مصاحبه با حجة الاسلام و المسلمین کروبی نماینده امام و سرپرست حجاج ایرانی
* با تشکر از جناب حجة الاسلام و المسلمین کروبی که وقت گرانبهای خود را در
اختیار ویژه نامه حج پاسدار اسلام قرار دادند، از ایشان تقاضا داریم به سئوالاتی
که در رابطه با حج مطرح میکنیم، پاسخ گويند و امت پاسدار اسلام را از بیانات خود
بهرهمند فرمایند. در آغاز استدعا داریم مروری کلی بر فلسفه حج و اهداف سیاسی و
اجتماعی که برای تامین مصالح مادی و معنوی جامعه اسلامی از آن منظور شده است
بفرمائید.
استفاده سیاسی امامان از حج
– مسائل اجتماعی و سیاسی در کنار تهذیب و تزکیه و عرفان در کلیه مراسم و مواقف
حج دیدی میشود و کاملا مشهود است که یکی از فلسفههای این فریضهی مهم اسلامی این
است که باید در آنجا مشکلات مسلمین بررسی شده و پس از شناخت دردها در پی درمان
برآیند. در قرآن نیز کلمه«قیاماً للناس» مطرح شده است تا در آنجا مردم برای درمان
مشکلات مسلمین و مستضعفین- به طور کلی- بپاخیزند و این را وظیفهای مقدس بدانند.
در یکی از روایتهائی که از امام رضا(ع)نقل شده است، حضرت در ضمن بیان فوائد حج
میفرمایند:«… و قضاء حوائج اهل الاطراف فی المواضع الممکن لهم الاجتماع فیه»[1] و
برآوردن حاجتها و مشکلات مردمی که از گوشه و کنار دنیا آمدهاند در هر جا که
بتوانند اجتماع کنند و مسائل آنها را بررسی نمایند. در روایت دیگری از امام صادق(ع)نقل
شده است که حضرت در مراسم حج همانگونه که برنامههای حج را انجام میدادند، مردم
را به رهبری خویش دعوت مینمودند و مسئله رهبری را- که تضییع شده بود- مطرح میکردند.[2] و
رهبری امت اسلامی مهمترین کار سیاسی اجتماعی است که بر عهدهی امام گذارده شده
است.
در روایتی دارد که امام باقر(ع)در منی- در موسم حج- میفرمود: پس از وفات من
ده سال در اینجا به یاد من عزاداری و سوگواری نمائید. جالب است که امام از مردم میخواهند
که در موسم حج و در جائی که مسلمانان از گوشه و کنار جهان گرد میآیند، مسئله
رهبری و امامت و خلافت را از راه سوگواری زنده نگهدارند.
باز در روایت دیگری از امام صادق(ع)نقل شده است که در ضمن برشمردن فوائد حج میفرمایند:
اگر بنا باشد هر قوم و گروهی که در آنجا میروند و به حج مشرف میشوند، با زبان
خود صحبت کنند و تنها مسائل خود را با همزبانان خود مطرح کنند و با دیگر مسلمانان
تماس نداشته باشند و آگاهی از مشکلات دیگران پیدا نکنند، هلاک میشوند و کشورشان
از بین میرود و اخبار دیگر ولایتها به گوششان نمیرسد و از فوائده و سودهائی که
باید از حج ببرند، بهرهمند نمیگردند و این است علت حج. «… ولو کان کل قوم
انّما یتکلّمون علی بلادهم و ما فیها هلکوا و خربت البلاد و سقط الجلب و الأرباح و
عمیت الاخبار و لم یقفوا علی ذلک، فذلک علة الحج».[3]
و همانگونه که در تفاسیر آمده است، سوره برائت که یک سورهی تند و انقلابی است
و دربارهی تنفر و بیزاری از مشرکین و طرد و بیرون راندن منافقین، آیات زیادی
دارد، حضرت امیرالمؤمنین(ع)این سوره را با آن شدت و حدت برای زائرین خانهی خدا
قرائت میکنند.
