ريشههاي گرهها
نظام اداري
ساختار نظام اجرائي كشور
محمدرضا حافظ نيا
تمركزگرائي غيررسمي
مسئله تمركزگرائي
غيررسمي گاهي اوقات معلول روحيات كاركنان است. بدين معني كه ممكن است كارمندي يا
كارشناسي خود را ضعيف و ناتوان احساس كند و تصور نمايد كه در كوچكترين مسئله هم كه
به وظايفش برميگردد از خود توانائي و اداره تصميم گيري و احياناً پاسخگوئي به
متقاضي را ندارد و لذا موضوع را مرتباً به مسئول و مديريت بالاتر خود احاله مينمايد
و از او كسب تلكيف ميكند. گاهي اوقات هم بعضي از كارمندان روحيهاي دارند كه ميخواهند
مسئول بالاتر در جريان تلاشها و فعاليتهايشان قرار داشته باشد و همواره براي رفع
تكليف و بقول خودشان كسب تكليف نزد مديريت ميروند و باعث گرفتن وقت او ميشوند،
گاهي اوقات نيز واقعاً كارمند و كارشناس از انجام وظايف مربوطه ناتوان است و كشش
لازم را ندارد و مديريت ناگزير از دخالت در امور مربوط به وي بوده تا او را در
انجام وظايفش كمك نمايد. در بعضي موارد نيز موذي گري و رند بودن معدودي از كاركنان
به احاله امور جزئي به مديريت نقش مؤثّري دارد و بخصوص زمانيكه بين او و مديريت
اصطكاك وجود داشته باشد و يا بناي براندازي مديريت در ميان باشد كه در چنين شرايطي
كارمند موذي و با سياست خود را به ندانم كاري زده و اتخاذ تصميم و صدور دستور را
به مديريت احاله ميدهد و در پاسخ ارباب رجوع جواب روشنش اين است كه «آقاي رئيس
بايد دستور بدهند»! و يا در حاشيه نامهها با قيد «باستحضار برسد» و مشابه آن از
خود رفع تكليف كرده و تراكم كار وسيعي براي مديريت بوجود ميآورد تا باصطلاح خود،
او را فلج نمايد و اگر مديريت كمي بيتوجّهي كند به مرحلهاي ميرسد كه پس از
مدّتي بجاي اينكه او بر حيطه مسئوليت و نظارت خود مديريت كند و كاركنان را هدايت
اداري و اجرائي نمايد، آنها او را هدايت
كرده و راه ميبرند و كار بجائي ميرسد كه امور دستگاه متوقف شده و نارضايتي بوجود
آمده و ميبايست كم كم از مسئوليت برداشته شود.
يكي ديگر از شگردي اين
كاركنان رند و موذي اين است كه بمحض انتصاب مديريّت جديد، شروع ميكنند به آوردن
كارهاي معوقه و بلاتلكيف، و حتّي غيرقابل تصميم گيري آني براي مديريت تازه وارد تا
او را بقول خودشان وَرانداز كنند كه آيا فردي است بي دست و پا و قابل سوار شدن! و
يا نه، فردي است مسلّط و وارد و باصطلاح خط آنها را ميخواند و به شگردهاي آنها
وارد است و اجازه نميدهد آلت دست قرار گيرد. در هر دو حالت عملكرد دستگاهها در
انجام وظايف محوله بازده متفاوت خواهند داشت.
بهرحال نتيجه اينكه در
هر صورت احاله امور جزئي به مديريتها باعث گرفتاري شديد آنها شده و فرصت فكر كردن
و انديشيدن و تعمّق را از آنها گرفته و نخواهد توانست در اداره امور دستگاه مربوطه
و حل و فصل مسائل آن و ترسيم برنامههاي آينده و حركتهاي جديد دستگاه و بهرهوري
كامل از امكانات موجود و رفع و رجوع مسائل مردم بنحو مطلوب عمل كنند و مشكلات و
كارها، پيچيده و گره خوردهتر از گذشته باقي خواهند ماند. بنابراين بايستي
مديريتها هميشه مراقبت نموده تا اوّلاً- از
درگير شدن و افتادن به جرگه مسائل جزئي پرهيز نمايند. و ثانياً- در صورتيكه
ناگزير از چنين حالتي بودند، با بررسي سازمان و تفويض اختيار و سازمان دهي جديد
نسبت به احاله امور جزئي به واحدهاي ذيربط و تابعه اقدام نمايند تا هميشه فرصت
تفكر و انديشه براي پيشبرد برنامهها و اهداف دستگاه براي خود باقي گذارند.
2- تشكيلات نامتناسب
تشكيلات نظام اجرائي
كشور در جهت انجام وظايف دولت بايد سازمان و شكل داده شود تا دولت بتواند امور
كشور و امور عمومي را اداره نمايد، و با
توجّه به حدود وظايف و اختيارات دولت، اين تشكيلات بايد از گسترش لازم برخوردار
باشد و هر دستگاه اجرائي و يا وزارتخانهاي كه مسئوليت اداره يكي از امور عمومي
كشور (نظير خدمات بهداشتي و يا درماني- يا تعليم و تربيت) را عهدهدار ميباشد، معمولاً داراي
تشكيلات عمومي استاني و شهرستاني و حتِّي بخشي و دهستاني ميباشد و در حال حاضر
اكثر دستگاهها، تشكيلات عمودي خود را تا حدّ شهرستان گسترش داده و تعدادي نيز در
بخشها، واحدهاي اجرائي دارند.
