رئیس جمهور و رئیس شورای عالی دفاع
با تشکر از حضرت رئیس جمهوری و رئیس شورای عالی دفاع که وقت گرانبهایشان را در اختیار امت پاسدار اسلام گذاشتند خواهشمند است بفرمائید:
مسأله مقابله به مثل و ضرورت آن در شرایط کنونی، امری است مسلم و پذیرفته شده لطفاً این مسئله را از نظر مقررات و مبانی اسلام تبیین فرمایئد
بسم الله الرحمن الرحیم. وقتی عنوان مقابله به مثل صدق می کند، ریشه فقهی و قرآن آن واضح است و آن عبارت است از آیات متعددی که در این باره آمده است مانند آیه شریفه «فمن اعتدین علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم».
در مورد زدن شهرها آن چه که اصل موضوع است ویران کردن شهرها است و ویران کردن شهرها عملی است نابرابر بین ما و عراق که اکنون پس از ۳ سال و چند ماه صبر و تحمل، مقابله به مثل توسط ما انجام می گیرد. آن چه که در این میان می توانست به عنوان یک مانع محسوب شود، ضربه وارد آمدن به ساکنین شهرها بود که آن را هم ما با اعلانی که کردیم و هشداری که دادیم، در حقیقت این مانع را از سر راه خودمان برداشتیم و مردم را تشویق کردیم که شهرها را تخلیه کنند و مصداق جمله معروف «من انذر أعذر» شدیم و بر طبق این هم حدیث هست که کسی که کشته می دهد معذور است.
پس در مورد زدن شهر ـ فقط خود شهر ـ و ضربه وارد آوردن به آبادی های شهری، ما مصداق «فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم» هستیم و در مورد آسیب خوردن مردم، مصداق «من انذر اعذر» هستیم، از این رو هیچ گونه اشکالی نداریم، از لحاظ ریشه فقهی هم همان طور که اشاره کردم در آثار وارده معصومین (ع) موضوع من انذر اعذر هست.
این مسئله از لحاظ فقها هم یک مسئله قابل قبول و مسلمی است یعنی این حدیث مقبول فقهای اسلام نیز هست و این حدیث مهجور و مورد عمل قرار نگرفته ای نیست. یک نگاه بالاتر که بکنیم برای هدف های عالی اسلام و برای دفاع کلی از اسلام آن مواردی که لازم بشود حتی جان مسلمین و به طور مشخص اسیرانی که ما دست دشمن داریم نیز می تواند قربانی این هدف ها قرار بگیرد. مسئله معروف تتّرس به مسلمین در میان فقها یک مسئله مشهور و مقبولی است لذاست که ما موضوع را از لحاظ فقهی و مبنای اسلامی موضوعی روشن و غیر قابل بحث می شمریم.
بنابراین، این امری که اخیراً در کشور ما واقع شد با تلقی و قبول همه دین شناسان و آگاهان علاوه بر پذیرش مردم واقع شد. و البته همان طور که گفتم در عنوان مقابله به مثل اکتفا می کنیم و این عنوان را هرگز از دست نمی دهیم، صرفاً مقابله به مثل می کنیم و ابتدائاً، بدون اینکه دشمن حمله کرده باشد حاضر نیستیم اقدام به این کار بکنیم.
اوضاع جبهه ها:
لطفاً ترسیمی از عملیات والفجر ۵ و اهداف آن و اوضاع کلی جبهه ها را بیان فرمائید.
و الفجر ۵ چون الآن در بحبوحه شروع کارش هست، هنوز در مرحله مصاحبه و تبلیغات قرار نگرفته ولی اجمالاً به شما عرض می کنم که این عملیات نقش بسیار مهمی دارد و در صورتی که انشاء الله به هدف های خودش برسد می تواند اقدام بزرگی در راه پیروزی نهائی ما باشد.
در مجموع اوضاع جبهه ها، خیلی خوب است. ما در طول خطوط، عناصر مومن و صبور و علاقمندی را داریم که دائماً آماده فداکاری هستند و از لحاظ بسیج کردن آن ها برای یک حمله همگانی هیچ مشکلی نداریم بلکه به عکس، برای نگه داشتن آن ها تا هنگامی که واقعاً مصلحت های جنگی ایجاب کند مشکل داریم زیرا آن ها دائماً مسئولین امر را در فشار می گذارند که اجازه بدهند هر چه زودتر حمله کنند. با داشتن چنین نیروهای کاری، طبیعی است که وضع جبهه ها به سود ماست و از نظر ما بسیار خوب است و از آن طرف دشمن شدیداً کمبود نیروی انسانیش را که همیشه داشته باز هم دارد.