و در کوتاه سخن، تمام اینها نشاندهنده و گویای این است که باید از حج استفادههای
سیاسی و اجتماعی بشود و حج حقیقی همان حجی است که در آن وحدت مسلمین و تنفر و
انزجار از دشمنان اسلام و براءت از مشرکین و منافقین و توجه به دردها و تلاش برای
رفع آنها، خواسته شده است.
مجمع بینالمللی اسلامی
و نکته جالب دیگری که از حج میتوان استفاده کرد این است که در آن زمان که
هنوز جوامع بشری- چه در سطح دنیا و چه درسطح خاورمیانه و عربستان- توجهی به اهمیت
کنگرهها و مجامع بینالمللی نداشتند، و اکنون با گذشت زمان، دنیا پی به اهمیت آن
برده و با صرفت هزینههای بسیار هنگفت و با تلاشهای زیاد میتوانند یک کنگره و یا
سمیناری را برقرار نمایند و تازه در این کنگرهها و مجامع بینالمللی که اکنون در
جهان مطرح است، بیشترین تکیه بر اجتماع سران و یا نمایندگانی انگشت شمار از کشورها
میشود، ولی ما میبینیم که سالانه در ایام حج، در کنار خانه خدا یک کنگرهی عظیم
و مجمع بزرگی تشکیل میشود که صدها هزار نفر از خود مردم در آنجا حاضر میشوند و
تازه برای جمع شدن در آن مجمع بینالمللی الهی نه تنها هزینهای صرف نمیشود که
مردم حاضرند با تمام وجود، در آنجا شرکت کنند و هیچ مشکلی – هر چند بزرگ باشد- نمیتواند
مانع این اجتماع و گردهمائی شود. از آن گذشته هیچ کنفرانس و مجمعی به این گستردگی
و وسعت وجود ندارد و اگر در مجامع بینالمللی جهان، نمایندگان ملتها- حال چه
نمایندگان حقیقی و چه نمایندگان اجباری!!- حضور بهم میرسانند، در حج خود ملتها و
«ناس» حضور دارند.
در هر صورت اگر روی مسائل اقتصادی در حج تکیه شده است، بدون شک این مسائل
مقدمهای برای مسائل سیاسی و منافع فرهنگی امت اسلامی است که از اولویت بیشتری
برخوردار است و اگر مسائل سیاسی حل نشود، مسائل اقتصادی به طریق اولی حل شدنی
نیست. و اینچنین بنظر میرسد که هیچ تشکیلات و کنفرانسی به اندازه این کنفرانس
بزرگ اسلامی نمیتواند مشکلات مردم را حل کند، چرا که در اینجا – همانگونه که عرض
کردیم- خودمردم که صاحبان حق هستند با اشتیاق و با هزینه شخصی خود حاضر میشوند و هیچ
هزینهای هم برای جمعآوری آنان مصرف نمیشود.
در روایت بسیار جالبی که از امام صادق(ع)نقل شده است که روایت مفصلی است و در
کتاب«مصباح الشریعه» و «المحجة البیضاء» آمده است که حضرت گرچه بیشتر روی جنبه‌های
تربیتی و اخلاقی تکیه میکنند ولی در برخی از فرازهایش صریحا حضرت روی مسائل سیاسی
انگشت گذشتهاند مثلا یک جا میفرمایند: «هنگام طواف برگرد خانه خدا، آنچه ماسوی
الله است، همه را ترک کن»[4] یعنی:
طواف بر گرد خانه خدا باید تو را از طواف بر گرد قدرتها و ابر قدرتها و بتها و
آنچه غیر الهی است، باز دارد.
در هر صورت، نه تنها خود حج یک عبادت سیاسی اجتماعی است که جزء جزء اعمال و
مناسک آن نیز رمز یک مسئله مهم و سرنوشتساز اجتماعی سیاسی است، از طوافش گرفته تا
رمی جمراتش تا برسد به وقوف در مشاعر وو…گذشته از اینکه نفس تجمع در آن فضای
روحانی و با آن لباس یکنواخت و بیآلایش و آن ایام و آن مواقف با توجه به خصوصیاتی
که ائمه معصومین روی آن تکیه کردهاند دارای چنین فوائدی است و آن اهدافی که اشاره
شد، در آن گنجانده شده است. و این مطلب بقدری دارای اهمیت است که طبق آن روایت مهم
از امام صادق(ع)که در آغاز نقل شد، علت حج بیان شده است و یا همانگونه که اشاره
کردیم، پایهگذاری چنین تجمع عظیمی در آن دوران با آن افرادی که معمولا از نخبگان
و متعهدان ملتها هستند و با ایمان و خلوص در این مکان مقدس جمع میشوند، مشعر بر
همین معنی است.
