۲۲ بهمن ۱۳۹۷ بدون شک نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران به حساب میآید؛ زیرا در این روز، ملت بزرگ ایران، چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی خود را جشن گرفت و وارد پنجمین دهه عمر انقلابی خود شد. شاید برای یک انسان، چهل سالگی سن پایان جوانی و آغاز پیری به حساب بیاید؛ اما برای انقلاب بزرگی چون انقلاب اسلامی ایران، چهل سالگی سن رسیدن به بلوغ و به‌نوعی آغاز بالندگی و رشد است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب:
«چهل سال [از انقلاب] گذشته است. چهل سال زمان زیادی نیست. برای عمر تمدنها چهل سالگی آغاز بلوغ و حرکت فکری است. چهل‌سالگی دوران پیری نیست. دوران شکوفایی است و این شکوفایی ان‌شاءالله وجود خواهد داشت. زمینههای این شکوفایی را انسان دارد مشاهده میکند».(۱)
گام اول
با نگاهی کلی به تاریخ انقلاب اسلامی ایران (قبل و بعد از پیروزی آن تا امروز) میتوان چند مرحله مهم را در آن مشاهده کرد:
۱ـ دوران مبارزات که رسماً از سال ۱۳۴۲ آغاز شد و در بهمن ۱۳۵۷ به نتیجه رسید و انقلاب پیروز شد. بدون شک در این دوران، جوانان نقش اصلی و اساسی را ایفا و با پیروی از رهبر انقلابی خود، نظام شاهنشاهی را ساقط کردند و انقلاب اسلامی را به پیروزی رساندند.
۲ـ دوران تثبیت انقلاب که از اولین روز پس از پیروزی تا پایان جنگ تحمیلی را شامل میشود. در این دوران، انقلاب اسلامی در قالب نظام اسلامی با مشکلات و توطئههای پیچیده و متنوعی دست به گریبان گردید که سختترین آنها جنگ تحمیلی ۸ ساله بود و از تمام آنها با پیروزی و سربلندی بیرون آمد. در این دوران نیز جوانان مؤمن و انقلابی، نقش محوری را ایفا کردند و با ایثار و فداکاری وصف ناشدنی و تقدیم خون پاک خود، برگ زرینی را در تاریخ این انقلاب به ثبت رساندند.
۳ـ دوران پس از جنگ تحمیلی که به‌نوعی دوران اوجگیری انقلاب اسلامی و ساخت و ساز درونی آن بود. در این دوران ـ که تا امروز ادامه یافته است ـ انقلاب اسلامی ضمن جبران خسارات گذشته، وارد مرحله نوینی از قدرتیابی در سطح منطقه و جهان گردید و ضمن مبارزه دائمی با توطئههای مختلف دشمنان خود توانست در زمینههای مختلف فرهنگی، نظامی، اقتصادی و… به سطح مطلوبی برسد.
در این مرحله از انقلاب عدهای از جوانانی که در پیروزی انقلاب و دفاع مقدس حضور داشتند و مسئولیتهایی را در این دوران عهدهدار بودند، حاضر نشدند اعتمادی را که قبلاً به خود آنان شده بود، به جوانان نسل جدید بنمایند و همچنان مناصب مدیریتی را دراختیار خود نگه داشتند. این در حالی بود که رهبر انقلاب، همچون استاد و مرادشان ـ امام خمینی ـ همواره بر اعتماد و واگذاری مسئولیتها به نسل جوان تأکید میکردند:
«علاج کار کشور عبارت است از بیداری مردم، حفظ انگیزه‌های ایمانی مردم، به‌کار گرفتن جوانان پرانگیزه و مؤمن و تقویت درونی کشور. این تنها راه است.»(۲)
«دستگاه‌های دولتی باید به اینها کمک کنند. دستگاه‌های دولتی، آنهایی که مربوط به فرهنگند، به جای اینکه آغوش خود را به روی کسانی که نه اسلام را قبول دارند، نه انقلاب را، نه نظام اسلامی را، نه ارزشهای اسلامی را [باز کنند]، آغوش خود را به روی بچه مسلمانها، به روی جوانهای مؤمن، به روی بچه‌های انقلابی، به روی بچه‌های حزب‌اللهی باز کنند. اینها میتوانند کار کنند و دارند کار میکنند. کارهای فرهنگی باارزشی دارد انجام میگیرد. در همه زمینه‌ها جوانان انقلابی ما میتوانند تلاش و کار کنند.»(۳)
اما معدودی از نسل اول انقلاب، به طمع دستیابی به قدرت و ثروت و اکثریت هم برای ادای وظیفه و خدمت بیشتر ترجیح دادند کمتر به نسل جوان فرصت بروز و ظهور بدهند؛ در حالی که در همین دوران بیشترین توجه و اعتماد به جوانان از سوی رهبری انقلاب صورت پذیرفت و این نسل پرشور و باایمان هر جا که مورد اعتماد قرار گرفت، پاسخ این اطمینان را به‌خوبی داد و هر جا که انقلاب و نظام اسلامی پیشرفت و موفقیتی داشته است، مدیون همین نسل است که نمونههای آن را میتوان در عرصههای علمی‌ای چون فناوری نانو، فناوری هستهای، فناوری بیوتکنولوژی و… ـ عرصههای دفاعی و نظامی، فرهنگی، ورزشی و … مشاهده کرد.