آنچه كه در اينجا
موردنظر ميباشد جنبههاي ماهيّتي و عارضي تشكيلات موجود نظامي اجرائي است كه باعث
ايجاد مشكلات و مسائل و احياناً تداوم آنها ميشود.
گسترش بيرويه تشكيلات
اوّلين مسئله قابل توجه
در نظام اجرائي موجود، گسترش بيرويه تشكيلات و متورم بودن آن است. البته ذكر اين
نكته لازم است، همان طور كه در بحث تمركز در نظام اجرائي اشاره گرديد، روش كار و
شيوههاي مرسوم و بوروكراسي حاكم بر آن
بطور جبري باعث ميگردد كه به كارمندان اضافي و طبعاً پست سازماني اضافي و گسترش
تشكيلات نياز داشته باشيم و ماهيّت نظام اجرائي موجود با توجّه به روش كار مطمئناً
به كارمند اضافي و تورّم غير معقول نياز دارد و بر خلاف تصوّر بعضيها، راه و چاره
اين نيست كه با حذف مثلاً پستهاي سازماني و كم كردن كارمند و غيره، جلوي تورّم و
هزينههاي اضافي گرفته شود. اگر ميخواهيم امور كشور را با كار متمركز و هزينه
كمتر اداره كنيم بايد دنبال تغيير كلّ سيستم باشيم كه در بحث تمركز به آن مختصراً
اشاره گرديد. با حفظ ساختار و چارچوبه نظام اجرائي موجود، كم كردن پُستها و حذف
تعداد كارمندان و ممنوعيّت استخدام و … نه تنها دردي را دوا نخواهد كرد بلكه
مشكلات را بيشتر و امور را پيچيدهتر خواهد نمود و هم اكنون ما شاهد اين هستيم كه
در دستگاههاي اجرائي فشار زيادي بر روي كادرهاي موجود بوده و با حداكثر ظرفيت كار
ميكنند و با وجود اين از پس انجام وظايف محوله بر نميآيند و كارها بر روي زمين
ميماند.
بنابراين بطور كلّي
سيستم اجرائي موجود، سيستمي است كه نيروي انساني فراواني ميخواهد و طلب ميكند تا
بتواند اداره امور را انجام دهد و بسيار نيروبر و هزينه بر و تلف كننده امكانات ميباشد،
و كاهش نيروي انساني و حذف پستها با حفظ هيئت اين سيستم، كاري عبث و مسئله آفرين
خواهد بود، و لذا سيستم اجرائي جديد را از نظر روش كار طوري بايد طراحي كرد كه به
نيروي انساني كمتر نياز داشته باشد. بعنوان مثال متمركز بودن امور كشور، نيروي
انساني فراواني را بخود ميطلبد، و غير متمركز بودن امور باعث كاهش نيروي انساني
ميشود. كاغذبازي و بوروكراسي كه جزو ماهيت اين سيستم ميباشد نيروي انساني
فراواني را ميطلبد. حال اگر سيستم با مشخصههاي آن مانند تمركز و كاغذبازي و غيره
بقوّت خود باقي بماند و ما بخواهيم با تصويب قانون و مقرّرات در مجلس و يا دولت،
نيروي انساني را كاهش دهيم و يا با بعضي سياستها مانع از كاهش نيرو بشويم، نتيجه
اين خواهد شد كه علاوه بر فشار زياد بر روي دوش كادرهاي موجود، امور مردم بر روي
زمين باقي مانده و تأخير بيشتري بوجود خواهد آمد. پس وقتي صحبت از گسترش بي رويه
تشكيلات و تورّم آن ميشود منظور اين است كه اين سيستم اجرائي ماهيتاً به تورّم
تشكيلاتي و نيروي انساني نياز دارد و در عوض بازده آن بسيار ناچيز ميباشد. اين
صفت اين سيستم است كه جهت اداره امور سرمايه بر نيروبر است ولي بازده آن كم ميباشد،
پرخور است ولي خيلي تنبل و كندرو است.
لذا راه چاره كاهش نيروي
انساني، برخورد بنيادي با سيستم است نه ممنوعيت استخدام يا حذف پُستها و غيره و
بايد ترتيبي داده شود كه كميت نيروي انساني در سيستم موجود به كيفيت نيروي انساني
در سيستم مطلوب بدل گردد. سياهي لشكر در سيستم موجود كه ناگزير از وجود آن هستيم
به عدّه قليل ولي كارآمد تبديل يابد. وقتي پستهاي سازماني و تشكيلات عمدتاً به
عوامل خدماتي جهت امور كم ارزش اختصاص داده شده باشد مثلاً براي كاغذبازي كه صفت
سيستم ميباشد و قطعاً به ماشين نويسها- بايگانها- نامه رسانها- پيش نويس گيرها و
غيره نياز ميباشد يقيناً بازدهي كيفي و مطلوب نميتوان از آن انتظار داشت و اگر
اين كاردها وجود نداشته باشند همه كارها روي زمين معطل ميماند!
