آیه الله العظمی منتظری
تذکرات و توصیه های ضروری به زائران بیت الله الحرام
محمدحسین رضائی
سرپرست امور حج و زیارت
توجه داشته باشید که سفر حج یک سفر کسب نیست سفر تحصیل دنیا نیست سفر الی الله
است.
امام خمینی (8/7/58)
«ان اول بیت وضع للناس للذی ببکة مبارکاً و هدی للعالمین فیه آیات بینات مقام
ابراهیم و من دخله کان آمنا…»
خواهران و برادران زائر
اکنون که بیاری خداوند توفیق یافته اید که در این سفر روحانی و معنوی و در این
کنگرۀ عظیم اسلامی به کعبۀ معظمه مشرف شوید و خانۀ خدا را (یعنی اولین خانه ای که
برای عبادت بشر ساخته شد، و در آن برکت خدا و هدایت مردم و آیات خدائی آشکار و محل
عبادت حضرت ابراهیم خلیل الرحمن است) زیارت کنید بایستی خود را از هر جهت آماده
نموده و در این سفر الی الله توجه داشته باشید که انجام وظیفه و عملی بسیار بزرگ
را آغاز می‌نمائید زیرا در این سفر از آنچه غیر خداست خارج شده و از بندگی مال و
منال و فرزند و زن و جاه و منصب و مقام بسوی بندگی خالص خدای یگانه رو می‌آورید.
بنابراین شما که از هر چه غیر خداست بریده و بسوی لایتناهی و کمال می‌روید باید که
رفتار و کردار و گفتار شما نمایانگر عظمت این سفر معنوی باشد و انشاءالله که با
افزودن مکارم و سجایای اخلاقی نمونه یک انسان کامل و یک مسلمان آگاه از زیارت خانه
خدا سربلند و سرافراز بازگردید.
***
خدمتگزاران امور حج و زیارت جمهوری اسلامی ایران پیوسته در تلاشند که با انجام
مطالعات و برنامه ریزیهای لازم اقدامات اساسی و بنیادی را در رابطه با برگزاری هر
چه باشکوهتر این مراسم عبادی سیاسی بعمل آورند و همواره در جهت تأمین امکانات و
رفع موانع و محدودیت ها و در جهت ارائه خدمات رفاهی به راهیان خانه خدا تلاش
نمایند تا زائران محترم بیت الله الحرام بتوانند با داشتن امکانات کافی و تسهیلات
ضروری از فرصتی که دارند حداکثر استفاده را در راه عبادت و خودسازی بنمایند و
اوقات گرانبهای خود را در ایامی معدود صرف امور بیهوده ای که بعداً موجبات پشیمانی
آنان را فراهم خواهد آورد ننماید و در نیل به این هدف مقدس است که مسئولین و دست
اندرکاران امر حج همزمان با پایان گرفتن مراسم حج گذشته برای برگزاری حج آینده
اقدامات لازمه را انجام و کار برنامه ریزی را انجام می‌دهند که چون کلیه فعالیت ها
و اقدامات اجرائی سازمان در جهت خدمت و خدمتگزاری به زائران بیت الله الحرام، هدف
اصلی تأمین امکانات رفاهی آنانست تا بتوانند با خیالی آسوده اعمال و مناسک خود را
بجای آورند، لذا امور حج و زیارت تصمیم گرفت با تهیه و انتشار مقاله‌ای که حاوی
اطلاعات ضروری از نحوه اداره امور حج و فعالیت سازمان و همچنین یادآوری و ذکر نکات
لازم برای آگاهی زائران باشد، آنان را با مسائل مختلفه حج آشنا نماید تا با
اطلاعاتی که در این زمینه کسب می‌نمایند، از بدو ثبت نام و عزیمت به عربستان تا
مراجعت به ایران در جریان امور خود قرار گیرند و علاوه بر آن با دانستنیهائی که
فرا می‌گیرند بعنوان بازوان قدرتمند سازمان جریان امور را از بدو امر تا نهایت کار
نظارت و پیگیری نمایند. با توجه بمراتب مذکور زائران گرامی ابتدا با برنامه های حج
سالی که در پیش است با بیانی ساده آشنا می‌شوند و سپس به مواردی که ذکر آن ضروری
بنظر می‌رسد مختصراً اشاره خواهد شد:
اقدامات سازمان جهت برگزاری مراسم حج
1- ثبت نام
زائران محترم بیت الله الحرام بیاد دارند که در سال 63 از متقاضیان زیارت خانه
خدا ثبت نام عمومی بعمل آمد و با توجه باینکه تعداد ثبت نام شدگان از مرز یک
میلیون گذشت و سازمان هم طبیعتاً نمی‌توانست موجبات عزیمت آنانرا در یک یا دو سال
آینده فراهم کند از طریق کامپیوتر قرعه کشی و اولویت تشرف آنانرا تعیین نمود و
بموقع نحوه قرعه کشی و تشخیص اولویت ها را در جرائد وقت باطلاع همگان رسانید.
بنابراین با توجه به امکانات امور حج و زیارت که از هر جهت بررسی و مورد سنجش قرار
گرفته و با عنایت باینکه تعداد هر أولویت برای سازمان معلوم است در سال جاری تعداد
اولویت هائی را که می‌توانند مشرف شوند اعلام می‌نماید و در این مقطع زائران گرامی
هیچگونه کاری نداشته و تنها بایستی منتظر اعلام سازمان باشند.
