حجه الاسلام مجید انصاری
بسم الله الرحمن الرحیم
” جعل الله الکعبه البیت الحرام قیاما للناس ”
با درود بر ارواح طیبه ی انبیاء و اولیای خداوند، و با سلام بر بنیانگذار اولین خانه ی خدا و مردم، حضرت آدم (ع) و بر مجدد آن، حضرت ابراهیم، خلیل الرحمن قهرمان توحید، و بر خاتم النبیین، حضرت محمد مصطفی (ص).
در ارتباط با عمل سیاسی ــ عبادی مقدس حج به تشریح یکی از مسائل مهم و اساسی آن که عبارت از معاشرت و نحوه برخورد با دیگر حجاج است می پردازیم تا با تشریح زمینه های مثبت و منفی آن آمادگی و ذهنیت بیشتری در کسانی که ــ انشاءالله ــ عازم این سفر روحانی هستد به وجود آید:
گر چه رعایت اصول اخلاق اسلامی و آداب معاشرت با هم نوعان و هم کیشان اختصاص به ایام حج ندارد و لازم است در تمام حالات و در همه جا رعایت شود، اما به لحاظ ویژگیهای خاصی که این مسافرت الهی دارد رعایت آنها از اهمیت خاصی برخوردار است که ذیلا به برخی از این ویژگیها در ارتباط با کیفیت برخورد و آداب معاشرت اشاره می کنم:
ویژگیهای معنوی حج
حج سفری است سراسر نورانی و معنوی که در آن بندگان سر در فرمان خداوند با جدائی از وابستگیهای زندگی و تعلقات و امتیازات مادی بی هیچ پیرایه ای به میهمانی خاص خداوند شتافته و بر گِرد معبد کهن تاریخ یعنی خانه ی خدا و مردم طواف عشق می کنند. سفری است روحانی در جهت وصول و قرب الی الله و جلب رضایت حضرت حق ــ جل جلاله، لذا رهروان این راه نور باید خویشتن را از تاریکی های وابستگی به دنیا، و ظلمتهای اخلاق رذیله حیوانی رهانیده و با چراغ نورانی فطرت خداجوی خویش تمامی موانع کمالی و صعود بر قله رفیع معرفه الله را از فرا راه خود دور کنند و به مصداق حدیث شریف:
” تخلقوا باخلاق الله ”
خویش را به اخلاق الهی آراسته نموه و اعمال و اندیشه خود را از هر چه که رنگ و صبغه غیر خدائی دارد پالایش نمایند و بتهای پنهان در سینه خویش را که همان تعلقات دنیوی و شهوات حیوانی و اخلاق غیر اسلامی است با دست توانای ولایت بشکنند و قلب خود را عرش الرحمن کنند و آن گاه عرش رحمن را به گرد خانه ی خدا به گردش در آورند، در غیر این صورت به هر میزان که اعمال و گفتار و حتی اندیشه، آلوده به غیر خدا بود از معنویت و نورانیت حج کاسته خواهد شد. و خلاصه این که باید در بیرون خانه و حرم قرب الهی، خود را ساخت و آن گاه آهنگ تشرف به حرم کبریائی نمود.
به طواف کعبه رفتم، به حرم رهم ندادند
که تو در برون چه کردی، که درون خانه آئی
ویژگیهای اجتماعی و سیاسی
در کنگره عظیم که از سراسر جهان اسلام و از نژادها و ملیت های مختلف در آن گرد آمده اند، برخورد حجاج ایرانی به عنوان سفیران انقلاب اسلامی با هر یک از آنان از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است، و آثار مثبت یا منفی این برخوردها در زمانی بسیار کوتاه در سرتاسر جهان اسلام و در دورترین روستاهای کشور اسلامی از طریق حجاج آن کشورها منتشر خواهد شد. به خصوص با توجه به این که تبلیغات مسموم و مداوم دشمنان جمهوری اسلامی ایران در طول چهار سال گذشته علیه انقلاب و رهبری آن و امت قهرمان ایران از یک سو و انعکاس خبرهای پیروزی جمهوری اسلامی در صحنه های نظامی، سیاسی و اقتصادی و سرسختی امام و امت در برابر استکبار جهانی و صهیونیسم از سوی دیگر توجه خاص جهانیان و خصوصا مسلمانان را به ایران و ملت قهرمان آن جلب نموده است. لذا حجاج کشورها با کنجکاوی فراوان مایل هستند از نزدیک روحیات انقلابی و اسلامی ملت ایران و آثار مثبت یا منفی انقلاب را در آنان ببینند و احیانا آن را به عنوان خبری تجربی، و سوغاتی ارزنده برای آشنایان خود ببرند. این جا است که کوچک ترین اشتباه در برخوردها و کمترین حرکت خلاف اسلام و اخلاق از یک حاجی ایرانی مستقیما به انقلاب و آبروی جمهوری اسلامی لطمه وارد خواهد کرد، پس همان گونه که امام صادق (ع) می فرمایند:
” کونوا لنا زینا و لا تکونوا علینا شینا ”
مایه زینت ما باشید و موجب ننگ و عار بر ما نباشید، باید مواظب بود که مایه آبرو و عزت جمهوری اسلامی و انقلاب خوبنار کشورمان باشیم.