نظام آینده عراق:
به نظر می رسد پیروزی نهائی اسلام و سقوط صدام نزدیک است. لطفاً ترسیمی از نظام آینده عراق و رابطه میان ایران و عراق را در آن شرایط بیان فرمائید.
یک بحث این است که ما چه چیزی را برای آینده عراق آرزو می کنیم و یک بحث هم این است که آن چه را آرزو می کنیم چقدر به ما یا به مردم عراق نزدیک است. در مورد اول بایستی بگویم که ما برای عراق حکومتی را آرزو می کنیم که دارای دو ویژگی مردمی و اسلامی باشد. طبیعی است که ما به عنوان یک ملت همسایه و یا یک ملت مسلمان، برای عراق بهترین آرزوها را داریم و برای آن ها بهترین شیوه های نظام و حکومت را ترسیم می کنیم لکن به هیچ وجه در صدد تحمیل خواست خودمان بر مردم عراق نیستیم. آن چه که برای ما فوق العاده مهم است این است که وضعی که پیش می آید ابتکار خود مردم عراق باشد و تحمیل بر آن ها نشده باشد و فریبی در میان آن ها نباشد. گروه ها و جناح ها و اشخاص و سیاست های کلی منطقه و کلی جهانی در پدید آوردن آن چه که پدید می آید نقش نداشته باشند. این آرزوی ماست و ما معتقدیم که انشاء ا… این خواهد شد.
اما اینکه ما بگوئیم این آینده چقدر نزدیک است، این چیزی است که به اعتقاد من خیلی به صورت قاطع نمی توان آن را پیشگوئی کرد. زیرا تشکیل آن چنان نظامی فقط به سقوط رژیم کنونی عراق مبتنی نیست بلکه به چیزهای دیگری نیز مبتنی است. البته پیروزی سپاهیان اسلام عامل بزرگی در سقوط صدام و زمینه خوبی برای تشکیل حکومت مردمی خواهد بود گرچه چیزی که همواره در عراق به صورت سنتی وجود داشته، حکومت نظامیان با شکست نظامیان بوده است ولی این خیلی بعید به نظر می رسد یعنی مستبعد می دانیم که بعد از این جریانات و بعد از شکست مسلحانه نظامی که عراق از ما خواهد خورد، نظامیان عراق این نفوذ سیاسی و این توانایی را داشته باشند که بتوانند باز هم در صحنه سیاست عراق همه کاره و میدان دار بشوند و تز نظامی را تشکیل بدهند، ولیکن با این حال نمی توانیم به صورت قاطع پیش بینی کنیم که بلافاصله بعد از سقوط صدام، نیروهای مردمی و اسلامی بر سر کار خواهند آمد و حکومت مردمی و اسلامی را تشکیل خواهند داد، این بسته به این است که مجلس اعلای انقلاب اسلامی و همه نیروهای مردمی و اسلامی که به سرنوشت عراق اهمیت می دهند و دلبسته هستند و به خصوص عناصری که در خود کشور عراق فعلا هستند ـ چه در زندان ها و چه در بیرون ـ و عمدتاً توده های عظیم مردم عراق چقدر به این مسئله اهمیت بدهند و برایش فداکاری کنند و آماده سرمایه گذاری باشند.
آینده عراق از یک نظر برای ما روشن است و آن این است که ما معتقدیم این شکلی که ما تصور کردیم، انشاء ا… عراق به آن خواهد رسید، این شکل حتمی است لکن کی به آن شکل خواهد رسید این را به طور مسجل نمی توانیم پیش بینی کنیم.
در هر صوت یک نکته را می توانم بگویم و آن این است که بعد از فرو پاشیدن نظام عفلقی عراق، دیگر هیچ نظام غیر مطلوب مردم اگر هم با کمک این یا آن قدرت، بر سر کار بیاید قابل ادامه نخواهد بود. یعنی اگر در مرحله اول هم مردم عراق نتوانند حکومت دلخواهشان را بر سر کار بیاورند و سیاست ها به مردم عراق رودست بزنند این فریب و تحمیل خیلی ادامه پیدا نخواهد کرد و پس از اندکی منقلب خواهد شد.
اوج گیری حرکت های اسلامی:
اوج گیری و توسعه حرکت اسلامی را در سطح منطقه چگونه ارزیابی می فرمائید و رسالتی را که جمهوری اسلامی ایران به عنوان محور و مرکز ثقل انقلاب اسلامی در قبال آن ها دارد بیان فرمائید.