2- مدیران و خدمه کاروان
امور حج و زیارت در حال حاضر زائران بیت الله الحرام را توسط کاروان های حج به
مکه معظمه اعزام می‌دارد به این جهت اقدامات لازمه را درباره رسیدگی بصلاحیت و
تعیین و انتخاب مدیران کاروان واجد شرایط انجام و اسامی آنانرا بموقع اعلام می‌نماید.
–
هر یک از کاروانهای حج معمولاً 100 یا 120 یا 150 نفر زائر دارد که این ظرفیت
پذیرش همزمان با اعلام اسامی مدیران کاروان مشخص و باطلاع مدیر کاروان می‌رسد.
–
در کاروانهای 100 نفره، 9 نفر خدمه بشرح زیر انجام وظیفه می‌نمایند:
مدیر و معاون کاروان- آشپز- کمک آشپز و آبدار و کمک آبدار و دستیار زن و 3 نفر
مأمور پذیرائی و در کاروانهای 120 و 150 نفره به ترتیب 1 و 2 نفر مأمور پذیرائی به
تعداد خدمه اضافه می‌شود. همچنین مدیران کاروان اجازه دارند بر اساس ضوابطی از
خدمت خدمه محلی استفاده نمایند.
–
دستورالعمل ها و شرح وظایف مدیر و معاون و سایر خدمه کاروان تهیه و به آنان
ابلاغ می‌شود و نامبردگان موظف برعایت ضوابط و مقررات سازمان می‌باشند.
3- بمنظور نظارت مستقیم و مستمر بر عملکرد کاروانهای حج و
مسئولین آن و توجیه زائران نسبت به برنامه‌های تعیین شده و نظارت بر امور مالی و
مصرف اعتبارات کاروان و غیره با هر یک از کاروانهای حج یکنفر ناظر اعزام می‌شود و
ناظر موظف است با کاروان به عربستان عزیمت و مراجعت نماید و گزارش های خود را از
وضع کاروان بموقع تنظیم و تسلیم نماید.
4- بمنظور ارشاد و آموزش زائران و پاسخگوئی به سؤالات شرعی و
مسائل و احکام و مناسک و تشریح مسائل شرعی و مناسک حج و آداب زیارت و ارائه نظرات
و توصیه های ضروری که در این سفر الهی مورد لزوم است برای هر یک از کاروان های 100
و 120 نفره یکنفر روحانی و برای 150 نفر دو نفر روحانی انتخاب و اعزام می‌شود. و
روحانیون بایستی برنامه های آموزشی و ارشادی خود را با تشکیل جلسات در ایران آغاز
و تا عزیمت زائران به عربستان و مراجعت به ایران مستمراً اجرا و پیگیری نمایند.
5- امور حج و زیارت از سال 1361 تاکنون تهیه و تأمین اکثر مواد
غذائی و مصرفی کاروانها را رأساً بعهده گرفته و در اجرای این برنامه به تشکیل ستاد
تدارکات مواد غذائی اقدام نموده است. ستاد مذکور با انجام برنامه ریزی ها و پیش
بینی های لازم نسبت به عقد قرارداد و خریدهای خود از داخل و خارج اقدام می‌نماید و
بر طبق برنامه سهمیه بندی و توزیع می‌نماید که با انجام این کار علاوه بر اینکه
کالاها بطور یکجا خریداری و در مصرف هزینه های ارزی و غیر آن صرفه جوئی می‌شود سبب
یکنواختی برنامه غذائی کاروانها می‌گردد.
6- در گذشته اجاره منازل در مکه مکرمه و مدینه منوره توسط
مدیران کاروان انجام می‌گردید و چون بین مدیران در این زمینه رقابتی وجود داشت
طبیعتاً سطح مال الاجاره ها از طرف مالکین افزایش می‌یافت و منازل استیجاری نیز از
نظر داشتن تجهیزات ضروری بعضاً تفاوت های فاحشی داشتند، باین جهت در سالهای اخیر
سازمان رأساً اجاره مسکن را در عربستان بعهده گرفته و در اجرای این امر همه ساله
با تنظیم برنامه و دستورالعمل خاص گروه های اجاره منازل را اعزام می‌دارد. و گروه
های یاد شده پس از تکمیل خانه ها تحت سرپرستی و نظارت مستقیم سازمان به تقسیم و
تعیین منزل هر یک از کاروانها بر اساس قرعه اقدام می‌نمایند.
7- بمنظور معاینه زائران خانه خدا در ایران و ارائه خدمات
درمانی و بهداشتی به آنان در عربستان هیئت پزشکی حج با همکاری وزارت بهداشت و
درمان و آموزش پزشکی تشکیل می‌شود. ابتدا زائران سراسر کشور در یک برنامۀ خاص که
بموقع از طرف امور حج و زیارت اعلام می‌شود به درمانگاهها و مراکز درمانی کشور
مراجعه و معاینه می‌شوند و در صورتیکه از نظر پزشکی عزیمت آنان مانعی نداشته باشد
ضمن تکمیل دفترچه بهداشت و درمان، مجوز تشرف آنان از نظر پزشکی صادر و دفترچه
مذکور به آنان داده می‌شود (این دفترچه یکی از مدارکی است که زائران بایستی بهنگام
مراجعه بمدیران کاروان و ثبت نام در کاروان مورد نظر ارائه نمایند) سپس کار رسیدگی
به امور پزشکی و ارائه خدمات درمانی و بهداشتی به زائران از لحظه ورود به فرودگاه
جده تا مراجعت به ایران بعهده هیئت پزشکی حج که پرسنل خدماتی و تخصصی آن حدود 800
نفر می‌باشد، گذاشته شده و امور حج و زیارت نسبت به تأمین بودجۀ کافی برای اعزام
نیروهای پزشکی- خرید اقلام داروئی و وسائل نقلیه و آمبولانس مورد نیاز و سایر
لوازم و ابزار کار هیئت پزشکی در جهت تأمین رفاه زائران بیت الله الحرام اقدام می‌نماید
و بمنظور پذیرش بیماران و معاینه و معالجه آنان در هر یک از شهرهای مکه مکرمه و
مدینه منوره و منی و عرفات اقدام به تأسیس و تشکیل بیمارستان مجهز با تعداد تخت
های مورد نیاز می‌شود و در نقاط مختلف شهرهای یاد شده نیز بین 8 تا 16 درمانگاه
ایجاد می‌گردد که بطور شبانه روزی فعالیت دارند.
