قسمت ششم
حجه الاسلام سید محمد هاشمی اصفهانی دکتر حسن عارفی
شیر و شیرخوارگی
تاثیر شیر گاو بر روی جذب کلسیم :
با وجود بالا بودن تراکم کلسیم در شیر گاو ، جذب کلسیم به علت نوع چربی موجود در شیر گاو خوب نخواهد بود .
با در نظر گرفتن موضوع فوق ، جذب فسفر از شیر تغذیه شده گاو زیاد است . و این موضوع سبب ازدیاد فسفر و کاهش سطح کلسیم در خون می شود . بنابراین شیرهای مصنوعی که از شیر گاو تهیه می شود یا شیر های مصنوعی با ترکیب مشابه شیر گاو ، این خطر را ایجاد می کند که هیپوکلیس ( کمی کلسیم ) و تتانی ( تشنج ) در نوزاد به وجود آورد . با کوشش فراوان در صنعت شیرسازی شیرهای با فسفر کم ساخته شده است .
Cot Deaths مرگ در گهواره :
سانحه ای شناخته شده و همان گونه که در جای دیگر ذکر شد مطابق آمار سالانه ۱۰۰۰ کودک را ناگهانی در بستر به کام مرگ می کشد . و این مرگ و میر ناگهانی با شیر غیر مادر فراوان تر است و تنها راهی که می توان این مرگ های ناگهانی را کاهش داد تشویق مادران به تغذیه نوزادان با شیر مادر است . ولی چنان که Gunther در ۱۹۷۲ در مجله تغذیه گزارش داده است ، تا به حال فعالیتی در جهت تغییر و تعدیل تغذیه مصنوعی با شیر مادر در جهت کاهش مرگ ومیر ناگهانی نوزادان انجام نگرفته تا بتوان از این سانحه جانسوز جلوگیری نمود.
در ۱۹۵۱ “روبینسون” در یک مطالعات کنترل شده بین نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شدند و نوزادانی که از شیر غیر مادر تغذیه می شدند از نقطه نظر بیماری زائی و مرگ و میر ، به این نتیجه رسید که در سنین ۷-۱ ماهگی درجه شیوع مرگ و میر و عفونتهای مختلف در بین نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شوند کمتر است . و در صورت بروز بیماری ، شدت بیماری کمتر و بهبودی کاملتر است . Svirsky-Cross توانست با تغذیه از شیر مادر ایجاد مقاومت بیشتر نماید و اسهال همه گیر در ” نرسری” Nerseries را کنترل و از اشاعه عفونت جلوگیری ، و بیماری را در پرستاری های کودکان متوقف کند.
همان گونه که قبلا نیز گفته ایم ، ازدیاد مقاومت در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شوند به علت فاکتوری در شیر مادر است که سبب رشد Lacto Baccillus Bifioms شده و در نتیجه مواد تجزیه می شود و مواد جدیدی ایجاد می گردد که این مواد انتهائی باعث اسید شدن محتویات روده می شود و در نتیجه رشد میکروبهای F-Coli در محیط اسید روده متوقف می شود .
تاثیر شیر مادر از نقطه نظر رشد و نمو :
نوزادانی که از شیر مادر و شیر غیر مادر تغذیه می شوند ، از بدو تولد تا سن ۴ ماهگی دارای منحنی رشد و سرعت تقریبا یکسان هستند ولی بعد از سن ۴ ماهگی سرعت رشد نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند بیشتر است . اگر چه رشد نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شوند بعد از سن ۴ ماهگی کمتر از نوزادانی است که از شیر غیر مادر تغذیه کرده اند ولی در حدود سن مدرسه رفتن ، رشد آنها به اندازه نوزادانی خواهد رسید که از شیر غیر مادر تغذیه می کنند.
مطالعات طولانی نشان داده است که رشد آهسته نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند برای ایجاد سلامتی و سالم بودن انسان مناسبتر است و این با در نظر گرفتن این نکته که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند و در دوران اول عمر و طفولیت و بلوغ چاق تر از معمولند و در سنین بالا بیشتر به بعضی بیماریها مبتلا می شوند ، تطبیق می کند.
چاقی در بین نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند نادرتر و بیماری های مختلف ناشی از آن نیز کمتر است .
“گرابار” معتقد است که عدم انسداد صحیح استخوانهای صورتی و رشد آنها و مسائل پزشکی مربوط به “ارتودونتیک” Orthodontic در بین نوزادانی که از شیر غیر مادر تغذیه می شوند بیشتر است و اختلاف رشد اسکلت استخوانهای Maxillofacial در نوزادانی که از شیر غیر مادر تغذیه می شوند نیز بیشتر دیده می شود ، و این انحراف رشد استخوانها و دندانها را مربوط به مکیدن از پستانکی لاستیکی و یا بهتر بگوئیم مصنوعی می داند .
رشد روانی :
” نیوتن” عقیده دارد که ترشح هورمون Prolactin در بدن مادر شیر ده و متحد شدن آن با تحریکات حس پوستی از طرف نوزاد به مادر ایجاد عکس العملی در مادر می کند که آن را احساس مادری Mothering نامیده اند .