حرکات اسلامی مشهود است که رو به توسعه و نیز رو به عمق می باشد. این چیزی است که مربوط به بعد از انقلاب نیست، شاید صد سال است که حرکات اسلامی در منطقه آغاز شده، انقلاب ما و پیروزی های پی در پی پس از تشکیل جمهوری اسلامی به این حرکات امیدی و آینده روشنتری بخشید و همچنین شتاب بیشتری به آن ها داده، ولی حرکت اسلامی در منطقه وجود داشته و باز هم وجود خواهد داشت و به هیچ قیمتی هم با تدابیر قدرت های استکباری جهانی قابل علاج نیست یعنی اینطور نیست که تصور بشود که امروز حرکات اسلامی را در مراکش یا در مصر یا جای دیگر می توانند با سرکوب از بین ببرند. این نشدنی است، حرکات اسلامی یک حالت نو و ضروری و قطعی و حتمی برای ملت های مسلمان است که ناشی از بازگشت آن ها به خویشتن اسلامیشان و به سرچشمه قرآن و خستگی و ملالت شدید آن ها از تسلط بیگانگان می باشد و مادامی که به اسلام و قرآن برنگشته اند و به خود بازگشت نکرده اند و از تسلط بیگانگان رها نشده اند، این رشد فزاینده به سمت خودآگاهی وجود خواهد داشت. البته انقلاب ما نقش فروانی در این مورد داشته است.
در مورد این بخش از سئوال که جمهوری اسلامی چه نقشی می تواند داشته باشد؟، جمهوری اسلامی نقشی غیر مستقیم دارد و به نظر ما نقش غیر مستقیم مهمتر از نقش مستقیم است. یعنی نفس وجود جمهوری اسلامی تجربه ای است برای آن ها.
من فراموش نمی کنم نوشته یکی از نویسندگان معروف مصری را ـ که از روشنفکران قدیمی و پیشگامان بیداری اسلامی است و کتاب های او به زبان های مختلف دنیا ترجمه شده و کتاب های متقنی دارد ـ که می گوید اگر اسلام در یک جزیره ای در گوشه ای از دنیا پیدا شود بزرگترین تبلیغ برای اسلام است. ما فعلا همان جزیره هستیم که نه در یک گوشه دنیا بلکه در چهار راه خاورمیانه و در حساس ترین نقطه استراتژیک از لحاظ نظامی و اقتصادی و سیاسی دنیا قرار گرفته ایم و یک تجربه شده ایم و خود این محور شدن جمهوری اسلامی و انقلاب ما بزرگترین تبلیغ غیر مستقیم و کمک غیر مستقیم به آن نهضت هاست.
دخالت مستقیم:
اما کمک مستقیمش، باید توجه داشت که ما کمک مستقیم به نهضت ها به معنای دخالت در کار کشورها ـ بنابر قانون اساسی ـ مطلقا نداریم، البته ملت ها را، نهضت ها را، بیداری ها را، هرگونه حرکت مترقی را در هر جای دنیا محترم می شمریم ولی نه به این معنی که مستقیماً با یک گروهی در یک کشوری ارتباط برقرار کنیم و آن ها را کمک کنیم و آن ها را وارد به تغییر نظامشان بکنیم. چنین کاری را جمهوری اسلامی مطلقاً در سیاست خودش قرار نداده و هر چه که از این قبیل نسبت به ما داده بشود خلاف واقع و دروغ است. ما می توانیم با اشاعه فرهنگ اسلامی که فرهنگ نظام کنونی ماست به بینش های اسلامی عمق بدهیم. شما ببینید منتشر کردن یک کتاب، به وجود آوردن یک جلسه بحث و مذاکره، یک سمینار، یک کنگره، یک کنفرانس جهانی چقدر می تواند اثر بگذارد. منتشر کردن یک مقاله علمی و تحقیقی، ارائه نظرات نو و مبتکرانه در باب مسائل اسلامی مثل آن چیزی که در نظرات شهید مطهری به وفور یافت می شود چقدر می شود دنیای اسلام را به آگاهی و عمق روشن بینی اسلامی نزدیک کرد. این کارها را ما داریم می کنیم و خواهیم کرد این اشاعه اسلام است، تبلیغ فرهنگ اسلامی است، این وظیفه ماست و به هیچ نظامی با هیچ رژیمی هم به صورت رو در رو کاری نداریم، ما اسلام را تبلیغ می کنیم. اگر تبلیغ اسلام به ضرر هر رژیمی است، بگذار باشد، از این، روگردانی نداریم. بنابراین مهمترین کمک ما به شکل غیر مستقیم است و در درجه دوم که به شکل مستقیم است به صورت عمق بخشیدن به بینش ها و اندیشه های اسلامی می باشد.