بیمارستانهای مذکور مجهز به وسائل و تجهیزات پزشکی بوده و دارای بخش های تخصصی
می‌باشند و درمانگاهها نیز به وسایل اورژانس مجهزند، علاوه بر آن، گروه های
بهداشت در زمینۀ کنترل مواد غذائی و پیشگیری بیماریها و گروه های بهداشت محیط با
بازدیدهای مکرر از کاروانها، خدمات لازمۀ بهداشتی و آموزش بهداشت را در عربستان
ارائه می‌نمایند و زائران محترم در صورتی که بیمار شوند می‌توانند بمراکز درمانی
یاد شده مراجعه و معاینه و معالجه شوند و در این زمینه می‌توانند از مدیر یا ناظر
یا روحانی کاروان کمک گرفته و نشانی درمانگاه ها و بیمارستانها را سؤال کنند.
8- برای رسیدگی به امور گمشدگان و پیدا کردن افرادیکه محل
اسکان کاروان خود را گم می‌کنند و رساندن آنها به کاروانهایشان گروه امداد تشکیل و
امدادگران در شهرهای جده (فرودگاه) و مکه مکرمه و مدینۀ منوره و همچنین در منی و
عرفات مستقر می‌شوند فعالیت گروه امداد در عربستان شبانه روزی بوده و امدادگران با
داشتن وسائط نقلیه، به مجرد مراجعه گمشدگان و یا یافتن گمشده فوراً او را به دفتر
امداد راهنمائی و سپس به کاروان مربوطه می‌رسانند و در اینمورد لازم است به محض
اینکه زائران محترم در هر یک از شهرها گم می‌شوند، فوراً به امدادگران سیار در
اطراف حرم و یا سایر برادران زائر مراجعه نمایند تا به ستاد امداد هدایت شوند.
9- کلیه زائران بیت الله الحرام علاوه بر بیمۀ هواپیمایی بر
طبق قراردادی که امور حج و زیارت با شرکت سهامی بیمۀ ایران منعقد می‌نماید از لحظه
ورود به فرودگاه جده تا سوار شدن به هواپیما برای مراجعت به ایران بیمه عمر و
حوادث و درمان می‌شوند و در صورتی که برای آنان حادثه ای پیش آید بستگان آنها می‌توانند
در پایان مراسم حج در ایران به امور حج و زیارت مراجعه و برای دریافت غرامت و
خسارت خود اقدام نمایند.
10-
برای تنظیم و تعیین نوبت پروازهای کاروان های حج
در ایران و عربستان و اداره امور حجاج بیت الله الحرام و کاروانهای حج در شهرهای
جده- مدینه منوره و مکه مکرمه و عرفات و منی از قبیل ارائه خدمات اداری و مالی و
تأمین وسیله نقلیه برای حمل و نقل آنان در بین شهرهای جده- مدینه- مکه و منی و
عرفات، رسیدگی به امور کاروانها و نظارت بر فعالیت آنها و رفع مشکلات و بطور کلی
برای انجام کلیه امور مربوط به وظایف سازمان در عربستان، ستادهای حج در فرودگاه
جده، مدینه منوره، مکۀ مکرمه، حمل و نقل و بازگشت حجاج در فرودگاه های ایران تشکیل
می‌شود ستادهای یاد شده که قبل از عزیمت زائران در محل مأموریت خود مستقر می‌شوند
بطور شبانه روزی آماده ارائه خدمات لازم به زائران و کاروانها بوده و وظایف محوله
را بر اساس ضوابط و شرح وظایف انجام می‌دهند بنحویکه کلیه وظایف و اختیاراتی که
مسئولین سازمان در ایران دارند در ستادهای حج ایران در عربستان متمرکز گردیده و از
طرف سرپرست سازمان به رؤسای ستادها در ایام برگزرای مراسم حج تفویض اختیار می‌شود
و همزمان با آغاز اولین پرواز مراجعت حجاج بیت الله الحرام به ایران ستاد حج در
بازگشت حجاج در فرودگاه تهران و فرودگاههای شیراز- مشهد- اصفهان- تبریز و امور حج
و زیارت مستقر و آماده پاسخگوئی به مراجعین می‌باشند.
لازم به یادآوری است در سازمان و تشکیلات ستادها، واحدها و پرسنل ضروری از
قبیل بازرسی- رسیدگی به شکایات- ایمنی- حراست- امداد- مأمورین پست- روابط عمومی-
رفاه و امور پزشکی و غیره پیش بینی شده و علاوه بر انجام وظایف عادی و معمولی خود
آماده پذیرش مراجعین و رسیدگی به مسائل و مشکلات کاروانها و زائران محترم می‌باشند.