و از آن بالاتر، تکیه عجیبی است که در روایتها روی حج شده است تا آنجا که امام
معصوم(ع)میفرماید: اگر مردم به حج نروند، بر حاکم اسلامی واجب است که گروهی از
مسلمین را مجبور رفتن به حج کند و حتی از بیتالمال پول دهد تا مردم به حج بروند و
مراسم را بر پا دارند.[5]
مهمترین پایگاه مردمی
در اسلام هیچ پایگاهی مانند پایگاه حج نیست و حتی در نظام جمهوری اسلامی که یک
نظام اسلامی و مردمی است نمیتوانیم پایگاهی عظیمتر از حج داشته باشیم. چرا که اگر
– به عنوان مثال- بخواهیم پیامی را به مردم آفریقا بدهیم با فرستادن سه یا چهار
نفر به کشورهای آفریقائی- آن هم نه تمام کشورها که برخی از آنها- با آن مصارف و
هزینههای گزافی که بیتالمال متحمل میشود، تماس با برخی از مردم آنجا پیدا میشود،
تازه آنهائی که با نمایندگان ما تماس حاصل میکنند، معمولا افرادی هستند که حساب
شده انتخاب میشوند و کمتر اتفاق افتاده است که نمایندگان جمهوری اسلامی با مردم
کوچه و بازار بتوانند تماس بگیرند و با آنها گفتگو نمایند، چه بسا آنهائی که در آن
کشورها با نمایندگان ما تماس میگیرند، از افراد اطلاعات و امنیت آن کشورها
باشند!! و حرفهای ما چندان تاثیری در آن نداشته باشد. ولی در ایام حج شاهد هستیم
که بهترین و متعهدترین و خالصترین افراد از تمام کشورهای اسلامی و از مسلمانان
سایر کشورها جمع میشوند، همان تودههائی که تشنه حقیقت هستند در آن سمینار بینالمللی،
بدون اینکه یک ریال برای جمع کردن آنها صرف شود گرد هم میآید و بدون هیچ توقعی در
آن فضای معنوی همچون سیلی شتابان به سوی حقیقت میشتباند، لذا باید هر چه میتوانیم
برای رساندن حقایق اسلام و پیام انقلاب به آنان برنامهریزی کنیم تا بهترین بهره
را ببریم.
در آنجا که خود«ناس» و مردم واقعی که متعهد هم هستند از سراسر جهان جمع میشوند
و چون کمتر انگیزهی مادی برایشان مطرح است، لذا هیچ قدرت و دولتی نمیتواند آنها
را کنترل کند. ما خود شاهد بودیم که بسیاری از حجاج عراقی، با اینکه رژیم عراق با
ما در حال جنگ است و علیرغم کنترل شدید بعثیها، با ما تماس میگرفتند و اظهار
علاقه میکردند و حتی گاهی به جبهه نیز کمک مادی میکردند.
* حال که اهمیت و ویژگیهای منحصر بفرد این فریضهی بزرگ عبادی سیاسی مطرح است،
بنظر شما جمهوری اسلامی به عنوان تنها نظام اسلامی جهان، چه نقشی میتواند در تحقق
اهداف فوق داشته باشد؟
نظام اسلامی
– نظام جمهوری اسلامی، نظامی است که تحت رهبری و امامت و زعامت ولی فقیه،
نماینده امام زمان و مرجعیت تقلید اداره میشود. نظامی است که آهنگ و تلاشش این
است که اسلام را تحقق بخشد و الگو و اسوهای از مکتب به جهان نشان دهد. البته هنوز
جامعه ما به آن حد نرسیده است که مکتب به تمام معنا در آن پیاده و اجرا شود و ما
نمیخواهیم بگوئیم که اسلام موبمو در جامعه، جامهی عمل به خود پوشیده است ولی
نظام ما در پی تحقق این هدف بزرگ و والا هست و کوشش دارد که تا آن اندازه که در
توانش هست، این هدف را در جامعه محقق نماید و به اجرا برساند. و اینکه میگوئیم
نظام ما کاملا اسلامی است بخاطر این است که در رأس آن امامی عادل و مرجع تقلید
قرار دارد و حرکت برای تحقق و پیاده شدن اسلام وجود دارد.