نقش جمهوری اسلامی در لبنان
با توجه به پیروزی های چشم گیر حزب الله و حرکت اسلامی در لبنان انتظار می رود جمهوری اسلامی نقش فعال تری در جهت کمک به تسریع و یک سره کردن اوضاع در لبنان ایفا نماید. در صورت امکان، موضع جمهوری اسلامی را در این رابطه بیان فرمائید.
ما در مورد مسئله لبنان فعال هستیم، خودمان را در مسائل لبنان ذی سهم و ذی نظر می دانیم. لبنان یک پایگاه اسلامی است و اکثریت اسلامی و تعیین کننده و قوی به صورت دو سوم تقریباً در آن جا وجود دارند و به آن ها کمتر رسیدگی شده است. البته بزرگترین اقلیت هم آن جا هست که شیعه است یعنی شیعه هم از برادران مسلمان اهل تسنن و هم از غیر مسلمان ها عده شان بیشتر است. این ها همه موجب می شود که ما نسبت به لبنان اهتمام داشته باشیم به خصوص که مردم مسلمان لبنان نسبت به جمهوری اسلامی یک اعتقاد و یک اتکا و امیدواری زیادی دارند، لذا خوشبختانه ما فعال هستیم و به فضل الهی این فعالیت را ادامه خواهیم داد و طبیعی است که فعالیت ما در لبنان در چهارچوب مقدورات و مجوزهای بین المللی است.
با توجه به مطالبی که در پاسخ سئوال قبل فرمودید، ممکن است این سئوال پیش آید که وجه حضور تقریباً نظامی جمهوری اسلامی در لبنان چیست؟
نباید فراموش شود که مسئله لبنان با مسئله اسرائیل شدیداً آمیخته است و مسئله اسرائیل یک واجب اسلامی عمومی مسلمین است. هر کس خیال کند قضیه فلسطین، قضیه کشورهای آن منطقه و قضیه عرب هاست سخت اشتباه کرده است، قضیه فلسطین یک قضیه اسلامی است و ما همان قدر در آن سهم داریم که بقیه کشورهای اسلامی، ولی چرا دیگران عمل نمی کنند به وظایفشان این بحث دیگری است. ما مایل هستیم و اصرار داریم که تا حد ممکن به این وظیفه عمل کنیم، البته دخالت قوی و قطعی ما در این قضیه هنگامی خواهد بود که مسئله عراق را یکسره کنیم و این جنگ پایان پذیرد، اما آن چه که تا حالا هم پیش آمده به دنبال اقدامی است که سال های گذشته انجام دادیم و هنگامی که اسرائیلی ها و یهودی ها دخالت کردند در لبنان و مردم لبنان را زیر فشار قرار دادند ما وظیفه خودمان دانستیم که تا اندازه ای به مردم لبنان برای مقاومت در مقابل اسرائیل کمک کنیم.
حضور ما در آن جا یک حضوری است در خدمت مردم لبنان برای مبارزه با اشغالگران صهیونیست که مردم مسلمان آن جا را که اکثریت هستند زیر فشار قرار داده است.
جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها
با توجه به آثار سوء مهاجرت روستائیان به شهرها، چه اقداماتی در جهت جلوگیری از آن و بهبود وضع روستاها و کمک به کشاورزان و چه رهنمودهائی برای بر طرف کردن وضع موجود دارید؟
این سئوالی است که ما همواره با تأکید از دولت، چه وزارت کشاورزی و چه بقیه بخش های مربوط به روستائی ها داریم. ما معتقدیم که خدمات ضروری اگر برای روستاها انجام بگیرد اولین اثرش کند کردن آهنگ مهاجرت روستائیان به شهرهاست و اثر دوم: توسعه اقتصادی کشور و خودکفائی کشاورزی است. اگر روستائی ها راه داشته باشند، برق و امکانات کشاورزی داشته باشند، آب داشته باشند، خدمات گوناگون موجود برای شهری ها که در روستاها مورد نیاز است، داشته باشند، دقیقاً به سمت شهرها راه نخواهند افتاد. هم نیروی کار را تبدیل به نیروی مصرف نخواهند کرد که خود این ضایعه بزرگی برای کشور است و هم خودشان سرگردان و حیران نخواهند شد که این مشکلی برای خود آن هاست. بنابراین مهمترین پیشنهاد ما و نظر ما به دولت و مسئولین اجرائی که بارها هم با آن ها در میان می گذاریم و تدبیری هم اتخاذ می شود این است که هر چه سریعتر خدمات اساسی برای روستائی ها ارائه شود.