بنابراین سازمان در حد توان و امکانات خود با پیش بینی ها و اتخاذ تدابیر لازم
و تهیه و تنظیم و اجرای برنامه ها همواره وظیفه خود می‌داند که خدمتگزار زائران
باشد و در انجام این وظیفۀ بزرگ که همیشه و همه کس را توفیق چنین خدمتی نصیب نمی‌گردد
با تأسی از سیدالساجدین علی بن الحسین (ع) مفتخر و عملاً تلاش می‌نماید که تمام
جوانب امور مربوط به برگزاری مراسم حج را از قبل، پیش بینی و در جهت رفاه و ایجاد
تسهیلات برای میهمانان خانۀ خدا اقدام نماید و این برنامه ها را از بدو امر دقیقاً
تعیین و در مقاطع مشخص شده اجرا نماید. بدیهی است با توجه به اینکه اعزام بیش از
یکصد و پنجاه هزار زائر و خدمه در مدتی محدود (22 الی 24 روز) و بنحوی که طول
مسافرت از 30 الی 31 روز تجاوز ننماید کار آسانی نیست و ایجاد کوچکترین خللی در
برنامه های اجرائی (خواه بعلت موانع و مشکلات ایجاد شده از سوی دولت عربستان و
خواه محدودیت های اضطراری داخلی) ممکن است برگزاری مراسم را در مواردی دچار نقص و
اختلال جزئی نماید، لذا خدمتگزاران سازمان ضمن تلاش و کوشش مستمر در حال معضلات و
مشکلات از خواهران و برادران زائر تقاضای همکاری و همیاری نموده و درخواست دارند
در مواردی که در طول سفر با این قبیل نارسائیهای جزئی احتمالی برخورد می‌نمایند با
صبر و حوصله از طریق مراجعه به روحانیون و مدیران کاروان و ناظرین و احیاناً
مسئولین ستادهای حج در عربستان نسبت به حل و فصل آن اقدام کنند و با مطالعه و سنجش
ضوابط و معیارهای مورد عمل و با توجه به امکانات موجود از برادران مسئول در کاروان
توضیحات کافی را بخواهند و اطمینان داشته باشند که اولین و مهمترین وظیفه ای که
بعهدۀ مأمورین اعزامی سازمان اعم از: روحانی، ناظر، مدیر و خدمه کاروان و اعضای
ستادهای حج محول است خدمت و خدمتگزاری به مهمانان خداست و این برادران به انجام
این وظیفه سخت پایدار و پایبندند و این نکته را هم شما ای برادر و خواهر زائر در
طول راه همیشه متذکر آن باشید که مقصود نهائی از تحمل رنج ها و مشقت ها چیست؟ اگر
سخنان گهربار ششمین پیشوای شیعیان جهان حضرت امام جعفربن محمدالصادق (ع) را مدنظر
دارید که می‌فرمود:
«پاداش یک حج مبرور چیزی غیر از بهشت نیست، حج، گناهان گذشته را نابود می‌سازد،
بکسیکه اعمال حج را انجام داده است گفته می‌شود گناهانت آمرزیده شده عملت را از سر
بگیر، بعضی از گناهان فقط در موقف عرفه آمرزیده می‌شود» تحقیقاً بایستی در رفتار و
اعمال و گفتار خود مواظبت بیشتری بنمائید و در ناملایمات و سختی‌های سفر با گذشت،
به مسائل برخورد کنید تا مشکلات و نارسائیهای جزئی شما را از هدف اصلی دور نسازد،
عمر این سفر هم کوتاه است در بازگشت به وطن اسلامی خدای ناخواسته پشیمانی حاصل از
رفتارهای ناشایسته و درگیریهای جزئی گذرا جایگزین سرور و شادی ناشی از انجام اعمال
و مناسک صحیح و حجی مقبول و سعیی مشکور نگردد که دیگر بار چنین توفیقی کمتر نصیب
می‌شود و چه بهتر که به مصداق بیت زیر:
در بیابان گر بشوق کعبه خواهی زد قدم
سرزنش ها گر کند خار مغیلان غم مخور
به توان تحمل خود بیفزائید و درس شکیبائی را هم که از جمله مواد این برنامه
عظیم الهی است بیاموزید انشاءالله…
توصیه های ضروری بهنگام عزیمت زائران
زائران محترم لازم است تماس هائی با مدیر کاروان خود بگیرند تا به موارد ذیل
آگاه شوند:
1- ساعت و تاریخ پرواز.
2- وسائل شخصی و لوازم ضروری که لازم است به همراه داشته
باشند.
3- محل تجمعی که قبل از رفتن به فرودگاه باید در آنجا جمع
بشوند.
در این هنگام لازم است ساعتی که به آنان ابلاغ می‌شود دقیقاً رعایت کنند و از
جدائی و تفرقه بپرهیزند و همیشه بطور جمعی و با گروه باشند مراسم خداحافظی را در
منزل انجام دهند و در فرودگاه با توجه به ازدحام جمعیت و اینکه در 24 ساعت چندین
پرواز انجام می‌شود بایستی از کاروان خود جدا نشوند و شمارۀ پرواز و تاریخ و ساعت
حرکت خود را دقیقاً بخاطر بسپارند. مدیر کاروان در صورتی که مدینه قبل و با مدینه
بعد باشند اطلاعات کافی را جهت آمادگی قبلی به آنان خواهد داد. بنابراین به شما
زائران محترم توصیه می‌شود که در ایران از ساعت ورود به فرودگاه تهران و یا یکی از
ایستگاههای پرواز و تا لحظۀ خروج از سالن فرودگاه جده به نکات زیر توجه داشته
باشید و برای تسهیل امور خود و سایر همسفران آن ها را رعایت فرمائید.