بهرهبرداری از حج
اولین مسئولیت ما این است که به مسلمانان بفهمانیم، حج چیست؟ و چه بهرهبرداری
باید از حج بشود؟ و حج ابراهیمی و حج محمدی- به تعبیر امام- به چه معنی است؟
این بزرگترین رسالت و مسئولیت اندیشمندان و مسئولین نظام جمهوری اسلامی است که
یک تحول فکری عظیم در رابطه با حج، در جوامع اسلامی بوجود آورند و آن انحرافهائی
که برای بیخاصیت کردن و از محتوا در آوردن حج تا بحال شده است، از افکار و اذهان
مسلمانان بزدایند.
البته این مسئله مانند دیگر قضایای انقلاب، مدیون و مرهون حرکت فکری امام است
که از دیرباز طی اعلامیهها، بیانیهها و سخنرانیهایشان، فلسفه حج را تبیین و
تحلیل نمودهاند و بر ما است که در این راه گامهای نیرومندتر و مؤثرتری برداریم تا
این هدف والا تحقق یابد.
حال از چه ابزاری باید استفاده کرد؟ این را نمیتوان به راهپیمائیهای وحدت با
مسلمین و براءت از مشرکین منحصر کرد بلکه باید از هر راه ممکن در این راه استفاده
نمائیم. تماس‌های مکرر با مسلمین چه بصورت جمعی و چه بصورت انفرادی، بحث با علمای
مسلمین و راهنمائی آنها، دعوت به وحدت و یگانگی در کنار خانه خدا، اعلام تنفر و
تبری از طاغوتها و مشرکین به صورتهای گوناگون که باید در همان جائی که پیامبر
اکرم(ص) بتهای جاهلیت را در هم فرو ریخت، بتهای شاخدا رو بیشاخ، بتهای با زبان و
بیزبان، بتهائی که به صورت انسانها درآمدهاند و از هر درندهای درندهترند، باید
اینها را شکست، ابهتشان را در هم فرو ریخت و به مردم فهماند که از آنها بیزاری
جویند و به آنها علام تنفر و انزجار نمایند.
مسئله دیگر برقرار کردن روابط با مسلمانان، همانگونه که در روایت امام صادق(ع)اشاره
شده بود، آن هم با زبان آنها، تبلیغات زبانی و قلمی، تجلیل مسائل انقلاب اسلامی،
تشکیل سمینارها و جلسات، و خلاصه هر نوع ارتباط، دعوت و تماسی در جهت تحقق این هدف
والا باید به کار گرفته شود.
بنابراین، جمهوری اسلامی که در جهان اسلام، پیشتاز و پیشگام است لازم است که
از مسئله حج و ویژگیهائی که دارد و آن همه نیروهای مؤمنی که در آنجا جمع میشوند
بیشترین استفادهها را به نفع اسلام و مسلمین بنماید. و من معتقدم که هنوز جدی با
حج برخورد نکردهایم و به قول معروف«در خم یک کوچهایم» یعنی باید پیش از این از
استعدادها و امکانات خدادادی و مادی برای رساندن پیام انقلاب به مسلمانان در ایام
حج استفاده کرد. باید در آن مجمع عظیم اسلامی، محرومیتها، دردها، ضعفها و نقاط
قوتی که جوامع اسلامی دارند، مورد بررسی دقیق قرار گیرد و همانگونه که باید از
نقاط قوت به نفع اسلام استفاده کرد، لازم است که تک تک مشکلات بررسی شده و در پی
چارهجوئی برآئیم، و این میسر نیست مگر با یاد گرفتن و آموختن زبانهای گوناگون و
بکارگیری امکانات فرهنگی دیگر از قبیل: کتاب، جوزه، سخنرانی، مصاحبه و گفتگو با
مردم به زبان خودشان. امید ما این است که گامهای مؤثرتر و جدیتر در این زمینه
برداشته شود، ان شاءالله.