رعایت ادب، متانت، گذشت، تواضع و صداقت اسلامی در برخورد با دیگر مسلمانان از نکات مهم معاشرت در حج است و حتی با مامورین انتظامی سعودی نیز باید با محبت و مهربانی عمل نمود و حتی المقدور از برخوردهای تند و عصبی جدا امتناع ورزید. در رابطه با اعمال حج و به خصوص طواف و هم چنین زیارت قبر مطهر پیغمبر اکرم و دیگر قبور مطهر نکاتی است که رعایت آنها ضروری است:
۱ـ با توجه به تقید برادران و خواهران اهل سنت به اقامه نماز جماعت در مسجد النبی و مسجد الحرام و بنا بر فتوا و توصیه حضرت امام لازم است حجاج ایرانی یک پارچه و دسته جمعی در نماز جماعت شرکت نمایند.
۲ـ هنگام اقام نماز جماعت از هر گونه عمل دیگری از جمله خرید اجناس، رفت و آمد در خیابان و یا زیارت قبور ائمه بقیع ــ علیهم السلام ــ باید خودداری نمایند و برنامه ها را به گونه ای تنظیم کنند که هنگام نماز در یکی از حرمین شریفین باشد.
۳ـ پرهیز از کارهائی که موجب جلب توجه و یا حساسیت برادران اهل سنت می شود از جمله گذاشتن مهر، کاغذ (۱) حصیر جهت سجده بخصوص با توجه به فتوای امام امت مبنی بر صحت سجده بر فرش و امثال آن در نماز جماعت اهل سنت و یا بوسیدن ضریح پیغمبر اکرم و در و دیوار قبرستان بقیع و احد که در برخی موارد موجب هتک حرمت مسلمان و برخورد نامطلوب می شود.
۴ـ نماز خواندن در پشت قبرستان بقیع و کنار دیگر قبور مطهر با توجه به تبلیغات مغرضانه اسلام علیه شیعه مبنی بر پرستش قبور می تواند بهانه و سوژهُ تبلیغاتی منفی هم فراهم سازد ــ لذا حتی ــ المقدور از خواندن نماز در اماکن فوق الذکر باید پرهیز نمود و نماز زیارت را در مسجد النبی و یا منزل بجای آورد.
۵ـ از خواندن اشعار و مصیبتهائی که احیاناً موجب تفرقه و اختلاف شیعه و سنی می گردد جدا باید خودداری نمود و روحانیون محترم کاروانها و مداحین اهل بیت «ع» از جملات و اشعار پر محتوی و سازنده و در صورت امکان عربی استفاده کنند تا موجب جذب و جلب دیگر حجاج شوند.
۶ـ خودداری از اقامه نماز جماعت درون کاروانها و حتی المقدور شرکت نمودن در نماز جماعت حرمین شریفین و در صورت دوری راه شرکت کردن در نماز جماعت مساجد محل.
۷ـ هنگام طواف از حرکت دسته جمعی و سریع و عجولانه و تنه زدن به دیگران جدا باید خودداری نمود و روحانیون و راهنمایان محترم گروهها باید وقت بیشتری را مصروف نموده و حجاج را در دسته های کوچکتر و با آرامش بیشتر طواف دهنده و هم چنین هنگام حرکت از چادرهای منی به طرف حمرات از بلند کردن علامتهای مستهجن و ناهم آهنگ خودداری کنند و از پرچمهای خاص و با شعارهای اسلامی استفاده نمایند.