وجود تشكيلات مشابه
مسئله ديگر در نظام
اجرائي موجود، وجود تشكيلات مشابه براي يك امر واحد در كشور ميباشد. مثلاً براي
امر مسكن در كشور چند تشكيلات و سازمان كار ميكنند. وزارت مسكن و مؤسسات تابعه
–بنياد مستعضفان- بنياد مسكن- بانكهاي ذيربط و… يا در مورد آب آشاميدني كشور،
دستگاههاي مختلفي چون وزارت نيرو- سازمانهاي آب منطقهاي- شهرداريها- بنگاههاي آب
خيريه- جهاد سازندگي – وزارت بهداري- بهداشت محيط- فرمانداريها و بخشداريها- و
اخيراً گويا مراكز خدمات وزارت كشاورزي و…
يا در مورد آب كشاورزي
كشور، وزارت نيرو- وزارت كشاورزي- وزارت جهاد سازندگي- بنياد مستعضفان- فرمانداريها
و بخشداريها- بانك كشاورزي و غيره و در ساير زمينهها مانند سمعي و بصري- تبليغات-
امور اداري و… نيز وضع مشابهي داريم.
اين تعدّد مسئولين براي
يك امر واحد اوّلاً- باعث ميگردد كه هيچ يك از آنها خود را بطور كامل مسئول واقعي
اداره امور مربوطه در كشور نداند، اگرچه ممكن است بگوييم وزير مربوط در مقابل مجلس
پاسخگو ميباشد ولي آيا واقعاً يك وزير ميتواند با وجود مراكز متعدّد مربوطه
مسئول امور آنها بوده و عملاً بر آنها اشراف لازم داشته و جهتِ برنامهاي به آنها
بدهد؟
ثانياً- وقتي چند دستگاه
بر روي يك مسئله در كشور كار ميكنند و
عمدتاً بدون ارتباط با همديگر، چگونه ميتوان براي حل مسائل كنوني و نيز
آينده آن برنامهريزي كرد و يا چگونه ميتوان هماهنگي برنامهاي بين آنها ايجاد
كرد.
ثالثا- هر كدام از اين
دستگاهها براي انجام آن امر مشخص ناچار به ايجاد تشكيلات ويژه ميباشند كه خود به
گسترش و تورّم تشكيلات كشور و ايجاد هزينههاي فراوان عدم استفاده مطلوب از نيروي
انساني كمك ميكند. مثال ساده در اين مورد اينكه اگر بنا باشد سازمان آب منطقهاي
استاني بر روي لوله كشي چند شهر استان كار كند و در همان حال چند شهرداري هم بطور
جداگانه كار كنند، و همين طور جهاد- بهداشت محيط- فرمانداري- بنگاه خيريه آب لوله-
مركز خدمات هم هر كدام طرحهايي داشته باشند، مسلماً همه به مهندس ويژه، دستگاه
نقشه بردار و… نياز دارند در صورتيكه از يك دستگاه نقشه برداري كه ممكن است در
يك شهرداري كه جزو اموال آن است براي يك شهر آن هم در مدّت محدود استفاده كرده و
بقيّه سال بلا استفاده بماند و همين طور شهرداريهاي ديگر و سازمانهاي ديگر، در چند
شهر و چندين طرح ميتوان استفاده نموده و در حقيقت حداكثر استفاده از دستگاه و
مهندس و تكنسين و تجربيات و مطالعات ميتواند
بعمل آيد در صورتيكه با وجود مشكلات جداگانه، اين امر مقدور نبوده و
امكانات وسيعي بلااستفاده مانده و يا باعث افزايش هزينههاي دولت ميشود. در
حاليكه ميتوان با تعيين يك دستگاه مسئول و انتقال تمامي اين امكانات به آن، هم
حداكثر بهرهبرداري، را به عمل آورد و كارآئي بيشتر و وسيعتري در كلّ بوجود آورد
و هم تجربيات و مطالعات در يك جا جمع آوري گردد و هم براي مقدار كاري معيّن، در
پستهاي سازماني و امكانات، صرفه جوئي به عمل آورد. بعنوان مثال اگر 10 سازمان بطور
جداگانه در استاني كار مشابه انجام دهند و جمعاً 100 طرح در حال اجرا داشته بشند
مطمئناً به ده وسيله نياز دارند ولي اگر اين طرحها توسط يك سازمان مسئول انجام
پذيرد مسلماً به تعداد كمتري وسيله نياز خواهند داشت و در مورد بقيه، صرفه جوئي
بعمل ميآيد.
و لذا ميبينيم اين
تعداد مراكز اقدام كننده در مورد يك امر واحد در كشور به گسترش تشكيلات- بازدهي
كم- و افزايش هزينهها و معطّل ماندن امور كشور كمك ميكند كه در يك نظام اجرائي
مطلوب و با حفظ روحيه نهادي در دستگاههاي اجرائي بايد از تعدّد مراكز مشابه كار،
جدّاً پرهيز و يك دستگاه را مسئول قررا داده و آنرا در جهت انجام وظايفش تقويت
نمود با اين اقدام ضمن اينكه يك دستگاه مسئول ميتواند براي آينده كشور برنامه
ريزي نمايد، از تداخل وظايف نيز جلوگيري بعمل آمده و تشكيلات غير ضرور نيز حذف
خواهد گرديد.