جنابعالي به عنوان نماينده اين نظام و رهبري آن در اين مراسم عظيم،چه برنامه
هائي جهت تحقق هر چه بهتر اهداف فوق تنظيم کرده ايد؟
اجرای پیامهای امام
– قبل از هر چیز باید پیامها و فرمایشات حضرت امام را در این مورد موبمو اجرا
کنیم، یعنی من معتقدم اگر مطالبی را که امام در اعلامیهها و پیامهایش به عموم
امت اسلامی و پیامهای معظم له به نمایندگان خود و سرپرستان حجاج ایرانی بیان
داشتهاند، کوشش در اجرا و پیاده کردن آنها شود، بیگمان آن هدف مقدس دنبال شده و
به مقصد رسیدهایم.
امام همواره از ما میخواهند که حج حقیقی را به مردم نشان دهیم و این فکر عمیق
در مردم بوجود بیاید که در ایام حج باید مشکلات سیاسی کشورهای اسلامی مودر بررسی
قرار بگیرد و باید در این مجمع عمومی هر کس خود را موظف بداند که در راه رسیدن به
استقلال و آزادی تلاش کند و راستی اگر چنین فکری برای مسلمین پیدا شود، بزرگترین
نعمت برای آنها و بزرگترین خطر برای دشمنانشان خواهد بود. این اندیشهی بلند است
که در عدهی قلیلی از مسلمین پدید آمده و تا کنون چقدر برکت بدنبال داشته و دشمنان
را سخت بوحشت انداخته است، پس اگر روزی این اندیشه تعمیم یابد و مسلمانان به این
نکته پی ببرند و به مسئولیتها و رسالتهای خویش توجه پیدا کنند، بدون شک پرچمدار
مستعضفین در سراسر جهان خواهند شد و طبیعی است که در آن صورت اثری از استکبار و
تجاوز نخواهد ماند.
ما باید این راه مقدس را ادامه دهیم و تعقیب کنیم و گرچه امکانات و توانمان
ضعیف است، با همه امکانات به پیش رویم و از استعداد بیشتری در این زمینه بهرهبرداری
کنیم تا اینکه به شکوفائی نائل آئیم.
در اینجا ذکر این نکته لازم است که اما نیز تکیه بر مسائل خارجی و روابط بینالمللی
را همواره در پیامهای حج کردهاند و شاید نود در صد مطالب و رهنمودهای ایشان در
این زمینه، در پیامهای حج گنجانده شده است و به عبارت دیگر کنگره جهانی حج، همان
ظرفی است که امام آن را انتخاب کردهاند برای بیان مسائل بینالمللی اسلامی و
روابط خارجی در سطح کشورهای اسلامی. مثلا هر جا امام خواستند، مشکل فلسطین را مطرح
کنند یا اشغال افغانستان را محکوم نمایند یا فاجعهی لبنان را تذکر دهند از این
مناسبت استفاده کردهاند. و همچنین بیشترین موردی که وحدت بین مسلمین مطرح شده و
بیشترین جائی که تهاجمات شدید علیه ابر قدرتها شده در همین پیامها است و این حاکی
از همان اهداف دراز مدتی است که نظام اسلامی در رابطه با حج دارد و خواهد داشت و
باید در آن جهت تا حد امکان حرکت و برنامهریزی کند.
تکیه بر مردم
بنابراین، اولین کار ما این است که به سخنان امام توجه بیشتری نمائیم و مسائلی
را که ایشان در این پیامها مطرح کردهاند، دبنال کنیم.