۸ـ شرکت یک پارچه در مراسم راهپیمائی و اجتماعتی که از جانب نماینده امام به منظور ابراز هم بستگی و وحدت با دیگر مسلمانان و یا به منظور ابراز انزجار و تنفر و افشاگری علیه آمریکا و صهیونیسم و دیگر جنایتکاران شرق و غرب اعلام می شود. چه اینکه فلسفه حج و بنای خانه کعبه، قیام و قوام مردم است و با این اجتماعات عظیم و حرکت طوفنده امت اسلامی است که می توان موجبات قیام ملتها را فراهم نمود و شیوهٔ مبارز عملی و جدی با استکبار جهانی را به دیگر مسلمانان آموخت و خشم و وحشت ایادی آمریکا از حرکت عظیم حجاج ایرانی در سال گذشته خود نشانگر اهمیت و تاثیر آن در بیدار سازی امت اسلامی است . و البته باید در اینگونه مراسم کمال نظم و انتظام و متانت و آسایش دیگر مسلمانان را مراعات نمود و در عمل، ارزشهای والای انقلاب اسلامی را به نمایش در آورد تا به موجب فرموده امام صادق «ع» :
کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم
ــ مردم را با غیر زبان هایتان به خدا دعوت کنید. بتوانیم انقلاب شکوهمند اسلامی را به جهان صادر نمائیم.
۹ــ خرید سوغات و برخورد در بازار:
مسئله خرید سوغات حجاج ایرانی متاسفانه به دلیل عدم دقت در کیفیت و کمیت و نحوه برخورد با فروشندگان غالبا موجب بدبینیهائی گردیده است. صرف نظر از مسائل منفی اقتصادی که در این رابطه مطرح است و خود نیاز به بحث جداگانه ای دارد باید توجه داشت که حرکت دسته جمعی حجاج زن و مرد و گاهی کلیه اعضای یک گروه برای خرید جنس و تجمع آنان در یک نقطه، چانه زدنهای توام با خفت و خواری و خرید کالاهای غیر ضروری که مشابه آن در کشورمان موجود است و یا اینکه ساخت کشورهای دشمن همانند آمریکا است، مناسب با شئون ملت رشید و بزرگوار ایران نیست و کیان ابهت انقلاب و عزت نفس موُمن را خدشه دار می کند و توجه بیش از حد به امر خرید سوغات و اشتغال به آن خود موجب سلب توفیقات معنوی و حضور قلب لازم جهت اعمال حج می گردد.
و تاسف آور اینکه بعضی از عناصر سودجو و چه بسا ضد انقلاب در برخی از موارد تحت پوشش سفر حج اقدام به قاچاق ارز و یا فروش پول ایران در بازار ارزی سعودی می کنند و از این طریق موجبات وهن جمهوری اسلامی را فراهم می کنند که در این رابطه بر تمام برادران و خواهران لازم است از اینگونه اعمال رذیلانه و پست جلوگیری به عمل آورند.
ویژگی عاطفی حجاج ایرانی با یکدیگر
نوعا سفر حج خاطره ای فراموش نشدنی در زندگی یک مسلمان است که با شور و اشتیاق و با زحمت و مشکلات موفق به انجام آن گردیده و همواره یاد آن را با قداست خاص گرامی داشته و تمام لحظات تلخ شیرین آن و همه اماکن و زیارتگاهها و نیز نحوه معاشرت و برخورد همسفران با او در خاطرش می ماند، لذا این سفر ملکوتی و برخورد اسلامی همسفران می تواند اثر فوق العاده سازنده ای را در روحیه هر یک از حجاج داشته باشد. بدین جهت باید در این سفر مراقب کیفیت برخورد با دیگران و بخصوص افراد یک گروه نسبت به یکدیگر باشند تا خدای ناکرده رفتار ناشایست فردی موجب تاثیر منفی و یا رنجش خاطر مسلمانی نگردد و این سفر روحانی را بر خود و دیگران تلخ ننماید و با بزرگواری و گذشت، اختلاف سلیقه خود با دیگران و کمبودها و نارسائیها ی موجود را تحمل کند و در محیطی برادرانه و سرشار از محبت و صمیمیت موجبات سیر ملکوتی خود و همراهان را فراهم نموده از توجه بیش از حد به رفاه و آسایش و خوراک پرهیز نماید و با تعاون و همکاری عمومی که از آداب و رسوم سفر اسلام و از سنتهای پیغمبر اکرم «ص» است در تمام مراحل سفر از بار مشکلات و نارسائیها بکاهد.
در پایان به لحاظ اهمیت فوق العاده حج و گستردگی ابعاد این سفر معنوی، به روحانیون گروهها و مسئولین محترم تبلیغات حج و صدا و سیمای جمهوری اسلامی توصیه می کنم که آموزش مسائل حج را از هم اکنون آغاز نموده و ریزه کاریهای این عمل سیاسی عبادی را همراه با تفسیر و توجیه فلسفه آن به حجاج محترم و راهیان خانه خدا آموزش دهند.
با آرزوی توفیق روز افزون جهان اسلام و سربلندی جمهوری اسلامی ایران.