1- مدیر و ناظر و روحانی کاروان را دقیقاً بشناسید و نام
آنانرا بذهن خود بسپارید و شمارۀ کاروان و شماره پرواز را یادداشت نمائید. اگر
گذرنامه را در اختیار شما گذاشته اند مشخصات آن را دقیقاً تطبیق دهید و مطمئن شوید
که مهر و امضای آن کامل و بدون نقص است.
2- روی چمدان و ساک خود مشخصات کامل خود و نام مدیر و شماره
کاروان را بنویسید و حتی المقدور چمدانهائی تهیه نمائید که بدون آستر باشد و وسایل
مورد نیاز و ضروری خود را در داخل چمدان گذاشته و به مدیر کاروان تحویل دهید تا
بموقع به فرودگاه تحویل شود.
بدیهی است خواهران و برادران زائر توجه دارند که قرار دادن هرگونه اسکناس- ارز
(پول خارجی) طلا و جواهر- انگشتر عقیق و فیروزه و غیره- تسبیح شامقصود- گلیم-
قالیچه- جاجیم و سایر صنایع دستی و مواد غذائی و مصرفی نظیر زغفران و حنا و غیره و
همچنین مدارک مورد لزوم نظیر شناسنامه- چکهای ارزی- دسته چک- گذرنامه- سفته و غیره
در داخل چمدان صحیح نبوده و در فرودگاه ها علاوه بر ممانعت مشکلات فراوانی را برای
شما بهمراه خواهد داشت.
3- بلیط هواپیما و کارت سوار شدن در محل تجمع کاروان و یا در محوطۀ فرودگاه
توسط مدیر کاروان به شما داده خواهد شد، در حفظ و نگهداری آن دقت کافی مبذول
فرمائید.
4- در صورتیکه بعللی خود و یا همراهتان از مسافرت منصرف شده مراتب را فوراً به
مسئولین ذیربط سازمان که در فرودگاه مستقر هستند اعلام دارید.
5- رعایت نظم و ترتیب از خصوصیات یک مسلمان راستین است بنابراین در کمال آرامش
و با متانت و بدور از عجله و شتابزدگی در صف های منظم بایستید و دستورات مأمورین
جمهوری اسلامی ایران را لازم الاجرا بدانید و در صورتیکه احیاناً مأموری بر اثر
کار زیاد و خستگی فراوان با کم حوصلگی برخورد می‌نماید با رفتار خوب خود او را شاد
نمائید.
6- در محوطه فرودگاه از شما بازرسی بدنی بعمل می‌آید و بار شما توسط مأمورین
گمرک بازدید می‌شود بنابراین هرگز در این فکر نباشید که دور از چشم مأمور مرتکب
اقدامی بشوید که این عمل دور از شأن یک مسلمان مخصوصاً زائر بیت الله الحرام می‌باشد
ضمناً توجه داشته باشید که بردن هرگونه ابزار نظیر چاقو- قیچی- کارد- تیغ و غیره
بداخل هواپیما ممنوع است و رعایت تذکرات و توصیه های برادران مسئول هواپیمائی
الزامی است و در صورتیکه بردن این قبیل ابزار ضرورت دارد بایستی در داخل چمدان
گذاشته و بقسمت بار هواپیمائی تحویل گردد.
7- در طول مدت پرواز، کارت خود را بسینه الصاق فرمائید. به توصیه های
مهمانداران هواپیما توجه نموده و از رفت و آمدهای بیمورد در داخل هواپیما پرهیز
کنید و در نظافت و حفظ هواپیما اهتمام نموده و در حراست این ثروت ملی بکوشید و
نحوه استفاده از دستشوئی ها و توالت هواپیما را اگر نمی‌دانید سؤال کنید و چه بهتر
که قبلاً خود را تطهیر نمائید تا نیازی مگر در موارد اضطراری نداشته باشید.
8- در هواپیما به تعداد مسافران جای لازم پیش بینی و رزرو می‌شود. در سوارشدن
عجله ننموده و مزاحم دیگران نشوید و کسانی را که بکمک شما نیازمندند یاری دهید.
9- بهنگام فرود هواپیما در فرودگاه جده تا زمانیکه از طرف مهمانداران به شما
اجازه داده نشود از روی صندلیهای خود بلند نشوید و در راهروها براه نیفتید؛ این
کار علاوه بر اینکه موجب ازدحام و ناراحتی خودتان می‌شود، در مواردی مأمورین سعودی
را به تردید وامیدارد و موجب معطلی چند ساعته می‌شود که بداهتاً روی پروازهای بعدی
نیز تأثیر گذاشته و موجب اختلال پرواز می‌گردد. بنابراین زمانی که این اجازه به
شما داده شد هواپیما را با آرامی ترک نموده و بطور منظم و به ترتیب نزدیکی به درب
خروج، از هواپیما خارج شوید و سپس در سالن ترانزیت فرودگاه جده مستقر شوید تا
مأمورین سعودی گذرنامه ها را کنترل و اجازۀ خروج به سالن گمرک فرودگاه بدهند. لازم
به توضیح است که رعایت نظم و انضباط در این سالن کمک مؤثری به تسهیل أمور و
جلوگیری از معطلی شما خواهد نمود و لازم است گذرنامه های خود را آماده نموده به
توصیه مسئولین کاروان خود عمل نمائید صاحبان گذرنامۀ یکنفره در یک صف و کسانیکه با
همراه مشرف شده اند در صف دیگر قرار گرفته و به نوبت از مقابل گیشۀ کنترل گذرنامه
خارج شوید و چون احتمال دارد که زائران چند کاروان در سالن ترانزیت باشند سعی
نمائید با کاروان خود تشریفات مذکور را انجام دهید.