و برای تحقق بهتر اهداف اسلام و امام، بنظر من تنها راه این است که تکیه
بیشتری روی«ناس» و ملتهای اسلامی بنمائیم. در اینجا باز عمق فکری امام و
دوراندیشی و آیندهنگری و ژرفبینی ایشان به وضوح دیده میشود که ایشان جامعه شناس
واقعی هستند چرا که شناختی واقعی از ملتهای اسلامی و عمق نفوذ اسلام در قلوب آنها
دارند و احساس میکنند که چه زمینهها و استعدادها و فطرتهای پاک با آن فرهنگ
اصیل اسلامی در مردم وجود دارد که اگر اندکی تلاش شود و آن گرد و غبارهای انحرافی
که دشمنان ایجاد کردهاند زدوده شود و پردهها و لایهها کنار رود، زمینههای درونی
شکوفا میشود و انقلاب اسلامی نخست در قلبها وانگهی در لسانها و از آن پس عملاً
به تمام جهان صادر میشود.
در اینجا با ذکر این نکته لازم است که امام در رابطه با مسأله صدور انقلاب و
نضهتهای آزدیبخش هرگز روی سازمانها و تشکیلات و احزاب و حتی شخصیتها به عنوان
محور انقلاب تکیه نکردهاند بلکه تایید هم نکردهاند و حتی احیاناً حاضر به ارتباط
با آنها هم نیستند و این حاکی از آن است که امام با روشنبینیاش، واقعیت جوامع
اسلامی را درک کرده و میدانند که تنها از راه حج و با تکیه بر«ناس» میتوان
انقلاب اسلامی را گسترش داد یعنی مطمئنترین کانال و بهترین مجرا برای رسیدن به
این مقصد، تماس مستقیم و بدون واسطه با ملتهای اسلامی در ایام حج میباشد. و به
عبارت دیگر: این پایگاه مطمئن و این ایام مقدس و این مواقف عظیم است که راه را
برای رسیدن به اهداف بینالملل انقلاب اسلامی هموار میسازد.
این روال و آهنگ امام بوده است که همیشه مخاطب ایشان ملتها بودهاند وهرگز
گروهها و احزاب و دستجات بخصوصی مورد نظر ایشان نبوده و با همین تکیه و پافشاری
نمودن بر ملتها، انقلاب بزرگ اسلامی را با آن همه مشکلات طاقت فرسائی که دشمن
فراراه آن بوجود آورده بود، به ثمر رساندند. ما هرگز فراموش نمیکنیم که در نخستين
روز از سال 42 بود که مدرسه فیضیه را کوبیدند و میخواستند زهر چشم از قم بگیرند و
با راه افتاند به کوچهها، ایجاد رعب و وحشت کردند و بدترین خشونت را اعمال کردند،
در همان لحظات که وضعیت قم خیلی بحرانی شده بود و حتی مجروحین را از بیمارستان
بیرون میکردند، امام نشسته بود میگفت: آنها بهترین کار را کردند!! به این معنی
که در مقابل مسلمانان، جنایت کردند و این دیگر هیچ نیازی به اطلاعیه ندارد. خود
مردم میبینند و میروند به شهرستانها گزارش میدهند و این احمقها با جنایاتشان
هزاران مبلغ علیه خودشان درست کردند. و درست همین قضایا سبب شد که آن زمینهسازی
برای مقابله با رژیم بشود و در پانزده خرداد آنچنان جمعیت عظیمی براه بیافتند و
شاه را محکوم کنند.
و حتی در اوائل پیروزی انقلاب نیز تکیه امام بر مردم بود و اصلا اعتنائی به
دستهها و گروهها نداشت و هر وقت به امام میگفتند: مغزهای متفکر با سابقه دارند
از کشور خارج میشوند! امام میفرمود: مغزهای متفکری که وابسته به مردماند،
میمانند ولی آن مغز متفکری که میرود از ملت نیست و ما هم او را نمیخواهیم.
از همه بالاتر اینکه خدای تبارک و تعالی نیز روی«ناس» تکیه کرده است. در قرآن
240 بار کلمه«ناس» تکرار شده است و در آیات حج هر جا نام خانهی خدا است، خداوند
آن را برای مردم و «للناس» بیان میکند. و چون این مطلب خیلی اهمیت دارد و به نظر
ما تنها راه پیشبرد اهداف اسلامی در حج، تکیه کردن بر«ناس» است، لذا چند آیه از
آیات حج را برای تیمن و تبرک یادآور میشویم که در آنها کلمهی«ناس» آمده است:
سوره بقرهی- آیه 125«و اذ جعلنا البیت مثابة للناس و أمناً».