وجود تشكيلات غيرضروري
مسئله ديگر در اين نظام
اجرائي وجود تشكيلات و مؤسساتي است كه اساساً وجود آنها غير ضرروي بوده و يا
دستگاههاي ديگري وجود دارند كه ميتوانند امور آنها را انجام دهند و در حقيقت زايد
بوده و نه تنها سودي ندارد بلكه بخشي از هزينههاي كشور را به خود اختصاص ميدهند،
براي نمونه ميتوان به (سازمان پيشاهنگي) كه اخيراً توسط مجلس شوراي اسلامي منحل
گرديد، اشاره نمود.
يكي از نتايج وجود
تشكيلات مشابه كار و نيز زايد و غير ضروري در نظام اجرائي موجود، گسترش وزارتخانهها
و سازمانهاي دولتي است كه ميبينيم هر چند گاهي زمزمه تشكيل يك وزارتخانه جديد
بوجود ميآيد و اين تصوّر شايد ايجاد گرد كه با تشكيل وزارتخانه جديد مشكلي از
مشكلات مربوط حلّ گردد! در صورتيكه اين طور نيست و گسترش وزارتخانهها خود باعث
مشكلات بيشتر و افزايش هزينهها ميشود و در نظام اجرائي مطلوب و با توجّه به
وظايف دولت و مشخّص شدن ميزان و حدود بخش خصوصي چه بسا، تعدادي از وزارتخانههاي
موجود منحل و يا در همديگر ادغام گردند و لذا بايد از ايجاد هر گونه وزارتخانه در
قالب نظام اجرائي موجود پرهيز گرديده و پس از طراحي نظام اجرائي مطلوب، تعداد
وزارتخانهها و سازمانها را مشخص و نسبت به تأسيس آن اقدام نمود تا دوباره كاري
پيش نيايد و وقت دولت و مجلس بيجهت صرف آن نگردد.
ناهماهنگي درون سازماني
دستگاههاي اجرائي
مسئله ديگر در تشكيلات
موجود ناهماهنگي درون سازماني دستگاهها است و آن اينكه در داخل يك وزارتخانه
تشكيلات مشابه كار و يا گاهي متناقض ميبينيم بخشهاي مختلف سمعي و بصري وجود دارد،
يا واحدهاي مختلف برنامه ريزي وجود دارد. يا در وزارتخانه-هايي مثل كشاورزي-
بازرگاني- سازمانها و شركتهاي مختلف كه هر كدام براي انجام امور مشابه مثلاً
كارگزيني نياز به تشكيلات ويژه دارند وجود دارد. فرضاً سازمان غلّه- شركت فرش-
سازمان قند و شكر- دخانيات- سازمان چاي زير نظر وزارت بازرگاني و هر كدام تشكيلات
منحصر بخود دارند و در استانها و شهرستانها نيز علاوه بر اداره كلّ بازرگاني و يا
اداره بازرگاني ادارت كل و ادارات ويژه خود داشته و در ارتباط مستقيم نيز با
سازمانهاي مركزي ميباشند. در حاليكه ميتوان با سازماندهي جديد نظام اجرائي همه
اينها را كه وابسته به يك وزارتخانه هستند طوري سازمان داد كه هم تسهيلات ناشي از
سازماني بودن را داشته باشند و هم از جهت مديريت در آنها وحدت مديريت ايجاد كرد و
هم از جهت صرفه جوئيهاي فراوان تشكيلاتي و نيروي انساني و هزينههاي اداري و غيره
به نتايج بسيار مفيدي رسيد. و متأسفانه غالب وزارتخانهها مانند وزارت كشاورزي-
وزارت بازرگاني- وزارت راه- وزارت نيرو- وزارت آموزش و پرورش- وزارت كشور- وزارت
درمان و بهداشت و غيره از چنين وضع تشكيلاتي پراكنده و سرمايه خور و نيروبر،
برخوردار ميباشند
ادامه دارد
پاسخ به نامهها
تذكرّ مهم
نامههاي بسياري از
برادران و خواهران ميرسد كه چارهاي نداريم بجز ناديده گرفتن و به آن پاسخ ندادن.
و دليل اين كار، بي اعتنايي به نامه هاي خوانندگان عزيز مجله نيست بلكه دليل آن
اين است كه آدرس كامل و نام كامل يا يكي از اين دو را ندارد.
همه توقع دارند كه پاسخ
آنها در مجله درج شود غافل از اينكه در اين صورت، بايد تمام مجله را به اين بخش
اختصاص دهيم. لذا براي چندمين بار اين مطلب را متذكر ميشويم كه تنها نامههائي در
مجله درج ميشود كه پاسخ آنها براي عموم مفيد باشد يا به تشخيص هيئت تحريريه، عذر
نويسنده در عدم ذكر آدرس و نام كامل پذيرفته باشد.
بخش پاسخ به نامهها
قم- برادر حسين آبروشن
1- جمله «من عشقته قتله» يك جمله بي معنائي است كه در ضمن يك
حديث به اصطلاح قدسي آمده و آن حديث نه مدرك صحيحي دارد و نه معناي صحيحي.
2- مقرارت جمهوري اسلامي و از جمله خدمت نظام وظيفه بايد رعايت
شود.
برادر، م- ر- ش
شما طبيعي و سالميد
نگران نباشيد.
