دانستنیهایی
از قرآن
اسوه های
برائت در قرآن
بسم الله
الرحمن الرحیم
«قد کانت لکم
اسوه حسنه فی ابراهیم و الذین معه اذ قالوا لقومهم انا براؤا منکم و مما تعبدون من
دون الله کفرنا بکم بدا بینا و بینکم العداوه و البغضاء ابدا حتی تؤمنوا بالله
وحده..» (سوره ممتحنه – آیه 4)
همانا برای
شما اسوه ای نیکو در زندگی ابراهیم و آنهائی که با او بودند، وجود داشت، هنگامی که
به قوم مشرک خود گفتند: ما از شما و از آنچه غیر از خداوند، عبادت می نمائید،
برائت و بیزاری می جوئیم، و ما منکر و مخالف شما می باشیم، و میان ما و شما عداوت
و بغض دائمی پدیدار شده و این وضعیت تا آنگاه که به خدای یگانه ایمان آورید ادامه
خواهد یافت.
برآء: جمع
بریء است چنانچه ضعفاء جمع ضعیف می باشد. راغب در مفردات می گوید: تبری و برء به
معنی جدایی و بیزاری جستن از هر چیز و هر کسی است که انسان از ربودن و یا مجاورت او،
اکراه داشته باشد.
جایگاه برائت
در اسلام
هر انسانی
بطور طبیعی نسبت به پدیده هائی که بگونه ای با آنها در ارتباط است، احساس تمایل و
یا نفرتی در خویش می یابد، این احساس هنگامی که در فرهنگ اسلام مطرح می گردد، از
آن به تولی و تبری و یا ولایت و برائت تعبیر می شود، و بنابراین ولایت و برائت شکل
هدایت شده همان احساس غریزی انسان مؤمن در اسلام استع، و از اینرو هر فرد مسلمان
وظیفه مند و مسئول است که نسبت بهر چیز و هرکس که با اعتقاد و مقدسات دینی او،
مخالف باشد اظهار برائت نموده و نسبت به اولیاء الهی ابزار ولایت نماید.
سید قطب یکی
از دانشمندان اهل سنت در ذیل سوره «برائه» تحلیلی جالب از این مسأله به عمل آورده
و می گوید: «اختلافی که میان اسلام و غیر اسلام وجود دارد، اختلافی است که از دو
جهان بینی مستقل و جدای از هم نشأت می گیرد، یکی از این دو جهان بینی براساس پرستش
«الله» و دومی بر چایه عبودیت غیر «الله» استوار است، و بدین ترتیب هر فرد معتقد
به یکی از این دو جهان بینی در گام به گام زندگی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی
خویش با فرد معتقد به جهان بینی تقابل، در حال برخورد عقیدتی و عملی بسر می برد؛
از اینرو مبارزات کفار و مشرکان قریش را در مکه با پیامبر «ص» و نیز آنجه در آن
مقطع خاص میان مسلمین و مشرکین مکه پیش آمد، که زمینه ساز نزول آیات سوره «برائه»
گردید،؛ نمی توان به حساب مسأله این اتفاقی و گذرا گذاشت، بنابراین مجموعه این
حوادث، تنها چند نقطه برخورد، از سلسله برخوردهای مرکرر تاریخ است. که میان
طرفداران این دو جهان بینی بوجود آمده است. و سپس سید قطب می افزاید: با چنین دیدی
وسیع می توان به ریشه یابی مسأله برائت دست یافت.
در حقیقت
آنجه سید قطب درباره این مسأله اظهار داشته است، همان سخنی است که قرآن کریم از
زبان ابراهیم و اصحاب مؤمن او نقل نموده و می فرمایدک «وبدا بیننا و بینکم العداوه
و البغضاء حتی تؤمنوا بالله وحده» – و این رابطه خصمانه میان ما و شما تا وقتی که
ایمان بخدای یکتا بیاورید ادام خواهد دشا.
برائت شعاری
همیشگی و همه جائی
با توحه به
آنچه گفته شد، اعلام برائت، شعاری است برخاسته از اعتقاد و ایمان انسانهای مسلمان
و همانگونه که برای اسلام و اعتقاد به خداوند نمی توان زمان و مکانی خاص در نظر
گرفت، برای این احساس مذهبی نیز نمی توان مکان و زمانی خاص معین کرد، و اعلام
برائت را به حج اکبر و زمان رسول الله صلی الله علیه و آله محدود ساخت، و گذشته از
این، اگر چنین محدودیتی وجود داشت، هرگز پیامبر آن را ناگفته نمی گذاشت، چنانچه در
مورد فتح مکه فرمود: «لا تحل لأحد قبلی ولا لأحد بعدی ولم تحل لی الا ساعه من
نهار»[1]
حمله نظامی به مکه برای هیچ کس پیش از من حلا نبوده و برای کسی پس از من جائز
نخواهد بود و تنها ساعتی از روز برای من تجویز گردیده است. در صورتی که چنین
محدودیت زمانی و یا مکانی نسبت به مسأله اعلام برائت در مکه، از آنحضرت نقل نشده
است، و این سخن ساخته و پرداخته افکار استعمار زده آل سعود و اربابا اسعمارگر اوست. و چنانچه در
آیه فوق هم ملاحظه می نمائی، قرآن کریم،
اسوه بودن ابراهیم و اصحاب او را به زمان و یا مکان ویژه ای اختصاص نداده است. و
در سوره های احزاب، زخرف، انعام، یونس، هود،شعراء، توبه و ممتحنه، نیز اعلام برائت
پیامبران بزرگوار الهی را در مواقع و موقعیتهای مختلفی شاهدیم، پس چه جائی بهتر و
مناسب تر از مکه- آن خاستگاه نخستین اسلام و پایگاه خدا پرستی و نفی شرک- که چنین
فریادی رسا و برخاست از روح ایمان و اعماق جان میلیون ها مسلمان جهان در آن فضای
ملکوتی طنین افکنده و لرزه و اضطراب بر پیکر استکبار جهانی بیندازند.
بدون تردید
اگر ولایت و و برائت جای خویش را در آن مکان مقدس تغییر داده و نسبت به دشمنان
«الله» اظهار ولای و نسبت به دوستان او اعلام برائت شود، حج از پایگاه اصیل خویش
جدا گردیده و آثار مطلوب خویش را ببار نخواهد آورد، آن چنانکه امروز حکام سرسپرده
آل سعود چنین عمل نموده و زائران و اولیاء الهی را در آن سرزمین امن بجرم اظهار
برائت از استکبار جهانی، بخاک و خون کشده و آنها را از انجام حج محروم و ممنوع می
نمایند و در مقابل، نسبت به دشمنان خدا و مسلمنی ارتباط دوستانه خود را تحکیم می
بشخند و اگر مسلمانان جهان در برابر این کشتار وحشیانه و ضد عن سبیل الله ساکت
بمانند، در آینده ای نه چندان دور که دیگر مسلمین کشورهای اسلامی خود را از
زیرسلطه استعمار آزاد خواهند ساخت، شاهد قتل و منع دیگر مسلمین از زیارت بیت الله
الحرام خواهند بود.