سوره بقره- آیه 199 «ثم افیضوا من حیث افاض الناس و استغفروا الله»
سورهی آل عمران- آیه 96 «ان اوّل بیت وضع للناس للذی ببکة مبارکاً»
سوره مائده- آیه 97 «جعل الله الکعبه البیت الحرام قیاماً للناس»
سوره آل عمران- آیه 97 «و لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا».
سوره توبه- آیه 3 «و أذان من الله و رسوله الی الناس یوم الحج الاکبر ان الله
بریء من المشرکین و رسوله».
سوره حج- آیه 25 «و المسجد الحرام الذی جعلنا للناس سوا العاکف فیه و الباد»
سوره حج- آیه 27 «و اذّن فی الناس با لحج یأتوک رجالاً و علی کلّ ضامرٍ».
بنابراین آهنگ حرکت امام از آغاز تاکنون، در رابطه با«ناس» بوده است که این
آهنگ کاملا منطبق با اسلام است.
در هر صورت، باید کوشش و تلاش ما این باشد که از دستورات و فرمایشات امام در
رابطه با وحدت مسلمین و تنفر از مشرکین و تأمین اهداف اسلامی، تبعیت کرده و پیروی
کنیم و باید در این راه از تمام شیوهها و امکانات استفاده نمائیم تا اینکه بخواست
خداوند این فریضه عظیم با محتوا و ابعاد متعددش بجا آورده است.
تمام زائران ایرانی، نمایندهی اماماند .
در اینجا لازم به تذکر است که گرچه اینجانب بعنوان نمایندهی امام معرفی شدهام
ولی نه تنها من که تمام برادران و خواهرانی که به حج مشرف میشوند، نمایندهی امام
به معنای عام و نمایندهی جمهوری اسلامی هستند. اینان پیام رسانان انقلاب هستند که
باید با اعمال و کردار و رفتار خویش، پیام خون شهیدان را بگوش جهانیان برسانند.
حجاج محترم ایرانی باید با برخوردها و حضورشان در صحنهها و روش معقولی که در
همه‌ی مراسم از خود نشان میدهند، رسالت و مسئولیت خود را با افتخار و سربلندی به
دوش بکشند و باید توجه داشته باشند که زائرین ایرانی، زائرین معمولی نیستند بلکه
باید الگو و سرمشق برای هزاران هزار عاشق و مشتاق انقلاب باشند که از سراسر جهان
برای الگو گرفتن از ایرانیان به حج مشرف میشوند و تمام اعمال آنها را زیر ذرهبین
میگذارند. و همچنان که عاشقان انقلاب به آنها با دقت مینگرند، دشمنان انقلاب نیز
برای ضربه زدن به انقلاب و اسلام، ریزهکاریهای آنان را زیر ذرهبین میگذارند که
از آنها سوء استفاده کنند و به انقلاب لطمه وارد آورند و گمان نمیکنم یک حاجی
ایرانی با آن تعهد و ایمانی که دارد، راضی باشد که اعمال او موجب لطمه زدن به
انقلاب و لکهدار کردن اسلام- خدای نخواسته- بشود.
با اینکه بسیاری از ایرانیان تسلط کافی بر زبان عربی ندارند و برای آنها خیلی
مشکل و دشوار است که انقلاب را برای دیگران تشریح کنند و ثمرات آن را بیان نمایند
ولی بدون شک، اعمال و رفتار آنها بهترین مبلغ برای انقلاب خواهد بود. البته بهتر
است که برادران و خواهران مطالعات اسلامی، اجتماعی و سیاسیشان را افزایش دهند و
روش برخورد و بحث را با مسلمانان فراگیرند ولی آنها که نمیتوانند با اعمالشان و
بدون اینکه سخنی بر زبان بیاورند، میتوانند انقلاب را ترویج نمایند.
