در راه قرآن

آیه الله فاضل لنکرانی

قرآن و معارف اعتقادی

اگر صفحات تاریخ را ورق بزنیم، و با زندگی رسول الله (ص) مختصر آشنائی داشته باشیم، فهم این بعد از “اعجاز قرآن ” برای همه انسانها در همه نسلها روشن و بدیهی است.

اولا : ما بر اساس فهم تاریخمان، معتقدیم پیامبر بزرگ اسلام فردی درس نخوانده و “امی “بوده، دلیل روشن این هم آن است که خود ایشان بارها امی بودن خود را مطرح کرده، ولی مخالفین هیچگاه در مقابل این ادعا لب به سخن نگشوده و اعتراض نکرده آند. اگر او درس خوانده بود، بطور قطع مخالفین و مروجین باطل و پرچمداران کفر و نفاق، معلومات رسول الله (ص) را علم کرده و قرآن را دست ساز و تراوشات فکری و روحی حضرتش می دانستند. به شهادت تاریخ، مخالفین هرگز از درس خواندن وی سخن بمیان نیاورده و لب به اعتراض نگشوده آند.

بنا براین اگر بگوئیم انسان درس نخوانده و کلاس ندیده، با عرضه داشتن کتابی که مالامال از معارف عقلی و دقائق علمی و فلسفی است، معجزه بودن و آسمانی بودن خود را به اثبات رسانیده، و با این پیام غیبی در طول تاریخ افکار فلاسفه و آندیشمندان بزرگ شرق و غرب را مبهوت و متحیر ساخته، از حقیقت دور نشده، اسمانی و الهی بودنش را به اثبات رسانده ایم.

ثانیا : با چشم پوشی از این حقیقت مسلم تاریخی، اگر بفرض بگوئیم رسول الله فردی تحصیل کرده  و به اصطلاح روشنفکر زمان خود بوده، و معارف قرانی را از دیگران فراگرفته است، باز خواهیم گفت : شما که ادعا میکنید پیامبر آن همه دقائق علمی و فلسفی و. ..از دانشمندان عصر خود گرفته، و از تراوشات فکری و روحی آنان الهام گرفته است، آیا کدام یک از معارف قرانی با افکار و اندیشه های موجود در عصر رسول الله سنخیت و هم گونی دارد؟

مگر تاریخ زنده بگور کردن دختران را در زمان جاهلیت فراموش کرده؟ و مگر مخالفت رسول الله را با این جریان ضد انسانی از یاد برده است؟ مگر بت پرستیها و خرما پرستیها و جوب پرستیها و ستاره پرستیهای زمان جاهلیت فراموش شدنی، و مخالفتهای شبانه روزی رسول الله (ص) با این بینش انسان زدائی و نفی اصالت انسان، قابل آنکار و نادیده گرفتن است؟

به شهادت تاریخ، بطور کلی انسان های موجود در عصر رسول الله (ص) را میتوان در دو بخش خلاصه کرد :

در آن زمان عده ای تنها غرق در اوهام و خرافات زمان جاهلیت بسر می برند، و دسته ای نیز که جزء اندیشمندان به حساب می امدند، بر اساس معتقدات مذهبیشان، معارف و علوم و داستآنهای گذشتگان را از کتابهائی همچون تورات، آنجیل و. ..بدست آورده، و سعی در پخش و نشر اینگونه معارف داشته‌اند. این کتابها نیز به شهادت انسانهای اندیشمند و حقیقت بین بدلیل دستبردهای استحمارگرانه و استعمارگرانه و استثمارگرانه، مملو از خرافات و بینشهای غیر الهی و تخدیرآمیز و در جهت منافع ملحدین و مروجین اباطیل و اوهام بوده است. بر همین اساس می بینیم با بعثت رسول الله هر دو گروه با حضرتش به مخالفت برخاسته، و او نیز با الهام از غیب به نو آوریها پرداخته، و خط بطلان بر روی همه آنها کشیده، و با ندای:

“وَ من یَبتَغِ غَیرَ الاِسلامِ دِیناً فَلَن یُقبَلَ مِنهُ “‍

دیگر کتابهای آسمانی را خاتمه یافته اعلام نموده است.

اینها همگی حاکی از آسمانی بودن قرآن و الهی بودن آن است.

و بدیگر سخن، اگر کمی در نوشته ها و کتابهای موجود در زمانمان بنگریم، خواهیم دید اکثر نوشته‌های یک مؤلف، نوشتاریست از دیگر نوشته ها و الهامی است از دیگر آندیشمندان عصر حاضر.