باید انتخابات مردمی باشد
با توجه به فرا رسیدن موعد انتخابات دوره دوم و اهمیت آن، نظر مبارک را در مورد هر چه بهتر برگزار شدن آن بیان فرمائید.
به نظر من رهنمود امام در پیام تاریخ ساز ۲۲ بهمن مهمترین نقطه انتخابات را روشن کرد و مهمترین گره انتخابات را باز کرد. اگر مردم هر حوزه انتخابیه ای تنها خودشان در تعیین نامزد انتخاباتی آن حوزه دخالت کنند و همه مردم آن حوزه هم در این امر مساهمت و مشارکت داشته باشند انتخابات به همان شکلی انجام خواهد گرفت که مطلوب است و مجلس هم مجلس مردمی خوبی خواهد شد لذا بود که ما چه در جامعه روحانیت مبارز تهران و چه در حزب جمهوری اسلامی مسئله را حل کردیم یعنی اطلاع دادیم که هر کسی منتظر نظر ما در سراسر کشور هست بیشتر از این منتظر نماند، ما نظری نسبت به غیر تهران نخواهم داد و تهران و مردم شهرستان ها و مردم حوزه انتخابی خودشان بایستی نظر بدهند. اگر این شرط که همان مردمی بودن و همگانی بودن انتخابات است توأم بشود با رعایت دقیق ضوابط انتخاباتی که آن ضوابط هم مشخص است یعنی تقوی، آگاه سیاسی، بینش درست اسلامی، دارا بودن یکی از تخصص هائی که قانونمندی به آن ها نیازمند است یا دارا بودن فقاهت، آگاه بودن به مسائل کشور، و معروف و مقبول بودن میان مردم، اگر این شرایط رعایت بشود ما معتقدیم که انتخابات حتی از انتخابات دوره اول هم بهتر خواهد شد.
ضرورت انقلاب اداری
بعد از گذشت پنج سال از پیروزی انقلاب، هنوز آثاری از نارضایتی مراجعین و مردم ایثارگر نسبت به برخی ادارات، چه از نظر مقررات دست و پا گیر و چه از جهت برخورد مأمورین دیده می شود! آیا اقداماتی در جهت یک انقلاب اداری فراگیر مورد نظر هست؟ رهنمودهای جنابعالی در رابطه با اصلاح وضع موجود چه می باشد؟
مسئله تحول در نظام اداری یک از بزرگترین مسائل ماست و باید بگویم: یکی از دشوارترین آن ها نیز می باشد. ساختن و پرداختن و چیدن نیروی انسانی به مراتب مشکل تر از ساختن و پرداختن و به کار گرفتن مواد مصرفی و مواد اولیه برای تولید و امثال این هاست. و در کوتاه مدت امکان پذیر نیست در میان اداری ها دگرگونی حاصل شود. البته عناصر خوب، مؤمن، فداکار، و بسیار انقلابی هستند اما عناصری هم هستند که این معیارها یا در آن ها وجود ندارد یا وجود دارد ولی خیلی ضعیف است. و همان ها هستند که یکی از آن ها کار صد آدم خوب را زیر سئوال می برد و در بدبین کردن مردم نقش زیادی دارد.
ما همواره به سازمان امور اداری و استخدامی تأکیدهای فراوان و پی در پی کرده ایم که در تنظیم یک شکل درست برای تشکیلات دولت جمهوری اسلامی که طبعاً همان ضوابط اداری استخدامی جدید است را هر چه سریعتر ارائه کنند و حتی به سازمان امور اداری و استخدامی تأکید کردیم که در شروع و تهیه یک چنین نظامی با مجلس شورای اسلامی از اول همکاری کنند که بعد مشکلاتی را در مجلس پدید نیاورد که در موارد مشابهی چنین مشکلاتی وجود داشته است یعنی خواستیم که در آن واحد از دو منبع فکری ـ یکی دولت و یکی مجلس ـ برای تنظیم این کار استفاده بشود و برادرانمان در سازمان اداری و استخدامی که برادران مؤمنی هستند پذیرفتند که این کار را بکنند و مشغول این کار هم شده اند اما این کار دشواری است از این رو پیگیری و همت زیاد دولت را می طلبد که امیدواریم برادران ما در دولت این همت و پیگیری را انجام بدهند.