10- پس از کنترل گذرنامه و ممهور شدن گذرنامه به مهر ورودی فرودگاه، به سالن
گمرک هدایت می‌شوید و پس از بازرسی بدنی و بازدید بار بطرف محوطه باز فرودگاه می‌روید،
تعدادی از خدمه کاروان شما که قبلاً با پیش پرواز اعزام شده اند و تاریخ ورود شما
را می‌دانند، در این محوطه با در دست داشتن بلندگو و ذکر شمارۀ کاروان و نام مدیر
کاروان از شما می‌خواهند که بطرف آنها بروید تا در محلی که در محوطه باز فرودگاه
برایتان انتخاب کرده اند ساعاتی را به استراحت بگذرانید و در اینجا لازمست که
بررسی نمائید ساک و چمدان شما از گمرک خارج شده باشد و حتی المقدور سعی نمائید
بدون اطلاع مسئولین کاروان، این محل را ترک ننمائید و اگر اضطراراً مواردی پیش آید
که بخواهید محل مذکور را ترک کنید موقعیت و نشانی ها را بخاطر بسپارید تا هنگام
مراجعت راه خود را گم نکرده و از کاروان جدا نیفتید. و در صورتی که علی رغم دقت
هائی که بعمل می‌آورید در محوطه فرودگاه راه خود را گم کرده و نتوانید کاروان خود
را بیابید فوراً به واحد امداد سازمان مستقر در فرودگاه و یا دفتر ستاد حج ایران
در فرودگاه جده که مزین به پرچم ایران می‌باشد و یا پلیس مراجعه نمائید تا با
ارائه کارت شناسائی و توضیحاتی که می‌دهید محل استقرار کاروان شما را معلوم
نمایند.
11- زائران پس از توقف 2 الی 3 ساعت، با اتوبوس بطرف مدینۀ منوره (در مورد
زائران مدینه قبل) و یا مکه (در مورد زائران مدینه بعد) اعزام می‌شوند. بنابراین
زمانیکه از طرف مسئولین کاروان اعلام می‌شود که به محوطۀ پارکینگ که مجاور محل
استقرار شماست، برای سوار شدن حاضر شوید فوراً با سایر افراد کاروان بطرف پارکینگ
حرکت نمائید و وقت خود و دیگران را بیهوده تلف نکنید زیرا دقایقی که شما تأخیر می‌کنید
کاروان دیرتر عزیمت می‌نماید و در اعزام زائران سایر گروه ها نیز تأخیر حاصل می‌شود
و احتمالاً ممکن است بی‌توجهی شما سبب بازماندن از اتوبوس و کاروان گردد که مشکلات
زیادی را برای شما بدنبال خواهد داشت بهنگام سوار شدن به اتوبوس نیز از بار خود
مطمئن شوید که در اتوبوس جای داده شود.
12- اگر کاروان مدینه بعد هستید چون از طریق جحفه مستقیماً بمکه مکرمه مشرف می‌شوید
و بایستی از این میقات محرم گردید، وسایل احرام خود را در یک ساک کوچک دستی که در
داخل اتوبوس همراه شماست قرار دهید تا هنگام پیاده شدن نیازی به بالا رفتن از
ماشین و در آوردن چمدان و غیره نباشد و بتوانید بلافاصله لباس احرام خود را پوشیده
و آماده نیت گردید و لباس های معمولی خود را در ساک یاد شده قرار دهید.
پس از آمادگی برای احرام بستن با سایر افراد کاروان به مسائل و احکامی که از
طرف روحانی کاروان بازگو می‌شود، توجه کافی مبذول دارید و اگر تردیدی برای شما پیش
آمده باشد از روحانی سؤال کنید و در پرسش مسائل و احکام و مناسک اصرار داشته
باشید. لباس احرام را صحیح بپوشید و از بیرون آوردن کلیۀ لباس های خود مطمئن شوید
و نیّت و تلبیه را حتی المقدور با حضور و نظارت روحانی انجام دهید و سپس به محض
اعلام مسئولین کاروان در اتوبوس های خود قرار گرفته و لبیک گویان عازم مکه مکرمه
شوید تا زمانیکه به شما اعلام شود که به حد حرم رسیده اید و دیگر لبیک نگوئید.
1- اگر زائر مدینه قبل
هستید از فرودگاه جده مستقیماً به مدینۀ منوره که طول راه بین 5 الی 6 ساعت می‌باشد،
اعزام خواهید شد و نیازی نیست که در این مسیر وسایل احرام خود را با خود حمل
نمائید ولی بمحض رسیدن به مدینه منوره و توقف در مقابل منزل مسکونی که قبلاً برای
شما آماده شده است وسایل و لوازم خود را تحویل گرفته و با خود به اتاق تعیین شده
حمل نموده و مستقر شوید در اینجا ممکنست تفاوتهای جزئی در اتاقها وجود داشته باشد
ولی بایستی توجه داشته باشید که همه منازل و همه اتاقها یکسان نیستند و سازمان حتی
المقدور سعی نموده منازل مناسبی را که در مجموع قابل قبول باشد و بهترین بوده اند
اجاره نماید. پس از استقرار در محل سکونت خود آدرس دقیق منزل را دقیقاً بخاطر
بسپارید و در پشت کارت شناسائی نیز توجه داشته باشید که آدرس منزل خود در مکه
مکرمه و مدینه منوره نوشته شده باشد. از مدیر یا ناظر و یا روحانی و یا دیگر
کسانیکه اطلاع دارند آدرس درمانگاه ها و بیمارستان هیئت پزشکی و محل استقرار بعثه
و ستاد حج و گروه امداد را سئوال نموده و یادداشت کنید که در موارد اضطراری،
مراجعه شما بسهولت انجام گیرد.