اگر رسول الله (ص)نیز آندیشه هایش را از دیگران الهام گرفت، می بایست اکثر مطالب قرآن نموداری از آنجیل و تورات، و  الهامی از دیگر آندیشه های حاکم بر عصر خود باشد. در حالی که قرآن نه تنها سنخیتی با آنجیل و تورات نداشته و ندارد، بلکه با صراحت و قاطعیت و با شعار “لن یقبل منه “بر همه کتابهای آسمانی موجود خط بطلان کشیده، و با تمام خرافه های زمان خویش به ستیز برخاسته است، و آنهم ستیزی در بستر زمان و الی یوم القیامه.

بینش مقایسه ای

اکنون به قرآن بر میگردیم و آیات آن را با دیگر کتابهای آسمانی و اندیشه ها مقایسه می کنیم تا ببینیم کدام یک از اصالت برخوردار بوده، و کدامینشان توان بازگوئی حقایق علمی، فلسفی و. ..دارند؟

خداشناسی :خداشناسی یکی از والاترین مسائل فلسفی و کلامی است. هم در قرآن و هم در آنجیل و تورات از صفات خدا سخن به میان آمده (بخش عمده قرآن را خداشناسی تشکیل می دهد). ابتدا به آیات قرآن نظر می افکنیم و آنگاه از آنجیل و تورات آیاتی را بازگو می کنیم سپس ببینیم کدام یک، از واقعیتها سخن گفته و آنچه شایسته مقام ربوبی است اداء نموده است، و کدام یک به گزافه گوئی و یاوه سرائی و نفی الوهیت الله، پرداخته است.

حال آیاتی چند از قرآن را در زمینه خدا شناسی با هم میخوانیم :

۱-“ö@è% uqèd ª!$# î‰ymr&، ª!$# ߉yJ¢Á۹$#، öNs9 ô$Î#tƒ öNs9ur ô‰s9qãƒ، öNs9ur `ä۳tƒ ¼ã&©! #·qàÿà۲ ۷‰ymr&  ”        سوره اخلاص(۴-۱ )

بگو او خدای یکتا است، خدائی که از همه بی نیاز و همه عالم نیازمند او است، نه کسی فرزند او و نه فرزند کسی است، و نه هیچ کس همتای او است.

۲-“uqèd ª!$# ”Ï%©!$# Iw tm»s9Î) žwÎ) uqèd à۷Î=yJø۹$# â¨r‘‰à)ø۹$# ãN»n=¡¡۹$# ß`ÏB÷sßJø۹$# ÚÆÏJø‹ygßJø۹$# Ⓝ͓yèø۹$# â‘$¬۶yfø۹$# çŽÉi9x6tGßJø۹$# ۴ z`»ysö۶ߙ «!$# $£Jt㠚cqà۲Ύô³ç„  ”  (سوره حشر، آیه ۲۳)

او است خدائی که بجز وی خدائی نیست، او است حاکم مطلق پاک و عاری از عیوب. پناهگاه، ایمنی بخش، حافظ و نگهبان موجودات است. غالب، نیرومند و بزرگوار، پاک و منزه است از آنچه به وی شرک می ورزند

۳-“uqèd ª!$# “Ï%©!$# Iw tm»s9Î) žwÎ) uqèd ( ÞOÎ=»tã É=ø‹tóø۹$# Íoy‰»yg¤±۹$#ur ( uqèd ß`»oH÷q§۹$# ÞOŠÏm§۹$#  ”       (سوره حشر آیه ۲۲)

او همان خدائی است که غیر از وی خدائی نیست. او بر مسائل نهان و اشکار آگاه است و او است بخشایشگر و مهربان.

۴-“(#qä۹$s%ur x‹sƒªB$# ª!$# #V$s!ur 3 ¼çmoY»ysö۷ߙ ( @t/ ¼ã&©! $tB ’Îû ÏNºuq»yJ¡¡۹$# ÇÚö‘F{$#ur ( @@ä. ¼ã&©! tbqçFÏ^»s%  ” (سوره بقره آیه۱۱۶)

مسیحیان گفتند خداوند برای خود فرزندی برگزیده است. او از این اوهام و نسبتهای ناروا منزه است،  بلکه آنچه در آسمانها و زمین است تعلق به وی دارد و همگان در برابر عظمتش خاضعند.

۵-“$ª!$# Iw tm»s9Î) žwÎ) uqèd ÓyÕø۹$# ãPq•‹s)ø۹$# ۴ Ÿw ¼çnä‹è{ù‘s? ×puZř Ÿwur ×PöqtR 4 ¼çm©۹ $tB ’Îû ÏNºuq»yJ¡¡۹$# $tBur ’Îû ÇÚö‘F{$# 3 ”  (سوره بقره –آیه ۲۵۵)

خدای یکتا است که جز او خدائی نیست. زنده و پاینده است هرگز او را کسالت خواب فرا نگیرد تا چه رسد که به خواب رود. او است مالک آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است.