تهران- برارد مرتضي،ط-
گ
1- در مورد جبهه تشخيص معذوريت وظيفه ما نيست هر كس خود بهتر
ميداند كه در پيشگاه خداوند معذور است يا نه. از ساير برادران نيز ميخواهيم كه
در اين مورد با ما مشورت نكنند.
2- شما ميتوانيد با نصحيت سعي در هدايت آن شخص كه در محل
كارهاي خلاف شرع انجام ميدهد داشته باشيد و اگر مفيد واقع نشد با تهديد جلوي
كارهاي او را بگيريد و اگر ممكن نيست از مسئولين انتظامي كمك بخواهيد.
تبريز – برادر ا- ب- ت
1- ميگويند همه بدن از جمله مغز ابزار كار نفس انساني است ولي
حداقل ميتوان گفت رابطه نفس با مغز قويتر است از ساير اعضاء اما اين كار چه رابطهاي
دارند؟ مشخص نيست و آن چه گفته شده است اطمينان بخش نميباشد.
2- نماز را بايد پس از دخول وقت شرعي كه در رساله مفصلاً آمده
انجام داد. اذان راديو ملاك نيست.
3- كف شناسي و قيافه شناسي و امثال آنها در اسلام محكوم است و
توسل به اين گونه راههاي غير طبيعي جايز نيست.
4- آن آب همان مذي است و پاك ميباشد.
ايلام- برادر، س-م- خ
كتابي كه از نظر شرعي آن
مسائل را توضيح دهد سراغ نداريم ولي اگر نام كامل و آدرس بدهيد و سؤال را واضح
بنويسيد به اندازه اطلاع پاسخ ميگوئيم.
خرم آباد لرستان- برادر
اسماعيل- س- 1014
توبه شما ان شاءالله
قبول است براي آن ناراحتي حتما به پزشك مراجعه و هر چه زودتر ازدواج كنيد.
بوشهر- برادر، ج- 99- ب-
ك
نه نامه بنويسيد و نه
صحبت كنيد بلكه رسماً از خانواده او خواستگارري كنيد.
زرند- خواهر، ط- م
نبايد با يك پسر نامحرم
كمترين رابطه داشته باشيد شما هنوز از يكي خلاص نشدهايد و او از شما عكس و نامه
بعنوان مدرك دارد كه هر گاه بخواهد بتواند آبروي شما را بريزد و زندگي شما را از
هم بپاشد چگونه باز ميخواهيد به دام ديگري بيافتيد آن هم پس از تصميم به توبه و
بقول خودتان پيرو قرآن بود. اگر پيرو قرآنيد هيچ گونه رابطهاي حتي رد و بدل كردن
نگاه با نامحرم نداشته باشيد و اگر امكان دارد آن مدرك را از آن نابكار پس بگيريد
و پس از اين عفت و پاكدامني خود را نگاه داريد آن كه خواهان شما است خود به
خواستگاري شما به وسيله خانواده ميآيد.
قم- برارد ح- خ
حتماً به پزشك مراجعه
كنيد.
ملاير- برادر،ح- ت –ا-
ك- ي
1- آن آب پاك است و غسل و وضو ندارد.
2- ازدواج با فاميل از اين جهت مطلوب نيست كه ممكن است
بيماريهاي ارثي فاميل در فرزندان آنها بروز كند. ميتوانيد با مراجعه به پزشك
اطمينان پيدا كنيد. در مورد ازدواج تحميلي و اصرار نابجاي پدرها و مادرها مقالهاي
در مجله شماره 53 آوردهايم مراجعه كنيد.
3- خوابيدن در مسجد اگر انسان ناچار نباشد مكروه است ولي گناه
نيست و اگر جنب شد بايد فوراً خارج شود.
ماهشهر- برادر، علي –ب ح
س
مجله يك مؤسسه فرهنگي
است كه بايد به آن كمك كرد و موردي براي كمك به افراد مستحق همچون شما ندارد. شما
بايد از جائي خواستگاري كنيد كه حداقل فعلاً پول نقد از شما نخواهند.
ابهر- برادر، اكبر- ن
معمولاً در ازدواج سعي
براينست كه سن زن كمتر از مرد باشد و اين بدان جهت است كه زن زودتر به بلوغ جنسي
ميرسد و سن جنسي او كوتاهتر است و همچنين امكان بچه دار شدن او نيز مدت كوتاهتري
دارد در عين حال فرق سني چهار سال چندان مهم نيست اگر از جهات ديگر كه مهمتر از
همه موافق اخلاقي است مناسب باشد اقدام نمائيد.
ارسنجان فارس- براد، ص-
ب- هـ
اشتباه شما همين است كه
آن كتابهاي نامربوط را خواندهايد و پنداشتيدايد كه سعادت و خوشبختي در زندگي
زناشوئي متوقف بر عشق و روابط نامشروع قبل از ازدواج است در حالي كه كاملاً برعكس
است و اكثر ازدواجهاي آن چناني به طلاق كشيده ميشود آنچه موجب بددلي شما شده
احساس شكست در اين زمينه است ما به شما اطمينان ميدهيم كه بهترين روش در انتخاب
همسر همين است كه براي شما پيش آمده، پدر و مادر شما حتماً دقت كافي بعمل آوردهاند
و دختري مناسب و با او با نهايت مهر و محبت و صفا و صميميت زندگي كنيد و با محبت
متقابل كانون خانواده را گرم و باصفا بنمائيد.
