انتظار، فلسفه مانائی تشیع

 

هاجر کوشکی

خدای متعال می‌فرماید:

«إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ  وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَاد:  به‌درستی که تو بیم دهنده‌ای و برای هر جامعه راهنمایی هست.»(۱)

امید هدیه الهی است که چرخ زندگی را به گردش در می‌آورد. اگر روزی امید از انسان گرفته شود، دوران خمودی و ایستایی او فرا می‌رسد.

امیدواری حالتی نفسانی است که در آن انسان به اموری که انتظارش را دارد دلبستگی پیدا می‌کند. همان طور که کشتی بدون سکان‌دار در دریای خروشان و پرتلاطم سرگردان می‌شود، انسان ناامید نیز در این دنیای پرهیاهو حیران خواهد می‌ماند.

امید به داشتن زندگی بهتر، امید به نجات، امید به برقراری عدل وانصاف در جامعه، امید به داشتن رفاه و امنیت، امید به رزق و روزی بیشتر، امید به کسب هدایت… همه امیدهای معقول بشری در امید به ظهور منجی خلاصه می‌شوند.

ائمه اطهار«ع» امید به داشتن زندگی پر از عدل را در روایات خود بشارت داده‌اند.

امیرمومنان«ع» به نقل از پیامبر اسلام «ص» می‌فرمایند: «عمر جهان به پایان نمى‏رسد مگر آنکه مردى از نسل حسین امور امّت مرا در دست مى‏‌گیرد و جهانی را که از ظلم بسیار در رنج است، پر از عدل مى‏‌کند.»(۲)

و روز نیمه شعبان عید امید است. کجاست خورشید تابان، ماه نورافشان، ستاره فروزان؟  کجاست حضرت بقیه‌اللَّه، آن وعده داده شده الهی؟ کجاست آن امید داده شده براى از بین بردن ستم و دشمنى؟ کجاست نابودکننده اهل فسق و عصیان و طغیان؟

یا رب آن آهوی مشکین به ختن باز رسان

و آن سهی سرو خرامان به چمن باز رسان

دل آزرده ما را به نسیمی بنواز

یعنی آن جان ز تن رفته به تن باز رسان

ماه و خورشید به منزل چو به امر تو رسند

یار مهروی مرا نیز به من باز رسان

روز نیمه‌ شعبان روز امید است. این امید، مخصوص شیعیان و یا حتی مسلمانان هم نیست. اصلِ امید به آینده‌ای روشن برای بشریت و ظهور یک موعود، منجی، عدالت‌گستر در سرتا سر جهان، تقریباً مورد اتفاق همه‌ ادیان الهی است. در تاریخ طولانی بشر، ستیزه‌ میان حق و باطل سرانجام روزی به سود حق و به زیان باطل پایان خواهد گرفت و از آن روز به بعد زندگی مطلوب بشر آغاز خواهد شد.

ویژگی شیعیان این است که این حقیقت را از شکل یک آرزو و امر ذهنی محض به صورت یک واقعیت موجود تبدیل کرده‌اند و با انتظار برای مهدی موعود«عج» در واقع منتظر دستی نجات‌بخش هستند؛ در عالم ذهنیات غوطه نمی‌خورند و واقعیت موجودی را جستجو می‌کنند. حجت خدا زنده است؛ با مردم زندگی می‌کند؛ آنان را می‌بیند؛ با آنهاست؛ دردهای آنان را حس می‌کند. انسان‌های سعادتمندی هم که ظرفیت دارند در مواقعی به‌طور ناشناس ایشان را زیارت می‌کنند. ایشان انسانی واقعی است با نام معین و با پدر و مادری مشخص. در میان مردم است و با آنها زندگی می‌کند. این ویژگی اعتقادی ما شیعیان است. و این امید و باور است که فرهنگ انتظار را در تمام دوران‌ها غنا بخشیده است.

مادر عصر احتمال به سر می بریم. در عصر شک و شاید در عصر پیش‌بینی وضع هوا. از هر طرف که باد بیایید

در عصر قاطعیت تردید، عصر جدید، عصری که هیچ اصلی جز اصل احتمال, یقینی نیست. اما من بی نام تو،   حتی یک لحظه هم احتمال ندارم.

رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: « همه‌ مسلمانان حقیقت مهدی موعود را از طریق روایات خدشه‌ناپذیری که از نبی‌اکرم«ص» و اولیای دین رسیده است، قبول دارند، اما این حقیقت در هیچ جای جهان اسلام مثل محیط زندگی ملت عزیز ما و شیعیان، این برجستگی و این چهره درخشان و این روح پرتپش و پرامید را ندارد. این به خاطر آن است که ما به برکت روایات متواتره خودمان، شخص مهدی موعود را با خصوصیات‌اش می‌شناسیم. مردم ما ولی‌الله اعظم و جانشین خدا در زمین و بقیه‌ اهل بیت پیامبر«ص» را با نام و خصوصیات می‌شناسند. از لحاظ عاطفی و فکری با او ارتباط برقرار می‌کنند. به او می‌گویند، به او شِکوه می‌برند، از او می‌خواهند و آن دوران آرمانی دوران حاکمیت ارزش‌های والای الهی بر زندگی بشر را انتظار می‌برند، این انتظار ارزش زیادی دارد. این انتظار به معنای آن است که وجود ظلم و ستم در عالم، چشمه‌ امید را از دل‌های منتظران نمی‌زداید و خاموش نمی‌کند. اگر این نقطه‌ امید در زندگی جمعیتی نباشد، چاره‌ای ندارد جز اینکه به آینده‌ بشریت بدبین باشد.»(۳)

روی خوب‌ات آیتی از لطف بر ما کشف کرد

ز آن زمان جز لطف و خوبی نیست در تفسیر ما

امام خمینی (ره) می‌فرمایند: «عید تولد حضرت مهدی «عج» بزرگ‌ترین عید است برای تمام بشر. وقتی که ایشان ظهور کنند، تمام بشر را از انحطاط بیرون می‌آورند، تمام کجی‌ها را راست می‌کنند، تمام نفوسی را که  انحرافات در آنها هست. حتی نفوس اشخاص کامل هم در آن انحرافاتی هست ولو خودشان ندانند. در اخلاق‌ها انحراف هست، در عقاید انحراف هست، در اعمال انحراف هست و در کارهایی هم که بشر می‌کند انحراف‌اش معلوم است. و ایشان مأمورند که تمام این کجی‌ها را مستقیم کنند.»(۴)

منتظران و امیدواران حضرت حجت همکلام با امام رضا«ع» با امیدواری چنین دعا می‌کنند: «بارالها! کار ظهور بنده شایسته و خلیفه راستین‌ات امام مهدی«عج» را اصلاح فرما، همانگونه که کار پیامبر«ص» و فرستادگان‌ات را اصلاح نمودی و از فرشتگان‌ات، نگاهبانانی بر او بگمار و از سوی خویش او را یاری و پشتیبانی فرما. و او را در جهاد با دشمن‌ات و دشمن‌اش اجازت فرما و مرا از یاران او به شمار آور که همانا تو بر هرکاری توانایی.»

 

پی‌نوشت:

۱-سوره مبارکه رعد آ. ۷)

۲- محمد بن جریر بن رستم طبرى، دلائل الامامه، الطبعه الثالثه، قم، منشورات الرضى، ص ۲۴۰

۳-بیانات رهبری در دیدار مردم قم  ۳۰/۱۱/۱۳۷۰

۴- صحیفه امام جلد۱۲، ص ۴۸۲

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *