امام خمینی و مقام معظم رهبری به کسی باج ندادند

 

عضو فقهای شورای نگهبان و مجلس خبرگان

 

 

 

اشاره: منزلش، همان منزل قدیمی در محله قدیمی باغ پنبه شهر قم است. دو اتاقی که در طبقه بالای منزلش به توصیه دوست قدیمی­اش، مرحوم آیت­الله ربانی املشی برای کتابخانه ساخت، یکی در دست حفاظت و دیگری برای مطالعه و ملاقات­ها و انجام کارها است.

عموم مردم، او را به ساده­زیستی و دنیاگریزی می‏شناسند. این ویژگی، در کنار علم و تقوا و همراهی پایدار او از آغاز نهضت، با استاد ومراد خود امام راحل و پس از آن، با رهبر معظم انقلاب،شخصیت متمایز او را رقم زده است.

حوزویان در هر سطحی از علم، او را یکی از استوانه­های علمی حوزه علمیه قم می‏دانند که برای دفاع از نظام اسلامی و پیاده کردن آرمان­های امام راحل، از مقام مرجعیت، چشم­پوشی کرد. هم­شاگردی­ها و دوستانش، یا همچون «شهید مطهری»، در کوی شهادت آرمیده­اند و یا همچون «آیت‏الله جنتی»، تمام توانشان را در دوران پیری، صرف دفاع از دین و انقلاب و میراث امام راحل کرده­اند.

آیت­الله محمد دانش زاده قمی مشهور به مومن، گرچه مسئولیت­های خطیری همچون رئیس دیوان عالی دادگاه­های انقلاب، دبیری شورای مدیریت حوزه علمیه قم و… را بر عهده داشته و از اعضای محوری جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است، اما او از معدود شخصیت­هایی است که با شورای نگهبان قانون اساسی و اگر بهتر بگوییم، شورای نگهبان قانون اساسی با او و یار دیرینه­اش آیت‏الله جنتی شناخته می‏شود. شخصیتی که با وجود تمایل زیاد به درس و بحث، به دستور امام خمینی، وارد این نهاد مقدس شد و تا به امروز، در کنار یاران و شاگردان دیگر امام، نگهبان مقدسات دین در عینیت جامعه بوده است.

زانو زدن در برابر این بزرگ­مرد علم و تقوا و سیاست، غنیمتی بود که در همراهی یار انقلابی و انقلابی مانده امام راحل، حجت­الاسلام والمسلمین محمدحسن رحیمیان، نصیبمان شد. گفت­وگوی این دو شاگرد و یار امام راحل و پشتیبان ولایت و خلف صالح آن پیر سفرکرده ویادکرد خاطرات گذشته­های دور و نزدیک، به درخواست حاج آقای رحیمیان از معظم له برای یک گفت­وگو درباره شخصیت امام خمینی و حوزه­ها در چند روز بعد انجامید.

آنچه پیش روی شماست، گفت­وگوی ما با این عالم فرزانه است که چون استاد و امامش، با دلی آرام از راه رفته­اش می‏گوید و با قلبی مطمئن، از حقانیت «ولایت فقیه» دفاع می‏کند و امام خامنه­ای را خلف صالح امام راحل می‏داند که مانند شیر ایستاده است و همچون امام راحل، به کسی باج نمی‏دهد.

**

* از اینکه با تمام مشغله­های علمی و کاری، این فرصت را در اختیار ما گذاشتید، تشکر می‏کنیم و اگر اجازه بفرمایید، اولین پرسش را با مقدمه کوتاهی خدمتتان عرض ‏کنیم. همان‌گونه که مستحضر هستید، چهل سال از عمر نورانی نظام مقدس جمهوری اسلامی گذشته است. نظامی که نظام سلطه را با همه ابعاد، چه انسانی، چه مادی و چه مبانی و عقبه‏های تئوریک آن، به چالش کشیده است. وقتی به خاستگاه انقلاب نگاه می‏کنیم، می‏بینیم که اولین حرکت حضرت امام، از درس اخلاق ایشان در فیضیه شروع می‏شود و حلقه درس اخلاق ایشان، تبدیل به حلقه درس خارج و فلسفه می‏شود. اولین رویارویی حضرت امام هم باز از فیضیه و ظهر عاشورا شروع می‏شود. حضرت عالی به عنوان یکی از شاگردان و پرورش یافتگان مکتب امام، چه چیزی را در حضرت امام دیدید که درس و محفل ایشان را انتخاب کردید و تا به امروز پای حرکت امام ایستادید؟

ویژگی‌ای که حضرت امام رضوان‌الله تعالی علیه داشت، قبول و دلبسته تام نسبت به خدا و پیغمبر و اسلام بود و آنچه را که اسلام عزیز در خصوصیات اعتقادی و اجرایی و دینی داشت، ایشان نسبت به آنها سراسر پذیرش بود و کاملاً خاضع بود، از نظر اعتقاد توحیدی ایشان واقعاً موحد بود که غیر الله را هیچ‌کاره می‏دانست و خود خدا را در همه امور همه کاره و اسلام و پیامبر اسلام را هم نماینده‌ای از طرف خدا که آنچه را که مردم باید از نظر اعتقادی به آن عقیده داشته باشند (توحید و نبوت و امامت و معاد) قشنگ همه اینها را معتقد بود و معتقد بود که آنچه را خداوند تبارک و تعالی در اسلام، در قرآن شریف، در کلمات معصومین (علیهم السلام) بیان کرده است، همه مسائل واقعی و صحیحی است که باید در جریان زندگی مادی و معنوی بشر تحقق پیدا کند. و این حرف را به راستی قبول داشت، یعنی آنچه را که خداوند واجب کرده بود به حد وجوب، مستحب کرده بود در حد استحباب و حرام و مکروه، ایشان همین طور بود. یادم هست بزرگواری که الآن از مراجع است مطلبی خدمت امام عرض کرد، ایشان فرمودند که من حق ندارم چیز مستحب خدا را تغییر بدهم، هر چه را خداوند فرموده در همان حد باید به آن ملتزم و معتقد باشیم. این مطلب را در زندگی و اعتقاد و کارهای عملی خودش باور داشت و روشن بود که آنچه را که حضرت امام بر آن قطعیت دارد، این است که خدا، پیامبر، ائمه و اسلام را همان طوری که هست پیاده کند و به آن ملتزم و متعهد باشد.

در زندگی حضرت امام چه در درس ایشان یا بعد که ایشان از سال ۴۲ به بعد به زندان رفت، بعد به ترکیه تبعید شد و از آنجا هم به نجف تبعید شد که در آنجا درس را شروع کرد تا اینکه در سال ۵۷ به فرانسه تبعید شد و بعد نظام اسلامی را در ایران تأسیس کرد و سرپرستی نظام و ولایت فقیه را برعهده گرفت در طول حدود ده سال از سال ۵۷ تا ۶۸ که از دنیا رفتند، به فکر خود و یا شخص نبود و برای شخصی حساب باز نمی‏کرد و آنچه که برایش مهم بود این بود که در مقابل خواست خدا و فرموده خدا خاضع باشد. این حضرت امام بود. در درس و بحثی که تدریس می‏فرمودند و سخنرانی‏های مختلفی داشتند که معمولاً حداقل در هر سال دو سخنرانی داشتند که یکی در اوایل شروع درس‏ها و یکی نیز در روزهای آخر بود، همیشه طلابی که در درس حاضر می‏شدند، غیر از جنبه‏های علمی و بحث‏های فقهی و اصولی را که در بحث‏ها داشتند، همه را دعوت می‏کرد به اینکه در مقابل خدا و خواست خدا پایبند باشیم و معتقد باشیم به خدا که همه چیز را درست می‏کند.

درس ایشان را بیش از ۵ سال که در درس ایشان شرکت کردم، مسجد سلماسی نزدیک منزلشان بود و بعد در سال ۴۱ یا ۴۲ درسشان به مسجد اعظم منتقل شد. در روز اول همان منبر و چهارپایه‌ای که در مسجد سلماسی بود برایشان آوردند. در سال ۱۳۳۶ من در درس امام رفتم، ایشان اول روی زمین می‏نشستند بسیار مؤدب و پاکیزه می‏نشستند تا اینکه جمعیت زیاد شد، گاهی از اوقات مسجد جا نمی‏شد، عده‌ای دیر می‏آمدند و دو سه بار روحانیون را بلند می‏کردند که جلوتر بیایند فشرده بنشینند تا همه جا بشوند. بالاخره صندلی دوپایه‌ای برای ایشان تهیه کردند و ایشان منبر رفتند و همین منبر را در مسجد اعظم آوردند و تا آخر که در مسجد اعظم تدریس می‏کردند، همان منبر بود و بعد از اینکه امام را از ایران جدا کردند، صندلی همان صندلی بود که بعد آقایان دیگر تدریس کردند.

امام فرمودند: من که از در این مسجد آمدم سر قبر مرحوم آیت‏الله بروجردی رفتم. سه مرحله از مرحوم آیت‏الله بروجردی دیدم که یکی قسمت بالا که حکایت می‏کرد از موقعی که مردم عکس آیت‏الله بروجردی را در دست گرفته بودند از زمانی که مرحوم آیت‏الله بروجردی در اوج قدرت بودند. یک متر پایین‌تر تابلویی بود که از تشییع جنازه آیت‏الله بروجردی حکایت می‏کرد که ایشان از دنیا رفته و مردم برای شرکت در تشییع جنازه ایشان اجتماع کرده‏اند. دو متر پایین‌تر خود آیت‏الله بروجردی خوابیده است که هیچ چیز برایش نمانده مگر اینکه کاری برای خدا کرده باشد.

این صحبت اولی بود که امام در مسجد اعظم کردند. همین بود امام خمینی و ما غیر از این امام ندیدیم و همین بود که ایشان خود را وقف اسلام کرده بود، معتقد به اسلام بود، نظام اسلامی را برای خدا، برای پیاده کردن اسلام و هیچ چیزی هم غیر از این نمی‏خواست. این امام بود که رهبر نظام شد، استاد بزرگی برای حوزه‏های علمیه و علما بود.

 

* جایگاه علمی امام خمینی در حوزه علمیه قم چگونه بود؛ بخصوص در زمانی که آیت‌الله بروجردی نیز تدریس داشتند و زعامت شیعه را عهده‌دار بودند؛ چه کسانی به درس امام می‌رفتند؟

در سال ۳۶ که من خدمت حضرت امام بودم، آیت‏الله بروجردی هم تدریس داشت، درس فقه پای درس آیت‏الله بروجردی بودم و اصول را پای درس حضرت امام بود که بعد از دو سه ماه فقه را تعطیل کردم و خدمت حضرت امام بودم. پرجمعیت‌ترین درس در قم درس مرحوم آیت‏الله بروجردی بود. بعد از درس آیت‏الله بروجردی درس حضرت امام بود. یعنی از همه درس‏های خارج که در حوزه بود، پرجمعیت‌تر بود. اما امام هیچ وقت به روی کسی نمی‏آورد که من استاد حوزه هستم.

امام روزی تنها در خیابان می‏آمد و کسی هم همراهش نبود، من به سمت فیضیه یا حرم که دقیق یاد ندارم، می‏رفتم. نزدیک فیضیه در میدان آستانه دیدم امام از صحن پیاده تشریف می‏آورند. به خودم گفتم بد نشد، یک سلامی خدمت امام می‏کنم. منتظر بودم که امام برسد تا سلام کنم، اما امام زودتر به من سلام کرد. من یک طلبه بودم که هنوز معمّم هم نبودم. این بود آقای خمینی. ایشان انسان وارسته و شایسته ای بود، در حالی که من معمم هم نبودم که بخواهد برای عمامه حساب باز کند، این بود آقای خمینی. اینکه بگوید من مدرس حوزه هستم، اصلاً اینگونه نبود. درس حضرت امام بهترین درس بود و من در طول مدتی که امام در قم درس می‏دادند خدمت ایشان می‏رفتم و بعد هم که به نجف تبعید شدند رفت و آمد مکرری داشتم که آنجا هم مثل قم درس می‏دادند.

حضرت امام با توجه به اینکه به ریاست و دنیا توجه نداشت ولی بالاخره بهترین مدرس حوزه بود و همین درس حضرت امام بهترین فاضل و عالم را در حوزه پروراند و روحیات و خلقیات ایشان که توجه به خدا بود، مرتبطین با ایشان را همین‌طور بار آورد. آقای خزعلی رضوان‌الله تعالی عاشق امام بود، نه عاشق امام به عنوان امام بلکه به عنوان عالم وارسته خود فروخته به خداست. آقای جنتی عاشق امام هستند. آقای فاضل لنکرانی شاگرد امام بود، آقای مهدوی کنی اینها خودشان شاگردان امام هستند. آقای مهدوی کنی برادرشان (آقا مهدی) که متاسفانه مریض هستند، انسان عجیبی است؛ آقای امامی. اینها در بحث امام با هم مباحثه می‏کردند. اصلاً طلبه‏های خوب حوزه فقط به درس امام می‏رفتند. آقای منتظری از شاگردان خوب حضرت امام بود، آقای شهید مطهری، شهید بهشتی و جعفر سبحانی کسانی بودند که در درس‏های اول امام بودند. آقای محمدی گیلانی و آقای محفوظی اینها شاگردان امام بودند.آن‌وقت فضلای وارسته حوزه شاگردان امام بودند. این مقدار نفوذی که روی فضلا داشتند و فضلا به درس ایشان رفته باشند و معلومات خودشان را آموخته باشند، این برای حضرت امام بود. ایشان بهترین استاد حوزه بود…

امام اصلاً خود را نمی‏دید که بخواهد در حوزه و ریاست دخالت بکند. اصلاً اهل این حرف‏ها نبود. بالاتر از آن بود که به این فکر‏ها باشد. تا اینکه این دوران گذشت و آیت‏الله بروجردی از دنیا رفت و بعد از بیست تا سی روز برای آیت‏الله بروجردی مجلس گذاشتند.

 

*این هم یکی دیگر از ویژگی­های حضرت امام بود که درب خانه­شان روز وفات آیت‏الله بروجردی بسته بود؟

امام خمینی اهل این برنامه‏ها نبود و دنیا برای آقای خمینی مطرح نبود. ما آنچه را که دیدیم، توجه به خدا بود و همین توجه به خدا باعث شد که حضار بحث و فضلا و علمای حوزه که در مراتب بعدی بودند بسازد. در نجف هم همین کار را کردند. مردم امام را نمی‏شناختند، مبارزات شروع شد مردم امام را نمی‏شناسند. موقع مقابله با شاه و اطرافیانش شد از همه پیش رفت. به روی خودشان نمی‏آوردند. بعد از اینکه آیت‏الله بروجردی مرحوم شدند به من گفت که علمای آن زمان که بعداً از مراجع شدند مانند مرحوم آیت‏الله گلپایگانی و بعضی دیگر از علما جلسه‌ای گرفتند که چه کار بکنیم که حضرت امام هم در آن جلسه حضور داشتند بنا بر این شد که شهریه را آقای گلپایگانی و آقای شریعتمداری بدهند. می‏گفتند که حضرت امام به آقایان عرض کردند که شما چه کار می‏کنید؟ ایشان گفتند من همان خادم طلبه‏ها که بودم هستم. تا اینکه دو سه ماه گذشت و مبارزات شروع شد و حضرت امام وظیفه شرعی دانست و مرد و مردانه آمد به میدان که مردم فهمیدند کسی هم هست در حوزه به نام حاج آقا روح‌الله. تا آن موقع نه شهریه می‏داد و نه کار دیگری تا اینکه این مبارزات او را به مردم شناساند.

کم کم مردم به ایشان وجوهات پرداختند و کم کم شهریه خصوصی به طلبه‏های خوب درس و بعد شهریه عمومی شد که ایشان را تبعید کردند و از آنجا به نجف فرستادند که در نجف هم شهریه می‏دادند و هم در قم. امام یک انسان وارسته‌ای بود که گرفتار دنیا بود. خدا به ایرانی‏ها و مردم مسلمان و مستضعف دنیا لطف کرد و حکومتی را در ایران تشکیل بدهد. لطف خدا در این بود که خودشان حدود یازده سال مسئولیت حکومت را به دست بگیرد و لطف دیگر به ایرانی‏ها مقام معظم رهبری است که یازده سال زیر دست امام بیشتر یاد بگیرد. بیشتر یاد بگیرد حکومت داری را و رهبر نظام بشود و کارها را عهده دار باشد و خدا به حق جدشان کمکشان کند.

 

*حضرت امام دارای یک شخصیت کاریزماتیک علمی، معنوی و اخلاقی بود و با وجود اینکه به یک شخصیت جهانی تبدیل شد، یک مظلومیت خاصی هم داشت. رهبر معظم انقلاب هم با همین ویژگی‏ها دارای یک مظلومیت خاصی است. به نظر شما مظلومیت حضرت آقا بیشتر از مظلومیت حضرت امام نیست؟

حضرت امام (ره) مرجع تقلید عام بود استادی منظم و بهترین استاد حوزه علمیه قم بود و از قم به نجف فرستاده شد و در نجف هم خود را به آنها شناساند ولی این مقدار مراحل قبلی برای حضرت آقا نبود. بالاخره این مزیت را حضرت امام داشت. مقام معظم رهبری را الحمدلله حوزه و علمای حوزه شناختند و او را قبول دارند و خدا هم کمک ایشان است به حق جدشان کمکشان بکند تا اینکه این شعار «تا انقلاب مهدی خمینی را نگه دار» در مورد ایشان مصداق پیدا بکند تا به دست حضرت ولیعصر بسپرد. ما هم که مخلص آقا هستیم

 

*چند سالی است که ما با مطرح شدن مسئله­ای به نام «استقلال حوزه‏ها» از سوی برخی مواجه هستیم که نوعاً هم کسانی هستند که در خارج حوزه­اند و یا اینکه از مطالبه آنها، بوی سکولاریزم و جدایی دین از سیاست به مشام می‏رسد. خود حضرت امام و حضرت آقا، طرفدار بحث استقلال حوزه‏ها بوده و هستند؛ اما آن‌چه به مشام می‏رسد، بحث جدایی حوزه­ها از نظام، در زیر این عنوان است. حضرت آقا بعد از فتنه که به قم تشریف آوردند دو صحبت داشتند، یک صحبت در بین مردم بود که فرمودند از روحانیت جدا نشوید و یک صحبت هم بین خواص در فیضیه داشتند که در آن، به بحث آخوند حکومتی اشاره داشتند که از سوی برخی مطرح می‏شد. حضرتعالی چه راهکارهایی را ارائه می‏دهید که هم طلبه‏ها با یک بصیرتی پیش بروند و هم خدای ناکرده به کسی توهین نشود و بین روحانیت سنتی و روحانیت متحجر (به تعبیر حضرت امام) خلط نشود؟

من گمان نمی‏کنم. من خیلی اینها را احساس نمی‏کنم. موقعی است که حکومت مسئول و ولی فقیهی با آن شرایط که قانون اساسی برای مسئول نظام اسلامی آمده، نیست، مثل حضرت امام که بلاخره آمده است که در زمان غیبت یک مجتهدی که دارای شرایطی که در اصول قانون اساسی آینده می‏آید، این شخص در زمان غیبت مسئول نظام و حوزه باشد و در اصل ۱۰۷ و همین‌طور ۱۰۹ و ۱۱۰ دارد که آن کسی که رهبر نظام است مجتهد عادل باشد و بتواند در همه مسائل شرعی اجتهاد بکند، شجاع باشد، مدیر باشد، مدبر باشد و مردم او را قبول داشته باشند و شرایطی که در اصل ۱۰۹ آمده و اگر چند نفر باشند، آن کسی که معلومات و قدرت و شجاعتش بیشتر است مقدم است و خبرگان قانون اساسی باید او را انتخاب کنند و به مردم معرفی کنند. کسی که مسئول نظام است همان کسی باشد که خدا او را مسئول قرار داده؛ مثلاً حضرت امیر در بین خطبه شقشقیه بعد از کشتن عثمان که به ایشان عرض کردند که شما رهبری نظام را قبول کن، ایشان اول زیر بار نمی‏رفت و در آخر فرمودند چون که مردم حاضر شدند و کمک‏یار من هستند وظیفه خدایی بر من حتمیت پیدا کرد. خدا از علما پیمان گرفته هر وقت ناراحتی‏های سنگینی را دیدند که عده‌ای ستمگری می‏کنند و پایبند به احکام خدا نیستند و به عده‌ای ستم می‏شود علما بیایند و مسئولیت پذیر باشند. همین اقتضا می‏کند علمایی که مصادیق آن مجتهدین هستند که آن شرایطی را که در قانون اساسی آمده است داشته باشند، اینها بیایند و عهده‌دار نظام باشند. این نظام، دیگر نظامی جدا از اسلام نیست. یعنی امام خمینی و مقام معظم رهبری همان آقایی است مثل حضرت امیر(ع). خود حضرت امام می‏فرمودند که کشور، کشور رسول الله است. همان اختیاراتی که برای پیامبر، حضرت امیر و امام زمان سلام‌الله علیهم است، همان اختیارات برای رهبر نظام است و طبعاً احکامی که باید در کشور اجرا شود، همان احکامی است که پیغمبر و ائمه (علیهما السلام) فرموده است و فقها در کتب فقهی که بیش از هزار سال در حوزه‏ها تدریس می‏شود و الآن هم ملاک رساله نویسی هست.

مصوبات مجلس شورای اسلامی وقتی ارزش دارد که شش فقیه که شایسته و عادل باشند و حکم خدا را بدانند، بر این مصوبه نظارت کنند و اگر گوشه‌ای از مصوبات با اسلام مخالف باشد، اجرایی نشود. همه قوانین و مقرراتی که در کشور اجرا می‏شود بر اساس اصل ۱۰۴ قانون اساسی باید طبق موازین اسلامی باشد و در همان اصل آمده است که هرجا قانون خلاف اسلام باشد، پذیرفته نیست. تشخیص این که قانون یا مقرره که مقرره اعم از قانون است. ممکن است مصوبه‌ای باشد که وزارت خانه و هیئت وزیران جاهای دیگر تصویب بکنند یا استاندار و… تصویب بکند و تمام این‏ها باید مطابق اسلام باشد تشخیص اینکه مطابق اسلام است یا خیر با فقهایی است که در قانون اساسی آمده. وقتی نظام این‌طور نظامی باشد که سرپرست نظام، فقیهی باشد که مجتهد جامع‌الشرایطی است که همه احکام اسلام را می‏داند و می‏تواند استنباط بکند و همه‌کاره او باشد و مصوباتی که در مجلس می‏گذرد و مقرراتی که در هیئت وزیران و استانداران تصویب می‏کنند یا شورای شهر تصویب می‏کنند تمام اینها باید طبق موازین خدایی باشد. و برای این هم همه کس نمی‏تواند تشخیص بدهد و فقط شش نفر فقیه هستند که اگر این شش نفر گفتند خلاف شرع است همه گوش به فرمان باشند. وقتی نظام این‌طور نظامی شد، دیگر این نظامی نیست که در مقابل حوزه باشد و حوزه مقابلش بایستد اما در عین حال ما نباید انسان وابسته‌ای که بگوید کاری به این کارها ندارم و هرچه فرمانده تیپم گفت انجام بدهیم ولو خلاف گفته خدا باشد. خیر خلاف گفته خدا حق ندارد حرف بزند. رئیس جمهور و هیئت وزیران و مجلس و هیچ‌کس حق ندارد حرفی خلاف خدا بزند.

وقتی این‌گونه نظام باشد نمی‏گوید تو وابسته به این نظام شو، حتی وقتی خلاف شرع باشد. در این صورت استقلال حوزه از نظام این چنینی معنا ندارد ولی به این معنا نیست که گوش به حرف فرمانده‌ات بده هر چه که گفت گفت. خیر. به این معنا نباید حوزه مستقل از نظام باشد. بلکه باید حوزه هرچه را که اجرا می‏کنند در کشور هیچ قاضی حق ندارد چیزی را که خلاف شرع باشد امضا و مصوب بکند.

از مواردی که مجلس شورای اسلامی تصویب کرده و اختیار به رئیس قوه قضاییه داده است، این است که گفته شده اگر حکمی را قاضی در پرونده‌ای خلاف شرع تشخیص بدهد و حکم بکند، رئیس قوه قضائیه می‏تواند آن حکم را کنار بگذارد یعنی در اینجا همه ملاک‏ها را اسلام قرار داده اند. وابستگی داشتن به این نظام اینچنینی را کسی نمی‏گوید که حوزه از نظام مستقل باشد اما اگر جایی باشد که کار به این کارها نداشته باشد و هر چه شد شد. نباید حوزه نباید به چنین کار و حرفی وابستگی داشته باشد. ما نباید حوزه‌ای داشته باشیم که گوش به حرف کسانی داشته باشد که رعایت شرع را نمی‏کنند. حوزه باید مستقل باشد و آنچه را خدا و پیغمبر می‏گوید همان را عمل بکند و قهراً اگر کسی هم خلاف کرد گوش به حرف نمی‏کنند و در آن موارد هم می‏توانند به مراجعی که برای تشخیص چنین مسائلی هست مراجعه بکنند. مجلس نمی‏تواند خلافی بکند چون شورای نگهبان هست و اگر کسی مقرری فرض می‏کند، شورای شهری مقرری فرض می‏کند و یا مصوباتی که هیئت وزیرا و یا استاندار، فرماندار و کسانی که کارگزار هستند و بخواهند مقرری داشته باشند باید طبق موازین شرع باشد و نمی‏توانند خلاف اسلام عمل کنند.

وابستگی حوزه به نظام اسلامی که اشکالی ندارد ولی گوش به حرف کسی که خلاف اسلام است و گفت هرگز نباید باشد و کسی ادعایی ندارد. و اگر کسی پیدا شد که اینقدر بی‏شعور بود که باید فاتحه خودش را خواند و لذا استقلال حوزه به معنای گوش نکردن به مطالبی که در نظام اسلامی گفته می‏شود، همان‌طوری که حضرت امام فرمود: چیزی که مجلس تصویب کرده و شورای نگهبان تأیید کرده یعنی جنبه شرعی آن نیز حفظ شده، لازم است به آن عمل بکنیم. شورای نگهبان دو گروه هستند: حقوقدان و فقها. در مسائل قانون اساسی همه شورای نگهبان حکم می‏کنند ولی در مسائل شرعی فقط فقها حکم می‏کنند.

اگر مصوبه خلاف شرع باشد، می‏گوید و اگر نگفته شش فقیه هستند که می‏دانند حکم خدا چیست. پس جدا شدن از این نظامی که طبق ضوابط باشد معنا ندارد و وابستگی به این نظام اشکالی ندارد. طلبه حوزه باشد و هیچ گوش ندهد که مصوبه چگونه است. در حالی که مصوبه به شورای نگهبان رفته و اگر خلاف شرع باشد شورای نگهبان گفته است و موافقتنامه‌ای که به آن داد می‏زنند اگر به شورای نگهبان رفته باشد خلاف شرع نیست و اگر بود شورای نگهبان جلوی آن را می‏گرفت. اخیراً مصوبه پالرمو بود که حرف‏هایی زده شد و شورای نگهبان گفت این خلاف شرع است و ترجمه‌ای که شما کرده‌اید درست نبوده. اول درست کنید بعد برای شورا بفرستید. بعضی از روزنامه‏ها تازه فهمیده‌اند که شورای نگهبان در جواب این‏ها چه نوشته است. اگر طبق ضوابط کار شود و وابستگی حوزه نظامی که طبق ضوابط است این به جایی بر نمی‏خورد و البته وابسته به نظامی که به شرع کاری ندارد نباید باشد.

 

*حضرتعالی در مسئله ولایت فقیه و تبیین مبانی آن، جزء معدود کسانی بودید که تکلیف مدارانه و شجاعانه به میدان آمدید، تدریس کردید، قلم به دست گرفتید و این یادگار حضرت امام و علمای سلف را مطرح کردید. به نظر حضرتعالی، آیا در حوزه علمیه، در زمینه تبیین مبانی ولایت فقیه و آموزش آن، کم کاری نشده است؟

ممکن است. البته بهتر شده و خودم ممکن است که گله داشته باشم و لازم می‏دانم که بیشتر از این کار بشود، اما این طور نیست که حوزه توجه نداشته باشد و قاعده این است که بیشتر و بهتر از این باشد. در بحث ولایت امر، ولایت و مباحث الهی را که خداوند برای پیامبر و ائمه (ع) قرار داده و اختیارات و منابع مالی حکومت و بعد در زمان غیبت که آیا ولایت داریم یا نداریم، باید ولی‌امر چگونه باشد، در این موضوع بحثی را من شروع کردم که شاید ۹ سال طول کشید و نتیجه ۹ سال کارم سه جلد کتاب شد که چاپ شده است که خلاصه این سه جلد کتاب نیز چاپ شده است.

وقتی آقای خامنه‌ای تشریف آورده بودند در آن جلسه به ایشان عرض کردم الآن شورای عالی حوزه هم هست و هم جامعه مدرسین که بزرگان حوزه هستند و نسبت به ولایت امر، کم لطفی و کم کاری شده است شما دستور بفرمایید که بیشتر کار بکنند. ایشان قبول کردند و فرمودند که ما این جلسه را قبلاً داشتیم ولی با این صحبت‏هایی که این آقایان زدند جلسه را باید تکرار بکنیم. این اتفاق در سال ۸۹ بود و از آن موقع به بعد مقداری بحث ولایت فقیه جان گرفته و در حوزه انجام می‏شود، اما متأسفانه بیشتر از این باید کار شود. این گله‌ای است که من و بعضی‏ها دارند ولی اینطور نیست که حوزه از این بحث‏ها روگردان باشد منتها لازم است که بیشتر از این کار بشود.

 

*یکی از دغدغه‏های حضرت امام(ره) ورود التقاط و مسائل غیرحوزوی به درون حوزه‏ها بود. امروزه هم ما خرده جریان‏ها و پدیده‏هایی را می‏بینیم که در صدد جا باز کردن در حوزه‏های علمیه هستند. اگر حضرتعالی نکته­ای از حضرت امام یا مقام معظم رهبری در این موضوع و دغدغه آنها نسبت به این مسئله دارید، بیان بفرمایید.

حضرت امام انسانی بود وارسته که آنچه را که خدا می‏خواست انجام می‏داد. برنامه ای که ایشان برای دادگاه ویژه روحانیت نوشته‌اند مقدمه‌اش این است که اشخاصی که مطلع نیستند، به روحانیان شایسته، بی ادبی نکنند و بعضی از امور است که خود روحانیون می‏دانند که یک روحانی چه کاری را انجام بدهد یا انجام ندهد و دیگران خبر ندارند. به این جهت برای روحانیون دادگاه ویژه روحانیون تشکیل شد تا این که از روحانی کاری که شایسته یک روحانی است را بخواهند. این که غیر از خدا و پیغمبر در درس‏ها نباشد را همه می‏گویند.

اگر بخواهید چیزی در حوزه، در هر مدرسه‏ای شکل بگیرد باید جنبه‏های الهی داشته باشد و الآن هم حوزه بیشتر از سابق اینها را بُروز می‏دهد. من نمی‏گویم در حد مطلوب است ولی اینکه همه گفته‏ها باید از آیات و روایات و گفته خدا و پیغمبر استفاده بشود، این نظری است که همیشه حوزه داشته و حالا هم دارد و چیزی غیر از این در حوزه نمی‏تواند نقش پیدا بکند.

ما به خدمت مقام معظم رهبری رفتیم و من به ایشان عرض کردم که دولت کمکی به مدیریت حوزه می‏کند – در آن وقت من دبیر شورای عالی حوزه بودم – از ایشان خواستم که پولی را که دولت به ما می‏دهد را شما بگیرید و به ما بدهید. ایشان فرمودند من هیچ چیز از دولت نمی‏گیرم، من تمام خرج‏هایی که دارم پول‏هایی است که در اختیار ولی‌امر است و فقط در سفرهایی که به استان‏ها می‏کنم ممکن است که با بعضی از اهالی دولت همکاری داشته باشم. چه اشکالی دارد تا وقتی که پول نیست به مجلس بروید و از مجلس بخواهید و از دولت بگیرید. اینکه در حوزه یا قسمتی از حوزه کاری به موازین شرعی نداشته باشند نیست و اینها ایرادی ندارند و استقلال حوزه به معنای اینکه احکام شرع و خواسته‏های خدا را توجه داشته باشند، بنابر این است که انجام بشود و اگر جایی هم غیر از این انجام شود، می‏توان جلوی آن را گرفت و هر کس می‏تواند اعتراض کند به مدیران حوزه که چرا این کار انجام نمی‏شود.