روایت بسیار جالبی از امام صادق (ع)نقل شده است که آن را یادآوری میکنیم:
حضرت در سفارشی که به شیعیان و پیروانشان دارند میفرمایند:
«اوصیکم بتقوی الله و اداء الامانه لمن ائتمنکم و حسن الصحابة لمن صحبتموه و
أن تکونو لنا دعاة صامتین»- شما را بتقوای پروردگار و پرداختن امانت به کسی که شما
را امین دانسته و برخورد نیکو با هر کس که شما را همراهی کرده سفارش میکنم و از
شما میخواهم که دعوت کنندگان ساکت و بیسروصدا برای ما باشید!
شیعیان که از این سخن امام، سخت شگفت زده شده بودند پرسیدند: چگونه لب بسته
مردم را به سوی شما دعوت کنیم؟
حضرت در پاسخ فرمود: «تعلمون بما امرناکم به من العمل بطاعة الله و تعالمون
الناس بالصدق و العدل و تؤدون الامانة و تدمورن بالمعروف و تنهون عن المنکر و لا
یطلع الناس منکم الاّ علی خیر، فاذا رأوا ما انتم علیه علموا فضل ما عندنا
فتنازعوا الیه»[6] به آنچه
دستور دادهایم از اطاعت پروردگار عمل کنید، با مردم رفتاری صادقانه و عادلانه
داشته باشید، امانت را بپردازید، امر بمعروف و نهی از منکر کنید و مردم جز خیر و
خوبی چیزی از شما نبینند، پس اگر شما را در چنین حالی دیدند، به برتری آنچه نزد ما
است پی میبرند، و لذا به سوی ما روی میآورند.
اگر ما به این سفارش بسیار ارجمند امام صادق (ع)در همه جا خصوصا در ایام حج که
با مسلمانان دنیا برخورد داریم، و از تمام دنیا برای شناخت انقلاب ما بسوی ما روی
میآورند، بمورد اجرا گذاریم و مسلمانان در برخوردها و معاملههای ما، اسلام حقیقی
را دریابند، قطعاً رضایت امامان و در نتیجه رضایت خداوند را کسب کرده و دین خود را
نسبت به انقلاب ادا کردهایم. و بالاتر اینکه مردم را بسوی امامان خود رهنمون
ساختهایم ولی اگر خدای نخواسته بعکس آنچه امام بما دستور داده عمل کنیم،
برخوردمان با مسلمانان خشن و بیعاطفه باشد، در مورد مشکلات مسلمین بیتفاوت
باشیم، از آنچه مایهی اختلاف و تفرقه است نپرهیزیم، در جماعت مسلمانان شرکت
نکنیم، برای خرید و فروش کالاهای دشمنان سر و پا بشکنیم و خلاصه رفتارمان دور از
اسلام باشد، هم دل امامان را به درد آوردهایم و هم غضب خدای را- و العیاذ بالله-
برای خود خریدهایم و در نتیجه مردم را از انقلاب و تشیع دور ساختهایم و این
گناهی است نابخشودنی.
آری! ما اگر با اخلاق پسندیده و رفتار اسلامی خود، با مسلمین برخورد کنیم، نظر
آنها را نه تنها بخودمان که به امامان و رهبرانمان جلب میکنیم و این همان دعوت
صامتانهای است که مورد نظر امام صادق (ع)است. ولی اگر خدای نخواسته بوظایف و
اصالتها و تعهد انقلابی خویش توجه نداشته باشیم، مردم نه یک فرد که یک نظام
اسلامی را زیر سؤال میبرند، چون ما الگو و نمونهای از این نظام نوپای اسلامی
هستیم.
حجاج محترم باید کوشش کنند در کوچه و بازار و مراسم و مواقف و حتی در خانهها
برخوردی اسلامی و متین داشته باشند و در مواقعی که نماز بر پا میشود، حتماً در
جماعت مسلمین شرکت و هنگام خرید در بازار فراموش نکنند که چشمها به آنان دوخته
شده و مبادا کاری کنند که دل صاحب شریعت را بدرد آورند.