2- اگر گم شده اید و
یا زائر گمشده ای را دیدید حتماً بواحد امداد مراجعه نمائید و در هنگام وقوع حوادث
از قبیل تصادفات رانندگی و غیره فوراً شماره ماشین را یادداشت و گواهینامه راننده
را اخذ و ماشین را با گرفتن سویچ متوقف نمائید تا پلیس مراجعه و تعیین تکلیف نماید
و سعی نمائید در این قبیل موارد دیگر برادران و خواهران زائر خود را کمک نموده و
آنها را تنها نگذارید.
3- به زائران پیر و سالخورده کمک و آنانرا در حل
مسائلشان یاری نمائید.
4- بهنگام وقوع حادثه و یا ایجاد ناراحتی با اتکال
و استعانت از خدای متعال خونسردی خود را حفظ و همیشه بدنبال چاره و رفع مشکل
برآئید.
5- پس از توقف چند روزه (حداقل 10 روز) در مدینه
منوره و زیارت مرقد مطهر حضرت رسول اکرم (ص)و سلم و ائمه بقیع علیهم السلام و سایر
اماکن و مشاهد مقدسه و متبرکه (شهدای احد و مساجد سبعه) که انشاءالله مورد قبول
قرار گیرد، بشما اعلام خواهد گردید که آماده عزیمت به مکۀ مکرمه شوید بنابراین
لازم است وسایل و لوازم خود را جمع آوری و در اتوبوس هائی که جلو منزل شما آماده
شده اند قرار دهید و چون زائر مدینه قبل هستید و از مدینه بطرف مکه عزیمت می‌نمائید
و بایستی در میقات مسجد شجره که در 12 کیلومتری راه مدینه قرار دارد محرم شوید،
لذا لازمست وسایل احرام را در ساک کوچک دستی گذاشته و در اتوبوس با خود همراه
داشته باشید تا در هنگام پیاده شدن نیازی به گرفتن و باز کردن چمدان نداشته باشید
و توجه کنید که فرصتی هم در اینمورد ندارید زیرا توقف شما برای محرم شدن خیلی
کوتاه است و جمعیت انبوه و ازدحام، مانع هر اقدامی می‌شود. بهنگام محرم شدن و نیّت
کردن و گفتن تلبیه حتماً از روحانی کاروان خود کمک بگیرید تا نقصی در اعمال شما
پدید نیاید.
6- مسافت بین راه مدینۀ منوره به مکه مکرمه در 6
الی 7 ساعت طی می‌شود، در این ساعات شما محرم هستید حتماً از طرف روحانی درباره
واجبات احرام و چیزهائی که بر محرم حرام است توضیحات کافی داده شده اگر نتوانسته
اید در اینمورد بهرۀ کافی ببرید از روحانی کاروان خود بخواهید که مسائل را تشریح
نماید و توصیۀ ما به حجاج محترم این است که به فرمایشات حضرت امام مدّظلّه در این
باره توجه کافی نموده و عمل بنمایند که می‌فرمایند: «… مردم هم موظفند که بروند
پیش آقایان و در این درسها شرکت بکنند و مسائل حج را یاد بگیرند که بعدها وقتی
آمدند، گرفتار نشوند که من طوافم چه جوری بود، آیا درست است یا نه؟…» (31/5/61)
7- پس از رسیدن به مکه مکرمه بطرف منزل مسکونی که
از قبل تعیین گردیده هدایت می‌شوید اثاثیه و بار خود را جمع آوری و در اتاقی که
برای شما در نظر گرفته شده مستقر شوید. لازم به توضیح است که بعضی از کاروان ها به
مجرد رسیدن به مکه مکرمه زائران خود را برای انجام دادن سایر اعمال عمره تمتع به
مسجد الحرام می‌برند و برخی پس از استراحتی کوتاه اعمال را انجام می‌دهند که در هر
حال سعی نمائید با کاروان اعمال خود را انجام دهید و پس از اعمال هم باتفاق سایر
زائران به محل سکونت خود عزیمت نمائید و از کاروان جدا نشوید چگونگی برگزاری اعمال
خود را برای دوستان زائر خود بیان نمائید.