گيلانغرب- برادر محمدي
1- آدرس آيه «فاحذرهم قاتلهم الله…» در دانستنيهائي از قرآن
شماره گذشته اشتباه است اين آيه در سوره منافقون آيه 4 است از تذكر شما متشكريم.
2- با خانواده او در ميان بگذاريد.
باختران- برادر مختار
باوقار
قبول توبه با آيه (و من
يعمل مثقال ذرة شرا يره) منافات ندارد زيرا توبه و عمل صالح اثر گناه را از بين ميبرد
و به گونهاي كه گوئي آن عمل را انجام نداده است و لذا در روايات است كه مانند روز
ولادت ميشود. البته اين در صورتي است كه توبه قبول شده باشد و ضمناً آثار وضعي
گناه از بين نميرود و در همين جهان انسان گرفتاريهائي از همين گناهان ميبيند.
زرند كرمان- برادر، غ-
ي- 100
1- خودكشي گناه كبيره است.
2- به رساله توضح المسائل مراجعه كنيد و مساله 306 تا 315 را
به دقت مطالعه نمائيد تكليف شما مشخص شده است.
لاهيجان- برادر علي
اكبر- 125
1- استفاده شما از سهميه رزمندگان در دانشگاه موجب نقص در ثواب
شما نخواهد شد ان شاءالله.
2- گذاشتن ريش- به اصطلاح- پروفسوري كه روي گونهها را به كلي
ميتراشند و فقط براي چانه باقي ميگذارند كافي نيست.
چابهار- برادر، ن-ق
مكرر برادران از ما ميخواهند
كه توضيحات بيشتري در رابطه با اختراعات و اكتشافات كه در مجله درج ميشود در مورد
خاصي كه براي آنها محل نياز واقع شده داده شود مثلاً آدرس شخص مخترع يا راه
دستيابي به داروي كشف شده و امثال آن، بايد به عرض برسانيم كه ما اين اطلاعات را
از روزنامهها گردآوري ودرج مينمائيم و هيچ ارتباط خاصي با آنها نداريم.
آبكنار- برادر، احمد – ك
ما نميتوانيم در كار
دادگاه دخالت كنيم و هيچ كس ديگر حق ندارد دخالت كند. دادگاه وظيفه خود را ميداند
اگر بنا بود هر كسي حق داشته با تشخيص خود حكم كند كه فلان كس مستحق شلاق است و
ديگري مستحق اعدام، ديگري نيازي به دادگاه نبود. احكام خدا بر مبناي ظاهر اجرا ميشود
نه بر مبناي واقع، چه بسيار كساني كه مستحق اعداماند ولي مجازات نميشوند چون
دليل كافي نيست يا به هر دليل ديگر. دادگاهي كه هيچ جنايتكار نميتواند از آن فرار
كند محكمه عدل الهي در رو زواپسين است ضمناً مواظب گفتار و نوشتار خود باشيد كه
تهمت به مراتب بدتر از شرب خمر و زنا است بلكه غيبت نيز از آنها بدتر است.
گتوند- برادر م-س خ- 175
آن ازدواج به احتياط
واجب صحيح نيست.
شيروان- برارد ش-ش-ش- م-
پ- م- 1323
به عهد خود وفادار باشيد
خانواده شما نبايد بهانه جوئي كنند عذر آنها موجه بوده است. و شما به هرحال دست از
قول خود برنداريد.
سبزوار- خواهر منير- ت
از خدا بترسيد. و فريب
وعدههاي آن شخص را نخوريد و با شوهر خود خوشرفتاري نمائيد و اگر حقوق شما را
ناديده ميگيرد از دادگاه مدني استمداد كنيد ولي اگر او با رضايت خاطر شما را طلاق
داد ازدواج بعد جايز است.
مراغه- برادر، ح- خ- د-
ذ-ر
نامه شما با همه طول و
تفصيل نكته اصلي مساله را دارا نيست تا پاسخ مختصر در مجله داده شود حتماً بايد
آدرس بدهيد تا تفصيلاً پاسخ داده شود ضمناً مطلب خود را دوباره تذكر بدهيد.
برادر، ا-ب-ج-د – كد
4004
1- گناهي كه انجام ميدهيد هزاران بار از اين نوميدي آسانتر
است. شخصي حميدبن قحطبه را ديد كه با بي شرمي روزه ماه رمضان را علناً ميخورد و
چون اعتراض كرد وي در جواب گفت كه من در يك شب به امر هارون الرشيد 60 نفر از ذريه
پيغمبر صلي الله عليه و آله را كشتهام ديگر روزه چه فايدهاي دارد. راوي اين مطلب
را خدمت امام (ع) عرض كرد امام فرمود: نوميدي او از رحمت خدا از گناهش بزرگتر است.
2- ازدواج تنها راه حل صحيح و منطقي است كه به شما امكان كنترل
خويش را ميدهد و آن گونه كه نوشتهايد مشكل نيست و دو سه ميليون تومان نميخواهد.