رهبر انقلاب میفرمایند: «امروز خوشبختانه حرکتهای خیلی خوبی هست؛ هم در حوزه علم و فرهنگ [و هم در حوزه‌های دیگر]. بهترین مدال‌آوران کشور بچه‌های بسیجی‌اند… جوانهای نخبه، جوانهای فعال، جوانهای زنده، باهوش، دانشگاهی، دانشجو و همچنین در میان اساتید، [افراد] دارای فکر انقلابی، دارای انگیزه انقلابی و عزم انقلابی. این امروز وجود دارد. در حوزه فرهنگ هم همین جور است. در حوزه هنر هم همین جور است. در حوزه سیاست هم همین جور است. هرچه میتوانیم بایستی به این جوانهای پرانگیزه در همه این حوزه‌هایی که اسم آوردم کمک کنیم.»(۴)
از دید رهبر معظم انقلاب، بیشترین کارهای خوب در کشور ـ در زمینههای مختلف ـ توسط نیروهای مؤمن انقلابی انجام گرفته‌اند و میگیرند: «امروز نیروهای مؤمن و جوان انقلابی‌مان، بیشترین کارهای خوب کشور را دارند انجام میدهند. همین دانش‌بنیان‌ها. همین کارهای گوناگون. همین فعالیتها. اینها بیشتر به‌وسیله جوانهای مؤمن و مانند اینها انجام میگیرند.»(۵)
رهبر انقلاب، وجود خیل عظیم جوانان مؤمن و انقلابی را از معجزات انقلاب می‌دانند و میفرمایند: «اینکه بنده بارها تکرار میکنم که جوان امروز، از جوان اول انقلاب و دوران جنگ اگر جلوتر نباشد، بهتر نباشد، عقب‌تر نیست ـ و من معتقدم که جلوتر است ـ به خاطر این است که امروز با این همه ابزارهای تبلیغی، با این همه شگردهای گوناگون فرو ریختن پایه‌های ایمان، جوان انقلابی، ایستاده است. ما در عرصه فرهنگ، در عرصه سیاست، در عرصههای اجتماعی، در عرصههای هنری، الی‌ماشاءالله جوان مؤمن داریم؛ البته بله، یک‌عده‌ای هم هستند که معتقد نیستند، پابند نیستند، آن را هم میدانیم، نه اینکه غافل باشیم، اما این خیل عظیم جوانان مؤمن، جزو معجزات انقلاب است.»(۶)
رهبر انقلاب با انتقاد از کسانی که فقط افراد حاضر در کنار امام یا در مبارزات را انقلابی می‌دانند، از جوانان امروز به عنوان «انقلابیتر از سابقهداران انقلاب» یاد میکنند و میفرمایند: «این خطاست که گمان کنیم انقلابی فقط کسی است که در دوران امام بوده است یا در دوران مبارزات در کنار امام بوده است. نه. بعضی کَأنّه این‌جور خیال میکنند که انقلابیون کسانی هستند که در دوران امام یا در دوران مبارزات یا در دوران حکومت امام بزرگوار حضور داشتند و در کنار امام بودند. نه. اگر معنای انقلابی را این بگیریم، انقلابی همین ما پیر و پاتال‌ها خواهیم بود. انقلاب مال همه است. جوانها انقلابی‌اند و میتوانند انقلابی باشند. با آن معیارها و شاخصهایی که عرض خواهم کرد، یک جوان امروز می‌تواند از من سابقه‌دار در انقلاب، انقلابیتر باشد؛ همچنان‌که در دوران دفاع مقدس دیدیم کسانی بودند که در راه این انقلاب، جان خودشان را کف دست گرفتند، در راه انفاذ فرمان امام به جبهه رفتند و جانشان را فدا کردند. انقلابی صددرصد، انقلابی کامل آنها هستند. آنهایی که آماده فداکاری‌اند. پس ما نباید انقلابی را منحصر کنیم به یک عدهای که در دوران مبارزات با امام بودند یا امام را می‌شناختند یا در کنار او بودند. نه. انقلاب یک شط جاری است و همه کسانی که در طول تاریخ با این ممیزات حضور دارند و تلاش میکنند، انقلابی‌اند، ولو امام را ندیدند، مثل اغلب شما جوانها.»(۷)
ایشان برخلاف برخی از مسئولان که به جوانان به چشم یک تهدید نگاه میکنند، نسل جوان مؤمن را از ابزارهای اقتدار ملی می‌دانند و میفرمایند: «یکی از مهمترین ابزارهای اقتدار ملی، جوان مؤمن ماست. می‌خواهند این ایمان را از جوان بگیرند. این جوان مؤمن است که در مسئله هستهای، در مسئله پیشرفتهای علمی، در نانو، در رویان، در بقیه بخشهای علمی، بیدارخوابی میکشد، سختی میکشد تا اینکه یک پیشرفت علمی را به نهایت برساند. این جوان مؤمن است. اینها بچه‌های مؤمن ما هستند و خیلی از اینها را ما از نزدیک می‌شناسیم.»(۸)
ایشان راه خروج کشور از بنبست در زمینههای مختلف را تکیه بر جوانان مؤمن انقلابی می‌دانند و میفرمایند: «من میگویم در کشور هیچ بن‌بستی وجود ندارد. در همین زمینه اقتصادی هیچ بن‌بستی وجود ندارد… بنده حالا به شما دارم میگویم و به‌اصطلاح در معرض عام دارم میگویم، لکن در جلسات خصوصی به رؤسای محترم کشور و مسئولین کشور بارها و بارها همین را گفته‌ام. آنها هم میروند دنبال و بالاخره به‌قدر توان حرکت میکنند. بایستی همکاران و فعالان خوبی را انتخاب بکنند. همین جوانهای مؤمن را. ما نیرو کم نداریم. ما نیروی مستعد آماده به کار کمربسته باانگیزه و باعرضه کم نداریم.»(۹)
رهبر انقلاب وسیله رسیدن انقلاب به همه اهداف والای خود را نسل جوانان مؤمن کنونی می‌دانند و میفرمایند: «به توفیق الهی، انقلاب اسلامی خواهد توانست به همه اهداف والایی که ترسیم کرده است برسد، به‌وسیله شما جوانها، به‌وسیله نسل مؤمنی که امروز در کشور بحمدالله پراکنده است و وجود دارد.»(۱۰)
ایشان با اطمینان خاطر تاکید میکنند که نیروهای جوان و مؤمن خواهند توانست کارهای بزرگی را برای انقلاب به انجام برسانند: «نیروهای جوان و مؤمن خواهند توانست معضلات اقتصادی را در کشور حل و پیشرفتهای علمی را مضاعف کنند و از لحاظ فرهنگی، تسلط محتوای فرهنگی و برجسته انقلاب و مفاهیم قرآنی و معارف اسلامی را در سرتاسر کشور و در همه زوایای این کشور ان‌شاءالله بگسترانند. این کارها خواهند شد ان‌شاءالله، تحقق پیدا خواهند کرد به کوری چشم دشمنان.»(۱۱)
گام دوم
اکنون در پایان چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی و در طلیعه پنجمین دهه عمر آن، رهبر معظم انقلاب در بیانیه مهم و تاریخی خود با عنوان «گام دوم انقلاب»، ضمن مروری بر کارنامه چهار دهه گذشته انقلاب ـ به عنوان گام اول ـ به بیان مهمترین ویژگیها و نیازهای سالهای پیش روی انقلاب پرداخته و به‌نوعی نقشه راه حرکت ملت ایران را برای رسیدن به قلههای پیروزی و سعادت ترسیم کرده‌اند.
در این بیانیه، آنچه بیش از هر چیز توجه انسان را به سوی خود جلب میکند، عنایت بیش از پیش رهبر معظم انقلاب به جوانان و مخاطب قرار دادن آنان است. رهبر انقلاب اسلامی در این بیانیه تاریخی، نزدیک به ۴۰ بار از «جوان ایرانی» نام برده و در بیست مورد، امید و اعتماد خود را نثار جوانان و آینده‌سازان ایران مقتدر کرده‌اند.
در این بیانیه، یک مضمون سه بار تکرار شده است: «جوانان باید شانه‌های خود را زیر بار مسئولیت دهند.» و این نشان‌دهنده نگاه ویژه رهبر انقلاب به نسل جوان امروز و آینده است. جمعیتی انبوه، تحصیلکرده، پرانرژی و آینده‌ساز در حدود ۳۵ میلیون نفر (اگر فقط جوانان ایرانی را مخاطب این بیانیه بدانیم) که هر کدامشان میتوانند موتور محرک و پیشران حرکت و اقدامی مهم و سازنده برای کشور باشند.
به هر حال، آنچه در مبانی فکری رهبر انقلاب دیده میشود، آن است که انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر جوانان مؤمن و انقلابی خود، نه پس از ۴۰ سال که حتی پس از سالهای متمادی دیگر همواره جوان خواهد ماند و آینده روشنی را پیش روی خود خواهد داشت:
«جمهوری اسلامی از مواضع اصلی خود کوتاه نمی‌آید. ما از ظلم‌ستیزی دست برنمیداریم. از دفاع از فلسطین کوتاه نمی‌آییم. از مبارزه برای احقاق حقوق خودمان کوتاه نمی‌آییم. ما ملت زنده‌ای هستیم. خوشبختانه انقلاب زنده است. انقلاب جوان است. اینها منتظر بودند تا انقلاب پیر بشود. ماها پیر میشویم، [اما] انقلاب پیر نمیشود. انقلاب بحمدالله در اوج نشاط و جوانی و توانایی و فعالیت و زایندگی و تولیدکنندگی است. وقتی شما به این جوانهای انقلابی نگاه میکنید، تصدیق میکنید که انقلاب دارد همچنان تولید میکند و زایش دارد. دائم رویش در انقلاب وجود دارد. این ان‌شاءالله آینده خوبی را هم به ملت ما نوید میدهد.»(۱۲)
در نگاه ایشان، آینده از آن جوانان مؤمن است و این وعده تخلفناپذیر خداوند است: «آنچه آینده دارد، آن اسلام و قرآن است. آن شما جوانهای مؤمن هستید. آنکه آینده دارد شما جوانان مؤمن هستید. « وَ مَن اَصدَقُ مِنَ اللهِ قیلاً »؛ چه کسی از خدا راستگوتر است و خدای متعال این را فرموده است که آینده متعلق است به مؤمنین.»(۱۳)
پی‌نوشت‌ها
۱ـ بیانات در دیدار مردم قم، ۱۹/۱۰/۱۳۹۷
۲ـ بیانات در دیدار مردم آذربایجان شرقی، ۲۸/۱۱/۱۳۹۴
۳ـ بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی، ۱/۱/۱۳۹۵
۴ـ بیانات در دیدار مردم قم، ۱۹/۱۰/۱۳۹۵
۵ـ بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت، ۳/۶/۱۳۹۵
۶ـ بیانات در دیدار ائمه جماعات مساجد استان تهران، ۳۱/۵/۱۳۹۵
۷ـ بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی، ۱۴/۳/۱۳۹۵
۸ـ بیانات در دیدار مردم قم، ۱۹/۱۰/۱۳۹۶
۹ـ بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم، ۲۲/۵/۱۳۹۷
۱۰ـ بیانات در دیدار بسیجیان، ۱/۹/۱۳۹۶
۱۱ـ بیانات در دیدار بسیجیان، ۱/۹/۱۳۹۶
۱۲ـ بیانات در دیدار مسئولان نظام، ۲۲/۳/۱۳۹۶
۱۳ـ بیانات در محفل انس با قرآن کریم، ۶/۳/۱۳۹۶