باراک رافید، تحلیلگر روزنامه صهیونیستیهاآرتس در تاریخ ۱۳ فوریه ۲۰۱۷ در مقالهای در این روزنامه از کنفرانسی سّری در شهر عقبه با حضور جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، بنیامین نتانیاهو نخستوزیر رژیم صهیونیستی، عبدالله دوم پادشاه اردن و عبدالفتاح السیسی رئیسجمهور مصر پرده برداشت که یک سال پیش در فوریه ۲۰۱۶ در شهر عقبه در اردن با هدف یافتن ابتکار عملی جدیدی برای صلح میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی تشکیل شده بود.(۱) این ابتکار عمل که از جانب جان کری مطرح شد، شامل نکات زیر بود:
۱ـ تأکید بر پشتیبانی جهانی راهحل دو دولت برای دو ملت، دولتی برای یهود و دولتی برای عربها.
۲ـ ترسیم مرزهای امن و قابل شناسایی برای یک کشور فلسطینی پیوسته.
۳ـ حل و فصل عادلانه و منصفانه مسئله پناهندگان فلسطینی به صورتی که سازگار با به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی به عنوان دولتی یهودی باشد.
۴ـ حل مسئله بیتالمقدس به عنوان پایتختی برای هر دو کشور و آزادی رسیدن به اماکن مقدس برای همه.
۵ـ تأمین و تضمین وجود راهحلهایی برای تأمین امنیت اسرائیل و توانایی این رژیم برای دفاع از خود به گونهای مؤثر و تضمین توانایی فلسطینیان برای تأمین امنیت مردم خود در کشوری خلع سلاح شده.
۶ـ اعلام رسمی پایان ستیز و چشمپوشی از تمامی خواستههائی که زمینهساز عادیسازی روابط و آغاز همکاریها در زمینههای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی در تمامی زمینهها باشد.(۲)
این ابتکار عمل را جان کری در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد در ژانویه ۲۰۱۶ به نتانیاهو ارائه و پیشنهاد داد که اجلاسی چندجانبه با حضور مصر و اردن در این زمینه برگزار شود. با وجود دعوت نکردن از محمود عباس برای شرکت در این اجلاس، او به وسیله کری از مضمون جلسات آگاهی یافت و پیش از انعقاد اجلاس در عقبه، در دیدارهایی جداگانه با سیسی و عبدالله از آنها خواست که طرح پیشنهادی را بپذیرند و حمایت کشورهای عربی دیگری چون عربستان و امارات را با طرح کری به دست آورند. از ملک عبدالله هم خواسته شد که برای از سر گرفته شدن مذاکرات به محمود عباس اعمال فشار کند.(۳)
براساس مقاله روزنامه صهیونیستی هاآرتص، با وجود قبول ابتکار عمل پیشنهادی کری از جانب عبدالله و سیسی، نتانیاهو به بهانه ناتوانی در قانع کردن ائتلاف حاکم در مورد این طرحها، آنها را رد و درخواست کرد که یک کنفرانس صلح چندجانبه علنی با حضور کشورهای عربی «سنی» دیگر و با حضور نتانیاهو تشکیل شود، آمریکا شهرکسازی در شهرکهای بزرگ را به رسمیت بشناسد و تضمین کند که در محافل بینالمللی قطعنامهای علیه این رژیم تصویب نخواهد شد.(۴) از جانب دیگر رژیم صهیونیستی میخواهد با الحاق بیتالمقدس، شهرکهای صهیونیستی و منطقه مرزی با اردن عملاً ۴۰ درصد از کرانه باختری را قبضه کند و وجود هرگونه دولت به هم پیوسته فلسطینی را غیرممکن سازد.(۵)
موضع عبدالله و سیسی در کنفرانس یکی از نشانههای ضعف روزافزون حاکمان کشورهای عربی در مقابل امریکا و رژیم صهیونیستی است که حتی حاضر نیستند با وجود عقبنشینیهای گسترده در ابتکار عمل صلح عربی ارائه شده در سال ۲۰۰۲، به آن پایبند بمانند. از جانب دیگر، عدم قبول پیشنهادات کری از جانب نتانیاهو نشان داد که رژیم اشغالگر قدس با دیدن خود در موضع قدرت حاضر نیست حتی سر سوزنی از مواضع خود عقبنشینی کند. این کنفرانس پرده از خط جدیدی در زمینه حل مشکل فلسطین به نفع صهیونیستها برداشت که با ریاست جمهوری دونالد ترامپ تقویت شد.