8- پس از انجام دادن اعمال مکه، از روز هشتم ذیحجه،
محرم شده و به صحرای عرفات و مشعر و منی حرکت می‌نمایند. نکاتی که در این قسمت از
اعمال ذکر آن ضروری بنظر می‌رسد این است که امکانات «عرفات» و «مشعر» و «منی»
بمانند شهرهای «مکۀ مکرمه» و «مدینۀ منوره» نیست و معمولاً غذاهای ساده و حاضری در
این ایام توزیع می‌شود- در این سالها آفتاب و گرمای طاقت فرسا آنهم در زیر چادرها
و در بین راهی که تا جمرات و قربانگاه فاصله است عده ای را دچار گرمازدگی و بیماری
می‌نماید و کوچکترین مسامحه و غفلت عواقب سوئی را بدنبال دارد و زائران محترم حتی
المقدور بایستی از چادرها خارج نشوند و بهنگامی که قصد رمی جمرات و رفتن به مسلخ
را دارند با کاروان و بطور گروهی حرکت نمایند زیرا گم شدن در منی و پیدا نکردن راه
چادرها در محلی که همه جای آن پوشیده از چادر است کار آسانی نیست و گرما و تابش
شدید آفتاب نیز مزید بر علت بوده و ممکن است خطراتی را بهمراه داشته باشد.
9- توصیه می‌شود که برادران و خواهران زائر در طول
سفر همواره خود را به رعایت شئونات اجتماعی و اخلاقی ملزم بدانند. در حرمین شریفین
و سایر اماکن مقدسه و متبرکه و بازار با سایر برادران و خواهران زائر خواه زائران
ایرانی و یا زائرین سایر کشورها برخورد اسلامی داشته باشند.
10-
در هنگام برگزاری نماز جماعت اگر در خیابان و
بازار هستید در جهت مخالف مسجد حرکت ننموده و خرید نکنید. و در نماز جماعت شرکت
بکنید که احکام آن در مناسک حضرت امام آمده است.
11-
هنگامی که صفوف نمازگزاران تشکیل می‌شود، سکوت
کامل را مراعات نمایند و در حرمین شریفین یکدیگر را با صدای بلند یاد نکنند و از
جلو نمازگزاران عبور و مرور ننمایند.
12-
از پول و چک و سایر اشیائی که بهمراه دارید
مواظبت نموده و در این زمینه با مسئولین کاروان مشورت کنید و حتی المقدور وجوه خود
را با خود حمل ننمائید.
13-
پاکت نایلونی همیشه همراه داشته باشید تا کفش
خود را در موارد ضروری در آن جای دهید.
14-
رعایت کامل نکات بهداشتی در همه حال و بخصوص در
این سفر مورد تأکید است و این امر وظیفه هر مسلمان بوده و نشانه ایمان اوست.
15-
در مسجد النبی از انداختن پول در ضریح جداً
خودداری نمایند و از هجوم آوردن بطرف ضریح و بوسیدن آن خودداری نمایند زیرا اصرار
در اینمورد اهانت و خشونت پلیس آمر بمعروف و نهی از منکر را که در حرم مستقر می‌باشند
بدنبال خواهد داشت.
16-
زائران عزیز توجه دارند که برخورد آنان و نحوه
ظاهر شدن در انظار عمومی آنهم در محیطی خارج از کشور خودشان که هزاران نفر از
مسلمانان با زبان و فرهنگ و ملیت متفاوت شرکت دارند معرف شخصیت آنهاست خصوصاً
اینکه بایستی توجه داشته باشند که به عنوان پیام آور انقلاب شکوهمند اسلامی ایران
در این کنفرانس عظیم جهانی شرکت می‌نمایند و بایستی از هر جهت در رفتار و گفتار و
نحوه برخورد و پوشیدن لباس الگو و اسوه سایرین باشند و از نزاع و جدال جداً
بپرهیزند.
17-
با عنایت به وضعیت خاص کشورمان که در حال جنگ با
دشمنان انقلاب اسلامی و اسلام هستیم حتی المقدور از خرید در بازارهای مکه و مدینه
بپرهیزند که انشاءالله جزو آن حجاجی نباشند که حضرت امام مدّظلّه در این باره می‌فرمایند:
«… کثیری از حجاج بیت الله الحرام که برای فریضۀ حج می‌روند و
باید در آن مکان مقدس از توطئۀ بیگانگان به فریاد یا للمسلمین برخیزند، غافلانه در
بازارها به جستجوی کالای امریکائی، اروپائی و ژاپنی پرسه می‌زنند و دل صاحب شریعت
را با این عمل که با حیثیت حج و حجاج بازی می‌کنند، بدرد می‌آورند…». (10/5/64)
18-
شرکت در راهپیمائی های وحدت مسلمین در
مدینه و برائت از مشرکین در مکه و مراسم دعای کمیل در مدینۀ منوره باعث سربلندی و
افتخار مسلمانان است یقیناً زائران گرامی این فرصت را از دست نخواهند داد.
امور حج و زیارت امیدوار است که زائران محترم با یادآوری این توصیه ها و
همچنین توجه به سایر مواردی که از سوی مسئولین هیئت پزشکی و روحانیون و مسئولین
کاروان اعلام و ارائه می‌شود اعمال افتخارآمیز این فریضه مقدس الهی را با نهایت
سرور و شادی و در کمال راحتی و بدور از هرگونه مشقت و دشواری بپایان رسانیده و
بوطن اسلامی خود مراجعه فرمایند انشاءالله.
شما با رجم، با خدای خود عهد کنید تا شیاطین انس و ابرقدرتها را از کشورهای
اسلامی عزیز برانید.
امام خمینی
کعبه و مشاعر را محل قیام و شورش جبهه توحید و موحدین عالم در برابر جبهۀ شرک
و کفر قرار دهیم.
آیه الله العظمی منتظری
شما باید رحمانی بشوید تا رجمتان رجم جنود رحمان به شیطان باشد.
امام خمینی (8/7/58)
مناسبترین جائی که در آن شعار مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل به جهانیان
اعلام شود مراسم حج است.
آیه الله العظمی منتظری