این بیان بعضی مادرها است که نوزادانی که با شیرمادر تغذیه شده اند ، مادران به این فرزندان احساس نزدیکی مخصوصی بیش از فرزندانی که از همین مادران است که با شیر غیر مادر تغذیه شده اند .
در مقاله تحقیقاتی و جامعی که راجع به مرگ در گهواره توسط Shirley Tonkin از دانشگاه Anckland در نیوزیلاند نگاشته شده نشان می دهد که در بین سالهای ۱۹۷۰ و ۱۹۷۱ و ۱۹۷۲ در حدود ۸۶ نوزاد ناگهانی در گهواره به کام مرگ کشیده شده اند از این ۸۶ نوزاد ۸۳ نوزاد از شیر غیر مادر استفاده می کردند در حالی که فقط ۳ نفر آنها از شیر مادر استفاده می کردند . در دانشگاههای دیگر نیز به نتیجه مشابهی رسیده اند . علت مرگ ومیر این نوزادان را در گهواره ناشی از ترکیب شیرهای غیر مادر ، آلرژی و حساسیت مخاط و التهاب را تا فیلاکس یا تغییر استعداد نوزاد و ابتلاء به عفونت ها دانسته اند .
آنچه ممکن است برای نوزادی که از شیر مصنوعی تغذیه می شود خطرناک باشد ، عمل مکانیکی مک زدن و فرق عمل مکیدن نوزادی است که از سینه مادر تغذیه می کند و نوزادی که از شیر مصنوعی تغذیه می شود .
با گذاشتن نوک پستان در دهان نوزاد، عمل مکیدن ضعیفی توسط زبان و آرواره تحتانی به روی نوک پستان فشار آورده ، ناحیه اروئولا Areola را بر ضد سقف دهان تحت فشار قرار می دهد و این اعمال فیزیکی سبب فشار بر روی Milk Cisterns میشود ، جریان یافتن شیر به کمک فشار بر روی Lacteal Acini انجام می شود و این توسط مکیدن نوزاد ادامه می یابد ( توسط Evans Mackeith نشان داده شده است ) ولی در حقیقت مکیدن رول جزئی را در تکنیک غذا خوردن نوزاد بازی می کند.
محققین متوجه شده اند که نوزادانی که از شیر مصنوعی تغذیه می شوند در حفره دهانی آنها منضمات چربی مربوط به عمل مکیدن بیشتر وجود دارد . دخالت این تغییرات حفرات دهانی که شامل بزرگی زبان و قوی بودن عضلات زبان و Buccal Sucking Pads در انسداد راه هوایی و مرگ ناگهانی در نوزادانی که از شیر غیر مادر تغذیه می کنند مورد توجه قرار گرفته و عاملی برای مرگ ناگهانی نوزادان به حساب می آورند.
توسط وسائل الکتریکی و قرار دادن الکترودها در روی عضلات مختلف ، موقع نوشیدن شیر از پستان مادر و از شیشه شیر ، به این نتیجه رسیده اند که عمل عضلات Suprahyoid در نوزادانی که از شیر مصنوعی تغذیه می کنند بیشتر است و این در تائید نظریه دانشمندان فوق است .
مقاله Joed Wraymid جالب است ، علت کاهش در صد زنانی که نوزادان خود را شیر می دهند ، مربوط به تبلیغات شرکت های سازنده شیر مصنوعی و مراجعت زنان از روستاها به شهرها و استخدام در دوائر دولتی و ملی و عدم امکان تغذیه نوزادان با شیر مادر می دانند. در تایلند که مادران اکثریت به اتفاق در مناطق روستائی ، نوزادان خود را از شیر مادر تغذیه می کنند سوء تغذیه در ۶ ماه اول عمر تقریبا دیده نمی شود.
در شیلی که درصد تغذیه نوزادان با شیر مادر کاهش یافته ، سوء تغذیه Malnutrilion در سال اول مسئله عمومی می باشد و مرگ و میر در آمریکای لاتین در بین نوزادانی که از شیر غیر مادر تغذیه می کنند بالا است و ارتباط بسیار قوی بین بدی تغذیه مواد پروتئینی و کالری و نقص رشد مغز نشان داده شده است بنابراین در مناطقی از جهان که شیر مادر غذای ماههای اول نوزادان ( به خصوص در ممالک در حال رشد) بوده است ، سوء تغذیه پروتئین و کالری بسیار نادرتر و در نتیجه رشد مغزی بهتر بوده است .
در چین چون به ارزش شیر مادر پی برده و قوانین اجتماعی حاکم راضی به جایگزین شیر مادر با هیچ شیر و غذای دیگر نیست و شیر مادر را ارجح بر تمام غذاها در چند ماه اول عمر می دانند ، قوانینی وضع نموده اند که خانمها بعد از وضع حمل ، دو ماه مرخصی داشته تا بتوانند نوزادان خود را شیر بدهند ، وموقع برگشت به کار در وسط روز و در موقع فعالیت روزانه وکار ، به فواصل لازم دو نیم ساعت مرخصی به مادر شیرده داده می شود تا نوزاد خود را در نزدیکی محل کار او سکنا دارد شیر بدهد . و لذا در چنین مادران اکثرا ۱۸ ماه تا ۲۴ ماه نوزادان خود را از شیر خود تغذیه می کنند. ادامه دارد.