ابعاد راهحل مورد نظر رژیم صهیونیستی و آمریکا در مورد فلسطین
تأکید بر راهحل چندجانبه به جای راهحل دوجانبه:
رژیم صهیونیستی با بیان اینکه طرف فلسطینی از یکپارچگی کافی برای مشارکت در فرایند صلح برخوردار نیست و اساساً شریک فلسطینی مشخصی برای مذاکرات وجود ندارد، خواهان انعقاد یک کنفرانس صلح چندجانبه با حضور کشورهای عربی است. این امر همچنین با خواست عربستان سعودی و امارات برای مبارزه با ایران و جلب حمایتهای رژیم صهیونیستی سازگار است و رژیم آل سعود در زمینه علاقه به ایجاد ارتباط با رژیم صهیونیستی اشارههای متعددی کرده است.(۶)
از جانب دیگر دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا نیز در دیدار خود با نتانیاهو نخستوزیر رژیم صهیونیستی که در فوریه ۲۰۱۷ رخ داد از طرح خود برای برگزاری کنفرانس صلحی چندجانبه پرده برداشت.(۷) و از سوی دیگر سایتهای خبری وابسته به رژیم صهیونیستی نیز خبر دادهاند که پس از سفرهای جداگانهای که عبدالله و سیسی به آمریکا داشتهاند، جدیت ترامپ برای راهحل چندجانبه بیشتر شده است.(۸)
جایگزینی مفهوم صلح در برابر زمین با مفهوم صلح در برابر رفاه:
براساس طرح پیشنهادی نتانیاهو در کنفرانس عقبه، فلسطینیها در ازای قبول شهرکسازی در کرانه باختری از تسهیلات بسیار زیادی در رفت و آمد افراد، ساخت و ساز در منطقه، توسعه زیربنایی نوار غزه و همکاری امنیتی برخوردار خواهند شد.(۹) از جانب دیگر تأکید این رژیم بر راهحلهای اقتصادی از جمله ارائه تسهیلات و سرمایهگذاری مشترک، نشاندهنده این است که این رژیم خواهان ادامه سیطره بر فلسطینیان به وسیله تشکیلات خودگردان است و دولت فلسطینی چیزی بیش از یک نهاد شبه خودمختار وابسته به رژیم صهیونیستی نخواهد بود. رژیم صهیونیستی همچنین از طریق نویسندگان عرب و ارتباط مستقیم با فلسطینیان از طریق فضای مجازی و نیز تلاش برای روی کار آوردن نخبگان محلیِ بدون گرایشات سیاسی و گفتگو با آنها، راه را برای عبور از جنبشهای فلسطینی بزرگ (مقاوم و غیرمقاوم) هموار و از طریق نخبگان محلی مفهوم صلح در برابر رفاه را جایگزین میکند.
بر همین اساس در این مرحله نقش محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان مطلوب نیست و به همین دلیل علاوه بر اقدامات صهیونیستها در حذف او، کشورهای عربی نیز با تشکیل نهادی تحت عنوان چهارجانبه عربی شامل مصر، اردن، عربستان سعودی و امارات عربی متحده در صدد حذف عباس و روی کار آوردن محمد دحلان از رهبران اخراجی فتح هستند. در همین راستا در سال ۲۰۱۶ کشورهای موسوم به چهارجانبه عربی، محمود عباس را تهدید کردند که در صورت عدم بازگشت دحلان به جنبش فتح و اصلاح تشکیلات خودگردان، دست به اقداماتی یکجانبه در راستای حل مشکلات خواهند زد.(۱۰) به نظر میرسد محمد دحلان که از حمایت این کشورها، بهخصوص مصر برخوردار است، در صورت روی کار آمدن، روند راهحل جدید در مسئله فلسطین را با جدیت بیشتری دنبال خواهد کرد.
نتیجهگیری
کنفرانس عقبه و حوادث قبل و بعد از آن نشانههایی از تلاش ایالات متحده برای پایمال کردن بیش از پیش حقوق فلسطینیان پرده برداشت. این تلاشها که در دولت اوباما آغاز شد و در دولت ترامپ ادامه یافت، به وسیله دولتهای عربی خائنی حمایت میشود که خواهان ادامه حکومتهای خود و مبارزه با خیزشهای مردمی و محور مقاومت با کمک رژیم صهیونیستی هستند. این امر ممکن است در آینده باعث افزایش تنشها میان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی و نیروهای اسلامی مقاومت در فلسطین شود.
پینوشتها
۱- http://www.haaretz.com/israel-news/.premium-1.772531
۴ـ همان.
۵ـ لقاء العقبه السری… تداعیات و محاذیر، الجزیره نت: https://goo.gl/Cjt1W8
۶ـ تعدیلات عربیه على مبادره السلام.. وفق رؤیه إسرائیلیه؟، روسیا الیوم، ۱۲ مه ۲۰۱۶: https://goo.gl/wMGylu
۷ـ نتنیاهو: الدول العربیه لم تعد ترى إسرائیل کعدو بل کحلیف.. وترامب: سنشرک لاعبین کبار فی المفاوضات، سی ان ان، ۱۶ فبرایر ۲۰۱۷: https://goo.gl/oecgg0
۸ـ شیمریت مئیر، ترامب و «صفقه السلام».. هل القضیه جدّیه؟، موقع المصدر، ۷ أبریل ۲۰۱۷: https://goo.gl/OvJJtl
۹ـ «النقاط الخمس».. خطه نتنیاهو فی قمه «العقبه السریه»، المرکز الفلسطینی للإعلام: https://goo.gl/WMNVjJ
سوتیترها:
۱٫
رژیم صهیونیستی با بیان اینکه طرف فلسطینی از یکپارچگی کافی برای مشارکت در فرایند صلح برخوردار نیست و اساساً شریک فلسطینی مشخصی برای مذاکرات وجود ندارد، خواهان انعقاد یک کنفرانس صلح چندجانبه با حضور کشورهای عربی است. این امر همچنین با خواست عربستان سعودی و امارات برای مبارزه با ایران و جلب حمایتهای رژیم صهیونیستی سازگار است و رژیم آل سعود در زمینه علاقه به ایجاد ارتباط با رژیم صهیونیستی اشارههای متعددی کرده است.
۲٫
کنفرانس عقبه و حوادث قبل و بعد از آن نشانههایی از تلاش ایالات متحده برای پایمال کردن بیش از پیش حقوق فلسطینیان پرده برداشت. این تلاشها که در دولت اوباما آغاز شد و در دولت ترامپ ادامه یافت، به وسیله دولتهای عربی خائنی حمایت میشود که خواهان ادامه حکومتهای خود و مبارزه با خیزشهای مردمی و محور مقاومت با کمک رژیم صهیونیستی هستند.