ممکن است کسانی حرف‏های ناصوابی بزنند و از وضع رهبری نظام، از وضع مصوبات نظام بی‏اطلاع باشند. من الآن ۳۵ سال است که در شورای نگهبان هستم که حضرت امام به زور مرا در شورای نگهبان گذاشتند. من به حاج احمد آقا گفتم که به امام بگو که من همان طلبه‌ای که بودم هستم و عشق دارم که درس بخوانم، شما من را از شورای نگهبان آزاد کنید که بروم حوزه درسم را بخوانم و آنهایی که سنشان از من بیشتر است و شاید به اندازه من حال درس خواندن ندارند را بگذارید. با این که این را گفته بودم باز دیدم که اسمم جزو فقهای شورای نگهبان اعلام شده است. بعد در تیرماه ۱۳۶۲ به تهران رفتم به افتتاحیه مجلس خبرگان که حاج احمد آقا از طرف امام آمده بود که بیانیه حضرت امام را بخواند. سلام علیک کردیم و گفتم که همه حرف‏هایت را به آقا زدم و آقا فرمودند که می‏خواهد درس بخواند چه کار کند اگر می‏خواهد به اسلام خدمت کند بیاید سر سفره گسترده اسلام بنشیند و کار کند. بعد گفتم امسال را می‏مانم و گفتم این دوره را کنار می‏روم که فقهای شورای نگهبان نگذاشتند. سال ۶۸ که امام از دنیا رفتند، خواستم به امام نامه بنویسم که من یک دوره به خاطر شما ماندم که نشد. آقای خامنه‌ای حفظه‌الله رهبری نظام را به دست گرفت. در دور اول گفتند هنوز رهبری آقای خامنه‌ای درست جا نیفتاده می‏خواهی کنار بروی رهبری تضعیف بشود؟ گفتم چشم. برای دور دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم همه را با آقا دعوای اینکه ما نباشیم را داریم. این دفعه گفتم من پنج دوره ماندم و اگر یه جوانی بودم که برای دولتی کار می‏کردم، سی سال یک دوره است. گفتند برای این دوره ششم موافقت می‏کنند و یک شخص به درد بخور پیدا کرده بودم و به آقا نوشته بودم که ایشان جای من باشد ولی قبول نکرد. یک سال دیگر از این دوره مانده.

جامعه مدرسین خدمت امام رسیدند. آقای امینی به عنوان نماینده جامعه و بزرگ‏تر با حضرت امام صحبت کردند که ما خسته شدیم که امام فرمودند که اگر بنا به خسته شدن باشد، من بیشتر خسته شدم، اول من باید کنار بکشم بعد شما. با این جمله همه حرف‏ها را بستند و فاتحه تمام حرف‏هایی که آقایان می‏خواستند بگویند خوانده شد. حالا مقام معظم رهبری هم همین حرف‏ها را می‏زنند. راست می‏گویند و ما قبول داریم منتها من دیگر حال ندارم و خدا آقا را به خاطر جدش حفظ بکند. سن من از آقا حدود یک سال بیشتر است و همه زحمات را ایشان می‏کشد و مثل شیر ایستاده که ان‌شاء‌الله که خدا قدرت زیادتر به ایشان بدهد. حرف‏هایی که آمریکا و اسرائیل می‏زنند و آن بدبختی که در آمریکا بزرگ شده (محمد بن سلمان) و آمده و با دلارهای حجاز فکر می‏کند هر کاری می‏تواند بکند. نمی‏داند که ان‏شاءالله قبل از ظهور حضرت ولیعصر ریشه همه اینها را می‏کَنیم که زمینه آماده باشد برای آمدن حضرت ولیعصر.

 

*اگر خاطره یا نکته خاص دیگری از حضرت امام دارید، برای ما بیان بفرمایید.

امام برای خدا کار می‏کرد و در مقابل خلاف شرع سفت و محکم می‏ایستاد و حاضر نبود که خلاف شرعی صورت بگیرد. یادم هست که حضرت امام من را به عنوان مسئول دادگاه عالی انتخاب کردند. حضرت امام به آقای منتظری و آقای مشکینی اعتماد داشت و آنها هم مرا قبول داشتند و به من گفتند برای هر دادگاهی روحانی که می‏تواند قاضی بشود به ما معرفی می‏کنی و ما ابلاغ را امضاء می‏کنیم. من هم پیدا می‏کردم و ابلاغی می‏نوشتم و آن ابلاغ را می‏فرستادم به آقای منتظری یا آقای مشکینی یا هر دو. آنها امضاء می‏کردند که این ابلاغ، ابلاغ قضاوت دادگاه انقلاب از سراسر کشور بود. یعنی از بندرعباس و آبادان گرفته تا جاهای دیگر. خود مقام معظم رهبری که در نیروهای مسلح نماینده امام بودند و می‏خواستند دادگاه انقلاب را تشکیل بدهند، من برایشان آقای ری‏شهری و بعضی دیگر را فرستادم.

امام تشخیص دادند که دادگاه‏های انقلاب نمی‏توانند کسی را اعدام کنند. اگر بخواهند کسی را اعدام کنند یا مصادره کنند، باید دادگاه عالی تشکیل بشود تا شخص اعدام شود. دادگاه عالی هم که من بودم و مرحوم ربانی املشی که افراد دیگری هم داشتیم ولی نهایتاً باید خودمان پرونده‏ها را می‏دیدیم و با هم مباحثه می‏کردیم.

