیه السلام): وَ اِنَّ عَمَلَکَ لَیسَ لکَ بِطُعمه وَ لکنَّهُ فی عُنُقِک اَمانهٌ (بحار الأنوار، ج ۳۲، ص ۳۶۱)
(به اشعث) فرمودند: این مقام برای تو طعمه نیست بلکه امانتی است در گردن تو.
امام علی(علیه السلام):
دَخَلتُ بِلادکُم بِاشمالی هذِه وَ رِحلَتی و راحِلَتی هاهِی فَاِن اَنا خَرجتُ مِن بِلادِکُم بِغیرِ ما دَخلتُ فَانَا مِن الخائِنین(بحار الأنوار، ج ۴۰، ص ۳۲۶۵)
آن روز که به شهر شما آمدم، با این لباس پشمی و مرکب سواری و کوله بارم آمدم. اگر روزی که خواستم از شهرشما بروم، بیشتر از آن‌چه با خود داشتم، بردم از خیانت کارانم.
امام علی(علیه السلام):
جُودُ الوُلاهِ بِقیء المُسلِمینَ جَورٌ وَ خَتر(غرر الحکم، ص ۳۴۳)
بذل و بخشش کارگزاران از بیت‌المال، ظلم و خیانت است.
امام علی(علیه السلام):
و اَشعِر قَلبَکَ الرَّحمَهَ لِلرَّعِیهِ و المَحَبَّهَ لَهُم و اللُّطفَ بِهِم و لا تَکونَنَّ عَلَیهِم سَبُعاً ضارِیاً تَغتنِمُ اکلَهُم(نهج البلاغه، نامه ۵۳)
(امام در نامه‌ای به مالک اشتر): دلت را از محبت به مردم و مهربانی و لطف در حق آنها پر گردان، مبادا مانند حیوان درنده در فکر دریدن آنان باشی.
امام علی(علیه السلام):
…فَلیکُن اَحَبَّ الذَّخائر اِلیکَ ذَخیرهُ العَمَل الصّالِحِ فاَملِک هَواکَ و شُحَّ بِنفسِک(نهج البلاغه، نامه ۵۳)
(امام در نامه‌ای به مالک اشتر): … بیش‌ترین چیزی که برای خود ذخیره می‌کنی، عمل صالح باشد. پس بر نفس خود مالک باش و بخل بورز برخودت(خود را به آسانی مفروش)