ما خود بار سنگين ميكنيم آن گاه فرياد برميآوريم. شرايط را كم كنيد و از خانواده
مؤمن و قانع خواستگاري نمائيد و خودتان هم چشم طمع به جهيزيههاي پرزرق و برق
نداشته باشيد بلكه بكلي چيزي را مطالبه نكنيد مهر كه از شما نميگيرند اكثر اين
مخارج سنگين براي تهيه جهيزيه و زندگي تجملاتي است اگر آن را حذف كنيد به آساني ميتوانيد
ازدواج كنيد و از اين همه رنج و ناراحتي رها شويد.
اروميه- خواهر، ف- س
2930
روزه ايشان صحيح است و
غسلي بر او واجب نيست ولي از ادامه آن تخيلات اجتناب نمايد.
برادر، ن- ر-ع
هر پدري حق دارد بر اساس
مصلحت دختر خويش، خواستگاري را بپذيرد يا رد كند و اين نه تحقير شما است و نه
مستوجب انتقام. اگر نپذيرفتند شما از جاي ديگر خواستگاري كنيد. و اما فكر انتقام و
كشتن ديوانگي و وحشيگري است و گناهي بزرگ و مستوجب عقوبت اعدام در دنيا و عذاب
ابدي در آخرت است.
همدان- برارد موسي ح
اگر انتقام بگيريد در
دنيا و آخرت مورد مؤاخذه قرار خواهيد گرفت. در دنيا به حكم دادگاه، زيرا دليلي بر
گناه او نداريد و در آخرت به دليلي ديگر، بهرحال از فكر انتقام بگذريد و به فكر
خود باشيد.
گيلانغرب- برادر علي مير
جعفري
اگر آيهاي را كه سجده
واجب دارد از نوار بشنويد سجده براي آن واجب نيست ولي احتياط مستحب اين است كه
سجده كنيد.
اهواز- برادر، الف- ب- ي
پيش از عقد شرعي نامزد
نامحرم است بايد مانند هر زن نامحرم ديگر با او رفتار كنيد. عقد موقت گذشته از
اينكه اجازه پدر لازم است موجب مشكلاتي است و بر فرض كه ممكن باشد بايد رعايت همه
مسائل شرعي آن را بنمائيد. بعضي از برادران تصور ميكنند كه خداوند را هم ميتوان
فريب داد و يك عقد ساختگي از پيش خود ميخوانند غافل از اين كه اين گونه عقدهاي
موقت اين است كه گاهي قبل از پايان وقت آن عقد دائم را ميخوانند و در اين صورت
عقد دائم آنها باطل است بايد قبل از خواندن عقد دائم شوهر باقيمانده وقت را به زن
ببخشد. غفلت از اين گونه مسائل موجب هلاكت و بدبختي است از اين راههاي انحرافي و
مشكوك بپرهيزيد.
خرامه شيراز- برادر عبدالحسين
محمدي
لطفاً بيش از اين در
خواندن مطالب دقت كنيد در مقاله «رسول اكرم از ديدگاه قرآن» آمده است كه در قرآن
آن حضرت به نام خطاب نشده است نه اين كه نام او در قرآن نيامده. در قرآن سورهاي
به نام آن حضرت است و كلاً چهاربار به نام محمد(ص) و يك بار به نام احمد ذكر شده
ولي در موقع خطاب او را به عنوان پيامبر و رسول خطاب فرموده است.
برادرت- ع- 974
ما مكرر تذكر دادهايم
كه تاخير ازدواج به دليل فوت بعضي از فاميل از رسوم و عادات نامربوط و گاهي موجب
گناه است همچنانكه در مورد شما به گفته خودتان تاخير موجب گناه ميشود. بنابراين
در مقابل خواسته شما كه ميخواهيد ما تذكر بدهيم ما نيز از شما ميخواهيم كه عملاً
در محل خودتان اين رسم را بشكنيد و اعتنائي به اخمهاي بي جهت نكنيد تا ديگران نيز
از شما پيروي كنند.
دهدشت چرام- برادر هـ –
م
بازهم رسمها و سنتهاي
جاهلي! شما دختري را خواستگاري كردهايد وديگري نيز به خواستگاري آمده و سعي دارد
پيشدستي كند شما او را تهديد ميكنيد زيرا اين در عرف شما دست بالاي دست كردن است
و اين مثلاً ننگ و عار است و موجب انتقام و خونريزي!! مگر چه شده؟ كه انتقام
بگيريد او زني را خواسته و شما نيز خواستهايد شرعاً و قانوناً هر كه را او بخواهد
و پدرش موافقت كند ميتواند ازدواج نمايد. از سنتهاي جاهلي دست برداريد و تقوي را
پيشه كنيد آن چه را خدا و رسول گفتهاند بايد مدنظر باشد نه افكار جاهلي پوسيده! و
اگر دختر با ازدواج با او موافق نيست حتماً بايد اعلام نمايد و نبايد تسليم ازدواج
تحميلي شود دادگاه مدني نيز از او حمايت خواهد كرد.
تاكستان- برادر قاسم
نصيرني
1- سجده بر خاك و سنگ و چون و امثال آن جايز است و خلاصه سجده
بر هر چيز از جنس زمين باشد يا از زمين برويد و پوشيدني و خوردني نباشد جايز است.
تفصيل اين مطلب را در رساله بخوانيد.