در شاهرود فرمانداری بود که مالی داشت مصادره کرده بودند ما پرونده را خواندیم و دیدیم که نباید مصادره می‏شد و رد کردیم. گفتند که امام گفته شما حق ندارید این کار را بکنید. ما گفتیم که امام خودش ما را گذاشته اینجا قاضی باشیم اگر خودش می‏فرماید نه پس نمی‏کنیم. با مرحوم آقای شرعی خدمت حضرت امام رفتیم. به نظرم ماه رجب بود. نشد خدمت امام عرض کنیم. بالاخره فردای آن روز خدمت امام رسیدیم و گفتیم شما فرمودید که نکنید. امام گفتند من اعتمادی که به دادگاه دارم به خاطر شماها است. اگر شما را قبول نداشتم که اصلاً دادگاه را قبول نداشتم. بروید و طبق آنچه که شرع است عمل بکنید. ما هم برگشتیم و سفت کارهایمان را از سر گرفتیم.

این بود امام خمینی. خلاف شرع ابدا. آنچه خدا گفته باید همان اجرا شود. در مقابل شرع کاملاً تسلیم بود. آقای خامنه‏ای هم همین طور است. قسمتی از عشق ما به مقام معظم رهبری این است که مثل امام رفتار می‏کند و می‏گوید حکم خدا باید اجرا شود. ما از زمان حضرت امام بیشتر آسایش داریم. آقا با ما کاری ندارد. از زمانی که قلب من ناراحت شده، کتاب‏هایم را به زیرزمین می‏برم اگر می‏آمدید می‏دیدید چقدر به هم ریختگی از وسایل کار است. ما با حضور قلب رسیدگی می‏کنیم و آقای خامنه‏ای با ما کاری ندارد. البته اگر چیزی نظر ایشان باشد، عمل می‏کنیم و جایی هم شک داشته باشیم از ایشان می‏پرسیم. مقام معظم رهبری مانند حضرت امام به مسائل شرعی خیلی تأکید دارند و از ما نیز هیچ نمی‏خواهد. ما به کسی باج نمی‏دهیم. آیا آقای جنتی به کسی باج می‏دهد. عیب ما هم همین است که ما به کسی باج نمی‏دهیم. کسی می‏خواهد رئیس جمهور شود باید شرایط را داشته باشد وگرنه قبول نمی‏کنیم. نماینده مجلس اگر انسان نامربوطی است او را رد می‏کنیم. قسمتی از مخالفت کسانی که با آقا مخالفند همین است که چرا گوش به حرف کسی نمی‏کنیم. همین است که آقا اصرار دارد که من باشم یا آقای جنتی که بیش از نود سال سن دارد، باشد.

 

*نسبت به شبهه افکنی‏هایی هم که در مورد اعدام‏های دهه اول انقلاب مطرح می‏شود، کمی توضیح

بفرمایید.  

ما حتی یک نفر را اجازه نمی‏دادیم که بی دلیل اعدام شود یا حتی شلاق بخورد.

 

*در مورد منافقین چطور؟

فرقی نمی‏کند آن هم همین‌طور بود. امام بعضی‏ها را عفو کرده بود. یک نفر از نیروی انتظامی قم گرفته بودند که می‏گفتند آقای خلخالی می‏خواهد شما را اعدام کند. بعد با من صحبت کرد. گفتم قم قاضی دادگاه دارد و قاضی دادگاه باید حکم بکند مگر آنکه عفو امام ایشان را در بر نگیرد. که گفتند نمی‏گیرد و باعث شد یک ساعت بعد اعدام شود.

از سال ۵۷ در دادگاه عالی و انقلاب بودم و یک مورد نداریم که خلاف کرده باشیم، یک قاضی ناجور بود که من او را تأیید نکردم و الآن او اعدام شده است. هیچ مورد نداشتیم و حواس‏ها جمع بوده و حضرت امام می‏فرمودند که اعدام‏ها را باید حتما دادگاه عالی تأیید کند. ما چند نفر از انسان‏های خوب را گذاشته بودیم آقای فاضل و آقای راستی و آقای روحانی بودند.خود آقای فاضل که پرونده را می‏خواند و می‏نوشت و بعد من امضاء می‏کردم.

 

*و هیچ کس هم مانند حضرت امام نفرمود که با دلی آرام و قلبی مطمئن…

راست می‏گفت. امام دروغ نمی‏گفت و چیزی نمی‏خواست.امام انسان خوبی بود، مسلمان بود، متدین بود، باج به کسی نمی‏داد و همین باج ندادن باعث شده بود که همه او را دوست داشته باشند و هیچ نقطه ضعفی در زندگی‏اش نداشت. دنبال پول نبود.

آقای توسلی می‏گفت: روحانیونی که به عراق می‏آمدند حضرت امام به دیدنشان نمی‏رفت. به حاج آقا مصطفی گفتم به آقا بگویید به دیدن علمای قم و تهران بروند و یا شما به نمایندگی از آقا به دیدنشان بروید. گفت: خودتان به آقا بگویید. به آقا گفتم که خوب نیست. آقا گفتند همین مقداری که من گرفتارم برای روز قیامت می‏ترسم. فتوایی درست نباشد و مردم به فتوای من به اشتباه بیفتند. تا آخر هم همین طور بود. راست می‏گفت، پول ناحق به کسی نمی‏داد و می‏گفت من دست این پاسدارهای نظام را می‏بوسم و راست می‏گفت.

*بدنه حوزه، چون فضلا و اساتید، ارادت خاصی به حضرتعالی دارند و وجود حضرتعالی و همراهی شما با حضرت آقا، همچون حضرت امام، مایه دلگرمی ماست. خداوند حضرتعالی را برای حوزه­های علیمه، نظام مقدس اسلامی و ما طلبه‏ها حفظ کند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *