ارتباط قند و پوسیدگی دندان
دکتر بهمن نوابی
آنچه که در جامعه امروزی ما بعنوان یک اشتباه رایج وجود
دارد این است که والدین و بخصوص مادران احساس می کنندشکر و قند قسمتی از یک رژیم
غذائی صحیح و علمی است. آنها در تقسیم بندی مواد غذائی به سه گروه پروتئین ها،
چربی و قند ها خیال می کنند که قندها عبارت از همین شکر و قند می باشد، درصورتیکه
اگر در آفرینش توجه کنیم می بینیم خداوند سبحان هیچ مخلوط با موارد دیگر وجود
دارد؛ در حالیکه پروتئین و چربی به صورت خالص در خلقت دیده می شود و تازه قند به
صور مختلف از قند ساده مثل گلوگز و فروکتوز (قند میوه جات) تاترکیبات دو قندی مثل
ساکارز (شکرمعمولی ) و مالتوز (قند جوانه گندم) و ترکیبات چند قندی مثل نشاسته
وجود دارد. مادران می آیند و از بین همه ترکیبات قندی که در طبیعت و بازار وجود
دارد آنکه از همه زیبانبار تر برای دندان کودک است انتخاب کرده و به شیر و غذاهای
طفل معصوم خود شکر می افزایند و به غلط فکرمی کنند اگر کودک از شیرینی و شکلات
محروم شود بدن او کالری نخواهد داشت.در یک قبیله در آمریکا این اعتقاد وجود داشت
که شکر و نمک روح شیطانی را در کودک رشد می دهد و تا سه سالگی مطلقاً به او شکر و
نمک نمی دهند. این ها مردمانی سالم اند و طول عمر زیادی دارند. گروهی از محققین در
حدود 13 سال قبل به این قبیله رفته و جهت این که تأثیر رژیم غذائی را بر سلامت
آنها جویا شوند چند نوزاد راکه از دو قلوهای یک تخمکی – یعنی دو قلوهائی که از نظر
ساختمان ژنتیک کاملاً مشابه یکدیگرند. انتخاب کرده،یکی شان را به عنوان کنترل در
قبیله گذاشته و دیگری را به شهر آورده و با رژیم غذائی شهری در پرورشگاه نگه داشته
اند. پس از12سال مشاهده کردند که تغییرات زیادی در این دو گروه پیدا شد. آنها که
در شهر،از شیر خشک و رژیم غذائی شهری استفاده کردند قند خونشان بمراتب بالاتر بود:
میزان کلسترول، چربی خون، اسید اوریک، اوره و بطور کلی اکثر فرآورده های خونی
میزان بالائی را نشان می داد در حالیکه گروه کنترل که در قبیله بودند کاملاً این
فرآورده های خونی آنها طبیعی و حتی زیر طبیعی بود.
این کلمه طبیعی اکثراً مردم ما و گروهی پزشکان را به اشتباه
می اندازد مثلاً امروز را اروپا و آمریکا 80 تا 100 میلی گرم قند رادر 100 سانتی
متر مکعب خون، طبیعی می دانند در حالی که 50 سال قبل این رقم60 میلی گرم در 100
سانتی مکعب بود و امروزه آنقدر مصرف قند بالا رفته که بین20 تا 40 میلی گرم بالاتر
از 50 سال پیش را هم طبیعی می دانند چرا؟ چون همه مردم شهر نشین این اندازه قند
خونشان بالاست،بنابراین اگر بخواهیم امروز ما مسلمانها تغذیه ای خدا پسنده داشته
باشیم قطعاً این همه قند و دیگر مواد غذائی مصرف نخواهیم کرد.
همانگونه که بر زندگی عبادی ما و بر سراسر روح مملو از
ایمان یک مؤمن، خدا حاکم است چرا در زندگی مصرفی و تغذیه ای خدا حاکم نباشد؟ قول و
فعل و تقریر کجا بما اجازه می دهد که این همه مصرف کنیم؟ این همه برنج، این همه
گوشت و این همه نان که آخری را فقط در سفره می گذاریم و از این نعمت خداداد یعنی
نان خود را محروم کرده ایم تازه نان خود را هم خراب کرده ایم یعنی درکارخانه، سبوس
نان را می گیریم (سبوس مملو از ویتامین و مواد ضد پوسیدگی دندان است) و نان سفید
می خوریم! هنرمان این شده که چغندر قند را می گیریم و مواد لازمی را که پروردگار سبحان
صلاح دیده همراه با قند در چغندر باشد جدا می کنیم وقند خالص را مصرف می نمائیم و
درنتیجه بدنمان بیمار و خسته و فرسوده خواهدگشت. آیا این خود کشی تدریجی نیست؟20
سال پیش در ایران تعداد افرادی که درسن 12 سالگی حتی یک پوسیدگی دردهانشان نبود به
20 درصد جوانان این سن می رسید. در خرم آباد اشخاص بدون پوسیدگی دندان زیاد دیده
می شد اما امروز به برکت مصرف بیش از حد مواد قندی کمتر کودکی است که در این سن
چند دندان خراب نداشته باشد!
می دانید برای اینکه این دندانهای خراب ترمیم شود به چه
هزینه سرسام آوری نیاز داریم و چقدر وابستگی به خارج پیدا می شود؟!
اروپائیان و آمریکائیان در این دهه اخیر بفکر پیشگیری
افتادند و با تغییر رژیم غذائی کودکان جلو پوسیدگی دندان را گرفتند امّا ما چه
کردیم؟ ما روز بروز میزان تولید شکرمان در داخل و وارداتمان از خارج افزایش یافت و
وقتی که بعنوان سوپاپ اطمینان، تغذیه رایگان آریا مهری در مدارس ما رایج شد دربست
در لحظه ایکه مصرف قند در طول روز بیشترین میزان پوسیدگی راایجاد می کرد شکلات و
بیسکویت بگلوی اطفال معصوم ما ریختند تا متمدن شدنشان را به اثبات رسانند و ضمناً
شکر روی دست غربی ها نماند و خریدار داشته باشد!!
غربی ها در همین زمان با تحقیقاتی که دانشمندانشان کردند و
به کودکان پرورشگاهی بعنوان آخرین لقمه غذا،شیرینی و میوه و کمپوت و سوسیس و نان
وپنیر و غذاهای دیگر دادند فهمید که نان و پنیر را اگر در آخرین لقمه غذا به کودک بدهیم
تا بجود و بخورد میزان پوسیدگی در دندانهایشان پائین می آید [آنچه را که خداوند
هزار و چهارصد سال قبل از طریق وحی بما رسانده بود و ما فراموش کرده بودیم که
بجاست لقمه ای نان و پنیر در انتهای هر غذاخورده شود] و در مدارس به بچه ها در
ساعت10 صبح نان و پنیر دادند و نتیجه گرفتند.و امّا در ایران بخاطر اینکه از
تمدنعقب نمانند حتی در مدارس بخشنامه کردندتا در بوفه هاشان شیرینی داشته باشند!ا
مروزه در غرب با استفاده از روشهای بسیارساده مثل اضافه کردن ملح فلوئور
(فلوراید)به آب آشامیدنی و شستشوی دهان در مدارس با محلولهای حاوی فلوئور جلو
یپوسیدگی را تا 50 درصد گرفتند.
مسئله دیگر این است که متأسفانه تمام قندهای دیگر جز ساکارز
پوسیدگی زا هستند، از نظر خطرناک بودن برای سلامتی دندان در کتابها این طور می
نویسند:
ساکارز از همه بیشتر، درجه بعد گلوگز،درجه بعد بعد مالتوز
(قند جوانه گندم)،درجه بعد لاکتوز (قند شیر)، درجه بعدفروکتوز (قند میوه) دندان را
خراب می کنندو مادران به اشتباه خرما و کشمش و انجیر و میوه های خشک شیرین را مضر
برای دندان نمی دانند در حالیکه آنها هم دندان راخراب می کنند. این لواشک که تا
هرمدرسه ای تعطیل شده بچه ها با اشتیاق خاصّی خود را به یک خوار بار فروشی می
رسانند و مقداری از آنان را با پول تو جیبی می خرند آیا می دانید چقدر برای دندان
مضر است هم قند دارد و هم ترش است و اسید دارد و هر دو دندان را خراب می کنند.پس
این مسئله را بدانند که قطع و یامحدود کردن مصرف مواد قندی هیچ عارضه ای در بدن
ایجاد نمی کند و مامی توانیم از طریق مصرف گندم و جو و ذرت و برنج، قند مورد نیاز
بدنمان را تأمین نمائیم.
چه قندی زیانبار تر است؟ مطلب دیگر این است که هر قدر ماده
غذائی حاوی قند، چسبنده تر باشد بیشتر دندان را خراب می کند مثل گز، شکلات،آب
نبات، سوهان و تافی (نوعی شکلات کشدار)، آدامس و بیسکویت (که روی دندان می چسبد).
و همچنین به اثبات رسیده که هر قدر یک ماده قندی زود از گلو پائین رود کمتر دندان
را خراب می کند مثل شربتها و نوشابه ها و چای که در آن قند حل شده است نه قندی که
با چای می جویم. ثابت شده استفاده از مواد قندی توأم باصبحانه و نهار و شام یعنی
در بین غذا نه بعنوان دِسر (چون بعد از آن غذاهای دیگر رامی جویم و سطح دندان را
از قند تمیز می کنند) کمتر دندان را خراب می کند و برعکس استفاده از مواد قندی
بعنوان ماده غذائی بین دو غذا (بین صبحانه و نهار مثلاً ساعت ده صبح یا بین نهار و
شام بعنوان عصرانه) بیشترین خرابي را در دندان ايجاد مي کند. شستن دهان پس از مصرف
موادقندی با آب تنها کمتر فایده دارد زیرا قند بشدت به سطح چسبیده است.
باقی ماندن بیش از حد هر نوع شیر شیر خشک یا حتی شیر مادر
در زمان خواب دردهان کودک باعث خراب شدن دندانهای پیشین کودک شده و ایجاد نوعی
بیماری بنام (پوسیدگی ناشی از شیشه شیر) می کند چون در خواب حرکات لب و زبان
وعضلات اطراف دهان کم می شود و درنتیجه میزان بزاق کم می شود و ترکیب بزاق عوض می
شود و لذا شیر روی دندان کودک می چسبد. بنابراین، باید مادران قبل ازخواب کودکان
با پارچه ای تمیز که در آب و یا آب و نمک خیس شده (قبل از سن3 سالگی هر شب)
دندانهای کودک را تمیز نمایند و از سن 3 سالگی تا 7 سالگی خود مادران دندانهای
کودک را مسواک بزنند (چون در این سن دست کودک توانائی مسواک زدن درست را ندارد) و
باید مسواک کودک کوچک و نرم باشد که مشخصات آن بعداً ذکر می شود.
اگر خمیر دندان را کودک می خورد وقورت می دهد از خمیر دندان
بدون فلوراید یاخمیر دندان معمولی استفاده شود و اگر کودک آن را نمی خورد فلوراید
دار بهتر است.
متأسفانه آنچه اینجانب مشاهده کردم والدین برای خرید یک
خمیر دندان مناسب وقتشان را خیلی تلف می کنند درحالی که انواع خمیر دندان مثل
انواع صابون است و اینقدر وقت – مگر در موارد استثنائی – لازم ندارد. دادن شربتهای
کلسیم و ویتامین به کودک در سنی که دندانهایش در آمده هیچ تأثیری از نظر کاهش پوسیدگی
روی آنها نداشته و حتی سبب پوسیدگی بیشتر دندان می شود چوناین شربتها چند میلی گرم
ویتامین دارد و چند گرم شکر و مادران برای اینکه خوب اثر کند آنرا در حالی که شکم
طفل خالی است به او می دهند و این بیشتر دندان را خراب می کند. کلاً ویتامین بعد
از رویش دندان تأثیر در جلوگیری از پوسیدگی ندارد.