2- انسان هر چه تحصيل علم كند باز هم به كمال نهائي علم نخواهد
رسيد. عمل نامحدود است و انسان محدود. خداوند در قرآن به پيامبر گرامي اسلام كه
كامترين انسان است ميفرمايد «و قل رب زدني علما» بگو خدايا بر دانشم بيافزاي.
اهواز- برادر طالبي
استفاده شما مانند ساير
جانبازان عزيز از امكانات بنياد شهيد براي معالجه كه بر اساس مقررات آن بنياد است
هيچ اشكالي ندارد.
اصفهان- ف- م- س- ك
پيش از عقد شرعي نامزد
نامحرم است و آن گونه روابط وحتي كمتر از آن جايز نيست و خلاصه بايد مانند هر
نامحرم ديگر با او رفتار شود.
تهران- خواهر، م –ص
ظاهراً شما سالميد ولي
براي اطمينان به پزشك مراجعه نمائيد.
اراك- برادر، من- ت- 496
خداوند توبه همه
گناهكاران را ميپذيرد بشرط آنكه توبه جدّي باشد و انسان از كرده خود پشيمان باشد
و گذشته خود را با اعمال خوب و صالح جبران نمايد.
برادر اسلام خواه
در مورد سؤال كه برادري
در جبهه مفقود الاثر شده و وصيت كرده كه همسرش هيچ حقي نسبت به فرزند او ندارد و
مادر بچه به پدربزرگ او براي نگهداريش مراجعه كرده است دفتر حضرت امام دام ظله
پاسخ دادهاند كه: «وصيت مزبور اثر ندارد و مادر حق حضانت بر فرزند خود را دارد».
نوشهر- برادر، م- ب- ع
عجب توقعي داريد! ناموس
مردم را تعقيب ميكنيد و با آن همه حركات گناه آلود و خلاف شرع مزاحم او ميشويد و
اكنون از ما توقع داريد كه راهي به شما ياد بدهيم كه بتوانيد به هدف خود برسيد
زيرا هدف شما مثلاً فقط ازدواج است. اگر راست ميگوئيد از خانوادهاش خواستگاري
كنيد نه اين كه در كوچه و خيابان او را تعقيب نمائيد اگر كسي با خواهر شما اين
رفتار را داشته باشد چه عكس العملي خواهيد داشت؟! اين كار شما گذشته از اينكه
گناه و خلاف اخلاق و انسانيت است اگر انشاء الله به دست كميته گرفتار شويد علاوه
بر مجازات آبرو و حيثيت خود را نيز از دست خواهيد داد.
سمنان- برادر، 271- الف-
ر
سؤال شما اين است كه آيا
ميتوانيد با دختر برادر مادري خود ازدواج كنيد؟ شما عموي او و محرم او هستيد.
ازدواج شما ممكن نيست. از نگاههاي شهوت آميز بپرهيزيد كه گناه آن از نگاه به
نامحرم به مراتب بيشتر است.
گنبد كاوس- خواهر، ص-
الف
حالتي كه نوشتهايد
كاملاً طبيعي است براي تحقيق از علت بچه دار نشدن شما و همسرتان به پزشك مراجعه
كنيد.
تكاب- برادر، آ- م- م-
ر- 43
تسليم ازدواج تحميلي
نشويد و با آن طايفه ازدواج نكنيد گرچه اشكال شرعي ندارد.
دهدشت- خواهر، ط-ن
مكرر اين سؤال مطرح ميشود
كه اگر زن و شوهر براي چهار ماه از يكديگر جدا شوند آيا بايد دوباره عقد بخوانند؟
چنين مسالهاي وجود ندارد و كساني كه اين سؤال را مطرح كردهاند با مسالهاي ديگر
اشتباه گرفتهاند، سالها اگر از يكديگر دور باشند عقد آنها باقي است.
ايذه- برادر علي- ش 278-
پ- ج
آن زن دام شيطان است از
او گريزان باشيد و هرگونه رابطهاي را بطور كلي قطع كنيد و دامن خود را آلوده
نسازيد.
اهواز- برارد محمد
رضا44-44
صد بار هم اگر جنب شود
يك غسل كافي است. طريقه غسل ارتماسي را در رساله بخوانيد.
گراش فارس- برادر
محمدرضا خواجه زاده.
بر فرض كه قصه جريره
خضرا راست باشد احتمال انطباق آن بامثلث برمودا اساسي ندارد.
برادرم- 555
شما سالميد نگران نباشيد
ولي دست از آن عادت زشت برداريد كه گناه است و عاقبت بدي دارد.
سراب- برادر روشن زاده
1- پسران شما از همسر اول با همسر دوم شما محرمند.
2- آن شخص گناه كرده و بايد كفاره بدهد.
اروميه- خواهر معصومه ك-
ي
مادرتان را هر چه زودتر
در جريان قرار دهيد تا او را تهديد كنند يا به دادگاه شكايت كنند مسأله راه حل
دارد.
گلپايگان- برادر س- س
1- شما هيچ دليلي بر گناه آنها نداريد. تجسّس در امور شخصي
ديگران نكنيد.
2- به پزشك مراجعه كنيد.
مرند-برادر، ح- ن- م-ر
شما سالم و طبيعي هستيد.
گراش فارس- برادر منظر
المهدي
شما سالميد نگران
نباشيد.