۶-“ãNà۶Ï۹ºsŒ ª!$# öNä۳š/u‘ ( Iw tm»s9Î) žwÎ) uqèd ( ß,Î=»yz Èe@à۲ &äó_x« çnr߉ç۶ôã$$sù ۴ uqèdur 4’n?tã Èe@ä. &äóÓx« ×@‹Å۲ur ” (سوره آنعام آیه ۱۰۲)

اینست پروردگار شما، غیر از او خدائی نیست. و او آفریدگار همه چیز است پس تنها او را عبادت کنید که او است بر همه چیز مسلط و صاحب اختیار.

۷-“žw çmà۲͑ô‰è? ㍻|Áö/F{$# uqèdur à۸͑ô‰ãƒ t»|Áö/F{$# ( uqèdur ß#‹Ïܯ=۹$# 玍Î۶sƒø:$#    ”  (سوره آنعام –آیه ۱۰۳)

چشمها از درک خدا عاجزند ولی او دیدگان را درک می کند. خدائی است غیر قابل درک و در عین حال آگاه.

۸-“¨bÎ) ©!$# Ÿw 4‘xÿøƒs† Ïmø‹n=tã ÖäóÓx« ’Îû ÇÚö‘F{$# Ÿwur ’Îû Ïä!$yJ¡¡۹$#  ”  (سوره ال عمران–آیه۵)

برای خدا نه در اسمآنها و نه در زمین مخفی و پنهان نیست.

۹-“uqèd “Ï%©!$# óOà۲â‘Èhq|Áム’Îû ÏQ%tnö‘F{$# y#ø‹x. âä!$t±o„ ۴ Iw tm»s9Î) žwÎ) uqèd Ⓝ͕yèø۹$# ÞOŠÅ۳ysø۹$# ” (سوره ال عمران –آیه ۶)

خداست آنکه می نگارد و نقش می بندد صورت شما را در رحم مادران، هر گونه اراده کند، خدائی که جز آن  ذات یکتا نیست، بهر کاری توانا و به همه چیز دانا است.

۱۰-” ( #sŒÎ*sù #Ó|Ós% #\øBr& $yJ¯RÎ*sù ãAqà)tƒ ¼çms9 `ä. ãbqä۳uŠsù  ” (سوره غافر –آیه ۶۸)

هر گاه بخواهد موجودی را خلق کند، می گوید پدید آی پس موجود میشود.

۱۱-“ª!$# “Ï%©!$# yìsùu‘ ÏNºuq»uK¡¡۹$# ΎötóÎ/ ۷‰uHxå $pktX÷rts? ( §NèO 3“uqtGó™$# ’n?tã ĸöyèø۹$# ( t¤‚y™ur }§ôJ¤±۹$# tyJs)ø۹$#ur ( @@ä. “̍øgs† ۹@y_L{ ‘wK|¡•B 4 ãÎn/y‰ãƒ tøBF{$# ã@Å_ÁxÿムÏM»tƒFy$# Nä۳¯=yès9 Ïä!$s)Î=Î/ öNä۳În/u‘ tbqãZÏ%qè?          (سوره رعد آیه۲)

خداست آنکه آسمانها را چنانچه می نگرید بی ستون برافراشت، آنگاه به عرش پرداخت، و ماه و خورشید را مطیع و فرمان بردار خود ساخت که همگان تا مدت معینی در سیر و جریانند. تدبیر همه امور در دست خداست، بدینگونه آیات خود را تفصیل و توضیح می دهد تا شما به ملاقات پروردگارتان یقین و باور کنید.

۱۲-“قُلِ اللهُ یُبدِاُ الخَلقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ فَاَنیّ تُؤفَکُونَ ”      (سوره یونس –آیه ۲۴)

ای رسول (به کافران) بگو تنها خداست که به جهان هستی، هستی می بخشد، سپس هستی را از آن باز می ستاند، پس شما به کجا رو می گردانید؟

۱۳-“وَ هُوَ اللهُ الَّذی لا اِلهَ اِلّا هُوَ، لَهُ الحَمدُ فِی الاُولی وَ الاخِرَهِ وَ لَهُ الحُکمُ وَاِلَیهِ تُرجَعونَ، بَدیعَ السَّمواتِ وَ الاَرضِ ”                                                                           (سوره قصص –آیه ۷۰)

و اوست خدای یکتا که جز او هیچ خدائی نیست، هم ستایش در اول و آخر عالم مخصوص او است، و هم حکم و سلطنت جهان با او، و هم رجوع اهل عالم به سوی اواست.

این بود بینش قرآن در نشان دادن صفات خداوند و ارائه حاکمیت الله بر همه هستی در مقاله بعدی نظر آنجیل و تورات را درباره صفات خداوند و نقش الله در هستی بیان خواهیم کرد.                                                                                                ادامه دارد